Fachowy Elektryk 5/2018

5/2018 

Temat numeru: 

Targi ENERGETAB 2018 

– podsumowanie 

Październik 2018 

ISSN 1643-7209 

Nowe rozwiązania 

dla automatyki budynkowej 

PRZYCISK 

BLUETOOTH 

Finder YESLY - Czas na komfort w Twoim domu 

Innowacyjny system inteligentnego zarządzania oświetleniem, 

roletami i elektrycznymi zasłonami. Komunikacja i konfiguracja 

systemu za pomocą Bluetooth. • YESLY.PL

hgschmitz.de 

Gira E2 

Stal szlachetna 

Płaski montaż na ścianie 

Nowe ramki i wyłączniki 

podtynkowe z wysokiej 

jakości stali szlachetnej 

poszerzają program stylistyczny 

Gira E2, dając nowe 

możliwości projektowania. 

Projektanci mogą stworzyć 

w budynku spójne wzornictwo 

i zarazem zróżnicować 

wygląd pomieszczeń pod 

względem wartości zastosowanych 

materiałów. 

Elegancki wygląd sprawia, 

że Gira E2 ze stali szlachetnej 

nadaje się do wyrafinowanych 

domów prywatnych 

i obiektów gospodarczych. 

Montowane w ścianie 

ramki mają grubość zaledwie 

3 mm, dlatego doskonale 

wkomponowują się w 

architekturę wnętrz. Dzięki 

temu oferują dodatkową 

możliwość projektowania. 

Liczne funkcje z Gira 

System 55 spełniają 

wszystkie wymagania nowoczesnej 

i przyszłościowej 

instalacji elektrycznej. 

Więcej informacji: 

www.gira.com/pl 

TEMA 2 Sp. z o.o. 

ul. Boryny 7; 

02-257 Warszawa 

Tel. +48 22 878 03 55 

www.tema.pl

PRODUKTY 

Fachowego Elektryka 

Przygotowując ten numer Fachowego Elektryka nie mogliśmy uciec od wspominania 

wrześniowych targów w Bielsku-Białej. Ależ się działo! Energetab już za nami, ale 

pozostały wrażenia i masa informacji do przeanalizowania. Premiery produktowe, 

konferencje, rozmowy, dyskusje i dobra zabawa. Jak co roku, i tym razem ich nie 

zabrakło. Cieszymy się przede wszystkim ze spotkań z naszymi czytelnikami i bezpośrednich 

rozmów na temat kształtowania się rynku elektrycznego, a co za tym idzie 

– rozwoju naszego pisma. Targi te utwierdziły nas w przekonaniu, że automatyzacja 

otoczenia człowieka, to już nie przyszłość, ale nasza rzeczywistość. Wymaga ona od 

nas nie tylko nowego spojrzenia na otaczające nas urządzenia, ale również umiejętności 

korzystania z nowych rozwiązań, a przede wszystkim ich wdrażania. 

Małgorzata Dobień 

redaktor naczelna 

Wydawca: 

Wydawnictwo Target Press sp. z o.o. sp. k. 

Gromiec, ul. Nadwiślańska 30 

32-590 Libiąż 

Biuro w Warszawie: 

ul. Przasnyska 6 B 


tel. +48 22 635 05 82 

tel./faks +48 22 635 41 08 

Redaktor Naczelna: 

Małgorzata Dobień 

malgorzata.dobien@targetpress.pl 

Dyrektor Marketingu i Reklamy: 

Robert Madejak 

tel. kom. 512 043 800 

robert.madejak@targetpress.pl 

Dział Promocji i Reklamy: 

Andrzej Kalbarczyk 

tel. kom. 531 370 279 

andrzej.kalbarczyk@targetpress.pl 

Dyrektor Zarządzający: 

Robert Karwowski 

tel. kom. 502 255 774 

robert.karwowski@targetpress.pl 

Adres Działu Promocji i Reklamy: 

ul. Przasnyska 6 B 


tel./faks +48 22 635 41 08 

Prenumerata: 

prenumerata@fachowyinstalator.pl 

Skład: 

As-Art Violetta Nalazek 

as-art.studio@wp.pl 

Druk: 

MODUSS 

www.fachowyinstalator.pl 

inne nasze tytuły: 

Marcin Sikora 

tel. kom. 515 251 052 

marcin.sikora@targetpress.pl 

Ryszard Staniszewski 

tel. kom. 503 110 913 

ryszard.staniszewski@targetpress.pl 

Redakcja nie zwraca tekstów nie zamó wionych, zastrzega sobie 

prawo ich re da gowania oraz skracania. 

Nie odpowia da my za treść zamieszczonych reklam. 

2 

Fachowy Elektryk 5 • 2018

RETAILSHOWWARSZAWA 

||||

Fot.: E. LESIAK ZIAD BIELSKO-BIAŁA SA. 

TEMAT NUMERU 

Targi ENERGETAB 2018 

– podsumowanie 

czytaj od str. 6 

Spis treści 

6-15, 62 Aktualności 

16 Nowości 

18 Rynek przenośnych systemów zasilania. 

Wykładniczy wzrost dzięki nowym aplikacjom 

23 Ograniczenie ryzyka wystąpienia pożaru 

w instalacjach PV. Wytyczne dla projektantów, 

instalatorów oraz inspektorów p.-poż. 

28 Nowoczesne standardy komunikacji w automatyce 

budynkowej – kiedy jaki wybrać? 

31 YESLY – czas na komfort w Twoim domu 

34 Bezpieczne prowadzenie instalacji natynkowych 

39 HELUSOUND 500 PUR 

42 X-CONTACT: liczy się to, co jest w środku... 

44 Ochronniki przeciwprzepięciowe klasy B i B+C 

47 Systemy tras kablowych do trudnych miejsc 

konstrukcyjnych 

52 VX 25 od Rittal: łatwiejszy montaż dzięki mniejszej 

złożoności 

54 Przegląd obudów rozdzielnic nn 

64 Serwis i konserwacja oświetlenia awaryjnego 

gwarancją Twojego bezpieczeństwa 

66 Oprawy liniowe LED w oświetleniu przemysłowym 

72 Mierniki rezystancji uziemienia 

76 Warsztat 

77 Energotytan – promocje 

78 ENERGOTYTAN ® EXPERT – profesjonalne 

narzędzia dla elektromonterów 

80 Pozytywne wibracje 

4 Fachowy Elektryk 5 • 2018

Perfect Welding / Solar Energy / Perfect Charging 

SPOKOJNY UMYSŁ W PAKIECIE 

ELEKTRYCZNOŚĆ, OGRZEWANIE 

I MOBILNOŚĆ Z ENERGII SŁONECZNEJ 

Nadachowa instalacja fotowoltaiczna należąca do rodziny w południowych Niemczech jest klasycznym przykładem 

inteligentnego i kompletnego rozwiązania. 16 kWp instalacja PV jest doposażona w baterię do gromadzenia energii, 

Fronius Ohmpilot do grzania wody oraz urządzenie wallbox do inteligentnego ładowania samochodów elektrycznych. 

W rezultacie, sześcioosobowe gospodarstwo domowe ma zapewnioną niezależność od rosnących cen energii elektrycznej. 

Więcej na temat inteligentnych rozwiązań firmy Fronius znajdziesz na stronie www.fronius.pl

Targi ENERGETAB, 11-13 września 2018 

PODSUMOWANIE 

Co ciekawego można było zobaczyć i usłyszeć 

na targach energetycznych ENERGETAB 2018? 

Organizowane od ponad 30 lat przez ZIAD Bielsko-Biała SA targi ENERGETAB to największe w Polsce 

międzynarodowe targi nowoczesnych urządzeń i technologii dla energetyki. Zakres prezentowanych 

wyrobów i technologii jest bardzo obszerny. 

MATERIAŁY PRASOWE FIRM 

Jak co roku, tak i tym razem przeważały 

urządzenia i aparatura związana z wytwarzaniem, 

przesyłaniem i dystrybucją 

energii elektrycznej od niskiego po najwyższe 

napięcia. Ale nie tylko – na tzw. 

stoiskach plenerowych łatwo można 

było dojrzeć maszyny, urządzenia czy 

pojazdy stosowane podczas budowy 

lub inspekcji linii napowietrznych czy 

kablowych. Silnie prezentowaną branżą 

była też automatyka i elektronika przemysłowa 

– dostawcy aparatury pomiarowej, 

elementów elektromechanicznych 

(np. przekaźników, złącz, obudów), elementów 

indukcyjnych, transformatorków, 

zasilaczy, itp. Od lat na bielskich 

targach pojawia się też wielu producentów 

i dostawców z branży oświetleniowej, 

zarówno jeśli chodzi o źródła 

światła (tutaj zdecydowanie przeważają 

LEDy) jak i oprawy czy słupy. Nie brakowało 

też przedstawicieli branży odnawialnych 

źródeł energii (OZE), w której 

przeważali dostawcy paneli fotowoltaicznych 

oraz niezbędnych układów sterowania 

czy zabezpieczeń. Pojawiły się 

też firmy oferujące systemy magazynujące 

energię. Chociaż na polskich drogach 

rzadko spotkać można samochody elektryczne, 

na targach pojawiło się kilku dostawców 

całkiem pomysłowych kiosków 

czy słupków do zasilania tych pojazdów, 

a także kilka modeli samochodów elektrycznych. 

Bielskie targi Energetab, to z pewnością 

dojrzała impreza targowa, mająca liczne 

grono stałych sympatyków i odwiedzających 

gości. Jest to też doskonałe 

miejsce promocji i budowy wizerunku 

firmy. Większość wystawców dokłada 

starań aby właśnie na Energetabie pokazać 

swoje najnowsze produkty, a nawet 

rozwiązania prototypowe, by rozeznać, 

czy spotkają się one z zainteresowaniem 

rynku. Sprzyja temu uznanie przez Prezesa 

Urzędu Patentowego RP targów 

ENERGETAB 2018 jako wystawy, dającej 

pierwszeństwo do uzyskania prawa 

ochronnego albo prawa z rejestracji, 

w przypadku wystawienia na niej wzoru 

użytkowego albo wzoru przemysłowego. 

Nagrody i wyróżnienia 

Ponad 50 firm zgłosiło swoje produkty 

do konkursu na szczególnie wyróżniający 

się produkt prezentowany na targach. 


Jury Konkursu, któremu przewodził dyrektor 

Instytutu Energetyki w Warszawie 

– dr hab. inż. Tomasz Gałka, postanowiło 

nagrodzić Pucharem Ministra Energii 

„Zintegrowany system zasilania w oparciu 

o rozdzielnicę górniczą e2ALPHA-G i sterownik 

e2TANGO” zgłoszony przez spółkę 

ELEKTROMETAL ENERGETYKA S.A. 

Puchar Prezesa PTPiREE zdobył „Sterownik 

polowy nowej generacji CZIP®-PRO” 

produkcji RELPOL S.A. a Złotym Medalem 

PSE S.A. wyróżniono „Kompleksowe 

rozwiązanie rozdzielnic WN w izolacji gazowej” 

ELEKTROBUDOWY S.A. „Złoty 

Lew” im. Kazimierza Szpotańskiego przypadł 

poznańskiej MIKRONICE za „elementy 

systemu automatyzacji sieci SN/nn 

DALI-box”, w których szczególną uwagę 

konstruktorzy zwrócili na odporność na coraz 

groźniejsze, także w Polsce, cyberataki. 

Zachęcamy do zapoznania się z pełną listą 

nagrodzonych produktów na stronie targów. 

Wydarzenia towarzyszące 

Targom towarzyszyły konferencje i seminaria 

organizowane przez izby czy stowarzyszenia 

branżowe oraz prezentacje 

firmowe. Tematem głównej konferencji 

pierwszego dnia targów był „Rozwój 

partnerskich relacji pomiędzy inwestorem 

a wykonawcą w energetyce”. Moderatorem 

rzeczowej i otwartej dyskusji był 

Jerzy Kurella – przewodniczący Rady 

Firm Przemysłu Elektrotechnicznego 

i Energetyki SEP. Stronę wykonawców 

reprezentowali prezesi lub członkowie 

zarządów kilkudziesięciu czołowych dostawców 

i realizatorów inwestycji energetycznych, 

natomiast stronę inwestorów 

– dyrektor Andrzej Cząstkiewicz z Centralnej 

Jednostki Inwestycyjnej PSE SA. 

Po tej konferencji można było usłyszeć 

wiele pochlebnych opinii o jej wysokim 

poziomie merytorycznym i wzajemnym 

poszukiwaniu sposobów optymalnego 

doboru wykonawców, a także partner- 

6 



PODSUMOWANIE 


REKLAMA 

Źródło: ZIAD Bielsko-Biała 

Fot: E. Lesiak ZIAD Bielsko-Biała SA 

skiego udziału obu stron w rozwiązywaniu 

występujących problemów, zarówno 

na etapie przygotowania jak i w trakcie 

realizacji tak istotnych dla infrastruktury 

energetycznej inwestycji czy modernizacji. 

Dyskusja i otwarty dialog jest jedyną 

szansą minimalizacji potencjalnych 

ryzyk, a z drugiej strony optymalizacji 

efektów zarówno dla inwestorów, jak 

i dla firm wykonawczych, wynikających 

z dobrze jakościowo i terminowo zrealizowanych 

inwestycji. 

Prawie osiemdziesięciu specjalistów 

energetyki zawodowej z całej Polski 

zgromadziły warsztaty „Nowoczesne 

technologie w energetyce” organizowane 

przez PTPiREE, na których głównym tematem 

były nowe rozwiązania typizacyjne 

dla linii napowietrznych SN. 

Spore zainteresowanie wzbudziła konferencja 

zorganizowana przez Sekcję 

Producentów Aparatury Elektrycznej 

(SPAE) przy Krajowej Izbie Gospodarczej 

Elektroniki i Telekomunikacji 

(KIGEiT). Celem tej konferencji, zatytułowanej 

„Bezpieczna aparatura 

elektryczna niskiego napięcia” było 

zwrócenie uwagi uczestników rynku 

na zagrożenia dla zdrowia i mienia użytkowników 

instalacji elektrycznych (czyli 

nas wszystkich) wynikające z instalowania 

aparatów, które nie spełniają norm, 

wymogów technicznych i deklarowanych 

parametrów. Jest to tym groźniejsze, 

że poprzez nieuczciwą konkurencję (niską 

cenę) wypierają one z rynku aparaty 

bezpieczne i pełnowartościowe. 

Odbyło się też wiele ciekawych prezentacji 

organizowanych przez wystawców, 

które miały na celu przedstawienie najnowszych 

aparatów do badań ochronnych 

czy diagnostyki sieci, metod podnoszenia 

efektywności energetycznej, 

inteligentnego oświetlenia miast itp. 

W dniu otwarcia tegorocznych targów, 

w trakcie wieczornej gali, organizator 

ENERGETAB – spółka ZIAD Bielsko- 

Biała została uhonorowana specjalnym 

wyróżnieniem – Złotą Odznaką Honorową 

za zasługi dla województwa śląskiego. 

Odznaczenie z rąk przedstawicieli 

Sejmiku Śląskiego oraz Marszałka Województwa 

Śląskiego odebrał w imieniu 

władz spółki Prezes Zarządu – Janusz 

Kisiel. 

W liście gratulacyjnym Marszałek Województwa 

Śląskiego podkreślił prestiż 

targów ENERGETAB oraz renomę Spółki 

i jej wkład w rozwój gospodarczy regionu. 

Dziękując wszystkim uczestnikom za tak 

liczny udział w udanych tegorocznych 

targach ZIAD Bielsko-Biała zaprasza wystawców 

jak i zwiedzających do udziału 

w kolejnej – już 32. edycji targów ENER- 

GETAB w dniach 17-19 września 2019 r. 

Więcej informacji o targach ENERGE- 

TAB 2018, w tym pełny wykaz produktów 

i firm wyróżnionych przez komisję 

konkursową oraz galeria zdjęć, są dostępne 

na stronie www.energetab.pl. 

Źródło: ZIAD Bielsko-Biała 

Fachowy Elektryk 5 • 2018 

7


PODSUMOWANIE 

Polska myśl technologiczna w ochronie życia i zdrowia ludzi 

Firma AWEX jako stały wystawca podczas 

Targów Energetab pokazała najnowsze 

rozwiązania z zakresu oświetlenia awaryjnego 

wzbogacając swoją ofertę o bezprzewodowy 

system monitorowania RUBIC 


UNA WIRELESS. Kilkunastoletnie doświadczenie 

w zakresach systemów ewakuacyjnych 

i pozycja lidera rynku zostało 

przekute na wprowadzenie innowacyjnego 

i intuicyjnego modułowego systemu alarmu 

pożarowej FAS, które również współpracuje 

z autorskim systemem oświetlenia 

dynamicznego. Tym samym firma podąża 

za obecnymi trendami w zakresie kooperacji 

i współdziałania systemów służących 

ochronie życia i zdrowia ludzi. Prowadzone 

ciągle prace badawczo-rozwojowe zapewniają 

stałą aktualizację oferty nacechowanej 

najbardziej nowoczesnymi, wielofunkcyjnymi 

i zaawansowanymi technologicznie 

produktami. Firma AWEX to polska myśl 

techniczna i całkowicie polska produkcja. 

www.awex.eu 

Trzy pracowite dni w Bielsku-Białej 

Firma Doktorvolt ® miała możliwość uczestniczenia 

w jednym z największych w Polsce 

eventów branży elektrycznej – ENERGE- 

TAB Bielsko-Biała. Targi te były niezwykle 

pracowitym czasem dla całego zespołu. 

Stoisko firmowe zostało starannie zaprojektowane 

kilka miesięcy przed całym wydarzeniem. 

Poza sztandarowymi produktami 

Doktorvolt ® , zaprezentowane zostały też 

nowinki techniczne znajdujące się w asortymencie 

najważniejszych partnerów firmy 

– SEZ Krompachy ze Słowacji, specjalizującego 

się w produkcji osprzętu nisko- i wysokonapięciowego 

oraz włoskiego Marlanvil, 

producenta szerokiej gamy wyposażenia 

elektroinstalacyjnego. Wyłączniki nadprądowe 

i RCCB słowackiej firmy są wykorzystywane 

jako komponenty w rozdzielnicach 

budowlanych Doktorvolt ® , podobnie jak 

obudowy wytwarzane we Włoszech. 

Czas targów minął intensywnie, przy dużym 

zaangażowaniu pracowników. Była to 

doskonała okazja do zawiązania wielu kontaktów 

biznesowych, które w najbliższej 

przyszłości przełożą się pozytywnie na rozwoju 

firmy. 

www.doktorvolt.pl 

8 


FIRE SYSTEM 

FZLV 24V 

WIĘCEJ INFORMACJI: 

WWW.AWEX.EU


PODSUMOWANIE 

Bliżej klientów i ich potrzeb 

Tegoroczne targi Energetab obfitowały w premiery nowych produktów. 

Schneider Electric również zaprezentował nowatorskie rozwiązania. 

Na uwagę zasługuje, wyróżniony przez organizatora targów, wyłącznik 

Masterpact MTZ, który pozwala zbudować inteligentny, bezpieczny 

i zrównoważony system dystrybucji energii elektrycznej. Wyłącznik 

ten jest częścią architektury EcoStruxure. To rozwiązanie, które właściwie 

wytycza nowy kierunek w komunikacji człowiek-maszyna. Łączność 

Bluetooth, NFC czy Ethernet pozwala na wykorzystanie urządzeń 

mobilnych do sterowania wyłącznikiem oraz monitorowania wielkości 

elektrycznych sieci zabezpieczanej przez Masterpact MTZ. Każdy Masterpact 

MTZ może być aktualizowany i personalizowany przez dodatkowe 

aplikacje pobierane ze strony www. 

Na stoisku Schneider Electric dużym zainteresowaniem cieszyły się 

także produkty z oferty automatyki zabezpieczeniowej, a także inteligentne 

rozdzielnice Smart Panel i SM6 zintegrowane z systemem 

nadzoru EcoStruxure Power Monitoring Expert oraz rozproszony 

system restytucyjny Self Healing Grid / FDIR. 

Dużym powodzeniem cieszyła się również tablica interaktywna 

z szerokim asortymentem osprzętu elektroinstalacyjnego oraz systemem 

KNX łączącym wszystkie główne funkcje zarządzania inteligentnym 

domem. 

Zainteresowaniem cieszył się program partnerski dla elektryków – 

„Elektroklub”, umożliwiający dostęp do wiedzy, udział w szkoleniach 

oraz liczne nagrody za zakupy we współpracujących hurtowniach. 

Zespół Schneider Electric prezentował także funkcjonalności 

mobilnej aplikacji mySchneider app, która pozwala uzyskać informacje 

dotyczące produktów, ich cen, dostępności, terminu dostawy 

oraz wielu innych – wszędzie i o każdej porze. 

Źródło: Schneider Electric 


Najnowsze rozwiązania w bogatym portfolio produktowym 

Tegoroczne Międzynarodowe Targi Energetyczne ENERGETAB były 

okazją do zapoznania się z ofertą firmy Eaton, która mocno zaznaczyła 

tam swoją obecność i zaprezentowała bogaty wachlarz innowacyjnych 

rozwiązań. Efektowna ekspozycja firmy składała się z ciężarówki pokazowej 

oraz pawilonu wolnostojącego. W obu miejscach zostały zaprezentowane 

nowe produkty, mogące sprostać największym wyzwaniom 

związanym z zarządzaniem energią elektryczną. Były to miedzy innymi: 

• najnowsza generacja kompaktowych rozdzielnic średniego napięcia 

w wykonaniu rozbudowywalnym – Xiria 4.0 

• innowacyjna oprawa Matrix dostosowująca kierunek ewakuacji 

do aktualnych zagrożeń i pozwalająca na wskazanie najbezpieczniejszej 

drogi ewakuacji z budynku 

• nowa generacja zabezpieczeń elektronicznych PXR w wyłącznikach 

kompaktowych NZM 

• nowe układy automatyki Samoczynnego Załączania Rezerwy 

(SZR) typu MAX-1SWD wraz z parametryzowanym panelem 

synoptycznym opartym o system SmartWire-DT 

• naścienny sygnalizator dźwiękowy CASB383 oraz ręczny 

ostrzegacz pożaru CBG370S 

• oprawa przemysłowa najnowszej generacji LowBay 

• modułowy sterownik PLC XC300 pozwalający konstruktorom 

maszyn i zakładom osiągnąć nowoczesną koncepcję automatyki 

w połączeniu z kompaktowymi modułami we/wy XN300 i innowacyjnym 

panelem dotykowym XV300 

• elektroniczny wyłącznik nadprądowy PXS24 poprawiający 

stabilność układów automatyki, charakteryzujący się uproszczonym 

okablowaniem i selektywnością zabezpieczeń, która 

minimalizuje koszt instalacji. 

Eaton posiada bardzo zróżnicowane portfolio produktowe. Różnorodność 

oferty była jednocześnie inspiracją dla motywu przewodniego 

ich pawilonu głównego, gdzie graficznie zostały przedstawione 

gałęzie polskiego przemysłu w których produkty Eaton są obecne 

na szeroką skalę. 

Źródło: Eaton 



PODSUMOWANIE 

Szkolenia i praktyczne prezentacje 

Przedstawiciele Ergomu uczestniczyli 

w XXXI edycji międzynarodowych targów 

energetycznych Energetab. Podczas 

tegorocznej imprezy wystawcom dopisały 

zarówno piękna pogoda jak i liczba 

odwiedzających gości. Na stoisku 

Ergomu, szczególnie miłym wydarzeniem 

pierwszego dnia targów, było spotkanie 

z uczniami z opolskiego Zespołu 

Szkół Elektrycznych im. Tadeusza Kościuszki 

oraz Śląskiego Technicznego 

Zakładu Naukowego z Katowic. Młodzi 

adepci zawodu uczestniczyli w szkoleniu, 

zarówno teoretycznym, jak i praktycznym. 

Na uwagę zasługiwało ich duże 

zaangażowanie. 

Wśród odwiedzających stoisko Ergomu 

szczególnym zainteresowaniem cieszyły 

się pokazy specjalistycznych narzędzi. 

Zaprezentowana została m.in. drukarka 

oznaczników LETATWIN LM-550A/PC 

oraz profesjonalne narzędzia ręczne i hydrauliczne. 

Podczas prezentacji uczestnicy 

mogli przekonać się o łatwości zaprasowywania 

końcówek narzędziami 

Ergomu, osobiście je testując. 

www.ergom.com 

... bo jest tylko jedna droga – TM TECHNOLOGIE 

Za nami 31 edycja międzynarodowych targów 

ENERGETAB, które zgromadziły w tym roku 

712 wystawców i tysiące odwiedzających z całego 

kraju i różnych części świata. Jedną z ekspozycji było 

przyciągające uwagę stoisko TM TECHNOLOGIE, 

na którym zostały zaprezentowane: 

• System Wizualizacji Oświetlenia Awaryjnego 

ELVIS – finalista konkursu Dobry Wzór 2018, 

• System Centralnej Baterii TM-CB A, 

• Systemy Rozproszone DATA 2 oraz DATA 2 

EASY w dwóch wersjach: przewodowej i bezprzewodowej, 

• oprawy awaryjne i ewakuacyjne z serii ONTEC, 

• nowości z serii opraw PRIMO. 

Nowa odsłona firmowego stoiska spotkała się z ogromnym zainteresowaniem 

odwiedzających. 

Przedstawiciele TM TECHNOLOGIE dziękują dotychczasowym 

i potencjalnym kontrahentom za wszystkie cenne rozmowy i spotkania 

oraz wyrazy uznania dla działalności firmy jednocześnie zapraszając 

na kolejną edycję targów w Bielsku-Białej. 

www.tmtechnologie.pl 


11


PODSUMOWANIE 


Bezpieczna aparatura elektryczna niskiego napięcia 

– aktualne wyzwanie dla całego rynku aparatury 

elektrycznej w Europie 

Temat bezpiecznej aparatury niskiego napięcia był szeroko omówiony na konferencji prasowej zorganizowanej 

przez Sekcję Producentów Aparatury Elektrycznej (SPAE) przy Krajowej Izbie Gospodarczej 

Elektroniki i Telekomunikacji (KIGEiT) podczas drugiego dnia 31 Międzynarodowych Targów Energetycznych 

Energetab 2018. Konferencja zgromadziła liczną grupę przedstawicieli mediów branżowych 

oraz stowarzyszeń, izb gospodarczych, producentów i innych uczestników rynku. Konferencję otworzył 

i zebranych powitał Stefan Kamiński, Prezes KIGEiT. Wśród prelegentów byli członkowie Sekcji SPAE 

oraz przedstawiciele Departamentu Nadzoru Rynku Urzędu Ochrony Konkurencji, Biura Badawczego 

ds. Jakości SEP-BBJ oraz SHE Związku Pracodawców Dystrybucji Elektrotechniki. 

Celem konferencji było m.in. zwrócenie 

uwagi uczestników rynku na coraz bardziej 

powszechną obecność na europejskim 

rynku elektrotechnicznym, aparatów 

elektrycznych niskiego napięcia, które nie 

spełniają wymogów technicznych i deklarowanych 

parametrów. Z jednej strony 

ww. aparaty mogą stanowić zagrożenie 

dla zdrowia i mienia użytkowników, 

z drugiej, poprzez nieuczciwą konkurencję, 

wypierają z rynku aparaty bezpieczne 

i pełnowartościowe. 

Na poziomie Europy, na ww. problem zwrócili 

uwagę członkowie inicjatywy MSSI Electrical, 

którą przedstawił Wojciech Świątek, 

Przewodniczący Sekcji SPAE w KIGEiT. Inicjatywa 

powstała w 2012 r. Wśród zaangażowanych 

firm są ABB, Benedict, Dehn, Eaton, 

Hager, Legrand, Schneider Electric, Siemens 

oraz europejskie (m.in. Orgalime, CECAPI) 

i krajowe organizacje branżowe (w Polsce 

KIGEiT). Dziś inicjatywa jest obecna w ponad 

20 krajach Europy i można stwierdzić, 

że rozpatrywane problemy są bardzo podobne. 

Mają jednak różne nasilenie, w zależności 

od dojrzałości lokalnego rynku elektrotechnicznego 

i jego historycznego ukształtowania. 

W niektórych rozwiniętych krajach, jak Niemcy, 

duży nacisk kładzie się na to, aby produkty 

posiadały nie tylko znak CE, ale także, aby ich 

jakość była potwierdzona przez niezależne 

jednostki badawcze np. VDE czy TUV. 

Ważnym zadaniem inicjatywy MSSI Electrical, 

jest więc monitorowanie lokalnych 

rynków w zakresie ww. produktów, zlecanie 

wykonania badań celowych produktów, 

12 



PODSUMOWANIE 

oraz informowanie lokalnych organów nadzoru 

rynku (w Polsce m.in. UOKiK) o możliwych 

zagrożeniach. Przedstawiciele MSSI 

Electrical współpracują z odpowiednimi organami 

Unii Europejskiej, aby zwrócić uwagę 

na powszechny problem z bezpieczeństwem 

aparatów elektrycznych niskiego napięcia 

i wspólnie szukać jego rozwiązania. 

W Polsce, inicjatywa MSSI Electrical została 

wdrożona przez Sekcję SPAE KIGEiT. 

Działalność Sekcji przedstawił Marek 

Tabaka, Członek Zarządu SPAE. Na początku 

Sekcja skupiła się na dwóch typach 

aparatów: wyłącznikach nadprądowych 

i różnicowoprądowych, szeroko dostępnych 

zarówno dla konsumentów, jak i fachowców 

branżowych, stosowanych w budownictwie 

mieszkaniowym i przemysłowym. 

W wyniku przeprowadzonych w SEP-BBJ 

wybranych typów badań dla 23 produktów 

każdego typu wyłącznika, pobranych z rynku, 

otrzymano zatrważające dane: w przypadku 

wyłączników nadprądowych badań 

nie przeszło 43% aparatów, w przypadku 

różnicowoprądowych aż 56% (opis badań 

oraz analiza wyników zostały szeroko opisane 

w oddzielnych artykułach, które są dostępne 

min. na stronie internetowej KIGEiT). 

Informacja na temat wyników ww. badań 

została przekazana do UOKiK, który podjął 

niezbędne działania, zarówno jeśli chodzi 

o wyłączniki nadprądowe, jak i różnicowoprądowe, 

w wyniku których wydane zostały 

stosowne decyzje administracyjne (https: 

//decyzje.uokik.gov.pl/bp/dec_prez.nsf). 

Ważnym punktem konferencji było wystąpienie 

Katarzyny Bednarz, przedstawicielki 

Departamentu Nadzoru Rynku 

UOKiK pt. „System nadzoru rynku w obszarze 

sprzętu elektrycznego niskiego napięcia 

– zmiany przepisów”. Przypomniano kluczowe 

obowiązki uczestników rynku: producenta, 

importera oraz dystrybutora zwracając 

uwagę na zakres ich odpowiedzialności za 

wprowadzanie produktów na rynek w świetle 

obowiązujących przepisów; wspomniano 

o możliwości nałożenia kar za niedopełnienie 

obowiązków i wprowadzenie na rynek lub dystrybucję 

produktu niezgodnego z obowiązującymi 

wymaganiami. 

Zwrócono także uwagę na nową ustawę z dnia 

15 czerwca 2018 r. o zmianie ustawy o systemach 

oceny zgodności i nadzoru rynku oraz 

niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2018 r. 

poz. 1338). Znowelizowane przepisy nt. krajowego 

systemu nadzoru rynku obowiązują 

niespełna 2 miesiące, od 19 lipca 2018 r. 

Ważną zmianą, o której trzeba wspomnieć 

jest „możliwość wszczęcia postępowania 

administracyjnego na podstawie innych dostępnych 

informacji, gdy wynika z nich, że wyrób 

nie spełnia wymagań, a został wprowadzony 

do obrotu przez podmiot gospodarczy mający 

siedzibę na terytorium Rzeczypospolitej 

Polskiej. Innymi słowy do wszczęcia postępowania 

Urząd będzie mógł wykorzystywać 

otrzymane materiały/dowody np. wyniki już 

przeprowadzonych badań w akredytowanym 

laboratorium, co powinno w znacznym stopniu 

przyczynić się do skrócenia czasu reakcji organu 

nadzoru rynku i przyspieszyć proces eliminowania 

z rynku nieprawidłowości. 

Temat bezpieczeństwa aparatów elektrycznych 

niskiego napięcia kontynuował pan Marcin 

Ocioszyński, Dyrektor Biura Badawczego 

ds. Jakości Stowarzyszenia Elektryków Polskich 

w wystąpieniu pt. „Zapewnienie bezpieczeństwa 

aparatów elektrycznych niskiego 

napięcia poprzez badania w akredytowanym 

laboratorium”. Dyrektor BBJ zwrócił uwagę, 

że znakowanie CE, bazujące tylko na samoocenie, 

nie gwarantuje bezpieczeństwa wyrobu. 

Więcej informacji o inicjatywie można znaleźć na stronie 

internetowej www.kigeit.org.pl oraz pod linkami: 

• Artykuł na temat wyników przeprowadzanych badań dotyczących wyłączników 

nadprądowych. Link: http://www.kigeit.org.pl/spae-polecaartykul-nt-badan-wylacznikow-nadpradowych-mcb.html 

• Artykuł na temat wyników przeprowadzanych badań dotyczących wyłączników 

różnicowo-prądowych. Linki: http://www.kigeit.org.pl/spae 

-kigeit-poleca-artykul-nt-badan-wylacznikow-roznicowopradowychrccb.html 

• Broszura nt. bezpieczeństwa produktów. Link: http://www.kigeit.org. 

pl/ftp/mk/spae/gkz_spae/Broszura_bezpiecz_web.pdf 

Tej gwarancji nie daje również samo badanie 

próbki wyrobu przez akredytowane laboratorium, 

nawet jeżeli towarzyszy mu certyfikat 

zgodności. Jest to tylko informacja dla producenta/dostawcy. 

Właściwe zapewnienie jakości 

i bezpieczeństwa wprowadzanych do obrotu 

wyrobów daje dopiero certyfikacja na zastrzeżony 

znak akredytowanej jednostki certyfikującej, 

np. „SEP-BBJ”. Certyfikacja taka 

obejmuje badanie typu wyrobu wg właściwej 

normy, ocenę warunków produkcji oraz nadzór 

w całym okresie ważności certyfikacji, połączony 

z coroczną oceną w miejscu produkcji 

i badaniami kontrolnymi wyrobów. Dyrektor 

BBJ rozwinął na tym tle informację na temat 

różnych typów programów certyfikacji oraz 

głównych obszarów ich wykorzystania 

Interesującym dopełnieniem omawianego tematu 

było wystąpienie pana Tomasza Boruca 

Dyrektora Zarządzającego SHE Związku 

Pracodawców Dystrybucji Elektrotechniki pt. 

„Jak dystrybucja jako uczestnik rynku włącza 

się w proces dbania o jakość i bezpieczeństwo 

produktów”. Obecnie dystrybucja pełni bardzo 

ważną rolę w udostępnianiu na rynek szerokiej 

gamy oferty materiałów technicznych 

z różnych dziedzin (elektrycznej, sanitarnej, 

grzewczej, budowlanej itd.) – wraz z produktami 

pracownicy dystrybucji przekazują 

klientom szereg ważnych informacji, jak 

certyfikaty, dane techniczne, instrukcje i wytyczne 

montażu. Podjęta przez związki hurtowni 

branży elektrycznej: SHE, instalacyjno 

-grzewczej: ZHI oraz budowlanej: Polskie 

Składy Budowlane, inicjatywa firm dystrybucyjnych 

„Nie wstydzę się tego co sprzedaję”, 

stawia sobie za cel eliminację z profesjonalnej 

dystrybucji materiałów niespełniających wymagań 

technicznych lub formalnych, obejmującą 

nie tylko aparaty elektryczne, ale także 

szeroką ofertę dystrybucji dla rynku budownictwa. 

To podkreśla, jak ważny jest spojrzenie 

na bezpieczeństwo z punktu widzenia różnych 

produktów oraz różnych uczestników rynku 

w tym dystrybucji. 

Należy także wspomnieć o podobnych inicjatywach 

jak MSSI Electrical, które mają miejsce 

na rynku polskim: Związek Producentów 

Sprzętu Oświetleniowego Pol-Lighting bada 

produkty w zakresie oświetlenia LED, a Polska 

Izba Gospodarcza Elektrotechniki w zakresie 

produktów instalacyjnych niskiego napięcia 

m.in. kabli. 

Źródło: KIDEiT 


13


PODSUMOWANIE 


Mistrzostwa Elektroinstalatorów 2018 z MOWION! 

Wielu z Was było na tegorocznych targach 

ENERGETAB, które odbyły się od 11 do 

13 września w Bielsku Białej. Kanlux również 

tam był i zorganizował Mistrzostwa 

Elektrointalatorów 2018. 

Patronatem medialnym Mistrzostwa objął 

Fachowy Elektryk a Partnerami byli: Wiha, 

Helukabel i Fluke. W tak doborowym towarzystwie 

montaż osprzętu MOWION szedł 

wszystkim jak z płatka. Było o co walczyć. 

Mistrzostwa przeprowadzone były we wtorek 

i środę od 10:00 do 16:00, każdego dnia 

miały miejsce eliminacje, po których odbywał 

się finał. Zwycięzca codziennie zdobywał 

3500 zł, a kolejni laureaci otrzymywali 

nagrody finansowe, kompletne zestawy 

narzędzi Wiha o wartości 1000 zł, a osoba 

z najlepszym czasem w eliminacjach dodatkowo 

wygrywała miernik marki Fluke. 

Montaż odbywał się na czas (start i stop za 

pomocą indywidualnego przycisku na sta- 

14 



PODSUMOWANIE 

nowisku). Uczestnicy montowali osprzęt serii 

DOMO, który oparty jest o szybkozłączkach 

(trzy łączniki i dwa gniazda) i układ 

opraw oświetleniowych. Osoby z 4 najlepszymi 

czasami przechodziły do finału dnia 

gdzie było już nieco trudniej – montaż serii 

LOGI. Dopisali też partnerzy – do montażu 

używano narzędzi marki Wiha, a instalacje 

wykonywano na przewodach Helukabel. 

Przy wątpliwościach w poprawności montażu 

pomiar dokonywany był za pomocą 

mierników marki Fluke. Dodatkowo, we 

wtorek i środę na stoisku Kanlux, odbyły się 

pokazy nowości Fluke i Wiha. 

Każdego dnia przy montażu gościły również 

panie, które dzielnie radziły sobie z montażem. 

Organizatorów ucieszyło tak dużego zainteresowania 

konkursem i pozytywne komentarze 

dotyczące montażu osprzętu DOMO. Mają 

oni również nadzieję, że przy okazji pomogli 

elektroinstalatorom zaprzyjaźnić się z produktami 

wyposażonymi w szybkozłączki i unikalne 

łapki rozporowe. Wszystkim zwycięzcom 

gratulujemy i zapraszamy w przyszłym roku. 

Już są pomysły co zostanie pokazane i gwarancja, 

że nie będzie nudno. 

www.mowion.pl 


15

PRODUKTY 


NOWOŚCI 

Szybkie i bezbłędne lokalizowanie przewodów 

Nowa linia lokalizatorów przewodów Beha-Amprobe serii AT-6000-EUR dostępna będzie 

w dwóch różnych zestawach (AT-6020-EUR i AT-6030-EUR) łączących odbiornik i mocny 

nadajnik do lokalizowania przewodów, wyłączników i bezpieczników. Odbiornik AT-6000-RE 

wykrywa sygnał w przewodach i kablach za pomocą dwóch metod: aktywnej metody śledzenia 

(z nadajnikiem) i pasywnej metody śledzenia (bez nadajnika). W trudno dostępnych miejscach 

czujnik końcówki odbiornika może być używany do śledzenia przewodów w rogach, ciasnych 

miejscach i skrzynkach elektrycznych. Nadajnik AT-6000-TE działa na obwodach pozbawionych 

napięcia, jak i zasilanych, do 600 V AC/DC w środowiskach elektrycznych kategorii I-III 

i charakteryzuje się trybami: wysokiej mocy sygnału, niskiej mocy sygnału oraz pętli (High 

Signal Mode, Loop Mode, Low Precision Mode). Funkcja identyfikacji Breaker eliminuje pomyłki 

związane z fałszywymi alarmami, częstymi w starszego typu urządzeniach lokalizujących 

przewody. 

www.beha-amprobe.com 


Nowa gama zasilaczy UPS 9SX 

o niższych mocach 

Firma Eaton wprowadziła na rynki nowe modele zasilaczy awaryjnych 

UPS 9SX o niższej klasie mocy. UPS Eaton 9SX oferuje 

wysoką dostępność, elastyczność i zaawansowaną ochronę dla infrastruktury 

IT i małych centrów przetwarzania danych, jak również 

dla zastosowań sieciowych, przemysłowych, medycznych, 

telekomunikacyjnych oraz magazynowania energii. Nowe modele 

UPS 5-11 kVA rozszerzają istniejącą gamę produktów o urządzenia 

z większym zakresem mocy od 700 VA do 6 kVA i są dostępne 

w formatach wieżowych i w opcji Rack. Seria Eaton 9SX jest kontynuacją 

wiodącej na rynku serii UPS 9130 firmy Eaton, wprowadzonej 

na rynek w 2008 r. i znanej ze swojej konkurencyjnej ceny 

i wysokiej wydajności. Seria 9SX bazuje na funkcjach z rodziny 

produktów Eaton 9130 ale jest uzupełniona o nowe elementy, w tym: 

• pomiary energii w celu śledzenia jej zużycia poprzez monitorowanie 

wartości kWh na poziomie zasilacza UPS, 

• wyświetlanie informacji o dacie zalecanej wymiany baterii, 

• ulepszony wyświetlacz LCD z większą liczbą parametrów, aby 

zapewnić szybką i precyzyjną aktualizację stanu zasilacza UPS, 

• automatyczne wykrywanie baterii przez zewnętrzne moduły (EBM). 

www.eaton.pl/powerquality 

Pierwszy na świecie czujnik obecności rzeczywistej 

Rewolucyjny czujnik ruchu True Presence 

® firmy Steinel, to jedyne urządzenie, 

które potrafi bezbłędnie rozpoznać 

nawet mikroruchy klatki piersiowej 

śpiącego człowieka. Sensor ten działa 

z precyzją dotąd nieosiągalną. Wykrywa 

mikroruchy klatki piersiowej 

i na tej podstawie „wie”, że dana osoba 

przebywa w pomieszczeniu. Daje ono 

możliwości jeszcze sprawniejszego zarządzania budynkiem, sprawnego 

reagowania w sytuacjach zagrożenia oraz podnoszenia bezpieczeństwa 

osób przebywających w pomieszczeniach (np. szpitalach lub 

domach opieki). Czujnik True Presence ® bazuje na niezwykle precyzyjnych 

pomiarach otoczenia z wykorzystaniem 

fal wysokich częstotliwości. 

Urządzenie szybko i bardzo precyzyjnie 

rejestruje odległość człowieka od czujnika 

oraz kierunek, w którym się porusza. 

Nie trzeba więc już, jak to się dzieje 

w sensorach starszego typu, ustawiać 

czasu pobytu w pomieszczeniu. 

W wersji rozbudowanej True Presence 

® może wykonywać dodatkowe pomiary w pomieszczeniu: 

wilgotności, ciśnienia, natężenia oświetlenia, lotnych 

związków organicznych (LZO, czyli zapach). 

www.langelukaszuk.pl 

16 


NOWOŚCI 

PRODUKTY 


Nowy system cokołów Rittal do szaf sterowniczych 

Firma Rittal oferuje nowy system cokołów do szaf 

sterowniczych i racków IT, z bogatym wachlarzem 

funkcji i zastosowań. Nowy produkt łączy w sobie 

wszystkie zalety dotychczasowych systemów cokołów 

TS oraz Flex, co daje znacznie więcej możliwości, 

w tym możliwość kompatybilnego montażu 

akcesoriów do szaf VX25 i wykorzystania cokołu 

jako inteligentnego przedziału kablowego. Nowy 

system cokołów VX firmy Rittal jest optymalnie 

dopasowany do systemu szaf pełnogabarytowych 

VX25 i jednocześnie w pełni kompatybilny z dotychczasowymi 

systemami szaf TS, TS IT, SE, CM, 

PC, IW, TP oraz TE. Przykładowe zalety rozwiązania 

to krótszy czas montażu, niższe koszty, a także 

wyższy poziom bezpieczeństwa. Nowy produkt 

w przyszłości zastąpi dotychczasowe cokoły Flex- 

Block i TS. System cokołów VX pozwala na niemal 

nieograniczone możliwości ustawiania, transportu, 

prowadzenia i mocowania kabli oraz zabudowy. 

www.rittal.pl 

REKLAMA 

Rozdzielnice stacjonarne DELTA 

z termoplastycznego tworzywa 

PCE Polska Sp. z o. o. 

l. Podwalna A Dzieroniw TEL A www.pce.pl 


17

RYNEK ENERGII 


Rynek przenośnych systemów zasilania 

Wykładniczy wzrost dzięki nowym aplikacjom 

Po ponad 100 latach dominacji ropy naftowej przenośne zasilanie elektryczne wróciło do gry na skalę 

ogólnoświatową dzięki technologiom na bazie litu. Do roku 2025 średni wzrost rynku litowego jest 

szacowany na 19% rocznie (ponad 4-krotny wzrost ilości akumulatorów w skali 7-8 lat). 

PROMOCJA 

Od zarysu podstaw teoretycznych elektryczności 

(jednolita teoria elektryczności i magnetyzmu: 

James Clerk Maxwell, Elektryczność 

i Magnetyzm, 1873) było oczywiste, że energię 

elektryczną charakteryzuje wysoka sprawność 

przesyłania i przetwarzania, a co za tym idzie 

wygoda stosowania. 

Fot. 2. 

Rafineria I.Łukasiewicza w Bóbrce 

k.Krosna, działa do dzisiaj od 1854 r. 

https://pl.wikipedia.org/wiki/Kopalnia_ropy_naftowej_w_B%C3%B3brce 

Fot. 1. 

Źródło: https://pl.wikipedia.org/wiki/Thomas_Alva_Edison 

Zarys rynku 

Zaletą energii elektrycznej jest brak jakichkolwiek 

zanieczyszczeń w miejscu użytkowania. 

Dla porządku należy podać też dwie główne 

wady: aspekt jej wytwarzania (mała sprawność 

i zanieczyszczenia w miejscu wytwarzania) 

oraz trudność w przechowywaniu. 

Od roku 1882, kiedy Thomas Edison włączył 

pierwszą na świecie sieć elektroenergetyczną, 

która dostarczała prąd do 59 klientów na Manhattanie, 

energia elektryczna konkurowała 

z naftą i gazem jako źródłami zasilania dla 

oświetlenia ulic i domów oraz napędu pojazdów 

i maszyn dla przemysłu. Równolegle jednak 

od momentu wynalezienia przez Ignacego 

Łukasiewicza procesu rafinacji ropy (1853) 

okazało się, że nafta/benzyna mają znacznie 

większą energię właściwą (Wh/kg i Wh/l) 

i szybko stały się atrakcyjniejsze dla całego 

przemysłu związanego z napędami pojazdów. 

Od przełomu wieków XIX/XX główny 

strumień światowego kapitału przemysłowego 

został skierowany w stronę energii z ropy 

naftowej. Potoczyło się to błyskawicznie, 

głównie za sprawą napędów spalinowych 

dla samochodów, samolotów i statków (cały 

transport), praktycznie utrącając potencjał 

wzrostu i zyskowności branży elektrycznej. 

Od roku 1908 (premiera Forda T) na okres 

około 100 lat branżę transportową zdominowała 

ropa. A branża transportowa to największa 

część przemysłu potrzebująca przenośnego 

źródła energii (np. jak bak paliwa 

w samochodzie). 

W odróżnieniu od elektryczności, zasilanie 

urządzeń przenośnych pochodnymi ropy naftowej 

jest bardzo uciążliwe, niejednokrotnie 

niemożliwe, i zostało odrzucone przez rynek 

i użytkowników. W miarę rozwoju elektrotechniki 

postępowała miniaturyzacja urządzeń 

elektrycznych, zmniejszenie poborów mocy 

i energii, oraz rozwój przenośnych źródeł zasilania. 

Do lat 50-tych ubiegłego wieku stosowano 

akumulatory kwasowo-ołowiowe i baterie 

cynkowo-węglowe. Pod koniec lat 40 -tych 

XX wieku wynaleziono akumulatory niklowo 

-kadmowe, dzięki którym rozwinęła się radiokomunikacja 

przenośna (radiotelefony), oraz 

telefonia komórkowa na pierwszym etapie (lata 

80 i 90-te XX wieku). 

Od końca XX wieku rozpoczęło się powszechne 

stosowanie zasilania akumulatorowego opartego 

o ogniwa litowo-jonowe, oferujące duże 

pojemności elektryczne, pozwalające osiągnąć 

długi czas pracy urządzeń, przy stosunkowo 

małej masie akumulatorów. 

Wszystkie te urządzenia są zasilanie z baterii 

i akumulatorów w technologiach na bazie litu. 

W skali najbliższych 5-7 lat nie widać przełomu 

technologicznego w tym zakresie. Litowe 

ogniwa nieładowalne oraz akumulatory litowo 

-jonowe, oferujące najlepsze parametry energetyczne 

i żywotnościowe oraz najszybszy 

rozwój, pozostaną dominujące na rynku pod 

względem rozwoju technologji i wzrostu wolumenu 

produkcji. 

Równolegle prowadzone są badania fizykochemiczne 

nad nowymi systemami elektrochemicznymi 

(również na bazie litu, z innymi 

domieszkami, np. siarka, oraz ze stałym elektrolitem, 

tzw. ASSB: all-solid-state-batteries), 


RYNEK ENERGII 


1. Pojazdy elektryczne (xEV: hybrydowe, 

hybrydowe plug-in, w pełni elektryczne). 

Szacunki pokazują dominację tego segmentu 

rynku już od roku 2015. 

3. Systemy magazynowania energii 

(duże instalacje w systemie elektro-energetycznym 

i instalacje mniejsze na użytek 

domowy). 

Fot. 3. 

2. Elektronika powszechnego użytku (telefony 

/tablety/komputery/i in.). Masowe użytkowanie 

skutkuje ilościami w miliardach sztuk i ogromnym 

zapotrzebowaniem na akumulatory. 

4. Urządzenia elektroniki przemysłowej (zasilanie 

autonomiczne dla sprzętu „Industry 4.0”, 

elektronarzędzi, urządzeń medycznych, pomiarowych, 

sprzętu IoT). 

Obecnie cztery główne grupy produktów zapewniają bardzo szybki rozwój elektroniki 

i wymuszają konieczny rozwój źródeł zasilania (podane wg wielkości zapotrzebowania 

na akumulatory) 

ale przed wprowadzeniem na rynek wymagają 

one jeszcze lat badań na poziomie laboratoryjnym. 

Pierwsze rozwiązania spodziewane są 

najwcześniej w roku 2022. 

Rynek chemicznych źródeł zasilania cały czas 

dynamicznie rośnie (średnio 19% rocznie), 

krzywa wzrostu jest wykładnicza. Szczególnie 

duży wzrost, na poziomie 23-27% rocznie, prognozuje 

się dla branży samochodów elektrycznych 

we wszystkich konfiguracjach (xEV): 

Hybryda HEV, Hybryda Plug-In (PHEV) i czysto 

akumulatorowe BEV (Battery EV). 

W roku 2015 wartość energii zainstalowanej 

w ogniwach wynosiła ok. 450 GWh, w roku 

2025 wartość ta powinna osiągnąć 1100 GWh. 

Najstarsza technologia tj. akumulatorowa (wynaleziona 

około 1850 r.), ogniwa kwasowoołowiowe, 

cały czas stanowić będzie większość 

ilościową (~55%), natomiast już od roku 2018 

wartościowo (w USD) największą część stanowić 

będą ogniwa w technologii litowej. 

Analizując najnowocześniejszą technologię 

litowo-jonową, wartości energii zainstalowanej 

na świecie wynosiły: w 2015 około 80 GWh, 

w 2017 około 120 GWh. Prognoza na 2025 r. 

Fot. 4. 

Wzrost rynku akumulatorów Li-Ion w latach 2017-2025, średnio +19% rocznie. 

Podział na segmenty rynku: a) pojazdy elektryczne – Chiny, b) pojazdy elektryczne – reszta świata, c) elektronika konsumencka, d) inne aplikacje 

przemysłowe, e) systemy magazynowania energii. Źródło: firma konsultingowa AVICENNE Energy, Francja, styczeń 2018 


19

RYNEK ENERGII 


Fot. 5. 

Wizualizacja fabryki akumulatorów i samochodów elektrycznych firmy Tesla, Gigafactory-1 

w Nevadzie, USA. Docelowo zakładane jest zasilanie zakładu z paneli słonecznych. 

Budowa fabryki jest na ukończeniu, ale zakład już osiągnął poziom produkcji seryjnej, co 

prawda po około 8-mio miesięcznym opóźnieniu wobec planów. Źródło: https://insideevs. 

com/gigafactory-1-finally-getting-rooftop-solar/ 

przewiduje co najmniej 490 GWh, a według 

scenariusza firm samochodowych nawet 

do 600 GWh. 

Jeżeli scenariusz światowego wzrostu zapotrzebowania 

na akumulatory zacznie 

się realizować, potrzebnych będzie 10-20 

ogromnych fabryk produkujących ogniwa, 

na które dzisiaj jeszcze nie ma nawet planów. 

Przykładem pierwszej udanej realizacji jest 

znana fabryka Gigafactory-1 wybudowana 

w Nevadzie przez firmy TESLA i PANASO- 

NIC kosztem wielu miliardów USD. Należy 

jednak zdawać sobie sprawę, że ważnym 

czynnikiem ryzyka rozwoju branży staje się 

dostęp do metali i surowców strategicznych 

(kobalt, lit, nikiel, aluminium, miedź). Pozostaje 

to długofalowym zagrożeniem dla rozwoju 

branży zasilania na świecie i wymaga 

możliwie szybkiego wdrożenia efektywnych 

przemysłowo technologii recyklingu. 

Przenośne systemy zasilania (pakiety akumulatorowe 

i bateryjne) – projektowanie, 

kwestia bezpieczeństwa i certyfikacji. 

Przenośne systemy zasilania wymagają zapewnienia 

dobrych parametrów elektrycznych, 

w szczególności długich czasów pracy (duża 

energia), niezawodności, długiej żywotności 

oraz bezpieczeństwa stosowania. 

Pożądany przez użytkowników wzrost 

zawartości energii w tych systemach stanowi 

wyzwanie dla konstruktorów projektujących 

systemy zasilania (pakiety 

akumulatorowe i bateryjne). Duża energia 

zwiększa potencjalne ryzyko awarii, 

nawet pożaru, dodatkowo duży system 

oznacza większe wymiary i masę, większą 

podatność na uszkodzenia. 

Wszyscy znają przykłady awarii systemów zasilania, 

np. rok 2013 i uziemienie samolotów 

Dreamliner. 

W celu uniknięcia zdarzeń tego rodzaju układ 

zasilania musi być opracowany z podejściem 

systematycznym i całościowym. Należy 

uwzględnić nie tylko bardzo korzystną dużą 

zawartość energii w akumulatorach, ale również 

szereg czynników, które mogą potencjalnie 

doprowadzić do uwolnienia się dużej 

energii w niekontrolowany sposób (podobnie 

jak może to się zdarzyć z zapłonem benzyny). 

Dlatego wyspecjalizowane zespoły inżynierów 

analizują całościowe wymagania urządzeń: 

• Integracja elektryczna źródła zasilania 

z urządzeniem/odbiornikiem. Analiza 

Fot. 6. 

całościowa: podejście energetyczne, 

mocowe, żywotnościowe (np. lata pracy), 

warunki środowiskowe (szczególnie 

temperatura, wilgotność), kluczowe 

parametry systemu. Projektowanie systemu 

wg zasad lean-management, aby 

uzyskać możliwie szybką, efektywną 

i optymalną kosztowo produkcję źródła 

zasilania. 

• Mechanika pakietu akumulatorowego/bateryjnego. 

Analiza czy występują narażenia 

mechaniczne (wibracje, uderzenia), jakie 

jest optymalne wypełnienie objętości przeznaczonej 

na system zasilania, zapewnienie 

trwałości konstrukcji (np. sztywności 

i odporności na wypadki), zaprojektowanie 

systemu mocowania do urządzenia, obudowy, 

itp. 

• Zaprojektowanie układów elektroniki 

zabezpieczającej pracę ogniw w trybach 

ładowania, rozładowywania, transportu, 

uśpienia-magazynowania. Bezwzględna 

konieczność zaprojektowania 

BMS (Battery Management Systems) 

i wyposażenie go w funkcje dodatkowe, 

np. komunikację pakietu zasilania 

z urządzeniem i/lub bezpośrednio 

z użytkownikiem (np. poprzez bluetooth 

do smartfona). W większości 

przypadków konieczne jest napisanie 

wbudowanego oprogramowania (embedded 

firmware), które będzie zainstalowane 

w procesorach nadzorujących 

pracę zasilania. 

Zapłon (widoczny dym) ogniw litowo-jonowych w zestawie akumulatorowym zasilania 

pomocniczego samolotu. Źródło: https://www.scientificamerican.com/article/howlithium-ion-batteries-grounded-the-dreamliner/ 


RYNEK ENERGII 


• Analiza potrzeb związanych z wymaganą 

certyfikacją systemów zasilania. Istnieje 

wiele norm przemysłowych i bezpieczeństwa, 

które narzucają konieczność specjalistycznych 

testów i certyfikacji. Niektóre 

normy są wymagane prawem UE i światowym, 

inne są wymogami rynków lokalnych 

(np. USA, Korea, Brazylia, Rosja, 

Chiny). 

• Opracowanie efektywnego procesu produkcji 

seryjnej w celu uzyskania możliwie 

niskiej ceny produktu. Już w fazie wstępnej 

projekt produktu musi uwzględnić szybkość 

procesu produkcji. Należy zaprojektować 

linię produkcyjną, osprzęt pomocniczy 

oraz efektywny plan kontroli jakości. 

W procesie kontroli kluczowy jest aspekt 

pewności i bezpieczeństwa źródeł zasilania 

o coraz większych energiach. 

Przykładowe projekty 

systemów zasilania 

Industry 4.0. System zasilania robotów 

magazynowych w pełni automatycznego 

magazynu. Cechy: 

• technologia litowo-jonowa LFP, 

• wytrzymała konstrukcja przewidująca zderzenia 

w momencie dokowania robota po 

szybkiej jeździe, 

• duża moc pracy akumulatorów i szybkie 

ładowanie, 

• długa żywotność (do 6000 cykli pracy, 

w trybie 24 h przez 365 dni), 

• autonomiczne dokowanie do ładowania, 

• skomputeryzowane zarządzanie pracą 

robotów, optymalizacja przerw na ładowanie, 

• komunikacja wspomagająca systemy Big 

Data i analizę danych. 

Napędy elektryczne. Zasilanie systemu napędu 

maszyn czyszczących: 

• wysoka energia Li-Ion, 

• wysoki stopień ochrony IP odporność na 

kurz i wodę, 

• konstrukcja dostosowana do specjalnego 

kształtu urządzenia umożliwiającego 

czyszczenie miejsc nietypowych, 

• zunifikowane komponenty, łatwe w montażu 

seryjnym, szybka i stabilna produkcja 

o wysokiej i powtarzalnej jakości i niskiej 

cenie. 

Fot. 7. Industry 4.0 

Elektronarzędzia. Zasilanie profesjonalnego 

sprzętu budowlanego: 

• odporność na użytkowanie w warunkach 

placu budowy: szczelność, wytrzymałość 

mechaniczna (wilgotność, pył, ekstremalne 

wibracje i uderzenia, upadki, ciągłe przeciążenia), 

REKLAMA 


21

Rynek Energii 


Fot. 8. Napędy elektryczne Fot. 9. Elektronarzędzia 

• przy zachowaniu powyższego konstrukcja 

jest częściowo otwarta dla chłodzenia powietrzem, 

• funkcje pełnej rejestracji danych i zdalnej 

diagnostyki poprzez elektroniczny BMS, 

• komunikacja CAN, 

• skalowalna konstrukcja modułowa, 

• długa żywotność. 

Urządzenia medyczne. Zasilanie w technologii 

Li-Ion dla rheo-magnetycznych protez kończyn 

oraz rejestratorów medycznych: 

• najwyższa możliwa jakość i niezawodność 

wymagana w standardach produkcji medycznej, 

• miniaturyzacja elektroniki (wbudowany 

układ ładowania i interfejs użytkownika), 

• elektronika zapewnia rejestrację wszystkich 

danych wymaganych przez sprzęt 

medyczny oraz pacjenta dla bezpiecznego 

codziennego użytkowania, 

• spełnienie wymagań certyfikacji medycznej 

na cały świat, 

• funkcjonalność wymagana dla zapewnienia 

bezpieczeństwa pacjenta, 

• proces projektowania prowadzony zgodnie 

z wysokimi wymaganiami standardów medycznych, 

Fot. 11. Sprzęt IoT 

• wielokrotne testy w celu potwierdzenia niezawodności 

i bezpieczeństwa dla pacjenta, 

• projekt systemu uzyskał certyfikację medyczną 

w odpowiedniej klasie, obowiązującą 

na cały świat, 

• jakość produktu i procesu produkcji jest 

audytowana i raportowana przez jednostkę 

certyfikującą, 

• stuprocentowa jakość produktu przy skali 

produkcji stu tysięcy sztuk rocznie. 

Sprzęt IoT. Zasilanie zautomatyzowanych 

przemysłowych mierników gazu z przesyłem 

danych w czasie rzeczywistym poprzez Internet 

do stanowiska kontroli zagrożeń: 

• technologia zasilania Li-Ion, 

• najwyższa gęstość energii systemu dostępna 

na rynku (~260 Wh/kg), 

• najwyższa jakość i niezawodność ogniw, 

z maksymalną dostępną technologicznie 

powtarzalnością i stabilnością parametrów 

(napięcie, rezystancja i pojemność, oraz 

możliwie identyczna zmienność parametrów 

ogniw w czasie użytkowania [starzenia]), 

jest to niezbędne dla dokładności 

pomiarów, 

• proces projektowania układu zgodny ze 

wymaganiami standardów dla urządzeń 

zapewnienia bezpieczeństwa ludzi (functional 

safety), 

• elektronika sterująca rejestruje wszystkie 

dane dotyczące przepływu gazu i reaguje 

w czasie rzeczywistym na przekroczenia 

parametrów. 

Podsumowanie 

Dynamicznie rozwijający się rynek elektroniki 

(głównie telefony i tablety) oraz 

pojazdów elektrycznych, szybki postęp 

technologiczny i rosnący popyt na inteligentne 

urządzenia elektroniczne to główne 

czynniki napędzające wzrost zapotrzebowania 

na przenośne systemy zasilania. 

Fot. 10. Urządzenia medyczne . Rheo-magnetyczna 

proteza kolana z zasilaniem 

akumulatorowym i sterowaniem 

przez pacjenta. Zestaw akumulatorowy 

do zasilania medycznego 

rejestratora danych 

Regulacje rządowe (np. Chiny) zmuszające 

do korzystania z akumulatorów w celu 

zmniejszenia zanieczyszczeń to inne ważne 

czynniki wzmacniające wzrost rynku. 

Branża zasilania rozwija się wraz z poszerzaniem 

obszaru zastosowań. W skali 

do 10 lat nie rysuje się żaden przełom 

technologiczny, widoczny jest ewolucyjny, 

stopniowy rozwój poprzez ulepszanie 

konstrukcji chemicznych źródeł energii. 

Jednakże względy bezpieczeństwa (rosnąca 

energia ogniw, konieczność precyzyjnego 

nadzoru ich pracy) oraz dostęp 

do surowców strategicznych pozostają 

zagrożeniem dla szybkiego rozwoju 

branży zasilania na świecie. 

Bez wątpienia dwa aspekty zadecydują 

o rozwoju lub narastaniu ograniczeń dla 

branży. Są to: 

a) bezpieczeństwo systemów – kompleksowe 

podejście do bezpiecznego projektowania 

i produkcji systemów zasilania, 

oraz rzetelnego ich testowania 

zgodnie z ciągle zwiększanymi światowymi 

wymaganiami i standardami 

w zakresie bezpieczeństwa oraz 

b) wdrożenie efektywnego przemysłowo 

recyklingu w celu uniknięcia braku surowców. 

Mgr inż. Krzysztof Lubianiec 

Business Development Partner 

Wamtechnik Sp. z o.o. 

www.wamtechnik.pl 


INSTALACJE PV 


PROMOCJA 

Ograniczenie ryzyka wystąpienia pożaru 

w instalacjach PV 

Wytyczne dla projektantów, instalatorów oraz inspektorów p.-poż. 

Niniejszy materiał bazuje na dokumencie opracowanym przez Niemieckie Stowarzyszenie 

Przemysłu Solarnego (Bundesverband Solarwirtschaft e.V.) – BSW-Solar. Bardzo dziękujemy za 

zgodę na wykorzystanie materiałów i publikację tych niezwykle ciekawych wytycznych na polskim 

rynku. 

Fronius Polska Sp. z o.o. 

1. Wprowadzenie 

W instalacjach elektrycznych, a więc także w systemach fotowoltaicznych, 

bezpieczeństwo ma ogromne znaczenie. Systemy PV, które 

są projektowane, instalowane i eksploatowane zgodnie z ogólnie 

przyjętymi zasadami technicznymi są bezpieczne i niezawodne, nawet 

w najbardziej niesprzyjających warunkach pogodowych. Jednak 

mogą zaistnieć scenariusze zdarzeń, które wymagają dodatkowych 

urządzeń zabezpieczających. Na przykład w systemach, które 

nie są regularnie monitorowane i w których moduły są instalowane 

na łatwopalnym dachu lub izolacji. 

2. Powstawanie łuku elektrycznego 

Łuk elektryczny może zdarzyć się tylko wtedy, gdy wystąpią poważne 

usterki w istotnych dla bezpieczeństwa systemu PV elementach 

i nie zostaną one zawczasu wykryte. Przyczyną może być np. 

uszkodzenie podwójnej izolacji przewodu DC w kilku miejscach 

lub zwiększona oporność na styku uszkodzonego złącza. 

Zasadniczo rozróżnia się łuki równoległe i szeregowe. Łuki szeregowe 

nie są łatwe do zidentyfikowania. Jednak najlepiej można zapobiec 

ich powstawaniu lub co najmniej zminimalizować je, jeśli zastosuje się 

do wytycznych niniejszego dokumentu. W przypadku tak zwanych łuków 

równoległych już zapewnienie monitorowania stanu izolacji DC 

przez falownik zapewnia znaczną ochronę, ponieważ poprzez wyeliminowanie 

pierwszych symptomów błędów izolacji, w większości 

przypadków można zapobiec powstaniu łuku równoległego. Oznacza 

to jednak, że operator systemu fotowoltaicznego musi być szczególnie 

uczulony, aby analizować komunikaty o błędach pochodzące z falownika 

i poinformować o tym fakcie specjalistyczną firmę. 

Przykładowo, dla falowników firmy Fronius błędy związane ze zbyt 

niską wartością stanu izolacji sygnalizowane są kodem #475. 

3.A. Typ kabli i przewodów 

Należy stosować wyłącznie kable solarne odpowiednie do zastosowań 

zewnętrznych i trudnych warunków pogodowych oraz odporne 

na promieniowanie UV. W Europie obecnie stosowane są indywidualne 

specyfikacje dla poszczególnych krajów. Normy nie są identyczne, 

a przy wyborze kabli solarnych należy również wziąć pod 

uwagę ich ogniotrwałość. 

3.B. Wykorzystanie kanałów kablowych 

Kanały kablowe oferują niezawodną ochronę przed obciążeniami mechanicznymi 

kabli i przed ich uszkodzeniem mechanicznym. Należy 

pamiętać, że na końcach kanałów kablowych lub siatek kablowych, 

Ryc. 1. Koryto z 

zadziorami. Uwaga 

– niebezpieczeństwo 

uszkodzenia 

izolacji! 

Ryc. 2. Gratowanie 

kanałów kablowych, 

tak aby izolacja 

przewodów pozostała 

nienaruszona 

przez dłuższy czas. 

Ryc. 3. Należy 

stosować ochronę 

krawędzi lub dodatkowo 

zabezpieczoną 

instalację w plastikowych 

rurach 

w obszarze krawędzi 

i ugięć przewodów. 

3. Zasady prowadzenia przewodów 

Środki zapobiegające powstawaniu łuków elektrycznych i rozprzestrzeniania 

się uszkodzeń są łatwe do wdrożenia w fazie projektowania 

oraz w fazie instalacji. Poniższe zalecenia oparte są na możliwych 

do zaobserwowania głównych przyczynach powstawania 

łuków elektrycznych w systemach fotowoltaicznych. Biorąc pod 

uwagę te zalecenia, ryzyko wyładowania łukowego jest w dużej 

mierze wykluczone, a jego skutki są ograniczone. 

Ryc. 4. Kratka kablowa 

z wolnymi końcami 

prętów i ostrymi 

krawędziami. 

Uwaga – niebezpieczeństwo 

uszkodzenia 

izolacji! 

Ryc. 5. Należy 

usunąć końcówki 

prętów lub użyć 

ochraniaczy krawędzi. 

Ryc. 6. Zalecana jest 

prowadnica kabla 

zintegrowana w konstrukcji 

wsporczej. 



23

INSTALACJE PV 


a także na odgięciach i rozgałęzieniach nie może być ostrych krawędzi. 

Mogą one prowadzić do uszkodzenia izolacji kabli. Metalowe 

kanały kablowe mogą również łagodzić skutki wyładowań łukowych, 

ponieważ nie są one wykonywane z materiału łatwopalnego. 

Podczas układania przewodów należy zapewnić, aby 

nie były one stale zanurzone w wodzie. W przeciwnym 

razie izolacja może zostać uszkodzona. Warunek 

ten musi być zapewniony podczas instalowania kabli. 

Elastyczne kable muszą być prowadzone ze wsparciem mechanicznym 

i zabezpieczone przed wpływami środowiskowymi po zainstalowaniu 

na stałe (PN EN 50565-1). Wymogi te dotyczą również 

kabli fotowoltaicznych zgodnie z normą PN EN 50618. 

Elastyczne kable muszą być prowadzone ze wsparciem mechanicznym 

i zabezpieczone przed wpływami środowiskowymi po zainstalowaniu 

na stałe (PN EN 50565-1). Wymogi te dotyczą również 

kabli fotowoltaicznych zgodnie z normą PN EN 50618. 

3.C. Promienie gięcia 

Promień gięcia określony przez producenta musi być przestrzegany. 

W przeciwnym razie izolacja może być nadmiernie naprężona, co prowadzi 

do powstawania pęknięć, szczególnie w niskich temperaturach. 

W przypadku elastycznych przewodów do instalacji fotowoltaicznych 

z reguły promień gięcia nie powinien być mniejszy niż 4 x D. 

Ryc. 7. Należy nie doprowadzać 

do pękania izolacji. 

Ryc. 8. Promień gięcia a średnica 

kabla. 

Podczas montażu kabli do skrzynek przyłączowych falowników, 

skrzynek przyłączeniowych modułów, wtyczek i rozdzielaczy, należy 

również zapewnić odpowiednie promienie gięcia. W szczególności 

w przypadku modułów montowanych poprzecznie, należy 

z góry rozważyć wystarczającą długość kabli. Zawsze należy przestrzegać 

dopuszczalnych promieni zginania. 

Przy zmianie kierunku wiązek kabli należy wziąć pod uwagę różne 

długości kabli. 

Ryc. 11. Zmiana kierunku prowadzenia 

przewodów. 

Jeśli promień gięcia nie może być dotrzymany przez zbyt krótkie 

przewody łączące, jest to uważane za poważną wadę instalacji. 

3.D. Bezpieczny montaż przewodów 

Mocowanie kabli służy przede wszystkim do przenoszenia obciążeń. 

Chroni to kable i zintegrowane zabezpieczenia (np. złącza) 

przed odkształceniami i przed przeciążeniem mechanicznym. Nasadka 

powinna zapobiegać otarciom linii lub ścieraniu izolacji. Nie 

wolno uszkadzać izolacji przewodów urządzeniami mocującymi. 

Wymagania te mogą zwykle spełniać tylko odpowiednie urządzenia/ 

wsporniki. Opaski kablowe nadają się zatem tylko do mocowania 

kabli, a nie do przenoszenia obciążenia. Można stosować wyłącznie 

opaski kablowe zatwierdzone do użytku na zewnątrz (w szczególności 

odporność na promieniowanie UV). 

Odstępy mocowania muszą być przestrzegane zgodnie z instrukcjami 

producenta lub ustaleniami z producentem przewodów. Jeśli nie 

są one dostępne, przyjmuje się, że odległość montażowa przewodów 

PV w poziomie powinna być nie mniejsza niż 250 mm, a w pionie: 

nie mniejsza niż 400 mm. 

Podstawowe wymaganie: przewody muszą być luźno ułożone, nie 

mogą być układane pod obciążeniem mechanicznym, muszą być 

odciążone i w wystarczającym stopniu uwolnione od naprężeń. 

W trakcie funkcjonowania instalacji nie mogą być nigdy poddawane 

mechanicznemu naprężeniu. Należy unikać kontaktu z ostrymi 

krawędziami lub porysowaniem na szorstkim podłożu. 

Kable należy mocować w odstępach zgodnych z instrukcjami producenta. 

3.E. Odciążenie 

Odciążenie chroni połączenia liniowe przed przeciążeniem mechanicznym. 

W poszczególnych elementach (wtyczka, skrzynka przyłączeniowa 

modułu, itp.) są one często zintegrowane i dlatego mogą 

one absorbować jedynie ograniczone siły. Na przykład w przypadku 

wtyków PV o średnicach przewodów 4-9 mm zintegrowany w standardzie 

reduktor naprężeń może wytrzymać 80N (IEC / EN 62852). 

Ewentualnie występujące obciążenia muszą zostać pochłonięte 

przez sposób układania. 

Ryc. 9. Skrzynka połączeniowa 

modułu. 

Ryc. 10. W przypadku modułów montowanych 

poprzecznie należy zwrócić uwagę na 

odpowiednie długości kabli, aby zachować 

zgodność z promieniem gięcia i uniknąć 

dodatkowych obciążeń rozciągających na 

modułowym gnieździe połączeniowym. 

Ryc. 12: Złącza DC i skrzynki 

połączeniowe modułów 

z dławikami PG – zintegrowane 

przepusty absorbują siły tylko 

w ograniczonym zakresie. 


INSTALACJE PV 


3.F. Odpowiednie zaprojektowanie i ustawienie złączy 

Układając złącza, należy upewnić się, że są one prawidłowo zainstalowane 

(patrz także Rozdział 4 – Zalecenia dotyczące odpowiednich 

komponentów). Wtyczki muszą być zaślepione zgodnie ze specyfikacją 

producenta i nie mogą być montowane pod naprężeniem mechanicznym 

(przestrzegać odciążenia, patrz rys. 12). 

Ryc. 13: Złącze DC. 

Wtyki PV są zwykle chronione przed wnikaniem wody. Należy unikać 

trwałego zanużenia wtyczek w wodzie. Ciągłe narażenie na wodę 

może negatywnie wpływać na poprawność działanie złączy. 

Należy unikać umiejscawiania złączy w zasięgu bezpośredniego 

działania światła słonecznego. 

O ile to możliwe, podczas projektowania instalacji należy wziąć pod 

uwagę dostępność złączy dla późniejszych przeglądów i serwisu: 

w trakcie funkcjonowania instalacji należy zapobiegać ewentualnemu 

zanieczyszczeniu i powstawaniu mchu na złączach lub należy 

je regularnie usuwać. Wtyczki muszą być zainstalowane zgodnie ze 

specyfikacją producenta. 

3.G. Ograniczenie możliwości rozprzestrzeniania się ognia 

Łuk elektryczny może zapalić łatwopalne membrany dachowe i leżącą 

pod nimi izolację w przypadku bezpośredniego kontaktu. Na 

etapie planowania należy zatem sprawdzić, czy można zastosować 

niepalne membrany dachowe lub izolację. Jeśli nie jest to możliwe, 

wpływ ewentualnego wystąpienia łuku należy zminimalizować 

w sposób trwały i wystarczający – należy zapewnić odległości między 

przewodem i poszyciem dachu (kanały kablowe lub wystarczająco 

gruba baza mineralna, taka jak żwir). 

Wybierając materiały instalacyjne, należy wziąć pod uwagę, że tworzywa 

sztuczne mają wyższy potencjał zapłonu i rozprzestrzeniania 

się ognia niż materiały metalowe. 

3.H. Ochrona przewodów na dachu 

Wejścia kablowe do budynku muszą być wykonane profesjonalnie. 

Nie należy prowadzić kabli po ostrych krawędziach i nie należy 

przytwierdzać ich bezpośrednio do dachu. Odnośnie wpływu grawitacji 

na przewody decydujące są specyfikacje producenta kabla. 

Należy przestrzegać zalecane maksymalne odległości poziomych 

i pionowych mocowań kabli. Opaski kablowe są niedozwolone 

w przypadku działania grawitacji na przewody. 

Zasadniczo powierzchnia wszystkich pętli przewodów musi być utrzymywana 

na jak najniższym poziomie w celu zmniejszenia indukowanych 

napięć spowodowanych uderzeniami piorunów (Ryc. 14). Bezpośrednio 

przed wprowadzeniem do budynku zaleca się, aby przewody 

DC-plus i DC-minus były poprowadzone osobno w odległości 5 do 

10 centymetrów od budynku. 

Kontynuowaniu możliwego równoległego łuku przez wpusty dachowe 

można zapobiec poprzez osobne zamontowanie przewodów 

DC-plus i DC-minus bezpośrednio przed wprowadzeniem do budynku. 

Generalnie zaleca się stosowanie bariery ogniowej do wprowadzania 

kabli do budynku. W ten sposób zapobiega się przekazywaniu 

ognia przez tak zwany efekt bezpiecznika. 

3.I. Bezpiecznie szafki rozdzielcze i rozdzielnice 

Skrzynki przyłączowe modułów PV muszą spełniać wymagania 

normy PN-EN 61439-2 (i jej załączników). 

Należy zapewnić prawidłowe podłączenie kabli oraz rozdzielenie 

strony dodatniej i ujemnej w skrzynkach przyłączeniowych generatora 

i innych skrzynkach zaciskowych. Zwiększona rezystancja styku 

z powodu niewłaściwego połączenia może doprowadzić do przegrzania 

punktu końcowego, a to z kolei: do ryzyka pożaru z powodu 

łuków szeregowych. 

Nawet przy rozłącznikach należy przestrzegać specyfikacji producenta. 

Niektórzy producenci zalecają używanie rozłączników DC 

minimum raz każdego roku. W wyniku tego działania powstające 

osady tlenkowe są ścierane, a rezystancja kontaktu jest znacznie 

zmniejszona. 

4. Zalecenia dotycząceodpowiednich materiałów 

4.A. Przewody 

Najwłaściwsze jest zastosowanie jednożyłowych kabli PV z oznaczeniem 

PV1-F, a następnie H1Z2Z2-K (PN-EN 50618). Posiadają 

izolację, która pozwala na ich stosowanie w urządzeniach 

i systemach klasy II. Ponadto mają wysoką odporność na wpływy 

środowiska, takie jak promieniowanie UV i wysoką wytrzymałość 

mechaniczną. Jeśli inne przewody są używane jako linie główne 

lub stałe, muszą być odporne na zwarcie doziemne i zwarcie 

między przewodami. Należy je chronić przed warunkami atmosferycznymi 

i promieniowaniem UV, np. w zamkniętych kanałach 

kablowych. 

4.B. Złącza MC4 

Należy stosować wyłącznie złącza zgodne z PN-EN 62852. Odpowiedniki 

(męskie/żeńskie) muszą być tego samego typu i producenta. 

Ryc 14. Przy układaniu przewodów należy minimalizować 

powierzchnię pętli. 

4.C. Kanały i korytka kablowe (systemy prowadzenia przewodów) 

Kanały i korytka kablowe muszą być zatwierdzone przez producenta 

do użytku na zewnątrz. W przypadku kanałów kablowych 

producent powinien zapewnić odpowiednią ochronę krawędzi. Preferowane 

są metalowe kanały kablowe i rury instalacyjne, pod warunkiem, 

że są one odporne na korozję. Gdy stosowane są kanały 


25

INSTALACJE PV 


z tworzywa sztucznego, muszą być odporne na warunki atmosferyczne, 

a zwłaszcza na promieniowanie UV i ozon. 

4.D. Tuleje 

W celu wprowadzenia kabla do kanału kablowego należy zastosować 

tuleje (np. zgodnie z DIN 18195 część 9). 

4.E. Mocowania 

Złącza kablowe nie są odpowiednie do mocowania kabli. Mogą być 

używane tylko do łączenia kabli. Do zamocowania należy zastosować 

odpowiednie zaciski kablowe, klipsy itp. 

4.F. Falowniki 

Falowniki powinny być bezwzględnie instalowane zgodnie z wytycznymi 

producenta. Ze względu na zakres tego tematu, zostanie 

mu poświęcone osobne opracowanie. 

4.G. Uziemienie, ochrona odgromowa i przeciwprzepięciowa 

Właściwe uziemienie instalacji fotowoltaicznej wraz z ewentualną 

ochroną przed skutkami wyładowań atmosferycznych mają ogromne 

znaczenie dla uniknięcia jakichkolwiek usterek elektrycznych, 

które mogłyby doprowadzić do powstania pożaru. Gorąco zachęcamy 

do zapoznania się z obszerną literaturą udostępnianą przez 

wiodących producentów tych rozwiązań. 

4.H. Uwaga ogólna 

W przypadku obiektów rolniczych może być również konieczna odporność 

na działanie amoniaku. 

5. Oznakowanie 

Dla bezpieczeństwa osób, zaleca się, aby budynek w którym znajduje 

się instalacja fotowoltaiczna posiadał oznakowanie zgodne z normą: 

PN-HD 60364-7-712:2016 w następujących miejscach: 

• w rozdzielni głównej budynku 

• obok głównego licznika energii (jeśli oddalony od rozdzielni 

głównej) 

• obok głównego wyłącznika 

• w rozdzielnicy, w której przyłączona jest instalacja fotowoltaiczna 

do instalacji elektrycznej budynku 

Rys. 15. Etykieta wskazująca na 

obecność instalacji elektrycznej 

w budynku. 

6. Rekomendacje dotyczące użytkowania 

Aby zapewnić długoterminową wydajność i bezpieczeństwo pracy 

systemu PV, należy go poddawać regularnej inspekcji i konserwacji. 

Poniższy przegląd zawiera zalecenia dotyczące zawartości i częstotliwości 

konserwacji. 

Kiedy Gdzie Co Kto Uwagi 

Codziennie Falownik Kontrola wyświetlacza roboczego w celu uniknięcia utraty wydajności przy 

wyłączeniach awaryjnych 

Monitoring 

danych 

operacyjnych 

(system) 

Kontrola stanu pracy za pomocą zdalnego monitorowania 

(w przypadku ochrony przeciwpożarowej należy zwrócić szczególną uwagę na 

błędy izolacji). 

Analizy komunikatów o błędach i odpowiednie działania serwisowe 

Operator 

Operator/serwis 

Serwis 

Alternatywnie: monitorowanie, 

z aktywnym raportowaniem 

do operatora, o błędzie 

Miesięcznie Licznik energii Monitorowanie wydajności: regularna rejestracja i analiza odczytów liczników 

(nie dotyczy automatycznego gromadzenia i oceny danych operacyjnych). 

Operator/serwis 

Powierzchnia 

modułów 

Kontrola wzrokowa, czy występują poważne, oczywiste wady, takie jak 

przesunięte moduły, luźne: zaciski modułów, elementy ram montażowych lub 

kable solarne 

Operator 

Przemieszczanie się w okolicy 

pola modułów tylko po zatwierdzonych 

trasach! 

Regularnie, 

najrzadziej 

co cztery lata 

Cała 

instalacja 

Powtórzenie pomiarów i testów przy uruchamianiu zgodnie 

z PN-EN 62446-1 

Serwis 

Sytuacyjne – po 

automatycznym 

wyłączeniu 

falownika 

Cała 

instalacja 

Rozwiązywanie problemów 

Serwis 

*) W niniejszym dokumencie określenie „kable“ i „przewody“ stosowane jest zamiennie, choć skłaniamy się do defi nicji, wg której o ile każdy kabel jest przewodem, to nie każdy przewód jest kablem. 

W „Aparatach i urządzeniach elektrycznych” Witolda Kotlarskiego czytamy: „Przewody mające izolację z materiałów stałych budowane są na niższe napięcia – maksymalnie do 6 kV, a kable praktycznie na 

cały zakres stosowanych napięć.” 


INSTALACJE PV 


Fot.: iStock 

Zastrzeżenie 

Niniejszy artykuł bazuje na oryginalnym dokumencie „Merkblatt 

für Planer und Installateure. Lichtbogenrisiken an PV-Anlagen reduzieren” 

przygotowanym przez: 

• Bundesverband Solarwirtschaft e.V. – BSW-Solar (Niemieckie 

Stowarzyszenie Przemysłu Solarnego e.V. – BSW-Solar) 

• Deutsche Gesellschaft für Sonnenernergie e.V. – DGS (Niemieckie 

Towarzystwo Energii Słonecznej e.V. – DGS) 

• Fraunhofer-Institut für Solare Energie Systeme ISE (Fraunhofer 

Institute for Solar Energy Systems ISE) 

• GDV TÜV Rheinland – www.tuv.com 

• Gesamtverband der Deutschen Versicherungswirtschaft e.V. – 

GDV (Ogólne Stowarzyszenie Niemieckich Ubezpieczycieli e.V. 

– GDV) 

• Zentralverband der Deutschen Elektro- und Informationstechnischen 

Handwerke – ZVEH (Centralne Stowarzyszenie Niemieckiego 

Inżynierii Elektrycznej i Informatyki – ZVEH) 

Pierwsza edycja: lipiec 2017 r 

Wydawca niemieckiej edycji: Bundesverband Solarwirtschaft e.V. 

Zawarte w dokumencie informacje zostały pozyskane przez komitet 

ekspertów z BSW-Solar na podstawie wcześniejszych badań 

przyczyn powstawania i skutków działania ognia dla systemów 

fotowoltaicznych w projekcie www.pv-brandsicherheit.de TÜV 

Rheinland, Fraunhofer ISE i DGS Berlin Brandenburg we wrześniu 

2015. Zalecenia, adaptacja i tłumaczenie były tworzone z najwyższą 

starannością. Wydawca oryginalnego dokumentu nie ponosi jednak 

żadnej odpowiedzialności za prawidłowość i przydatność informacji 

w indywidualnych przypadkach, ani za dokładność i rzetelność 

tłumaczenia na język polski. Niezbędna jest zatem wnikliwa analiza 

okoliczności i lokalnych przepisów, które należy zachować w przypadku 

konkretnej realizacji. 

Tłumaczenie: 

dr inż. Maciej Piliński, 

Fronius Polska Sp. z o.o. 


27

INTELIGENTNY 

budynek 

Fot.: ABB LIVING SPACE ® 

Nowoczesne standardy komunikacji 

w automatyce budynkowej 

– kiedy jaki wybrać? 


INTELIGENTNY 

budynek 

W nowoczesnych domach i mieszkaniach coraz 

częściej pojawiają się elementy automatyki. 

Wiele urządzeń posiada także swoje moduły 

i aplikacje do komunikacji. Wszystko to sprawia, 

że życie w nowoczesnym domu jest prostsze, 

praktyczniejsze i przyjemniejsze. Aby jednak 

było to możliwe, konieczna jest wymiana 

informacji pomiędzy poszczególnymi urządzeniami 

oraz użytkownikiem. 

„Głupia pralka, nie może się połączyć z Wi-Fi!” – jeszcze do niedawna 

takie emocjonalne stwierdzenie było śmieszne i absurdalne. 

Jednak w obecnych czasach coraz więcej urządzeń daje 

możliwość zdalnego sterowania bądź informowania o swoim 

stanie. Wymusza to jednak konieczność stworzenia przestrzeni 

do wymiany informacji. W nowoczesnych domach istnieje 

wiele standardów komunikacji, które można dzielić na różne 

kategorie pod wieloma względami: przewodowe i bezprzewodowe, 

otwarte i zamknięte, szyfrowane bądź nieszyfrowane… 

Przyjrzyjmy się zatem tym najczęściej wykorzystywanym. 

KNX 

Jest to obecnie najbardziej znany standard komunikacji dla automatyki 

budynkowej w Europie. Zrzesza on kilkuset producentów, 

dzięki czemu wachlarz dostarczanych przez nich urządzeń 

daje możliwość integracji niemal wszystkich urządzeń 

elektrycznych w domu. W efekcie jeden system komunikuje 

ze sobą sterowniki oświetlenia, ogrzewania, klimatyzacji, rolet 

czy wentylacji. Standard ten wymaga jednak odpowiedniego 

okablowania. Najlepszym medium dla KNX’a jest dedykowana 

skrętka dwuparowa, jednak to wymusza konieczność wcześniejszego 

zaplanowania funkcjonalności systemu i odpowiedniego 

rozprowadzenia przewodów. Dla inwestorów pragnących 

bardziej uniwersalnego rozwiązania dobrą wiadomością jest 

fakt, że standard ten może się komunikować również po klasycznej 

skrętce UTP. Dużym atutem systemu KNX jest jego 

skalowalność, dzięki czemu znajduje on zastosowanie zarówno 

w niewielkich mieszkaniach oraz domach, jak i w hotelach czy 

ogromnych halach produkcyjnych (po zastosowaniu sprzęgieł 

dzielących instalację na segmenty). 

Inne magistrale komunikacyjne 

Choć KNX jest obecnie najbardziej popularnym systemem automatyki 

w Europie, nie można zapominać również o innych 

standardach. Crestron, LonWorks czy BACnet to w pewien 

sposób alternatywa dla KNX’a. W praktyce jednak niewielu 

polskich (i ogólnie europejskich) instalatorów oferuje te systemy. 

Można wręcz śmiało powiedzieć o tak wielkiej dominacji 

KNX’a, że często w potocznym języku branżowym zwrot „inteligentny 

dom” stosowany jest zamienne z „KNX”. 

Rozwiązania oferowane przez dostawców automatyki budynkowej 

pozwalają na pełne zarządzanie domem i optymalizowanie wydatków 

energetycznych 

Systemy bezprzewodowe 

Dużą popularnością w automatyce budynkowej cieszą się również 

standardy bezprzewodowe, przede wszystkim Z-Wave. System 

ten swoją popularność zdobył przede wszystkim dlatego, 

że nie wymaga przewodów do transmisji danych (przynajmniej 

w teorii, bo w praktyce moduły dopuszkowe często wymagają 

doprowadzenia zasilania wraz z przewodem neutralnym, czego 

w puszkach do włączników światła zazwyczaj nie ma). Niestety 

nie może się on pochwalić tak dużą niezawodnością jak KNX 

czy inne systemy przewodowe. Zatem choć sieci mesh (czyli topologia 

siatki, na której opiera się standard Z-Wave) są wciąż 

udoskonalane, to jednak systemy bezprzewodowe polecane są 

bardziej jako uzupełnienie rozwiązań przewodowych, a nie ich 

alternatywa. 


29

INTELIGENTNY 

budynek 

Sieci LAN (ze szczególnym 

uwzględnieniem Wi-Fi) 

Sieci komputerowe zdecydowanie nie są 

dedykowanym standardem komunikacji 

do automatyki budynkowej. Trudno jest 

sobie jednak wyobrazić inteligentny dom 

bez możliwości sterowania nim z aplikacji 

na smartfonie czy tablecie. Dzięki rozwojowi 

tego standardu jest on na tyle szybki 

i bezpieczny, że śmiało może pełnić rolę 

jednego z ważniejszych ogniw w automatyce 

budynkowej. Jednak sieci LAN zawdzięczamy 

nie tylko wizualizację na telefonie. 

Bardzo często sprzęt RTV i AGD 

wykorzystuje Wi-Fi jako najwygodniejsze 

medium komunikacyjne. Należy niestety 

wspomnieć, że częstym minusem takiego 

rozwiązania jest brak bramek do integracji 

z całym systemem (efektem czego pralka 

poinformuje nas o zakończeniu prania za 

pośrednictwem swojej dedykowanej aplikacji, 

bez możliwości zintegrowania tego 

z resztą systemu automatyki). 

Otwarte magistrale szeregowe 

Choć początki standardu RS-232 sięgają lat 

60. ubiegłego wieku, co nie czyni go zbyt 

nowoczesnym – trzeba przyznać, że wciąż 

wiele urządzeń automatyki wykorzystuje go 

do komunikacji. Najczęściej w nowoczesnych 

domach można spotkać amplitunery 

stosujące do integracji właśnie tę magistralę. 

Nieco nowszym, choć i tak już nie do końca 

nowoczesnym standardem jest RS-485. Jest 

on najczęściej wykorzystywany do integracji 

systemów kontroli dostępu czy rekuperatorów 

(wykorzystując do tego np. otwarty 

protokół komunikacyjny Modbus). 

Fot. 2. 

Fot. 1. 

Komunikacja binarna 

Niektóre elementy automatyki (przede wszystkim 

w systemie alarmowym, który zazwyczaj 

jest elementem składowym automatyki budynkowej) 

komunikują się z wykorzystaniem 

sygnałowych styków bezpotencjałowych 

(czasem stosując też zmienną rezystancję, jak 

np. popularny „2EOL”). I choć tu również 

ciężko mówić, że taki sposób jest nowoczesny, 

to jednak w nowoczesnych rozwiązaniach 

wciąż jest używany, zatem nie mogło go zabraknąć 

w tym zestawieniu. 

Który system wybrać? 

Przy tak dużej liczbie różnych systemów 

można się zastanawiać: który kiedy wybrać? 

Niestety nie ma jednoznacznej odpowiedzi 

na to pytanie. Warto jednak zwrócić uwagę, 

że najczęściej systemy te (a raczej ich producenci) 

nie powinny ze sobą konkurować, lecz 

wzajemnie się uzupełniać w różnych podzespołach 

inteligentnych domów. Bo choć teoretycznie 

zapewne dało by się całą automatykę 

oprzeć o system KNX (włącznie z czujkami 

alarmowymi), to jednak byłoby to rozwiązanie 

Obecnie najbardziej znanym w Europie standardem komunikacji dla automatyki 

budynkowej jest KNX, który daje możliwość integracji niemal wszystkich urządzeń 

elektrycznych w domu 

Dużą popularnością w automatyce budynkowej cieszą się standardy bezprzewodowe, 

które teoretycznie nie wymagają przewodów do transmisji danych 

Fot.: GIRA 

Fot.: GIRA 

zdecydowanie droższe, a przede wszystkim 

mniej bezpieczne od połączenia go z „klasycznym” 

systemem alarmowym. Podobnie 

zresztą system alarmowy dający możliwość 

sterowania oświetleniem czy roletami będzie 

mniej wygodny w codziennym użytkowaniu 

od dedykowanego systemu automatyki. Warto 

zatem dobrać kilka systemów w zależności 

od tego który się bardziej sprawdzi w danej 

części automatyki, niż „na siłę” wykorzystywać 

tylko jeden wybrany standard. 

Ponieważ większość systemów opiera się 

na komunikacji przewodowej – bardzo ważne 

jest ich zaplanowanie i odpowiedni dobór 

okablowania na etapie projektowania i wykonywania 

instalacji elektrycznej. Bo choć wiele 

przewodowych standardów umożliwia komunikację 

z wykorzystaniem skrętki (wg producentów 

czasem wystarczy cat. 5, czasem cat. 6, 

a w niektórych przypadkach zalecana jest już 

cat. 7), to jednak zdecydowanie lepszym rozwiązaniem 

jest ich wcześniejsze zaplanowanie. 

Dzięki temu możliwe będzie stworzenie takiego 

systemu automatyki, w którym część odpowiedzialna 

za sterowanie oświetleniem będzie 

oparta o standard KNX (niezawodny, z wygodną 

i prostą wizualizacją), część alarmowa oparta 

o dedykowany SSWiN (System Sygnalizacji 

Włamania i Napadu), a integracja z pompą ciepła, 

rekuperatorem, czy sprzętem RTV i AGD 

– z wykorzystaniem protokołów komunikacji 

obsługiwanych przez danego producenta. Przy 

takim rozwiązaniu elementy bezprzewodowe 

stanowić będą jedynie dodatek do całego systemu, 

znajdując zastosowanie w miejscach, gdzie 

niemożliwe jest doprowadzenie przewodu (np. 

przyciski na szkle) lub podczas rozbudowy systemu 

(chcąc ograniczyć niszczenie ścian poprzez 

prowadzenie nowych przewodów). 

Mariusz Morycz, 

Futunext ® 

mariusz@morycz.pl 


INTELIGENTNY 

budynek 

PROMOCJA 

YESLY – czas na komfort w Twoim domu 

Finder jest producentem komponentów do automatyki przemysłowej i domowej. Przy tworzeniu 

naszych produktów wyznaczamy sobie wysokie cele, zarówno jeśli chodzi o ich niezawodność 

jak i prostotę użytkowania. 

Wierzymy, że komfortowe życie powinno 

być dla każdego. Idąc naprzeciw wymaganiom 

użytkowników naszych komponentów, 

połączyliśmy doświadczenie 

z przemysłu i wieloletnią praktykę w automatyce 

budynkowej. Stworzyliśmy prosty 

w użytkowaniu i konfiguracji system 

inteligentnego domu. Yesly to nie tylko 

produkty pozwalające zautomatyzować 

dom i mieszkanie. 

Czy YESLY jest dla Ciebie? 

YESLY daje wolność. Możesz rozpocząć 

już od jednego elementu, aby następnie 

zwiększając ich ilość, rozszerzyć działanie 

systemu na cały dom. Podłącz komponenty 

YESLY do istniejącej instalacji 

bez kosztownych remontów i specjalnych 

magistrali sterowniczych. Cała komunikacja 

ze smartfonem i bezprzewodowymi 

przyciskami odbywa się za pomocą 

bluetooth. Zastosowania YESLY są bardzo 

szerokie – możesz wykorzystać je do 

takich rzeczy jak: 

• płynne sterowanie poziomem oświetlenia 

w pokoju dziecka, 

• zdalne sterowanie oświetleniem w sypialni, 

• sterowanie oświetleniem w pokoju osoby 

chorej, za pomocą bezprzewodowego 

przycisku przy łóżku. 


31

INTELIGENTNY 

budynek 

System sprawdzi się również w bardzo wymagających 

rozwiązaniach jak scenerie 

(sceny). Stwórz tryb pracy taki jak np. kinowy 

– po wciśnięciu jednego przycisku możesz 

opuścić rolety, wyłączyć lub ściemnić 

oświetlenie, włączyć rzutnik i opuścić ekran. 

Zastosowań jest wiele, a firma Finder pomoże 

Ci w realizacji Twoich marzeń. 

Konfiguruj i steruj 

za pomocą swojego telefonu 

Parametry techniczne elementów wykonawczych 

13.72 – aktuator 15.71 – ściemniacz 

• 2 niezależne i programowane kanały 

• 2 styki zwierne 6 A -230 V AC 

• Programowanie przez aplikację na smartfona 

z iOS lub Androidem 

• 2 wejścia włączników instalacyjnych (jedno na 

kanał) 

• Do 5 podświetlanych przycisków 

• Zasilanie 230 V AC (50 / 60Hz) 

• Kompatybilny z gniazdami i przełącznikami 

ściennymi 

• Kompatybilny z bezprzewodowymi przyciskami 

Bluetooth 

• Komunikacja Bluetooth 

• 1 wyjście 100 W LED, 200 W halogen 

• 7 funkcji 

• Sterowanie zboczem narastającym lub 

opadającym 

• Zabezpieczenie przed przegrzaniem i zwarciem 

• Programowanie przez aplikację na smartfona 

z iOS lub Androidem 

• Zasilanie 230 V AC (50 / 60Hz) 

• Kompatybilny z bezprzewodowymi przyciskami 

Bluetooth 

• Kompatybilny z gniazdami i przełącznikami 

ściennymi 

Jak zarządzać YESLY? To proste! Potrzebujesz 

tylko smartfona z systemem Android 

lub IOS. Konfiguracja odbywa się za pomocą 

aplikacji Finder Toolbox, a użytkowanie 

za pomocą Finder Yesly. Możesz podzielić 

cały swój dom na pokoje. Każdy z użytkowników 

może sterować całością domu, lub 

tylko wybranymi pokojami albo strefami. 

Uwolnij się od centralek smart home, 

w YESLY nie występują elementy pośredniczące, 

możesz sterować wszystkim, co jest 

w zasięgu twojego telefonu. Dzięki zastosowaniu 

bluetooth 4.2 nie musisz martwić się 

o ilość fal elektromagnetycznych w Twoim 

mieszkaniu. Komunikacja odbywa się tylko 

wtedy gdy wysyłasz polecenie do urządzenia 

wykonawczego. 

Umożliwienie dostępu do systemu innym 

użytkownikom jest łatwe. Zainstaluj aplikację 

Finder YESLY na kolejnym urządzeniu, 

zaloguj je i prześlij plan wpisując mail odbiorcy, 

podany w logowaniu nowego urządzenia, 

w swojej aplikacji. To proste! 

Mnogość zastosowań i prostota 

YESLY to dwa elementy wykonawcze – aktuator 

i ściemniacz. 

Aktuator (aktor) 13.72 

Jest to urządzenie dwukanałowe – pozwala 

na niezależne sterowanie dwoma odbiornikami 

za pomocą zwykłych monostabilnych 

przycisków. Może jednak pełnić wiele funkcji. 

Koniec z dobieraniem elementu wykonawczego 

do konkretenego zadania – postawiliśmy 

na uniwersalność: 

• Włączanie i wyłączanie oświetlenia w 

ścianach 

• Sterowanie roletami 

• Automat do klatek schodowych 

• Podtrzymanie działania odbiornika na 

określony czas 

• Uruchomienie innych urządzeń elektrycznych 

Ściemniacz oświetlenia 15.71 

Potrzebujesz przyjemniejszej atmosfery w pokoju? 

Oglądasz film? Chcesz zostawić delikatne 

oświetlenie w pokoju dziecięcym na czas 

zasypania i wyłączyć je jak pójdzie spać? 

Te funkcjonalności zapewni Ci nasz ściemniacz 

15.71. Wystarczy podłączyć go do istniejącej 

instalacji i upewnić się, że źródła 

światła są ściemnialne. 

Dołożyliśmy wszelkich starań aby zapomnieć 

o problemie mrużących „żarówek” 

przy niskim poziomie jasności. Możesz 

wybrać jeden z wielu dostępnych trybów 

ściemniania przy konfiguracji urządzenia, 

dostosowany do Twojego źródła światła. 

Można też ustawić tryb Automatyczny, wtedy 

ściemniacz nauczy się współpracować 

z Twoją „żarówką”. 

Jest niezwykle wszechstronny i nadaje się 

do każdej aplikacji, ze ściemnianymi lampami 

LED i CFL, lampami halogenowymi, 

statecznikami elektronicznymi oraz wieloma 

innymi. 

Uwolnij się od kosztownych remontów 

YESLY to nie tylko elementy wykonawcze. 

To też bezprzewodowe i bezbateryjne przyciski. 

Jeśli pojawi się potrzeba dodania wyłącznika, 

to można to zrealizować instalując 

przycisk BEON. Nie musi być przytwierdzony 

do żadnej powierzchni. Jest dostępny 

w dwóch kolorach – czarnym i białym. 

Dzięki magnetycznej podstawce możesz 

zainstalować go na lodówce, przy szafce 

albo na lampie, którą zamierzasz sterować. 

W zestawie znajduje się też specjalna magnetyczna 

nalepka. Można dzięki niej przytwierdzić 

bezprzewodowy przycisk do niemetalicznych 

powierzchni. 

Dostępne są dwa warianty wykonania: dwuprzyciskowy 

i czteroprzyciskowy. Pozwalają 

one na realizację wielu funkcji. Możemy 

swobodnie przydzielać zadania dla klawiszy. 

Nic nie stoi na przeszkodzie aby jeden 

z nich odpowiadał za konkretny obwód np. 

włączenie i wyłączenie światła, drugi za 


INTELIGENTNY 

budynek 

współpracę z obwodem ściemnialym, trzeci 

za sterowanie roletami, a czwarty był przypisany 

do scenerii (sceny) np. wyłączenie 

całego oświetlenia w domu i opuszczenie 

rolet. 

Niebieski otok przycisku może zostać wymieniony 

na jeden z trzech innych dostępnych 

kolorów, które znajdują się standardowo 

w opakowaniu z przyciskiem BEON. 

Zapomnij o wymianie baterii 

– przycisk Findera nie wymaga ich 

do pracy 

Dla zwolenników klasycznego wzornictwa, 

jest też dostępna inna obudowa, która przypomina 

zwykłe łączniki. Funkcjonalności 

pozostają bez zmian. Można dzięki nim. bez 

kłopotu zainstalować je na ścianie, a ich wygląd 

przypominający klasyczny osprzęt pozwoli 

nam uniknąć remontów i kucia. Jak to 

miałoby miejsce w klasycznych łącznikach 

przewodowych. 

Twój dom zapewni Ci teraz wyjątkowy komfort, 

a przyciski mogą być w dowolnych miejscach, 

spełniając oczekiwane zadania. 

YESLY może być niewidoczne 

Elementy wykonawcze mogą zostać obsadzone 

w ramkach, lub pracować w puszkach 

elektroinstalacyjnych, dzięki dwóm 

systemom obudowy. Pierwszy z nich dostosowany 

jest do włączników typu „włoskiego”, 

a drugi, najbardziej popularny w Polsce, 

to system montażu osprzętu w puszkach 

fi 60 mm. Ten właśnie system pozwala 

na to, że rozwiązania inteligentnego domu 

mogą być zupełnie niewidoczne dla oka. 

Całość sterowania bezprzewodowego można 

zrealizować za pomocą telefonu, a dom wyposażyć 

w monostabilne łączniki przewodowe 

podłączone do modułów YESLY. Zapewni 

to klasyczny wygląd i funkcjonalność, ale 

jednocześnie nowoczesność i wygodę. 

System Finder YESLY nie wymaga prowadzenia 

specjalnych przewodów sterowniczych 

w ścianach, bez wygórowanych 

kosztów można go zainstalować w istniejącej 

już instalacji elektrycznej. Dzięki swojej 

konstrukcji nie musi być instalowany 

w specjalnych rozdzielnicach schowanych 

np. w garażu. 

Jeśli to co widzisz działa, to znaczy, że niewidoczne 

spełnia swoją rolę. 

Stanisław Rak 

Finder Polska 

www.findernet.com 


33

INSTALACJE 


Bezpieczne prowadzenie 

instalacji natynkowych 

Odpowiednie natynkowe systemy elektroinstalacyjne umożliwiają prowadzenie kabli i przewodów 

w pomieszczeniach, które są już wykończone, tak aby nie straciły na estetyce. Kable i przewody 

będą przy tym prowadzone bezpiecznie z ochroną przed działaniem czynników zewnętrznych. 

Fot.: AKS ZIELONKA 

Fot. 1. 

Kanał KPP z osprzętem 

Oferowane na rynku natynkowe systemy 

tras kablowych są elastyczne pod względem 

zastosowania, zapewniając możliwość 

rozbudowy i dopasowania do zmiennych 

potrzeb użytkowników. W efekcie można 

w konkretne miejsce doprowadzić zasilanie 

i sygnały teletechniczne. Nie ma przy tym 

potrzeby dokładnego rozplanowania lokalizacji 

gniazd zasilających i telekomunikacyjnych, 

a w razie potrzeby powstałą instalację 

można modernizować i rozbudowywać. 

Na etapie wyboru odpowiedniego rozwiązania 

w pierwszej kolejności określa się w jaki 

sposób instalacja będzie przebiegała – przy 

podłodze, na podłodze, w narożniku, pod 

parapetem, itp. oraz jaka będzie pojemność 

kanałów. Ważne są także rozwiązania i akcesoria 

ułatwiające montaż instalacji. Chodzi 

głównie o łączniki, klamry trzymające przewody 

czy odpowiednie mocowania pokryw. 

Fot.: LEGRAND 

Fot. 2. 

Kolumna elektroinstalacyjna 

Kanały i listwy kablowe 

Kanały i listwy elektroinstalacyjne uznaje 

się za najbardziej uniwersalne oraz ekonomiczne 

rozwiązanie bez względu na sposób 

i technologię wykończenia wnętrza. Kanały 

kablowe wykorzystuje się przy prowadzeniu 

głównych tras kablowych w rozbudowanych 

sieciach elektrycznych i teleinformatycznych. 

Główne trasy przebiegają wtedy np. 

na ścianach korytarzy. Oferowane na rynku 

kanały mają szerokość od 60 do 200 m, 

natomiast akcesoriami do nich są zaślepki 

końcowe, kształtki kątowe (zewnętrzne i wewnętrzne), 

spinki do trzymania kabli itp. 

Listwy kablowe znajdują zastosowanie 

przy wykonywaniu tras podrzędnych 

do tras głównych np. w pokojach biurowych, 

do których dochodzi się z trasy głównej. 

Zastosowanie kanałów kablowych i listew 

kablowych może się pokrywać. 

34 


INSTALACJE 


Fot. 3. 

Koryto kablowe 

Fot. 4. 

Koryto kablowe z odejściem 

Kanały kablowe dobiera się w różnych kształtach 

i wymiarach, co zapewnia możliwość 

dostosowania do wnętrza pomieszczenia. 

Pokrywy są montowane poprzez wsuwanie 

lub przy użyciu specjalnych zawiasów. Kable 

i przewody we wnętrzu listew można organizować 

za pomocą uchwytów. Do prowadzenia 

kabli o mniejszych przekrojach wykorzystuje 

się listwy płaskie. Perforacje na dnie listew 

ułatwią montaż do ścian i innych elementów 

konstrukcyjnych. Akcesoria to przede wszystkim 

kształtki (np. „T”), klipsy montażowe, 

obejmy na kable oraz kątowniki wewnętrzne 

i zewnętrzne. Jako rozgałęzienie używane są 

specjalne puszki rozgałęźne. Ponadto przydać 

mogą się również przejściówki do łączenia rur 

osłonowych z korytkiem. 

Kanały podparapetowe 

Kanały podparapetowe najczęściej są wykonywane 

z PCV ze stabilizatorami wapniowo 

-cynkowymi, przez co powstała instalacja 

jest trudnopalna i samogasnąca. Przy łączeniu 

poszczególnych elementów wykorzystuje 

się łączniki i kołki sprzęgające, a śruby 

mocujące są wprowadzane bezpośrednio 

do perforacji symetrycznej w dnie kanału. 

Jeżeli będzie prowadzone więcej kabli 

to można wykorzystać kanały pogłębione 

np. o głębokości 90 mm. Niektóre kanały 

są podzielone na dwie niezależne komory, 

co pozwala oddzielić przewody zasilające 

od sygnałowych. 

Rozdział energii i sygnałów wykorzystuje 

specjalne stacje zaopatrzeniowe, które mają 

nośnik podstawowy łączący elementy stacji. 

Pokrywę stacji można łatwo zdjąć za pomocą 

mechanizmu jednodotykowego. Z kolei 

sprzęgło zawiasowe trzyma podnoszoną 

pokrywę od strony węzła obrotowego. Elastyczne 

przepusty umożliwiają wprowadzenie 

kabli do wnętrza stacji zaopatrzeniowej. 

Kanały przypodłogowe 

Kanały przypodłogowe o wysokości profilu 

11, 15, 18, 25 i 30 mm montuje się na styku 

podłogi i ścian. Jeżeli będzie prowadzonych 

więcej przewodów lub trzeba przewidzieć 

rozbudowę instalacji, to można zastosować 

kanały wyższe – 30, 40, 60 mm. Wybrać 

można pomiędzy kanałem z przegrodą 

i bez przegrody. Przegrody są montowane 

symetrycznie lub asymetrycznie. Przegrody 

oraz osprzęt kanałowy instaluje się za 

pomocą teowników wbudowanych w kanał 

usztywniany klamrami rozporowymi, które 

najczęściej montuje się co 0,5 m. Oprócz 

tego dzięki klamrom przewody są przytrzymywane 

zanim zostanie nałożona pokrywa. 

Akcesoria do kanałów przypodłogowych to 

m. in. narożniki wewnętrzne i zewnętrzne, 

a także klamry, łączniki kątowe i proste oraz 

puszki kanałowe umożliwiające montaż 

łączników i gniazd w kanałach. W zależno- 

Fot.: HAGER 

Fot.: HAGER 



Fot. 5. Koryto kablowe z separacją przewodów 

Fot. 6. 

Koryto kablowe z separacją przewodów i osprzętem 


35

INSTALACJE 


Fot. 7. Instalacja natynkowa na suficie Fot. 8. 

Instalacja natynkowa naścienna 

ści od potrzeb wybiera się puszki podwójne 

lub pojedyncze. Bardzo często puszki instalacyjne 

pozwalają na montaż ramkowych, 

standardowych systemów podtynkowych. 

Trójniki maskują prostopadłe połączenia 

pomiędzy kanałami o różnych wymiarach. 

Wnętrze kształtek oddziela przewody zasilające 

od prądowych. 

Rury elektroinstalacyjne sztywne 

Dzięki sztywnym rurom elektroinstalacyjnym 

zyskuje się rozprowadzenie i ochronę 

przewodów w instalacjach naściennych zarówno 

wewnątrz jak i na zewnątrz budynku. 

Rury w zależności od wersji mają różne 

stopnie wytrzymałości, zatem można je dobrać 

ściśle pod kątem konkretnej aplikacji. 

Fot.: LEGRAND 

Fot.: KOPOS 

Fot.: KOPOS 

Fot.: HAGER 

Fot. 9. 


Fot. 10. 

Natynkowa instalacja zasilająca i teletechniczna 

Materiałem wykonania rur najczęściej jest 

tworzywo sztuczne PCV. Materiał ten cechuje 

się sztywnością oraz łatwym montażem. Ważne 

są przy tym dobre właściwości udarowe 

i niewielkie wydłużenie względne. Materiał 

jest odporny na działanie promieni UV. Dzięki 

gładkiej powierzchni rury łatwo utrzymuje się 

w czystości. W zależności od potrzeb rury są 

spawane, klejone lub zgrzewane. 


INSTALACJE 


Fot.: LEGRAND 

Fot.: HAGER Fot.: KOPOS 

Fot. 12. 

Oferta w zakresie koryt kablowych 

Metalowe koryta kablowe 

W warunkach przemysłowych bardzo często 

wykorzystuje się korytka metalowe. Oferowane 

na rynku rozwiązania w tym zakresie 

cechuje krótki czas montażu i prosta instalacja. 

Przy produkcji koryt wykorzystuje się 

materiały dobrej jakości. Warto podkreślić, 

że w wielu systemach rur zastosowanie znajdują 

zatrzaskowe systemy połączeń, dzięki 

którym koryta montuje się szybko i nie ma 

potrzeby używania specjalistycznych narzędzi. 

Stąd też używane są chociażby specjalne 

klipsy łączeniowe. Zapewniają one chociażby 

ciągłość mechaniczną a dzięki perforacji 

zwiększa się wytrzymałość konstrukcji. Dodatkowo 

korytka mogą mieć ścianki o mniejszej 

grubości przy zachowaniu wysokiego 

poziomu wytrzymałości mechanicznej i obniżonych 

kosztach wykonania. 

W zależności od potrzeb dobiera się rodzaj 

stali, z której użyto do produkcji korytek 

– nierdzewna, ognioodporna oraz ocynkowana 

metodą Sendzimira, elektrolitycznie 

lub zanurzeniowo. W efekcie koryta są 

trwałe i z powodzeniem mogą być stosowane 

wewnątrz i na zewnątrz pomieszczeń. 

Rury giętkie 

Dzięki osłonowym rurom giętkim zyskuje się 

ochronę mechaniczną różnego typu przewodów 

– elektroenergetyczne, sterujące, telekomunikacyjne. 

Niektóre rury mają konstrukcję dwuścienną. 

To właśnie podwójna ścianka i karbowana 

powierzchnia jest gwarancją odporności na kompresję. 

Z kolei elastyczność zapewnia wygodne 

przekładanie rur. Jako akcesoria do rur karbowanych 

dobrać można pierścienie uszczelniające, 

a także korki dzięki którym można zaślepić 

instalacje zapasowe i tymczasowo zaślepiać rury 

na potrzeby prac montażowych. Przydatne mogą 

być również kolana sztywne (45°, 90°), a także 

rozpórki dystansowe przeznaczone do ustalania 

położenia kilku rur. 

Materiał wykonania rur najczęściej stanowi 

polietylen. Zyskuje się więc dużą odporność 

Fot.: KOPOS 

Fot. 11. 


Fot. 13. 

Korytko narożne 


37

INSTALACJE 


Fot.: LEGRAND 

Fot. 14. 

Bloki konferencyjne 

na substancje chemiczne, co sprawdzi się np. 

w przemyśle chemicznym. Ponadto jest to materiał 

bezhalogenowy. 

Osprzęt natynkowy 

Z natynkowymi systemami tras kablowych 

montuje się również osprzęt natynkowy. 

Jego charakterystyczną cechą jest to, że nie 

potrzeba puszki podtynkowej. Montaż odbywa 

się bezpośrednio do ściany. Osprzęt 

montuje się w ramkach 1-, 2-, 3-, 4- lub 

5- krotnych. Ramki można montować pionowo 

lub poziomo. Wybierając osprzęt natynkowy 

dobierana jest przede wszystkim 

jego funkcjonalność, kształt i materiał wykonania, 

którym najczęściej jest poliwęglan. 

Materiał ten jest trwały i odporny na działanie 

promieni UV. 

Oprócz tego niejednokrotnie zastosowanie 

znajdują tworzywa z wysokim połyskiem 

ale przy dużej odporności na zarysowania. 

Ciekawym rozwiązaniem jest również 

osprzęt wykonany z drewna. 

W oferowanym na rynku osprzęcie stawia 

się na gładkie powierzchnie, co pozwala łatwo 

utrzymać czystość. Osprzętem natynkowym 

mogą być łączniki i gniazda z uchylną 

osłoną. W zależności od potrzeb dobiera się 

osprzęt przeznaczony do mieszkań i zastosowań 

przemysłowych. 

Fot. 16. 

Listwa przypodłogowa z oświetleniem 


Fot. 15. 

Budowa modułowa kolumny elektroinstalacyjnej 

Korytka 

do rozdzielnic i szaf sterowniczych 

Specjalne rozwiązania oferuje się z myślą 

o montażu w rozdzielnicach i szafach sterownicznych. 

Jeżeli prowadzone przewody mają 

mniejsze przekroje, to powinny wystarczyć 

Fot.: HAGER 

korytka cienkogrzebieniowe. Elastyczne żebra 

mogą być wielokrotnie odginane. Warto podkreślić, 

że żebra są odporne na działanie niskich 

temperatur. Z kolei korytka grubogrzebieniowe 

służą do prowadzenia kabli i przewodów, które 

mają większe przekroje. W oferowanych 

na rynku korytkach grubogrzebieniowych ważne 

są grube boki i wytrzymała podstawa. Wysokość 

korytka jest dopasowywana do ilości 

prowadzonych kabli. Dzięki zwężeniom między 

żebrami zyskuje się łatwe przeprowadzanie 

kabli. Ważne są separatory umożliwiające 

oddzielenie przewodów np. sterowniczych 

od zasilających. Oprócz tego dzięki specjalnym 

elementom można łatwo oznaczyć korytka 

oraz grupować przewody w wiązki. Kable 

mogą być mocowane w korytkach przy użyciu 

pierścieni. Specjalne klocki montażowe umożliwią 

montaż korytka na szynie montażowej. 

Odpowiednia konstrukcja klocka zapewnia 

montaż zarówno w kierunku pionowym, jak 

i poziomym. 

Damian Żabicki 


KABLE 

I PRZEWODY 

PROMOCJA 

HELUSOUND 500 PUR 

Za moich młodych czasów „kabel” to był kolega, który doniósł na mnie do nauczycielki w szkole – choć 

po tak „niefajnym” czynie, kolegą już nie był. Gdy zaczęła się moja droga edukacji w zawodzie wbito mi 

w głowę, że kabel wkopuje się w ziemię, a do elektroniki używamy przewodów. I owszem, to co ugruntowane 

gdzieś na początku nauki, pozostaje na całe życie. 

Każdy z typów przewodów, w zależności 

od przeznaczenia, charakteryzują odpowiednie 

cechy mechaniczne i elektryczne. Dlatego 

oglądając przekroje przewodów widzimy 

różne rodzaje izolacji, zróżnicowany przekrój 

żył, odpowiednie splątanie żył ze sobą, brak 

lub obecność ekranu itp. Elektrycznie przewody 

charakteryzuje rezystancja, czasem rezystancja 

izolacji, a w przypadku przewodów 

ekranowanych również pojemność. Przewody 

głośnikowe powinna charakteryzować możliwie 

najmniejsza rezystancja oraz odpowiedni 

do przesyłanej mocy przekrój. To oczywiście 

w wielkim skrócie, choć biorąc pod uwagę, 

że do czynienia mamy z sygnałem w paśmie 

akustycznym, jedną z kluczowych rzeczy jest 

wprowadzenie jak najmniejszego obciążenia 

dodatkowego wyjścia wzmacniacza. 

Fot. 1. HELUSOUND 500 PUR 

Nazwy „kabel”, „kabelki” używam najczęściej 

w żartach, lub na poważnie rozmawiając 

z kolegami energetykami. Słowo „kabel” 

po prostu jest kolejnym zapożyczeniem z języka 

niemieckiego, który na równi z „heblem” 

i „durszlakiem” funkcjonuje w pewnych rejonach 

Polski. Można by pomyśleć, że zmieniłem 

się w prof. Miodka w tym wstępie, jednak 

powodem tego wywodu jest dzisiejszy test, 

a w zasadzie prezentacja produktu. 

Nie ma w zasadzie dziedziny techniki, w której 

nie używano by przewodów. Każde, nawet 

najprostsze urządzenie zawiera je w swej konstrukcji. 

Oczywiście mogą one występować 

w formie drutu czy ścieżek z miedzi, jednak 

stanowią przewodzące połączenia pomiędzy 

elementami, czyli stanowią przewody. A już 

mniej naciągając, każde urządzenie na scenie 

wyposażone jest w taki czy inny przewód – 

od zasilającego zaczynając, poprzez przewody 

instrumentalne, na głośnikowych kończąc. Owszem, 

powie ktoś, że trudno rozpływać się nad 

połączeniami przewodowymi w erze przetworników 

analogowo cyfrowych i w czasach, gdy 

mamy możliwość przesyłu sygnału cyfrowego 

drogą bezprzewodową. Jest jednak faktem niezbitym, 

że większość klasycznych rozwiązań 

scenicznych opiera się na połączeniach przewodowych. 

Jest również połączenie, które jeszcze 

nie zostało zastąpione przez dobrodziejstwo 

łącza bezprzewodowego, a mianowicie pomiędzy 

wzmacniaczem a głośnikiem. 

HELUKABEL 

Na rynku obecnych jest wielu producentów 

przewodów, a my, jako użytkownicy, często 

nie zastanawiamy się nad ich pochodzeniem. 

Kupujemy dobierając typ i przekrój, a niestety 

później okazuje się, że zakupiony przewód 

sztywnieje na mrozie, pęka izolacja, a żyły niby 

są żółte, a lutować się nie chcą. Spotkałem się 

z przewodami, których nitki żył po zdjęciu izolacji 

zachowywały się jak miotła i właśnie nie 

dawały się lutować. Przewody te pochodzenie 

miały dalekowschodnie, były podejrzanie tanie 

i „kleiły” się do magnesu. I od tego czasu zwracam 

uwagę na producenta przewodów. 

Jednym z renomowanych producentów przewodów, 

których produkty charakteryzuje 

wysoka jakość, jest niemiecki HELUKA- 

BEL. Firma ta, już od czterdziestu lat obecna 

na rynku, dorobiła się potężnej gamy przewodów 

oraz osprzętu kablowego. W ofercie 

firmy HELUKABEL przeważającą część 

zajmują przewody do urządzeń przemysłowych. 

Znajdziemy tam przewody sterownicze, 

służące do przesyłu danych, specjalne 

przewody do prowadników, które charakteryzuje 

zwiększona elastyczność. Firma oferuje 


39

KABLE 

I PRZEWODY 

również przewody do serwonapędów, które 

zawierają w sobie przewody mocy zasilania 

silników oraz zestaw przewodów enkoderowych, 

przewody odporne na zwiększoną 

temperaturę, przewody dedykowane do robotów 

przemysłowych, wodoodporne, przewody 

taśmowe oraz koncentryczne. Ciekawą 

grupę stanowią przewody do systemów przeciwpożarowych, 

gdzie stosuje się specjalne 

materiały izolacyjne i specjalne ekranowanie. 

Osobną grupę stanowią przewody kompensacyjne, 

stosowane w układach pomiarowych, 

a szczególnie do współpracy z termoparami 

różnych typów. 

Oprócz bardzo bogatej oferty przewodów 

produkowanych przez firmę HELUKABEL, 

w jej ofercie znajdziemy podstawowy osprzęt 

kablowy, czyli dławiki kablowe, końcówki 

osłon i węży, węże kablowe itp. Wydawałoby 

się że raz opracowane konstrukcje przewodów, 

pozwalają firmie skupić się jedynie na produkcji 

oraz sprzedaży. Firma jednak idzie cały 

czas z rozwojem technologii i stąd w jej ofercie 

przewody przygotowane do stosowania w systemach 

fotowoltaicznych. 

I tak w gąszczu wielu pozycji przewodowych 

firmy HELUKABEL znajduje się 

grupa MEDIA TECHNOLOGY, w której 

zawarte są konstrukcje przewodów do zastosowań 

audiowizualnych. W grupie tej znajdziemy 

przewody audio, DMX oraz DMX 

POWER, przewody instrumentalne, mikrofonowe, 

do zasilania oświetlenia scenicznego, 

transmisji wideo oraz grupę przewodów 

wspomnianych we wstępie, a mianowicie 

głośnikowych. W grupie przewodów głośnikowych 

znajdują się konstrukcje dwużyłowe 

o różnych średnicach, jak i wielożyłowe. 

HELUSOUND 500 PUR 

Przewód głośnikowy, który prezentujemy, 

jest konstrukcją noszącą nazwę handlową 

HELUSOUND 500 PUR. Jest to przewód 

wyposażony w osiem żył o przekroju 4 mm². 

Każda z żył przewodu wykonana jest 

z miedzi niepobielonej. Izolacja każdej 

żyły wykonana jest z polimeru PVC, czyli 

polichlorku winylu, popularnie zwanego 

polwinitem. Żyły, odróżniane od siebie 

za pomocą różnych kolorów izolacji, ułożone 

są w przewodzie koncentrycznie, 

wokół elastycznego pręta z tworzywa 

sztucznego. Zewnętrzną izolację przewodu 

stanowi rura poliuretanowa PUR w kolorze 

czarnym. 

Fot. 2. 

Żyły w różnych kolorach izolacji ułożone wokół elastycznego pręta z tworzywa 

sztucznego 

Średnica zewnętrzna HELUSOUND 500 PUR 

to około 17 mm. Przewód katalogowo ma 

rezystancję na poziomie poniżej 4,9 oma/km 

i faktycznie, dostarczony „krążek” o długości 

28 m ma rezystancję niemierzalną w klasyczny 

sposób, czyli za pomocą multimetru. 

HELUSOUND 500 PUR może pracować 

w dużym zakresie temperatur, co pozwala 

na zastosowanie go w instalacjach mobilnych 

i stałych, również na zewnątrz. Jak na niemałą 

średnicę zewnętrzną przewód jest dosyć 

elastyczny, natomiast każda z żył – dzięki 

zastosowaniu w niej skrętki drutów o przekroju 

0,15 mm – jest odporna na wielokrotne 

załamywanie. Miedź żył nie zawiera żadnych 

Informacje o przewodzie głośnikowym 

HELUSOUND 500 PUR: 

Struktura przewodu: 8x4,0 mm² 

Izolacja żyły: PVC 

Izolacja zewnętrzna: PUR 

Rezystancja żyły:

KABLE 

I PRZEWODY 

Podsumowując 

Trudno tutaj rozwodzić się na kilku stronach 

artykułu na temat tak prostego „urządzenia” 

jak przewód. Pora więc na podsumowanie. 

Kto „robi w nagłośnieniu” ten dobrze wie, 

że porządny kabel to skarb – jeśli jest dobrej 

jakości to, oprócz zwijania i rozwijania, nie 

wymaga praktycznie żadnego zachodu. Ale 

jeśli jest to kiepski produkt, zaczynają się 

schody, i wtedy dopiero zdajemy sobie sprawę, 

ile zależy od takiego „zwykłego kabelka”. 

Wielożyłowe przewody głośnikowe są bardzo 

newralgicznym elementem, bo dostarczają 

sygnał do całego systemu nagłośnieniowego 

(trój- albo czterodrożnego) i uszkodzenie 

choćby tylko jeden żyły powoduje, że cały 

przewód (pomimo tego, że przestaje grać 

tylko jedno pasmo) jest do wymiany. Warto 

więc zainwestować trochę więcej grosza, 

kupując produkt solidnego wytwórcy, niż 

potem rwać włosy z głowy w trakcie „położonej” 

sztuki. Godnym więc polecenia uwadze 

tych, którzy korzystają z wielodrożnych 

systemów jest prezentowany tutaj przewód 

HELUSOUND500 PUR. Więcej informacji 

o ofercie firmy Helukabel na stronie internetowej: 

www.helukabel.pl 

Marek Kozik 

HELUKABEL Polska 

Krze Duże 2, 96-325 Radziejowice, 

tel. 46 858 01 00, www.helukabel.pl 

REKLAMA 

PROFESJONALNE 

KABLE 

I PRZEWODY 

SCENICZNE 

audio 

video 

transmisja danych 

zasilanie 

TOMASZ “SEREK” KRAWCZYK 

ENDORSER FIRMY HELUKABEL 

 

 

 

Krze Duże 2 

96-325 Radziejowice 

tel.: 46 858 01 00 

fax. 46 858 01 17 

e-mail: biuro@helukabel.pl 

www.helukabel.pl 

Odwiedź naszą stronę www.helustage.pl 


41

INSTALACJE 


X-CONTACT: liczy się to, co jest w środku... 

Jako specjalista od przemysłowych wtyków i gniazd, firma MENNEKES przedstawia ‚X-CONTACT’ 

– całkowicie nowe rozwiązanie styków. Innowacyjne, proste, trwałe i bezpieczne. 

PROMOCJA 

Gniazda i wtyki przemysłowe są często 

narażone na pracę w najtrudniejszych 

warunkach. Na budowach, w kopalniach 

i w przemyśle ciężkim muszą działać niezawodnie, 

często gdy pokryte są brudem 

lub zalewane wodą. 

Konstrukcja konwencjonalnych złącz 

i gniazd jest kompromisem pomiędzy łatwością 

obsługi, a jakością połączenia. Łatwa 

obsługa jest możliwa tylko kosztem jakości 

styku i vice-versa. Problem ten wydawał się 

być do tej pory nierozwiązywalnym. 

Jednakże specjaliści firmy Mennekes opracowali 

kompletnie nowy system, pod nazwą 

handlową X-CONTACT, który łączy w sobie 

całkowicie niezawodne połączenie elektryczne 

z wyjątkową łatwością obsługi. 

Lepszy kontakt… 

W przypadku połączenia gniazdo-wtyka, 

tuleje wewnątrz gniazda to najważniejszy 

element stanowiący o dobrej jakości połączenia. 

Ważne jest, aby osiągnąć możliwie 

najlepszą równowagę pomiędzy zapewnieniem 

dobrego kontaktu elektrycznego, a łatwością 

łączenia. Udało się to osiągnąć za 

pomocą systemu tulei X-CONTACT w całkowicie 

innowacyjny sposób. 

Ze względu na zupełnie nowy proces produkcji, 

tuleja X-CONTACT uzyskuje 

właściwości sprężyste tylko dzięki cechom 

materiału z jakiego jest wykonana. Nie ma 

potrzeby stosowania dodatkowych elementów 

sprężynowych. Dzięki swojemu kształtowi, 

X-CONTACT zapewnia wyjątkowo 

dobry styk elektryczny oraz mechaniczny. 

…mniejszy wysiłek! 

Specjalna konstrukcja X-CONTACT nawet 

o 50% redukuje siłę potrzebną do wprowadzania 

i wyciągania wtyczki z gniazda. Jest 

to zaleta, która upraszcza obsługę i zwiększa 

bezpieczeństwo, szczególnie w przypadku 

rozwiązań na duże prądy. Dzięki 

X-CONTACT, MENNEKES oferuje dobre 

połączenie i łatwą obsługę na nowym, zawsze 

wysokim poziomie. 

W jaki sposób X-CONTACT osiąga te korzyści 

przy tak dużych prądach jak 63 A lub 

125 A? Głównym czynnikiem jest tu specjalny 

materiał poddawany obróbce, innowacyjny 

proces produkcyjny oraz oczywiście 

nowy kształt. 

Już pierwszy rzut oka na powierzchnię 

czołową styku X-CONTACT ujawnia inteligentne 

rozwiązanie: nacięcia w kształcie 

litery „X” i rowki na ściance wewnętrznej. 

Daje to cztery zalety tego nowego projektu: 

innowacyjność, prostotę, trwałość i bezpieczeństwo. 

Rozwiązanie X. 

Fot. 1. 

X-CONTACT – nowa generacja tulei łączących firmy Mennekes 

Niezawodne nawet 

w najtrudniejszych warunkach 

Rozwiązanie X – innowacyjne, proste, 

trwałe i bezpieczne – to nie obietnica, 

to fakt. Jednak to nie wszystko... Tuleje 

łączeniowe X-CONTACT wytrzymują 

najtrudniejsze warunki poprzez swoją 

prostotę oraz genialny patent funkcjonalny. 

Współdziałanie sprężystego materiału 

i kształtu szczelin tulei gwarantują nie 

tylko nadzwyczajne możliwości łączenio- 


INSTALACJE 


Dla środowisk szczególnie korozyjnych 

(zawierających np. chemiczne substancje 

drażniące takie jak amoniak) oferowane są 

niklowane tuleje łączące, których zalety są 

już szeroko znane. 

Fot. 2. 

W przyszłości wszystkie gniazda firmy MENNEKES dla prądów 63 A i 125 A oraz 

PowerTOP ® Xtra (16 A i 32 A) będą wyposażone w technologię X-CONTACT 

we, lecz także praktyczność eksploatacji 

– wszelkie zanieczyszczenia usuwane są 

podczas podłączania i odłączania wtyczki. 

Nawet korozja powierzchniowa jest 

usuwana dzięki sprężynującemu działaniu 

tulei X-CONTACT. 

Podsumowanie 

Dzięki technologii X-CONTACT, firma 

MENNEKES bardzo wysoko podnosi poprzeczkę 

jakości i niezawodności dla gniazd 

i wtyków przemysłowych. Rozwiązanie to 

będzie stopniowo wprowadzane do całej 

gamy produktów Mennekes. Obecnie wybrane, 

a w przyszłości wszystkie gniazda 

firmy MENNEKES przeznaczone dla 

prądów 63 A i 125 A oraz gniazda Power- 

TOP ® Xtra (16 A i 32 A) będą wyposażone 

w technologię X-CONTACT. Oznacza to, 

że każdy z klientów firmy Mennekes będzie 

miał możliwość skorzystania z zalet sytemu 

X-CONTACT w połączeniach gniazdo- 

-wtyka od najmniejszych do największych 

prądów. 

• 

REKLAMA 

Wyłączny MENNEKES Electric dystrybutor Ltd. w Polsce: 

Hensel 

 

Polska Sp. z o.o. 

 

61-248 

Poznań, ul. Wiktora Jankowskiego 1 

hpl@hensel.com.pl 

| www.hensel-electric.pl 


43

APARATURA 

modułowa 

Ochronniki przeciwprzepięciowe klasy B i B+C 

Do stosowania ochronników przeciwprzepięciowych w instalacji elektrycznej nie trzeba nikogo 

przekonywać. Należy jednak pamiętać, że ze względu na stopniowanie ochronników przepięciowych 

konieczne jest zastosowanie urządzeń klasy B oraz klasy C. Stosowanie ochronników 

klas B i C wymaga dodatkowych dławików odprzęgających zatem jest to rozwiązanie kosztowne 

i wymaga więcej miejsca w rozdzielnicy. Warto wtedy uwzględnić ochronniki przepięciowe 

klasy B+C. 

W praktyce instalatorskiej zastosowanie 

znajduje kilka rodzajów ograniczników 

przepięć. Ograniczniki przepięć typu 1 

(klasy B) zabezpieczają przed bezpośrednim 

i bliskim uderzeniem pioruna, a ograniczniki 

przepięć typu 2 (klasy C) mają za 

zadanie zapewnienie ochrony większości 

odbiorników elektrycznych przed przepięciami 

komutacyjnymi i przepięciami zredukowanymi 

przez ograniczniki przepięć 

typu 1. Ograniczniki przepięć typu 3 (klasy 

D) dodatkowo zabezpieczają szczególnie 

czułe urządzenia elektryczne i elektroniczne. 

Z kolei zestawy ograniczników przepięć 

typu 1+2 (klasy B+C) montowane w jednej 

rozdzielnicy są oferowane z myślą o domach 

jednorodzinnych lub obiektach przemysłowych. 

Fot.: EATON 

Zalety 

Zalet ochronników klasy B+C jest przynajmniej 

kilka. Należy mieć na uwadze przede 

wszystkim kompaktową obudowę i prosty 

montaż. Urządzenie zajmuje niewielką liczbę 

modułów w rozdzielnicy, co jest szczególnie 

ważne w mniej rozbudowanych instalacjach. 

Nie ma również konieczności spełniania wymagań 

względem odległości pomiędzy poszczególnymi 

stopniami ochrony. 

Fot. 1. 

Ograniczniki przepięć firmy Eaton 

Ograniczniki klasy B 

Ograniczniki typu 1 (klasy B) mają za zadanie 

zapewnienie ochrony instalacji elektrycznej 

i zasilanych odbiorników w przypadku 

gdy dojdzie do bezpośredniego wyładowania 

atmosferycznego w linię zasilającą lub w instalację 

odgromową budynku. W przypadku 

zastosowania ogranicznika iskiernikowego 

prąd może przepływać wielokrotnie nie powodując 

jego zniszczenia. 

Ograniczniki przepięć tego typu są montowane 

na początku instalacji zasilanej z linii 

kablowej lub sieci napowietrznej. Urządzenia 

odprowadzają do uziomu prąd piorunowy, 

który powstaje po bezpośrednim 

uderzeniu w sieć zasilającą. Miejsce montażu 

to zazwyczaj rozdzielnica główna nn 

lub złącze kablowe. Dobór ograniczników 

B zależy od układu sieci (TN, TT IT) oraz 

wymaganej wytrzymałości udarowej ogranicznika 

w miejscu jego instalacji. 

Należy pamiętać aby połączenia ograniczników 

klasy B były możliwie najkrótsze. 

Optymalna długość przewodów połączeniowych 

to 0,5 m ale nie może przekraczać 

1 m. Szczególnie duży spadek napięcia występuje 

na przewodzie łączącym ogranicznik 

przepięć z główną szyną uziemiającą. 

Przez ten przewód w przypadku układu 

wielofazowego płynie prąd będący sumą 

prądów płynących w przewodach łączących 

poszczególne ograniczniki z przewodami 

fazowymi. Oprócz tego na etapie doboru 

przewodów do połączenia ograniczników 

z przewodami fazowymi, neutralnym oraz 

szyną wyrównania potencjałów trzeba mieć 

na uwadze zjawiska termiczne i dynamiczne, 

które pochodzą od przepływu prądów 

udarowych oraz przepływu prądów zwarciowych. 

Na etapie doboru przekrojów przewodów 

łączących ogranicznik niejednokrotnie dostosowuje 

się je do wartości bezpieczników, 

które znajdują się przed ogranicznikami. Minimalne 

przekroje przewodów stosowanych 


APARATURA 

modułowa 

do połączenia ograniczników w zależności od znamionowych 

wartości zabezpieczeń nadprądowych najczęściej podaje producent. 

Zaleca się aby połączenia pomiędzy ogranicznikami były 

wykonywane za pomocą przewodu miedzianego o przekroju nie 

mniejszym niż 4 mm 2 . Jeżeli obiekt ma instalację odgromową to 

ograniczniki typu B łączy się przewodami o przekroju nie mniejszym 

niż 16 mm 2 . Chcąc zmniejszyć spadek napięcia występującego 

na przewodzie łączącym ograniczniki przepięć z główną 

szyną uziemiającą zaleca się zastosować przewód miedziany 

o przekroju 25 m 2 , a nawet 35 mm 2 . 

REKLAMA 

B+C 

Należy podkreślić, że ochronniki klasy B+C nie zawsze są konieczne. 

Na pewno warto je zamontować w instalacjach, w których 

oprócz klasy C trzeba zastosować również klasę B. Chodzi 

o miejsca gdzie istnieje ryzyko narażenia instalacji elektrycznej 

i zasilanych urządzeń na skutki bezpośredniego wyładowania 

atmosferycznego. Są to przede wszystkim budynki z zewnętrzną 

instalacją piorunochronną, zasilane z linii napowietrznej lub 

linii kablowej o krótkich odcinkach oraz obiekty, które nie mają 

instalacji odgromowej ale znajdują się w pobliżu wysokich budynków 

i połączonych z nimi wspólnym uziemieniem. 

W innych aplikacjach zastosowanie ograniczników klasy B lub B+C 

nie jest konieczne natomiast w domach jednorodzinnych zasilanych za 

pomocą linii kablowej z rozdzielnicy głównej jako pierwszy stopień 

ochrony może być od razu klasa C. Nie ma tutaj ryzyka przepięcia w instalacji 

w efekcie bezpośrednio wyładowania atmosferycznego. 

Ochrona sygnałów przed przepięciami 

W dobrze zabezpieczonej instalacji nie może zabraknąć odpowiedniej 

ochrony przewodów sygnałowych. Ważne jest aby przy 

wyborze odpowiedniego rozwiązania uwzględnić znamionowe 

i maksymalne warunki pracy instalacji. Istotną rolę odgrywa 

maks. prąd w liniach przesyłowych, a także rodzaj elementu 

Fot.: LEGRAND 

Fot. 2. 

Ograniczniki przepięć firmy Legrand 


45

APARATURA 

modułowa 

Fot.: CENTROPOL 

Fot. 3. 

Ograniczniki przepięć firmy Centropol 

lub układu ochronnego i częstotliwość graniczna. 

Uwzględnia się przy tym stopień 

zagrożenia udarowego urządzeń od strony 

wejść sygnałowych. Stąd też analizowane 

są zagrożenia stwarzanego przez przepływ 

części prądu piorunowego. Trzeba również 

wziąć pod uwagę zagrożenia jakie mogą 

pochodzić od wszelkiego rodzaju przepięć. 

Ponadto wybierając zabezpieczenie linii sygnałowej 

ważna jest odporność portów sygnałowych 

na udary przepięciowo-prądowe, 

powtarzalne szybkie elektryczne zakłócenia 

impulsowe oraz niepowtarzalne tłumienia 

przebiegów sinusoidalnych. Analizuje się 

układ przesyłu sygnałów pod kątem układów 

niesymetrycznych lub symetrycznych, a także 

dopuszczalnego tłumienia linii przesyłowych 

i impedancji falowej linii. Ważna jest 

analiza układu przesyłu sygnałów z uwzględnieniem 

dopuszczalnej impedancji jaka może 

być wstawiona w tor sygnałowy. Kluczową 

rolę odgrywają złącza jakie są zastosowane 

w systemie. To właśnie po analizie tych informacji 

są dobierane właściwości ochronne 

ograniczników przepięć. 

Odpowiednie zabezpieczenia warto uwzględnić 

zarówno w domowych jak i przemysłowych 

instalacjach monitoringu. Zapewnią 

one skuteczną ochronę sprzętu elektronicznego 

w efekcie działania pola elektromagnetycznego, 

jakie jest wytworzone w przypadku 

bezpośredniego uderzenia pioruna. Warto 

mieć na uwadze przede wszystkim ograniczniki 

przepięć zapewniające ochronę sygnałów 

wideo linii symetrycznej. Napięcie ochrony 

(żyła/żyła) najczęściej wynosi >2,4 V, 

natomiast napięcie ochrony doziemnej (żyła/ 

uziom) ma wartość 16,4 V. Czas zadziałania 

wynosi z kolei 15 ns. Maksymalna wartość 

impulsu prądu może osiągnąć 30 A. 

Wybór ogranicznika 

Na etapie wyboru odpowiedniego ogranicznika 

przepięć należy wziąć pod uwagę przynajmniej 

kilka parametrów. Przede wszystkim 

analizuje się maksymalne napięcie 

stałej pracy w zależności od napięcia, które 

jest obecne pomiędzy przewodem fazowym 

a neutralnym. Nie można zapomnieć 

o zdefiniowaniu układu sieci oraz wytrzymałości 

udarowej pochodzącej od udarów 

prądowych będących skutkiem wyładowań 

atmosferycznych. Ważny jest kształt fali 

pierwszego prądu udarowego oraz zdolność 

Fot.: LEGRAND 

Fot. 4. 

Ogranicznik przepięć firmy Legrand 

wyłączania zwarciowych prądów następczych 

o częstotliwości sieciowej. 

Ponadto na etapie wyboru ogranicznika 

przepięć dobierane są odpowiednie akcesoria. 

Chodzi tutaj np. o styki pomocnicze 

sygnalizujące przepalenie wkładek ograniczników. 

Przydatne będą przepusty łączeniowe 

ułatwiające łączenie i oszynowanie 

ograniczników przepięć. Warto zadbać 

o mostki łączeniowe, dzięki którym usprawnia 

się montaż ograniczników. 

Okresowa kontrola 

ograniczników przepięć 

Ograniczniki przepięć poddawane są okresowej 

kontroli, a dodatkowe sprawdzenie 

wykonuje się w przypadku wyładowania 

piorunowego. Rozwiązania konstrukcyjne 

umożliwiają ich szybkie testowanie. W niektórych 

aplikacjach przemysłowych gdzie 

pracuje wiele ograniczników, przy ich sprawdzaniu 

zastosowanie znajduje technologia 

RFID. Takie sprawdzanie odbywa się bezdotykowo 

przy wykorzystaniu przenośnego 

przyrządu pomiarowego. Przyrządy takie za 

pomocą portu USB współpracują z komputerem 

i oprogramowaniem wspomagającym 

zarządzanie bazą kontrolowanych zabezpieczeń. 

Jest przy tym możliwe drukowanie protokołów 

z testów. Przyrząd samoczynnie dopisuje 

datę pomiaru w module ogranicznika. 

Ponadto rozbudowane instalacje można wzbogacić 

o systemy pozwalające na stałą kontrolę 

ograniczników. Jeżeli jest konieczna wymiana 

któregoś z nich załącza się odpowiedni sygnalizator 

optyczny. Instalacja sygnalizująca ma 

również dodatkowy styk bezpotencjałowy. 



INSTALACJE 


Systemy tras kablowych 

do trudnych miejsc konstrukcyjnych 

Nowoczesne systemy tras kablowych pozwalają na szybkie i bezpieczne przejście lub ominięcie 

przeszkód konstrukcyjnych. Stąd też o odpowiednich elementach należy pomyśleć już na etapie 

projektowania trasy kablowej. 

Fot.: PROTEKOL 

Fot. 1. 

Trasy kablowe w pomieszczeniach technicznych budynku wielokondygnacyjnego 


47

INSTALACJE 


Fot. 2. 

Wieszaki koryt kablowych 

Fot.: AUTOR 

przez ścianę. Chodzi tutaj np. o bagnetowe 

zamknięcia zapewniające szybki montaż zakończony 

po obrocie pokrywy o 30˚. Jako 

uszczelnienie najczęściej przewiduje się 

elementy termo- lub zimnokurczliwe. 

Typowy przepust bazuje na szczelnym kołnierzu 

pojedynczym lub podwójnym. Kołnierze 

mają zazwyczaj taką długość jak 

gruba jest ściana. W przypadku przeprowadzania 

większej ilości przewodów kołnierze 

można zamontować w bloki. Dzięki ściętym 

narożnikom zyskuje się optymalną kontrolę 

zagęszczenia betonu wokół przepustu kablowego. 

Przepust z reguły zawiera pokrywy 

zamykające oraz folię ochronną. Do wyboru 

jest wiele możliwości połączeń. Zastosować 

można więc kołnierze podwójne, pojedyncze, 

a także zewnętrzne i skośne oraz pokrywy 

przeznaczone do przyłączenia rur lub 

elementów ochrony kabli. 

Fot.: AUTOR 

Fot. 3. 

Systemy tras kablowych mocowane wielopoziomowo 

Weźmy na przykład pod uwagę przejścia 

przez dach w postaci przepustów stosowanych 

na dachach dwuspadowych o kącie 

nachylenia mieszczącym się pomiędzy 20° 

a 50°. Do wyboru są elementy z jednym lub 

z kilkoma króćcami z rurami termokurczliwymi. 

W niektórych wersjach przepustów 

przewidziano specjalny wkład uszczelniający 

lub dławik PG. Wkład uszczelniający może 

być również dzielony. Odpowiedni przepust 

wybrać można również do dachu płaskiego. 

W zależności od modelu zastosowanie znajdują 

wersje z kołnierzem lub standardową 

papą do połączenia z pokryciem dachu. 

Jako zalety przepustów dachowych należy 

wymienić przede wszystkim możliwość 

dostosowania niemal do każdej konstrukcji 

dachu, a także łatwe wprowadzanie kabli, 

ewentualne późniejsze zmiany ilości i średnic 

kabli przy zastosowaniu systemu z wkładem 

wymiennym oraz możliwość zmiany 

kierunku i wysokości konstrukcji również 

po montażu. Przepusty dostępne są w średnicach 

100, 150, 200 i 300 mm. 

Przejścia przez ścianę 

Przydatnymi rozwiązaniami są specjalne 

przepusty pozwalające na przejście kablami 

Zakręty 

W przypadku zakrętów, które mają duży 

promień będący na trasie koryt wiszących 

po środku łuku, montowany jest dodatkowy 

wspornik. Z kolei chcąc zniwelować różnice 

wysokości lub zmienić kierunek z pionowego 

na poziomy zastosowanie znajduje łuk 

przegubowy wiszący wznoszący, montowany 

na korytku kablowym poprzez łączniki 

przegubowe. Identycznie sytuacja wygląda 

jeżeli mamy do czynienia z łukiem przegubowym 

opadającym. Łuk 90° wykonuje się 

przy użyciu łącznika narożnego. Łuk z jednej 

strony jest wsuwany w koryto, a z drugiej 

w łącznik. Łuki, które mają szerokość 

400-600 mm są łączone z korytem kablowym 

poprzez łączniki listwy stykowej. Trzeba pamiętać, 

że kształtki wymagają zastosowania 

dodatkowych podpór konstrukcyjnych. 

Do montażu wykorzystywane są zaciski 

mocujące oraz wsporniki wieszakowe. 

Wykorzystać można również dodatkowe 

elementy dystansowe. Jeżeli kształty pomieszczenia 

są wyjątkowo skomplikowane 

to producenci oferują rozwiązania indywidualnie 

dostosowane do potrzeb konkretnej 

aplikacji. Chodzi tutaj np. o częste zmiany 

wysokości, a także różne szerokości koryt 

przy jednej ścianie. 

Systemy do ciągów komunikacyjnych 

Specjalne systemy koryt kablowych zaprojektowano 

z myślą o ciągach komunikacyjnych. 

Na kompletne rozwiązanie tego 


INSTALACJE 


typu składa się przede wszystkim koryto 

kablowe wyposażone z obu stron w perforację 

łączeniową. Z kolei przegrody pozwalają 

na rozdzielenie od siebie kabli i przewodów 

o różnych poziomach napięcia lub 

funkcjach. Łączniki boczne umieszcza się 

w ścianie korytka kablowego i przykręca 

odpowiednimi śrubami. W następnej kolejności 

wkładany jest odpowiedni wspornik 

pokrywy. Jako elementy systemów koryt 

zastosowanie znajdują łuki 90°, trójniki dostawne 

do montażu poziomego i pionowego 

oraz pokrywy z zaciskami sprężynowymi 

do bezśrubowego montażu pokrywy. Nie 

mniej ważne są pokrywy do łuku oraz pokrywy 

do trójników dostawnych. 

Fot.: AUTOR 

Krzyżowanie tras 

Przy krzyżowaniu i zaginaniu tras zastosowanie 

znajdują specjalne kształtki, trójniki, 

czwórniki i kolana. Kształtki wykorzystywane 

są również na potrzeby omijania 

przeszkód, tras zmieniających kierunek 

prostopadle lub pod kątem 45°. Oprócz tego 

kształtki pozwalają na wykonanie obejść 

pionowych i poziomych, a także łuków 

zewnętrznych i wewnętrznych. Kształtki 

zapewniają nie tylko estetykę całej konstrukcji 

trasy kablowej ale również są gwarancją 

bezpieczeństwa. Przed każdą zmianą 

w prowadzeniu trasy kablowej nie można 

zapomnieć o umieszczeniu podpory. Jeżeli 

trasa będzie zapewniała podtrzymania zasilania, 

zgodnie z normami, to trzeba ściśle 

przestrzegać zaleceń producenta. 

Fot. 4. 

Zmiana wysokości przebiegu trasy 

Fot.: AUTOR 

Systemy o wysokiej wytrzymałości 

Niektóre aplikacje wymagają stosowania 

rozwiązań o podwyższonej wytrzymałości. 

Chodzi tutaj przede wszystkim o specjalne 

koryta, drabinki i osprzęt montażowy. Dla 

zapewnienia trwałości takich rozwiązań 

wykorzystuje się odpowiednie powłoki 

o wysokim stopniu ochrony przed korozją. 

Powłoka taka, to najczęściej stop cynku 

(95%) i aluminium (5%), co przyczynia się 

do dwustopniowej ochrony antykorozyjnej, 

zarówno pasywnej jak i aktywnej. Istotną 

rolę odgrywa warstwa osłonowa bazująca 

na dwutlenku węgla, będącą skuteczną barierą 

antykorozyjną. 

Nowoczesne systemy tras kablowych cechują 

się gładkimi powierzchniami pomimo 

tego, że są pokryte odpornymi powłokami. 

W efekcie przy układaniu kabli siły tarcia 

Fot. 5. 

Koryta kablowe o różnych szerokościach 

są mniejsze, zatem zmniejsza się ryzyko 

uszkodzenia zewnętrznej izolacji. Specjalne 

powłoki powodują, że ich trwałość jest nawet 

o 4 razy większa niż systemów wykonanych 

ze stali ocynkowanej przy założeniu 

pokrycia o takiej samej grubości. 

Ważne są przy tym rozwiązania konstrukcyjne 

takie jak chociażby zatrzaski, dzięki 

którym montaż koryt nie wymaga użycia 

śrub i narzędzi. 

Zawiesia linkowe 

W przypadku koryt podwieszanych alternatywę 

dla prętów gwintowanych i wsporników 

stanowią systemy linkowe. Typowy 

system tego typu bazuje na złączkach oraz 

linkach. Złączka linki ma za zadanie blokowanie 

pętli linki. Regulowanie długości 

zawiesia może być płynne poprzez dobór 

długości linki. Linki mają długości od 

1 do 10 m. 

Konstrukcje odporne na ogień 

i przegrody ognioodporne 

Wiele aplikacji wymaga podwyższonych 

wymagań przeciwpożarowych. Chodzi 

tutaj przede wszystkim o konieczność 

użycia systemów podtrzymujących funk- 


49

INSTALACJE 



Fot. 6. 

Drabinki kablowe, elementy nośne, wiązki kablowe również z kablami ognioodpornymi 

cje instalacji elektrycznych i sterujących 

w przypadku wystąpienia pożaru. Szczegółowe 

wymagania w tym zakresie wynikają 

z normy DIN 4102-12. Dokument 

precyzuje klasy E30, E60, E90, czyli 

czasy poprawnego działania linii kablowej 

podczas pożaru odpowiednio przez 

30, 60 i 90 minut. 

Typowe koryto kablowe ma szerokość 

300 mm i wysokość ściany bocznej 

60 mm. Materiałem wykonania jest blacha 

o grubości 1,5 mm co zapewnia 

możliwość obciążenia masą o wartości 

10 kg/m. Uchwyty montowane są na odległości 

do 1,2 m. 

Warto wspomnieć o ognioodpornych powłokach 

pęczniejących przeznaczonych 

do stosowania we wnętrzach budynków. 

Dzięki nim zapobiega się zapaleniu kabli 

od ognia zewnętrznego oraz w przypadku, 

gdy wystąpi zwarcie lub przegrzanie kabli. 

Ponadto dzięki przegrodom płomienie 

nie rozprzestrzeniają się po palnej izolacji 

kabli. Pożar nie rozprzestrzenia się również 

w efekcie kapania palącej się izolacji. 


Fot. 7. 

Korytka kablowe z łącznikami przegubowymi do zmiany kierunku trasy kablowej 


INSTALACJE 


Ognioodporne powłoki pęczniejące to dobra 

alternatywa dla innych rozwiązań w zakresie 

biernych zabezpieczeń ppoż. 

Niejednokrotnie zastosowanie znajdują 

masy szpachlowe używane jako powłoki 

pęczniejące pod wpływem ognia. Stosuje 

się je najczęściej jako uszczelnienia przepustów 

instalacyjnych. Za ich pomocą można 

również wykonać dylatacje w klasie odporności 

ogniowej EI 60 lub EI 120. Wykonując 

uszczelnienie bazuje się na szpachlowaniu 

za pomocą masy, która jest gotowa 

do użycia. 

Fot.: OBO BETTERMAN 

Wybór 


bierze się pod uwagę przynajmniej kilka 

czynników. Przede wszystkim istotną rolę 

odgrywają elementy przenoszące obciążenie. 

Oblicza się przy tym masę zarówno samych 

koryt jak i kabli. W następnej kolejności 

dobierany jest sposób mocowania. Montaż 

może odbywać się do ściany, przy samym suficie 

przy wykorzystaniu wsporników ściennych, 

wieszaków ściennych-sufitowych, 

wieszaków wsuwanych do koryt oraz kształtowników 

na prętach gwintowanych. 

Fot.: OBO BETTERMAN 

Fot. 8. 

Trasy kablowe mocowane do sufitu 

Montaż 

Montując systemy tras kablowych trzeba 

pamiętać o zachowaniu określonego odstępu 

pomiędzy elementami mocującymi. 

Warto tutaj wziąć pod uwagę zalecenia producenta, 

jednak zazwyczaj podparcie koryt 

wykonuje się co ok. 1,5 m ale o ostatecznym 

podparciu decyduje przede wszystkim obciążenie 

trasy. Odpowiednie wartości można 

odczytać z wykresów obciążalności dla 

wsporników, wieszaków i koryt kablowych. 

Jeżeli aplikacja tego wymaga, to można 

zastosować trasy szerokorozpiętościowe. 

W takich rozwiązaniach podpory są 

umieszczane nawet co 10 m. Trasy szerokorozpiętościowe 

bardzo często stosuje się 

w stalowych halach magazynowych, gdzie 

poszczególne elementy konstrukcyjne są 

od siebie oddalone. 

Jeżeli trasa tworzy konstrukcję otwartą, 

a koryta są zamontowane poprzez wieszaki, 

to całość systemu jest zawieszona na pojedynczym 

pręcie umieszczonym na środku 

koryta. Jednak w innym rozwiązaniu koryta 

mogą być zamknięte, a kable przy przeciąganiu 

trzeba przewijać. 

Podsumowanie 


należy ściśle kierować się potrzebami 

konkretnej aplikacji. Np. specjalne systemy 

tras kablowych znajdą zastosowanie w miejscach 

narażonych na występowanie pyłów. 

Takie koryta kablowe mają konstrukcję pełną, 

a ich rozmiary dobiera się z uwzględnieniem 

stopnia rozbudowy instalacji. Ważne 

są przy tym pokrywy oraz listwy uszczelniające, 

a poszczególne elementy systemu 

łączy się poprzez łączniki. 

W zakresie omijania elementów konstrukcyjnych 

budynku wykorzystywane są m. in. 

narożniki 45º, kształtki i pokrywy typu „T”, 

trójniki, czwórniki, łuki wznoszące i opadające, 

a także kształtki zakańczające. 

Fot. 9. 

Kształtka rury instalacyjnej 



51

ROZDZIELNICE 

i OBUDOWY 


VX 25 od Rittal: 

łatwiejszy montaż dzięki mniejszej złożoności 

Mniej znaczy więcej – oto idea nowego systemu szaf pełnogabarytowych Rittal VX25. W nowym 

projekcie udało się znacznie zredukować złożoność technologii szaf sterowniczych dzięki zastosowanej 

kompleksowo, ciągłej siatce wymiarowej 25 mm i całkowitej symetrii. Znacznie zwiększono liczbę 

części elementów ślizgowych. Rezultat: mniej części, a przez to mniejsza powierzchnia magazynowa. 

Fot.: RITTAL SP. Z O.O. 

Dzięki zastosowanej kompleksowo, ciągłej 

siatce wymiarowej 25 mm i całkowitej symetrii 

Rittal otwiera nowy rozdział w technologii 

szaf sterowniczych. Ponieważ nowy 

profil ramy w siatce wymiarowej 25 mm 

jest teraz stosowany także w poziomych 

częściach ramy, możliwa staje się elastyczna 

zabudowa szafy także poza jej granicami. 

40 procent mniej chassis i szyn 

Komponenty zabudowy do pionowych części 

ramy pasują do części dachowej i podłogowej 

szafy sterowniczej. Także w szafach 

szeregowych siatka wymiarowa 25 mm 

znajduje swoją kontynuację w sąsiedniej 

szafie. W ten sposób można np. montować 

szyny na odcinku kilku szaf. Te i inne możliwości 

montażu dają się zrealizować przy 

mniejszym o 40 procent zapotrzebowaniu 

na chassis i szyny montażowe. To pozwala 

poczynić znaczne oszczędności w zakresie 

stanów magazynowych i kosztów logistyki. 

Jednocześnie dzięki nowemu profilowi ramy 

i dodatkowej głębokości montażowej 20 mm 

powstaje w szafie więcej miejsca do wykorzystania 

do montażu komponentów. 

Prosty montaż 

Znaczna redukcja złożoności dotyczy także 

montażu lub demontażu drzwi. Teraz jest to 

możliwe do wykonania w całości przez jedną 

osobę bez użycia narzędzi. Wystarczy po prostu 

zawiesić drzwi na zawiasach, które skonstruowane 

są w taki sposób, że po zamknięciu 

drzwi automatycznie się zabezpieczają, 

co uniemożliwia ich przypadkowe wyjęcie. 

Systemy zamków elektronicznych, które ze 

względu na rosnące wymagania bezpieczeństwa 

coraz częściej znajdują zastosowanie, można bez 

problemu zainstalować także w późniejszym 

czasie. W tym przypadku również nie jest wymagana 

obróbka mechaniczna drzwi, ponieważ 

niezbędne ścieżki i otwory do przeprowadzenia 

przewodów uwzględniono już wcześniej. 

PROMOCJA 

ENCLOSURES POWER DISTRIBUTION CLIMATE CONTROL 


ROZDZIELNICE 

i OBUDOWY 





Fot. 1. 

W nowym projekcie udało się znacznie 

zredukować złożoność technologii 

szaf sterowniczych dzięki zastosowanej 

kompleksowo, ciągłej siatce wymiarowej 

25 mm i całkowitej symetrii. 

Fot. 2. 

Fot. 3. 

Znaczna redukcja złożoności dotyczy 

także montażu lub demontażu 

drzwi. Teraz jest to możliwe do 

wykonania w całości bez użycia 

narzędzi i przez jedną osobę. 

Nowa koncepcja szeregowania 

uwzględnia znacznie mniejszą 

liczbę części. 


Fot. 4. 

Po pięciu latach prac, Rittal na targach 

Hannover Messe 2018 świętuje 

premierę swojego nowego systemu 

szaf pełnogabarytowych VX25. 

System szeregowania 

z mniejszą liczbą części 

W VX25 wdrożono liczne innowacje także 

w kwestii szeregowania szaf sterowniczych. 

Nowa koncepcja uwzględnia znacznie mniejszą 

liczbę części. Wszystkie śruby są montowane 

w kierunku szeregu, dlatego łatwiejszy 

staje się też montaż. A nowa uszczelka szeregowa, 

zapewnia utrzymanie stopnia ochrony 

szafy sterowniczej po połączeniu w szereg. 

www.rittal.pl 

REKLAMA 

VX25. 

SYSTEM 

PERFECTION. 

IT INFRASTRUCTURE 

SOFTWARE & SERVICES 

www.rittal.pl 


53

PRZEGLĄD 


Przegląd obudów rozdzielnic nn 

Producent/dystrybutor MARLANVIL MARLANVIL 

Model HIGHT QZERO 

Montaż 

natynkowy/podtynkowy 

Natynkowy 

Podtynkowy 

Stopień ochrony IP IP65 IP65 

Stopień odporności 

mechanicznej IK 

Wymiary 

(wysokość x szerokość x 

głębokość) [mm] 

420 x 290 x 133 200 x 312 x 100 

Liczba rzędów 2 1 

Maksymalna liczba 

modułów w rzędzie 

12 12 

Dostępne kolory obudowy Szary RAL 7035 Biały RAL 0910 

Dostępne kolory 

i wykończenie drzwiczek 

Przyciemniane transparentne, poliwęglan Biały RAL 0910 

Montaż drzwi lewy/prawy Możliwość regulacji Możliwość regulacji 

Rozwiązania konstrukcyjne 

ułatwiające montaż 

aparatów 

Możliwa zmiana pozycji maskownic, drzwi obudowy, szyn 

oraz ich stelaża (TH35) – elastyczność względem każdego 

użytkownika. 

Możliwość poszerzania ilości modułów od dwunastu wzwyż. 



i eksploatację obudowy 

Etykieta samoprzylepna do opisu aparatury modułowej. 

Możliwość montażu zamka metalowego. Rozdzielnica jest 

bezhalogenowa, posiada gumowe uszczelki pod kable. 

Możliwość montażu na ścianie za pomocą uchwytów. 

Pokrywa rozdzielni posiada sprężyny umożliwiające regulację 

do 2,5 cm. Idealna płaskość ze ścianą po wbudowaniu. 

Drzwi można zaprojektować w dziewięciu wariantach wykończeń, 

dzięki czemu idealnie wkomponują się między meblami. 

Nadają się też zarówno do malowania, jak i obklejenia tapetą. 


PRZEGLĄD 



EATON 

EATON 

Profi + 

BF 

Natynkowy/podtynkowy 

Natynkowy/podtynkowy 

IP 30 / IP 54 IP 30 

07 07 

(460- 2060 x 435 - 1235 x 247/187) (450- 1070 x 543 - 588 x 136- 140) 

11 2-6 

24 24 

Szary RAL 7035 lub biały RAL 9016 Biały RAL 9016 

Białe metalowe pełne lub transparentne 

Białe metalowe pełne lub transparentne 

Tak 

Tak 

Płyta montażowa, stelaż pod aparaturę modułową. 

Płyta montażowa, stelaż pod aparaturę modułową. 

Maskownice, dedykowane zestawy montażowe, 

stelaż pod aparaturę modułową. 

Maskownice, dedykowane zestawy montażowe, 

stelaż pod aparaturę modułową. 


55

PRZEGLĄD 



Producent/dystrybutor ZAKŁAD APARATURY ELEKTRYCZNEJ ERGOM Sp. z o.o. ZAKŁAD APARATURY ELEKTRYCZNEJ ERGOM Sp. z o.o. 

Model RN 606025 (RAL 7035) ZELP 9L (RAL 9016) 

Montaż 


Natynkowy 

Podtynkowy 

Stopień ochrony IP 65 30 



10 08 

Wymiary 



600 x 600 x 260 1950 x 950 x 300 

Liczba rzędów 4 2 



27 39 

Dostępne kolory obudowy RAL 7035 lub zgodnie z wymaganiami klienta RAL 9016 lub zgodnie z wymaganiami klienta 



RAL 7035 lub zgodnie z wymaganiami klienta 

RAL 9016 lub zgodnie z wymaganiami klienta 

Montaż drzwi lewy/prawy Dowolnie Dowolnie 



aparatów 

Ocynkowane szyny TSE 35 o długości 550 mm. 

Możliwość regulacji głębokości zamontowania poszczególnych 

szyn TSE. 

Ocynkowane szyny TSE 35 o długości 730 mm. 

Możliwość regulacji głębokości zamontowania poszczególnych 

szyn TSE. 

Płyta montażowa o regulowanej głębokości do dowolnej 

konfiguracji. 




Szeroki kąt otwarcia drzwi 120 o . 

Przepust kablowy zlicowany ze ścianką obudowy. 

Montaż natynkowy bez wiercenia otworów w obudowie. 

Szeroki kąt otwarcia drzwi 120 o . 

Odkręcana ściana tylna. 

Wyposażona w osłony modułowe umożliwiające plombowanie. 

Obudowa standardowo wyposażona w 2 zamki z kluczem 1333. 


PRZEGLĄD 



ETI Polam 

ETI Polam 

4XN/4XP 

HXS 

Natynkowy / Podtynkowy 

Obudowy stojące 

IP41/IP42 z możliwością podwyższenia do IP44 

IP65 (drzwi niedzielone), IP55 (drzwi dzielone) 

IK10 

IK10 

od 500 x 550 x 160 do 1160 x 860 x 160 

od 1850 x 550 x 300 do 2000 x 1050 x 400 

(wymiary zewnętrzne bez cokołu) 

Od 3 do 7 Od 12 x 24 do 13 x 48 

Od 24 do 36 Od 12 do 48 

Jasnoszary (RAL 7035) Jasnoszary (RAL 7035) 

Jasnoszary (RAL 7035) – drzwi pełne 

Jasnoszary (RAL 7035) – drzwi pełne 

Możliwość przełożenia drzwi lewo/prawo 

– wyjmowany wkład montażowy z aparaturą 

– możliwość podziału wkładu w pionie i poziomie 

– możliwość regulacji głębokości montażu szyn TH35 i płyt montażowych 

– obudowy natynkowe mają odkręcaną ścianę tylną 

– osłony z prefabrykowanymi wycięciami ułatwiające montaż rozłączników 

bezpiecznikowych lub wyłączników/rozłączników kompaktowych 

– płyty montażowe z otworowaniem przygotowanym pod montaż aparatury 

Możliwość przełożenia drzwi lewo/prawo 

– wyjmowany wkład montażowy z aparaturą 

– możliwość podziału wkładu w pionie i poziomie 

– możliwość regulacji głębokości montażu wkładu oraz szyn TH35 

i płyt montażowych 

– odkręcana ściana tylna z wylewaną uszczelką 

– możliwość montażu pełnej płyty montażowej na plecach obudowy lub na 

uchwytach z regulacją głębokości montażu 

– osłony z prefabrykowanymi wycięciami ułatwiające montaż rozłączników 

bezpiecznikowych lub wyłączników/rozłączników kompaktowych. 

– płyty montażowe z otworowaniem przygotowanym pod montaż aparatury 

– wielopoziomowy sposób montażu aparatury i systemu szyn prądowych 

– dwa zamki z kluczem o kodzie 1333 w standardowym wyposażeniu 

– możliwość demontaży i przełożenia drzwi bez użycia narzędzi 

– obudowy natynkowe wyposażone od góry w przepusty membranowe 

do beznarzędziowego wprowadzania przewodów 

– obudowy można ze sobą łączyć w zestawy 

– osłabienia w ścianach bocznych do przeprowadzenia szyn/ przewodów 

pomiędzy obudowami 


57

PRZEGLĄD 



Producent/dystrybutor HENSEL HENSEL 

Model System obudów skrzynkowych Mi (ENYMOD) System dających się łączyć obudów ENYSTAR 

Montaż 


Natynkowy 

Natynkowy 

Stopień ochrony IP IP65 IP66 



IK08 

IK08 

Wymiary 



Od 150 x 300 x 170 do 600 x 600 x 170 Od 180 x 270 x 163 do 360 x 540 x 163 

Liczba rzędów 1-, 2-, 3- lub 4-rzędowe 1-, 2- lub 3-rzędowe 



28 27 

Dostępne kolory obudowy RAL 7035 RAL 7035 



RAL 7035 lub przezroczyste 

RAL 7035 lub przezroczyste 

Montaż drzwi lewy/prawy TAK TAK 



aparatów 




Różna wysokość montażu szyn nośnych na aparaturę modułową. 

Dostępne zaciski PE i N z łatwym podziałem potencjału N przez 

wyjęcie mostka. Osłony aparatów modułowych, rozłączników 

bezpiecznikowych i płyty do zabudowy montowane na zatrzask. 

Wymienna poprzeczka ułatwia przeprowadzanie grubych 

przewodów między obudowami. Dzielona głowica kablowa 

do wprowadzania grubych kabli. Gotowe do użycia łączniki 

szyn zbiorczych. Zaciski do przyłączania przewodów do szyn 

zbiorczych bez wiercenia w szynach. 

Obudowy wykonane z wysokowartościowego poliwęglanu nie 

wymagają malowania i nie korodują. Pokrywy przezroczyste 

umożliwiają obserwację wnętrza bez ich zdejmowania. System 

zawiera bogate wyposażenie dodatkowe umożliwiające 

łączenie poszczególnych obudów w jedną rozdzielnicę, budowę 

rozdzielnic z daszkami (przy instalacji na zewnątrz), budowę 

ram nośnych, montaż na ścianie. Dzięki mocowaniu pokryw 

zawierających sprężyny przy gwałtownym wzroście ciśnienia 

(podczas zwarcia) pokrywa się unosi, pozwalając zredukować 

ciśnienie i na powrót opada. Obudowa nie ulega uszkodzeniu, 

a osoby będące w pobliżu nie zostają poszkodowane. 

Różna wysokość montażu szyn nośnych na aparaturę modułową. 

Dostępne zaciski PE i N z łatwym podziałem potencjału N przez 

wyjęcie mostka. Osłony aparatów modułowych, rozłączników 

bezpiecznikowych i płyty do zabudowy montowane na zatrzask. 

Wymienna poprzeczka ułatwia przeprowadzanie grubych 

przewodów między obudowami. Dzielona głowica kablowa 

do wprowadzania grubych kabli. Gotowe do użycia łączniki 

szyn zbiorczych. Zaciski do przyłączania przewodów do szyn 

zbiorczych bez wiercenia 

w szynach. 

Obudowy wykonane z wysokowartościowego poliwęglanu 

nie wymagają malowania i nie korodują. Drzwi przezroczyste 

umożliwiają obserwację wnętrza bez ich otwierania. System 

zawiera bogate wyposażenie dodatkowe umożliwiające budowę 

rozdzielnic z daszkami (przy instalacji na zewnątrz), budowę 

ram nośnych, montaż na ścianie. Do łączenia obudów nie ma 

potrzeby stosowania żadnych dodatkowych akcesoriów 

i narzędzi. Wszystkie elementy są dostarczane w komplecie 

z obudowami. 


PRZEGLĄD 



PCE 

PCE 

DELTA 

ROZDZIELNICE W PEŁNI GUMOWE 

Nadtynkowy 

Nadtynkowy 

IP 54 (IP67 na życzenie, w miarę możliwości technicznych) 

IP 54 (IP67 na życzenie, w miarę możliwości technicznych) 

IK08 

2x14M 520 x 297 x 165 mm 

2x10M 520 x 222 x 140 mm 

10 M 320 x 222 x 140 mm 

10M 320 x 222 x 114 mm 

4M 255 x 204 x 114 mm 

9M 255 x 204 x 140 mm 

6M 230 x 130 x 130 mm 

Bez modułów 255 x 204 x 114 mm 

IK08 

3x18M 527 x 400 x 205 mm 

3x18M 527 x 400 x 154 mm 

18M 370 x 370 x 203 mm 

14M 370 x 298 x 203 mm 

10M 350 x 210 x 146 mm 

Bez okienka inspekcyjnego 350 x 210 x 97 mm 



1 lub 2 1 lub 2 

Maksymalnie 14 Maksymalnie 18 

RAL 7035 

Transparentne 

Transparentne 

Okienka inspekcyjne od 2 do 18 modułów, możliwość zamykania oraz 

plombowania. System regulowanych szyn montażowych w formie rowków 

umożliwia zindywidualizowane, optymalne rozmieszczenia mocować, płyt 

montażowych itp. Oprzewodowanie wykonane, zestaw gotowy do podłączenia. 

Wejścia kablowe maks. do M63, wejście od góry lub od dołu. 

Montaż naścienny umożliwiają otwory (osłabiania) znajdujące się na zewnątrz, 

jak i wewnątrz obudowy. 

Wszystkie elementy rozdzielnicy: gniazda, zabezpieczenia są montowane 

na górnej części obudowy, łatwa do zamocowania na ścianie. 

Oprzewodowanie wykonane – do złączek (indywidualne podłączenia). 

Wodoszczelna dławnica kablowa (IP68) montowana od góry albo od dołu. 

Wszystkie wyjścia zabezpieczone wyłącznikami różnicowymi np. 30 mA. 

Okablowanie z izolowanymi końcówkami przewodu. 

Pokrywa i podstawa obudowy są połączone elastycznym zawiasem dostępnym 

w 2 różnych długościach. Poszczególne obudowy mogą być w łatwy sposób 

łączone ze sobą dzięki prostym ściankom bocznym. Wszystkie zewnętrzne 

śruby wykonane są ze stali nierdzewnej zapewniającej odporność w szczególnie 

wymagających warunkach eksploatacyjnych. 

Możliwość zamontowania wszystkich typów rozłączników, gniazd i wtyków 

w zakresie 16 A – 125 A oraz gniazd jednofazowych (różne standardy) 

Cechy obudów: niełamliwa, bez dodatkowych halogenów, 

odporna na starzenie się obudowa. 

Bardzo wysoka odporność na różnrodne środki chemiczne i oleje, 

smary, kwasy itp. 

Wysoka odporność na korozję i szkodzenia mechaniczne. 

Samogasnące i niepalne, zgodnie z EN 60695-11-5. Zwiększona ochrona 

(zadaszenie okienka inspekcyjnego). Wszystkie zewnętrzne części wykonane są 

ze stali nierdzewnej. Gniazda CEE wykonane z tworzywa PA6. 


59

PRZEGLĄD 



Producent/dystrybutor RITTAL Sp. z o.o. RITTAL Sp. z o.o. 

Model ISV-AE ISV-TS8 

Montaż 


Stopień ochrony IP 



Natynkowy 

IP66 – drzwi pojedyncze, 

IP55 – drzwi podwójne 

IK08 

Natynkowy 

IP55 

IK09 

Wymiary 



Od 600 x 380 x 210 do 1200 x 1000 x 300 Od 1800 x 600 x 400 do 2000 x 1100 x 600 

Liczba rzędów Maksymalnie 7 rzędów Maksymalnie 12 rzędów 



36 48 

Dostępne kolory obudowy RAL7035 RAL7035 



RAL7035 

RAL7035 

Montaż drzwi lewy/prawy Lewy/prawy Lewy/prawy 



aparatów 

Uniwersalny system szyn nośnych umożliwiający montaż 

wyłączników kompaktowych różnych producentów, 

Możliwość płynnej regulacji położenia płyty montażowej 

na głębokości szafy. 

Uniwersalny system szyn nośnych umożliwiający montaż 

wyłączników kompaktowych różnych producentów, 

Możliwość płynnej regulacji położenia płyty montażowej 

na głębokości szafy. 




Możliwość późniejszej rozbudowy, 

Możliwość plombowania osłon, 

Szybka wymiana modułów instalacyjnych, 

Możliwość łączenia szeregowego. 

Możliwość późniejszej rozbudowy, 

Możliwość plombowania osłon, 

Szybka wymiana modułów instalacyjnych, 

Możliwość łączenia szeregowego. 


PRZEGLĄD 



SPELSBERG 

SPELSBERG 

AK III 

GEOS 

Natynkowy 

Natynkowy 

65 66/67 

08 (poliwęglan) 09 (poliwęglan) 

Od 300 x 315 x 155 (14 modułów) 

do 1050 x 315 x 155 (70 modułów) 

Od 300 x 300 x (180 lub 226) do 500 x 400 x 226 

1 do 5 Pusta obudowa − wg potrzeb 

14 Pusta obudowa − max. szerokość 400 mm 

Szary przemysłowy 

Przezroczyste przydymione 

Tak 

Szary przemysłowy 

Pokrywa plombowana na śrubach: 

nieprzezroczysta lub przezroczysta przydymiona 

Nie dotyczy 

W komplecie ze skrzynką bezśrubowe zaciski PE/N do montażu na górze 

lub na dole oraz naklejki do opisu obwodów. 

Szyny montażowe TH-35 z powiększonym rozstawem (150 mm) oraz 

regulowaną głębokością zabudowy. Przystosowane do montażu na ścianach 

bocznych opcjonalnych gniazd 16 A typu Schuko. Dostępne są również wersje 

„Plus” z dodatkowym miejscem np. na zaciski rzędowe lub aparaty o głębokości 

uniemożliwiającej ich montaż pod tradycyjną maskownicą. 

Zaprojektowane do stosowania w ekstremalnie trudnych warunkach 

zewnętrznych i przemysłowych. Wśród akcesoriów dostępne są: 

płyty montażowe stalowe lub izolacyjne, 

szyny TH-35, zestaw uchwytów do beznarzędziowego montażu 

w rastrze 25 mm na różnych wysokościach (3 lub 6 pozycji) 

szyn TH-35 lub płyt montażowych, wsuwane ścianki działowe wraz z nośnikami 

do funkcjonalnego podzielenia wnętrza obudowy. Gładkie ściany boczne 

zoptymalizowane do montażu płyt przepustowych lub złącz. 

Bezhalogenowe, jakość przemysłowa, odporne na działanie amoniaku, 

możliwość łączenia w zestawy zarówno w pionie jak i w poziomie. Posiadają 

fabrycznie wbudowany system cyrkulacji powietrza do zapobiegania 

kondensacji pary wodnej przy zachowaniu IP65. Plombowana pokrywa, 

fabryczne przetłoczenia metryczne dla dławnic kablowych, ponadto elastyczne 

podwójne przepusty membranowe są w komplecie ze skrzynką. 

Do wyboru kilka opcji montażu na ścianie, 

dostępny też zamek z kluczem. 

Bezhalogenowe, trwała ochrona przed wilgocią dzięki rynnie spustowej wzdłuż 

dolnej ściany. Zatyczki kanałów śrub zapobiegają wnikaniu zanieczyszczeń, 

które mogą podczas eksploatacji utrudnić odkręcanie śrub. Uchwyty 

wewnętrzne beznarzędziowe składają się z 2 zatrzaskowych elementów, 

aby łatwo wsunąć do wiszącej na ścianie obudowy uzbrojoną na warsztacie 

płytę montażową lub szynę TH-35. Przystosowane do montażu opcjonalnych 

elementów cyrkulacji powietrza dla zapobiegania kondensacji pary wodnej. 


61

AKTUALNOŚCI 

Oświetlenie 

Żarówka halogenowa znika z rynku 

Fot.: iStock© Ivan Stevanovic 

MATERIAŁ PRASOWY 

1 września weszły w życie nowe regulacje 

europejskie zakazujące obrotu żarówkami 

halogenowymi na terenie krajów Unii 

Europejskiej. 

Dyrektywa obejmuje m.in. popularne klasyczne 

żarówki halogenowe, których bańki 

są zazwyczaj wykonane ze szkła, emitują 

równomierne światło, mają trzonki gwintowe 

E27 lub E14 i nie wymagają transformatora. 

Nowe regulacje dotyczą również 

niektórych bezkierunkowych lamp halogenowych 

z trzonkami pinowymi G4 i G6.35. 

Oczywiście konsumenci odczują skutki 

„zakazu” z pewnym opóźnieniem, ponieważ 

w sklepach można będzie sprzedawać 

te produkty do wyczerpania zapasów. Warto 

jednak już teraz wykorzystać czas i zmodernizować 

swoje oświetlenie, wprowadzając 

nowoczesne lampy LED. 

Wyniki międzynarodowego badania konsumenckiego 

zleconego przez firmę 

LEDVANCE wyraźnie dowodzą, że jest 

duże zapotrzebowanie na edukację konsumentów 

o wprowadzanych regulacjach i ich 

skutkach. Ponad połowa (54 proc.) respondentów 

nigdy nie słyszała o zbliżającym 

się zakazie dotyczącym sprzedaży żarówek 

halogenowych. Jeśli dodamy do tego liczbę 

osób, które słyszały o dyrektywie, ale nie 

wiedziały nic na temat jej skutków, wynik 

wzrośnie o 13 punktów procentowych, 

do 67 procent. 

Nadchodzący czas to zatem idealna okazja 

do wymiany starych technologii oświetleniowych 

na bardziej wydajne i energooszczędne. 

Na rynku dostępnych jest dziś 

dużo innowacyjnych rozwiązań, jak np. 

lampy LED, które wyglądem nie odbiegają 

od klasycznej żarówki i mogą być używane 

bezpośrednio jako zamienniki starszych 

odpowiedników. Takie produkty mogą być 

także dostępne w wersji całkowicie wykonanej 

ze szkła, z funkcją ściemniania, a także 

jako modele z przezroczystą bądź matową 

bańką. 

Decydując się na zakup oświetlenia LED 

warto wiedzieć, jakie informacje można 

znaleźć na opakowaniach produktów. Podstawowa 

wiedza na ten temat da nam pełną 

informację o właściwościach danej lampy: 

• oznaczenie LED – to nic innego, jak 

wskazanie technologii, w jakiej wykonany 

jest produkt 

• moc – mimo, że w przypadku lamp LED 

ważniejszy od mocy jest nominalny 

strumień świetlny (podawany w lumenach), 

producenci ułatwiają klientom 

zakup umieszczając na opakowaniach 

informację, jakiej tradycyjnej żarówki 

dana lampa jest zamiennikiem 

• kształt – np. klasycznej szklanej bańki 

lub reflektora punktowego 

• trzonek – np. gwintowy E27/E14 lub 

pionowy (np. G4 lub G6.35) 

• rozsył światła – równomierny (dla klasycznego 

kształtu żarówki) lub kierunkowy 

(dla lamp punktowych) 

• trwałość – podana w godzinach i latach, 

która jest znacznie dłuższa niż 

w przypadku tradycyjnych, halogenowych 

„poprzedników” 

• barwa światła – od ciepłobiałej (2700- 

3000 K), do zimnobiałej (5000-6500 K). 

Źródło: Ledvance 

O badaniu 

Międzynarodowe badanie konsumenckie zostało przeprowadzone na zlecenie fi rmy LEDVANCE przez międzynarodowy instytut badawczy Institute Research 

Now pod koniec 2017 r. Badanie zostało przeprowadzone w dziewięciu krajach na całym świecie – Niemczech, Wielkiej Brytanii, Francji, Włoszech, Szwecji, 

USA, Kanadzie, Brazylii i Chinach. Ankieta internetowa została oparta na reprezentatywnym przekroju „populacji internetowej” w grupach wiekowych 

w przedziale od 18 do 60 lat, z różnym poziomem wykształcenia i dochodów oraz z różnych regionów. 

62 


Aktualności Technologie Produkty Oświetlenie Warsztat Normy i przepisy Systemy i programy Forum 

Dowiedz się więcej: 

www.fachowyelektryk.pl 

PORADY 

PRODUKTY 

AKTUALNOŚCI 

Aktualności Technologie Produkty Oświetlenie Warsztat Normy i przepisy Systemy i programy Forum

OŚWIETLENIE 

awaryjne 

Serwis i konserwacja oświetlenia awaryjnego 

gwarancją Twojego bezpieczeństwa 

PROMOCJA 

Przeprowadzenie bezpiecznej ewakuacji osób znajdujących się na obszarze obiektu użyteczności 

publicznej nie byłoby możliwe bez zespołu urządzeń przeciwpożarowych. Nieodłącznym 

jego elementem jest oświetlenie awaryjne, które ma za zadanie zapewnić odpowiednią widoczność 

oraz wskazać właściwą drogę ewakuacji z budynku. Niezbędnym jest zatem utrzymanie 

oświetlenia awaryjnego w odpowiedniej kondycji tak, by na wypadek wystąpienia zagrożenia 

zadziałało zgodnie ze swoim przeznaczeniem. 

Fot. 1. 

Budynek COMARCH, Kraków 

Obowiązujące akty prawne dotyczące 

samoczynnie załączającego się zasilania 

awaryjnego oraz wytyczne dotyczące zakresu 

jego stosowania, wymagają od właściciela, 

bądź użytkownika budynku, poddawania 

urządzeń przeglądom technicznym 

i czynnościom konserwacyjnym. Ponadto 

na podstawie Rozporządzenia Ministra 

Spraw Wewnętrznych i Administracji 

z dnia 7 czerwca 2010 r. w sprawie 

ochrony przeciwpożarowej budynków, 

innych obiektów budowlanych i terenów 

(Dz.U. Nr 109 poz. 719 z późn. zm.), urządzenia 

przeciwpożarowe, w tym także 

oświetlenie awaryjne, winny podlegać 

przeglądom technicznym w okresach 

ustalonych przez producenta, jednak nie 

rzadziej niż raz w roku. 

Przeglądy techniczne, konserwacje oraz 

wszelakie testy sprawdzające poprawność 

działania oświetlenia awaryjnego powinny 

być wykonywane przez specjalistyczną 

firmę lub osobę posiadającą do tego odpowiednie 

kwalifikacje. Zgodnie z literą prawa 

taki podmiot musi charakteryzować się 

niezbędnym doświadczeniem i przeszkoleniem 

w zakresie wykonywanych czynności, 

znajomością instrukcji i zasad działania 

urządzeń oraz dostępem do niezbędnych narzędzi, 

pozwalających w sposób kompletny 

przeprowadzić prace serwisowe. Idealnym 

rozwiązaniem na tej płaszczyźnie jest skorzystanie 

z usług firmy będącej autoryzowanym 

64 


OŚWIETLENIE 

awaryjne 

Fot. 2. 

Rondo Czyżyńskie − przejście 

podziemne, Kraków 

Fot. 3. 

Montaż oprawy oświetleniowej 

serwisem producenta TM TECHNOLOGIE 

Sp. z o.o. Dzięki kompleksowej wiedzy 

w przedmiocie opraw oświetlenia awaryjnego, 

systemów monitorujących rozproszonych oraz 

systemów z centralnym źródłem zasilania, zespół 

specjalistów TM TECHNOLOGIE Sp. z o.o., 

posiada wszelkie kwalifikacje niezbędne 

do przeprowadzania przeglądów technicznych 

zgodnych z zapisami prawnymi i normatywnymi. 

Realizowane usługi każdorazowo zakończone 

są protokołem zawierającym informacje, 

zalecenia i uwagi powstałe podczas prac. 

Wykonywanie przeglądów technicznych 

przedstawia obraz stanu całości systemu, 

jednak nie jest wystarczające by zapewnić 

prawidłowe działanie wszystkich elementów 

wchodzących w skład oświetlenia 

awaryjnego. W celu zapewnienia poprawnej 

pracy urządzeń, niezbędne jest dokonywanie 

konserwacji i niezbędnych napraw, 

które pozwalają na utrzymanie wszystkich 

urządzeń w stuprocentowej sprawności, 

a tym samym gwarantują zadziałanie 

na wypadek wystąpienia zagrożenia. 

W przypadku stosowania systemów monitorujących 

oprawy oświetlenia awaryjnego, 

należy mieć na względzie zapisy 

normatywne PN-EN 50172:2005 „Systemy 

awaryjnego oświetlenia awaryjnego”, 

w myśl których użytkownik zobligowany 

jest do założenia dziennika zdarzeń. 

W dzienniku tym powinny znajdować się 

zapisy o okresowych przeglądach wraz 

zakresem prac, wykazem wszystkich zaobserwowanych 

uszkodzeń, nieprawidłowej 

pracy któregokolwiek z elementów 

składowych systemu, jak również zapisy 

o działaniach podjętych w celu podjętych 

wyeliminowania nieprawidłowości. 

Dziennik powinien być przechowywany 

w miejscu dostępnym dla osób upoważnionych 

i kontrolowany przez użytkownika. 

Spełnienie wszystkich ww. aspektów, regularność 

w wykonywaniu przeglądów i konserwacji, 

a także profesjonalne wsparcie ze 

strony Zespołu Serwisowego, przyczynia 

się do wieloletniego okresu niezawodnej 

pracy produktów TM TECHNOLOGIE 

Sp. z o.o., a tym samym zapewnia bezpieczeństwo 

obiektów i ewakuowanych osób. 

Fot. 4. 

Multifunkcyjna oprawa ONTEC S 

Rafał Krzyżanowski 


65

OŚWIETLENIE 


Oprawy liniowe LED 

w oświetleniu przemysłowym 

Choć w wielu obiektach przemysłowych, takich jak hale produkcyjne czy składy materiałów lub 

części i podzespołów, nadal można spotkać typowe świetlówki starej generacji, w większości 

obiektów tego rodzaju dominuje już oświetlenie oparte na diodach LED i złożone z opraw 

liniowych, które swój ogromny sukces odniesiony w wielkopowierzchniowych supermarketach 

lub mniejszych dyskontach, przenoszą obecnie do przemysłu. 

Nie da się ukryć, iż obiekty przemysłowe 

oferują znacznie trudniejsze warunki pracy 

dla opraw LED, niż obiekty handlowe, lecz 

czołowi producenci oświetlenia poradzili 

sobie ze wszystkimi ograniczeniami i dziś 

to źródło światła jest absolutną podstawą 

w każdej nowej hali produkcyjnej, składzie 

lub magazynie. 

Efektywność energetyczna 

i technologia LED 

Poprawa efektywności energetycznej 

w przemyśle to cel osiągany m.in. poprzez 

działania podejmowane na polu oświetlenia, 

które potrafi konsumować spory procent 

ogółu zużywanej energii elektrycznej. 

W Polsce od 2016 roku obowiązują zapisy 

Ustawy o Efektywności Energetycznej, 

która określa pięć szeroko pojętych środków 

poprawy efektywności energetycznej. 

Dokładnie w te punkty wpisuje się idea 

przechodzenia obiektów przemysłowych 

na nowoczesne oświetlenie energooszczędne, 

oparte o wysokowydajne diody LED 

i poprawiające stosunek wielkości efektu 

użytkowego w danym obiekcie przemysłowym 

(przy standardowej eksploatacji), 

do ilości energii zużywanej przez ten 

obiekt. Dlatego producenci oświetlenia 

dla obiektów przemysłowych proponują 

dziś niemal wyłącznie rozwiązania oparte 

na diodach LED, zaś inwestorzy poszukują 

w znakomitej większości opraw liniowych 

w wersjach natynkowych, podtynkowych 

czy zwieszanych, opartych o diody LED 

lub wymienne świetlówki konstruowane 

na bazie diod LED. Ta oferta producentów 

i te oczekiwania przemysłu spotykają się 

ze sobą, ale wbrew pozorom nie jest jednak 

tak, że jedyną motywacją zakładów produkcyjnych 

stało się poszukiwanie sposobów 

Fot.: ES-SYSTEM 

Fot. 1. 

Oprawy VERSO LED-HO VDN do stosowania w ciągach komunikacyjnych mogą oferować 

wąski, eliptyczny i szeroki rozsył 

na obniżenie kosztów działalności. Owszem, 

to najważniejszy powód, jednak coraz 

mocniej – obok energooszczędności - liczą 

się argumenty wynikające z parametrów 

światła generowanego przez oprawy LED 

oraz technicznych parametrów użytkowych 

opraw LED. Do tego dochodzi jeszcze jeden, 

coraz istotniejszy powód: możliwość 

przygotowania opraw LED do pracy w systemach 

sterowania, takich jak Dali, Live 

Link czy KNX, co znowu wpisuje się w ideę 

poprawienia efektywności energetycznej 

obiektu przemysłowego. 

Oświetlenie liniowe – co to jest 

i dlaczego pasuje do przemysłu 

Oprawy typu liniowego pierwotnie powstały 

z myślą o długich ciągach komunikacyjnych 

(korytarze biurowe itp.), lecz bardzo szybko 

okazało się, że zamontowanie ich lub zwieszenie 

w odpowiedniej konfiguracji wewnątrz 

wielkopowierzchniowych obiektów, 

daje bardzo równomierne i zdrowe oświetlenie. 

Dlatego oprawy liniowe błyskawicznie 

trafiły do dużych supermarketów bądź 

ich mniejszych odpowiedników w postaci 

dyskontów, by następnie zawitać do magazynów, 

hal produkcyjnych, montowni oraz 

wszelkich innych tego typu obiektów, które 

nie tylko maja dużą powierzchnię, ale 

też wysokość. Pierwotnie oświetlenie to, 

o kształcie podłużnym i przypominającym 

pasek lub linię (stąd nazwa), oparte było 

na klasycznych świetlówkach gazowych, 

dziś natomiast oprawy liniowe bazują 

na wysokowydajnych diodach LED. 

To, jakie są nowoczesne oprawy liniowe, 

wynika nie tylko z cech przynależnych 


OŚWIETLENIE 


EKSPERT Fachowego 

Elektryka 

Jakie są najistotniejsze różnice konstrukcyjne między liniowymi oprawami 

LED dla przemysłu, a ich odpowiednikami dla biur czy dużych obiektów 

handlowych? 

Bogdan Skorupka 

Dyrektor Pionu Zarządzania 

Produktem w ES-SYSTEM 

W przypadku opraw oświetleniowych 

dedykowanych przestrzeniom 

przemysłowym istotna 

jest odpowiednia jakość ich 

konstrukcji, przy mniejszym 

znaczeniu wzornictwa opraw. 

W przypadku oświetlenia architektonicznego, 

w biurach, czy 

obiektach handlowych, system 

oświetleniowy pracuje w komfortowych 

warunkach środowiskowych, 

zwykle w temperaturze 

otoczenie nie przekraczającej 

25st i bez dodatkowych czynników 

mogących negatywnie 

wpłynąć na oprawy. Przestrzenie przemysłowe i techniczne 

mogą charakteryzować się dużym zapyleniem lub zawilgoceniem, 

podwyższoną temperaturą otoczenia, czy wreszcie 

atmosferą pracy zawierającą różne substancje chemiczne. 

Szczególnie w przypadku opraw LED, aby w pełni skorzystać 

z ich potencjału efektywności energetycznej i trwałości, 

należy kompetentnie dobierać rozwiązanie oświetleniowe 

do warunków środowiskowych. Odpowiedzialni producenci 

oświetlenia, dla swoich rozwiązań dedykowanych obiektom 

przemysłowym, powinni oprócz pełnej informacji produktowej 

w zakresie parametrów funkcjonalnych opraw, udostępniać 

również karty kompatybilności chemicznej dla 

tego zakresu produktów. 

ich źródłom światła, czyli diodom, ale też 

z przepisów prawa, które w kontekście 

oświetlenia hal produkcyjnych i magazynów 

zawarte są w Rozporządzeniu Ministra 

Pracy i Polityki Społecznej w sprawie 

ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny 

pracy oraz do dwóch norm: PN-EN 

12665:2011, o nazwie „Światło i oświetlenie 

– Podstawowe terminy oraz kryteria 

określania wymagań dotyczących oświetlenia” 

i PN-EN 12464-1:2012, o nazwie 

„Światło i oświetlenie – Oświetlenie 

miejsc pracy. Część 1: Miejsca pracy we 

Fot.: MILOO-ELECTRONICS 

Fot. 2. 

wnętrzach”. Najnowsze generacje LE- 

Dowych opraw dedykowanych obiektom 

przemysłowym z naddatkiem spełniają 

wymagania wyżej wspomnianych norm 

i doskonale pasują do zakładów przemysłowych 

i magazynów, w których warunki 

bywają ekstremalne. Producenci oferują 

poprzez te wyroby nie tylko wysoką skuteczność 

świetlną – z reguły w zakresie 

od 110 do 150 lm / W – ale też równomierny 

rozsył światła bez efektu olśnienia, 

co osiągane jest m.in. dzięki stosowaniu 

rozwiązań rastrowych (odpowiedni 

Oprawa Smart-Line przeznaczona jest do łączenia w linie świetlne. Sprawdza się 

w dużych obiektach 

współczynnik UGR). Ze względu na dużą 

wysokość montażu, np. w magazynach 

wysokiego składowania o wysokości 20 

metrów, przemysłowe oprawy liniowe 

muszą nieraz emitować strumień światła 

o sile nawet 8000 lumenów przy skuteczności 

150 lm / W, co z reguły zwiększa 

ich pobór mocy do np. 50 Wat, ale jednocześnie 

nadal może nie gwarantować 

właściwego doświetlenia powierzchni 

hali. Rozwiązaniem w takich sytuacjach 

są systemy soczewek skupiających zbyt 

mocno rozproszone światło i kierujących 

je dokładnie pomiędzy regały, czyli tam, 

gdzie faktycznie jest ono potrzebne. 

Ważną cechą przemysłowych opraw liniowych 

jest ich wysoka szczelność 

i udaroodporność. Standardem są oprawy 

o współczynniku IP równym 65 lub 

66 oraz współczynniku IK wynoszącym 

08, sprawdzające się w chłodniach bądź 

magazynach spożywczych, czyli miejscach 

o wysokiej wilgotności powietrza, 

w których pojawia się też ryzyko zalania 

opraw cieczami. W gruncie rzeczy oprawy 

przemysłowe, dzięki zdolności do pracy 

w temperaturach od -30ºC do +70ºC, 

nadają się do wszelkich branży przemysłowych. 

Wynika to m.in. z ich parametrów 

materiałowo-konstrukcyjnych, stąd 

oprócz poliwęglanowych, oczywistością 

stały się dziś oprawy z obudowami z odlewanego 

aluminium czy stali kwasoodpornej, 

nadającej się do przemysłu spożywczego 

i chemicznego. Podobnie jest 


67

OŚWIETLENIE 


z kloszami – wykonuje się je z materiałów 

odpornych na temperatury sięgające nawet 

70ºC. Żywotność diod LED, pracujących 

w przemysłowych oprawach liniowych, 

to kolejny atrybut, który sprawia że oprawy 

te idealnie nadają się do hal przemysłowych. 

Dziś sięga ona nieraz 200 000 

godzin, przy czym mowa tu o nierzadkiej 

pracy non-stop. 

Liniowe oprawy dla przemysłu dzięki technice 

LED oferują wybór różnych temperatur 

barwowych, lecz zdecydowanie optymalnym 

rozwiązaniem jest temperatura na poziomie 

około 4000 K, która sprzyja uzyskaniu 

współczynnika odzwierciedlenia barw 

CRI na poziomie równym lub większym 

od 85 (wg. normy minimum to 80). W niektórych 

branżach przemysłu odwzorowanie 

barw ma kluczowe znaczenie, dlatego na ten 

parametr producenci zwracają coraz większą 

uwagę, oferując oprawy liniowe gwarantujące 

CRI na poziomie 90-95. 

Oprawy liniowe świetnie sprawdzają się 

w przemyśle również dzięki temu, że cechuje 

je minimalna emisja ciepła, znikoma 

emisja CO2 oraz zdolność do osiągania 

pełnej mocy od razu po włączeniu. 

Nie zawierają ponadto rtęci lub innych 

szkodliwych substancji, zaś wszystkie ich 

komponenty są albo zdatne do powtórnego 

wykorzystania (recykling), albo biodegradowalne, 

co jest istotne dla niektórych 

zakładów przemysłowych w kontekście 

certyfikacji na polu ekologii. 

Ważnym atrybutem niektórych opraw liniowych 

jest możliwość łączenia ich ze 

sobą szeregowo w tzw. linie świetlne. 

Oprawy takie łączy się ze sobą zatrzaskowo 

lub skręca w jeden długi ciąg diod LED 

– powstaje w ten sposób swego rodzaju 

multi-oprawa, która oświetla strumieniem 

nieprzerwanego światła na przykład podajnik 

taśmowy przy którym pracują osoby 

montujące elektronikę. 

niemal każdego producenta oświetlenia liniowego 

dla przemysłu. Nazwy te mówią 

same za siebie i nie wymagają dłuższego 

wyjaśnienia. 

Innym podziałem jest klasyfikacja ze 

względu na wysokość montażu opraw nad 

poziomem podłogi w hali, a co za tym 

idzie jednocześnie ze względu na rozsył 

światła. To kryteria istotne dla inwestorów 

przemysłowych, którzy muszą dobrać 

oprawy odpowiednie do specyfiki miejsca 

w którym przyjdzie im pracować. Przeglądając 

oferty producentów z reguły spotykają 

się z oprawami dzielonymi według 

trzech wysokości mocowania: do około 

6 metrów, od 6 do około 12 metrów 

i od 12 do nawet 20 metrów nad poziomem 

posadzki, a czasem i więcej. W każdej 

z tych trzech kategorii można znaleźć 

różne warianty rozsyłu światła – od dość 

szerokiego, po mocno skupiony poprzez 

użycie specjalnych soczewek. Tak właśnie 

się dzieje w przypadku wspomnianych 

wcześniej opraw dla magazynów wysokiego 

składowania, w których to lampa 

montowana bywa nawet na wysokości 25 

metrów i musi skutecznie oświetlać wąskie 

korytarze między regałami. 

Bardzo pomocnym kryterium podziału 

opraw liniowych dedykowanych do hal 

produkcyjnych i ogólnie rozumianego 

przemysłu, jest specyfika branży, do której 

dana oprawa jest przez producenta dedykowana. 

Inaczej konstruowane są oprawy 

przeznaczone do pracy w warunkach 

wysokiej wilgotności z obecnością agresywnych 

gazów lub cieczy (zakłady chemiczne 

itp.), inaczej lampy adresowane 

do chłodnych magazynów lub hal w których 

procesy produkcyjne wymagają temperatur 

dużo poniżej 0º, a jeszcze inaczej 

te, które narażone są na wysoką temperaturę 

rzędu 50º lub więcej. Bardzo często 

katalogi producentów opisują przemysłowe 

oprawy liniowe w sposób dosłowny, 

np. poprzez zgrupowanie ich w kilku kategoriach 

utworzonych w oparciu o branże 

takie, jak choćby przemysł spożywczy, 

przemysł chemiczny, chłodnie, laboratoria 

itp. Takie hasłowe posegregowanie 

opraw niezwykle ułatwia inwestorom dobór 

właściwego produktu. 

Ważnym podziałem opraw dla przemysłu 

jest też przypisanie ich albo do typowych 

lamp ON/OFF, albo tych przeznaczonych 

do automatyki, czyli sygnowanych symbolami 

DALI, LiveLink lub KNX. W tej drugiej 

grupie mieszczą się również oprawy 

wyposażone we własne czujniki ruchu oraz 

czujniki natężenia światła, które są w stanie 

zaoferować najprostszą automatykę. 

Jeśli inwestor planuje tworzenie jakichkolwiek 

systemów automatyki oświetleniowej, 

musi bacznie zwracać na to uwagę, 

gdyż oprawy ON/OFF będą dla niego w zasadzie 

bezużyteczne. 

Fot.: LENA LIGHTING 

Rodzaje lamp liniowych 

dla przemysłowych obiektów 

Najistotniejsza klasyfikacja liniowych 

opraw LED – również tych dla przemysłu 

– opiera się na sposobie zamocowania 

tych opraw. Patrząc z tak przyjętego 

punktu widzenia rozróżnia się trzy główne 

typy lamp: natynkowe, podtynkowe oraz 

zwieszane. Ten podział można spotkać 

na praktycznie każdej stronie internetowej 

Fot. 3. 

Dopasowanie wysokości montażu opraw do możliwości rozsyłu światła gwarantuje 

równomierne oświetlenie powierzchni hali 


OŚWIETLENIE 






handlowych? 

Cezary Wichniewicz 

Product Manager 

Lena Lighting S.A. 

Różnice konstrukcyjne w oprawach 

LED dedykowanych do różnych aplikacji 

są pochodną specyficznych 

warunków pracy oraz wymagań 

użytkowników. Już na etapie projektowania 

nowych produktów szczegółowo 

określamy przeznaczenie 

i wymagania. Przedstawię to zróżnicowanie 

na przykładzie typowej 

oprawy przemysłowej TYTAN LED 

oraz dedykowanej do biur rodziny 

opraw SMART LED. Oprawa do 

zastosowań przemysłowych posiada 

wysoki stopień ochrony przed 

wnikaniem ciał stałych (IP66) oraz 

obudowę z materiałów charakteryzujących 

się uderzenioodpornością dającą tej oprawie IK09. Dla 

bardziej specyficznych zastosowań dostępne są oprawy odpowiednie 

do pracy w podwyższonej temperaturze otoczenia. Najnowszy 

produkt z tej rodziny posiada korpus z materiału o zwiększonej 

wytrzymałości na czynniki chemiczne np. amoniak, co predestynuje 

go do zastosowań np. w miejscach hodowli zwierząt. Zazwyczaj 

wysokość obiektów przemysłowych jest większa od biurowych 

i wynosi nawet 12-16 m. Tego typu miejsce to wyzwanie dla konstruktorów, 

by poprzez odpowiednio zaprojektowany układ świetlny, 

zapewnić zgodny z normami poziom natężenia oświetlenia. 

Przypadkiem szczególnym są magazyny wysokiego składowania, 

gdzie światło potrzebne jest tylko pomiędzy regałami. Zastosowanie 

opraw o rozsyle ogólnym jest nieefektywne. 

Przed zupełnie innymi wyzwaniami stali twórcy rodziny opraw 

przeznaczonych do biur i przestrzeni publicznych – nie wymaga 

on wysokiej szczelności oraz odporności na uderzenia. Ważniejsze 

jest interesujące wzornictwo oraz wysoki poziom estetyki. Projektując 

takie oprawy konstruktorzy koncentrowali się na jakości 

światła, wysokiej homogeniczności świecenia oraz ograniczeniu 

olśnienia. 

Elementem wspólnym dla opraw przemysłowych oraz biurowych 

produkowanych przez Lena Lighting jest brak kompromisów 

w zakresie niezawodności oraz wysokiej efektywności osiągającej 

nawet 150 lm/W. 

Czy liniowe oprawy LED dla przemysłu są produkowane w wersjach do 

automatyki oświetleniowej (np. wyposażanie w czujniki ruchu/obecności, 

współpraca z DALI, KNX), a jeśli tak, to czy ich udział w ogólnej produkcji 

jest znaczący? 

Wzrost kosztów energii elektrycznej oraz świadomości ekologicznej 

powoduje wzrost zainteresowania klientów rozwiązaniami 

umożliwiającymi oszczędność oraz zmniejszenie emisji 

CO 2 . Jako jeden z czołowych producentów profesjonalnych 

systemów oświetleniowych oferujemy szeroki zakres opraw 

wyposażonych w systemy sterowania. Są to zarówno proste 

opcje w postaci czujników ruchu jak i natężenia oświetlenia, 

umożliwiające dostarczenie światła w odpowiednim w czasie, 

miejscu i ilości, po rozbudowane systemy sterowania i monitorowania 

pozwalające na bieżąco analizować zużycie energii 

i stan poszczególnych elementów infrastruktury oświetleniowej. 

Przyszłością są oprawy wyposażone w zaawansowane 

czujniki zbierające dane, umożliwiające optymalizację procesów 

produkcyjnych oraz logistycznych. 

Przemysłowe oprawy liniowe LED 

i automatyka 

Sterowanie oświetleniem LED i zautomatyzowanie 

jego zachowania to droga 

do dodatkowych oszczędności. W najprostszych 

systemach automatyzacja opiera 

się na czujnikach o różnych możliwościach 

i zróżnicowanym przeznaczeniu, 

z czujnikami ruchu, obecności i natężenia 

światła na czele, gdzie ich rola sprowadza 

się generalnie do wykrycia osób przemieszczających 

się lub przebywających 

w określonej strefie. Dla czujników ruchu 

polega to na detekcji osoby poruszającej 

się w danym ciągu komunikacyjnym lub 

wchodzącej do określonego pomieszczenia 

i załączeniu oświetlenia właśnie 

w momencie gdy jest ono potrzebne. 

Następnie pałeczkę przejmują czujniki 

obecności, których zadaniem jest podtrzymać 

oświetlenie przez cały czas obecności 

pracownika w danym pomieszczeniu 

lub strefie, nawet gdy stojąc nieruchomo 

wykonuje bardzo nikłe ruchy, niewykrywalne 

dla standardowego czujnika ruchu. 

Oba rodzaje czujników decydują następnie 

o wyłączeniu oświetlenia, gdy w pomieszczeniu 

lub strefie nikogo już nie ma. 

Dzięki tym czujnikom łatwo jest więc 

stworzyć system podążania światła za 

pracownikiem, tak by kolejne strefy były 

oświetlane w miarę przemieszczania się 

wykrytej osoby. 

W powyższy sposób działa najprostsza 

automatyka oświetleniowa, która z reguły 

sprawdza się doskonale w niewielkich 

halach lub ciągach komunikacyjnych 

i pozwala osiągnąć odczuwalne korzyści 

i oszczędności bez inwestowania w złożone 

rozwiązania. Coraz powszechniej 

jednak stosuje się systemy całościowego 

i inteligentnego sterowania oświetleniem, 

takie jak DALI i KNX, które 

automatykę i efektywność energetyczną 

na polu oświetlenia podnoszą na najwyższy 

poziom. Nie są tanią inwestycją, lecz 

korzyści z nich płynące przewyższają 

wszystko to, co oferuje prosta automatyka 

opisana powyżej. 

DALI to standard interfejsu dla elektronicznych 

układów zasilających, z możliwością 

regulacji strumienia świetlnego 

typu open-source, za którego pomocą 

można kontrolować indywidualnie do 


69

OŚWIETLENIE 


Fot. 4. 

Lampa Industry Led Evo dzięki soczewkom liniowym 

dostępna jest m.in. w rozsyłach 90°, 60°, 45°, 20° 

oraz asymetrycznym 

Fot. 5. 

Industria 3 to liniowy raster paraboliczny ograniczający 

poziom olśnienia. Pracuje w temperaturach od -40°C 

do +50°C 

64 elektronicznych układów zasilających 

przy pomocy dwużyłowej linii 

sterującej, która jest niezależna od linii 

zasilającej. Możliwości DALI są bardzo 

duże, gdyż jest on uniwersalnym interfejsem 

dla wszystkich składników: sterowników 

oświetleniowych, czujników 

ruchu i obecności, cyfrowych ściemniaczy, 

układów zasilających i samych 

opraw. W tym systemie grupy opraw 

oświetleniowych nie muszą być przypisywane 

na etapie projektowania – można 

je później ustawić przy pomocy sterownika. 

Do włączania oświetlenia nie 

używa się przekaźników – odbywa się 

to wyłącznie poprzez linię sterującą. 

Ważną cechą systemu DALI jest zgłaszanie 

przez uszkodzone oprawy swego 

aktualnego statusu do sterownika, który 

następnie prezentuje stosowny raport – 

jest to bardzo przydatne w przypadku 

dużych projektów. Producenci oświetlenia 

często oferują własne systemy oparte 

na DALI, lecz sygnowane odmiennymi, 

autorskimi nazwami. Niezależnie jednak 

od nazewnictwa, wszystkie pozwalają 

na kontrolę oświetlenia w pojedynczych 

pomieszczeniach, strefach czy halach, 

jak też na całych poziomach lub piętrach. 

Praktycznie wszystkie zapewniają sterowanie 

z poziomu kontrolera naściennego, 

tabletu i smartfona, czy też komputera 

podłączonego do lokalnej sieci WiFi. 

Instalacje oparte na DALI dają niespotykaną 

elastyczność, pozwalają oprzeć 

się na czujnikach, które załączają światło 

przy zbyt małej luminacji w strefie 

i zawsze wtedy, gdy zostaną tam wykryte 

osoby, ale też dają możliwość zdalnego 

sterowania światłem bez oglądania się 

na czujniki. Co więcej – pozwalają ustawiać 

cykliczne i powtarzalne harmonogramy 

zachowania oświetlenia w danym 

pomieszczeniu lub w grupie pomieszczeń. 

Systemy oparte na protokole DALI 

łatwo też integrują się z istniejącymi 

systemami całościowej automatyki budynków 

i pomieszczeń i dotyczy to również 

współpracy z systemem KNX. Taką 

współpracę umożliwiają konwertery 

DALI-KNX, które pozwalają na wymianę 

informacji między obydwoma sieciami 

i są łatwe w konfiguracji. 

DALI warto łączyć z systemem KNX, 

gdyż pozwala to na ogromne oszczędności, 

dzięki powiązaniu funkcji oświetleniowych 

z systemami kontroli okien 

(czujniki w klamkach), rolet czy systemami 

wentylacyjnymi. Właśnie ze 

względu na swoją kompleksowość, system 

KNX najczęściej kojarzony jest 

z ideą sterowania całym budynkiem, nie 

zaś tylko oświetleniem, gdyż w gruncie 

rzeczy stanowi integrację wszystkich 

funkcji zarządzania obiektem. Ten europejski 

system oparty jest na obwodach 

Fot.: MILOO-ELECTRONICS 



Fot.: ES-SYSTEM 

Fot. 6. 

ARES to oprawa LED do oświetlania miejsc, w których 

panują trudne warunki chemiczne 

Fot. 7. 

Oprawa Tytal LED jest pyło- i wodoszczelna. Świetnie 

sprawdza się w miejscach zimnych, takich jak chłodnie 


OŚWIETLENIE 






handlowych? 

Łukasz Kołaszewski 

R&D Director 

MILOO-ELECTRONICS Sp. z o.o. 

Oprawy liniowe do zastosowań 

przemysłowych muszą spełniać 

specyficzne wymagania środowiskowe. 

Najczęściej oczekiwany 

jest stopień szczelności IP54, 

IP65 lub wyższy IP66 połączony 

z wysokim stopniem odporności 

mechanicznej >IK08. Bardzo 

ważna jest również jakość podzespołów 

elektronicznych przekładająca 

się np. na żywotność 

LED wyrażoną parametrem L70B10 > 100 000 godzin oraz 

niezawodność układu zasilania wyrażoną parametrem 

MTBF > 400 000 godzin. Specyficzne branże przemysłu 

wymagają opraw dostosowanych do pracy w wysokiej temperaturze 

otoczenia na poziomie +70 0 C lub wyższej oraz 

w środowisku agresywnym chemicznie, gdzie niezbędne 

jest stosowanie specjalnych materiałów obudowy jak np. 

stal nierdzewna lub kwasoodporna. Standardem stało się 

również to, że klienci oczekują długiego okresu gwarancyjnego 

na poziomie 5 lat lub dłużej. 

Czy liniowe oprawy LED dla przemysłu są produkowane w wersjach do 

automatyki oświetleniowej (np. wyposażanie w czujniki ruchu/obecności, 

współpraca z DALI, KNX), a jeśli tak, to czy ich udział w ogólnej produkcji 

jest znaczący? 

Świadomi klienci oczekujący profesjonalnych rozwiązań prawie 

zawsze sięgają po systemy sterowania oparte o standard 

DALI oraz centralną jednostkę sterującą. Mimo wyższych 

kosztów początkowych takiego rozwiązania, pozwala to na 

integrację oświetlenia z innymi systemami kontroli oraz sterowania 

w zakładzie produkcyjnym (np. BMS) i otwiera drogę 

w kierunku nadchodzącego trendu „Industry 4.0”. Oprawy 

z wbudowanym czujnikiem ruchu/obecności to rozwiązanie 

budżetowe, bez potencjału na rozwój. Na większą skalę jest 

stosowane głównie w małych obiektach przemysłowych. 

Wszystkie modele opraw liniowych z oferty MILOO-LIGHTING 

dedykowanych do przemysłu są standardowo wyposażone 

w interfejs DALI. W roku 2018 oprawy tego typu stanowią ok. 

40% naszej całej produkcji. 

sterujących 24 V, poprowadzonych całkowicie 

oddzielnie od obwodów zasilających. 

Wszystkie informacje dla realizacji 

funkcji sterowniczych, pomiarowych, 

kontrolnych i regulacyjnych – kierowane 

do każdego odbiornika – przekazywane 

są w trybie szeregowej transmisji symetrycznej 

za pomocą jednego przewodu 

magistralnego, który dosłownie oplata 

cały budynek. Przy każdym odbiorniku 

znajduje się element magistralny z mikroprocesorem 

i właściwym rodzajem 

pamięci, dla którego główna magistrala 

jest źródłem informacji oraz oczywiście 

zasilania. W gruncie rzeczy KNX tworzy 

zdecentralizowany system automatyki 

budynku z rozproszoną inteligencją, 

multitaskingiem i relacjami peer to peer 

pomiędzy poszczególnymi elementami 

systemu, co oznacza, że pojedyncza 

wiadomość może powodować działanie 

dziesiątek wręcz urządzeń podłączonych 

do systemu KNX. Jak wynika 

z powyższego, KNX to system, w którym 

oświetlenie to jeden z elementów całej 

układanki, na którą składają się również 

wentylacja, klimatyzacja, instalacja alarmowa, 

ogrzewanie, sterowanie roletami 

i oknami itp. Warto zauważyć, że liczba 

producentów oferujących wyroby gotowe 

do włączenia ich w strukturę KNX 

rośnie na świecie w tempie zawrotnym. 

Wśród nich są oczywiście krajowi i zagraniczni 

producenci opraw liniowych 

dla przemysłu – ci najlepsi już od kilku 

lat oferują swoje produkty w wersjach 

zwykłych i w wersjach przygotowanych 

zarówno dla systemu DALI, jak i KNX. 

Podsumowanie 

Możliwości doboru oprawy liniowej 

do obiektu przemysłowego są dziś ogromne. 

Wiodący producenci oferują nie tylko 

bardzo dużo modeli opraw, ale w obrębie 

każdego z nich inwestor może wybierać 

pomiędzy mnogością wersji o różnych 

mocach, rozsyłach światła, kloszach czy 

temperaturach barwowych. Sprawia to, 

że liczba kombinacji jest wręcz imponująca, 

ale zarazem pozwala na absolutnie 

precyzyjny i najwłaściwszy dobór oprawy 

do specyficznych wymagań danego 

obiektu. Wymaga to oczywiście zagłębienia 

się w tematykę i przyswojenia pewnej 

porcji wiedzy, lecz wysiłek daje później 

wymierne korzyści. 

Łukasz Lewczuk 

Na podstawie materiałów 

publikowanych m.in. przez: 

Steinel Vertrieb GmbH, LŁ Sp. z o.o. sp.k., 

Finder Polska Sp. z o.o., Novaled ILL Sp. z o.o., 

Philips Lighting Poland, 

Osram Lighting Sp. z o.o., Es-System S.A., 

Miloo electronics Sp. z o.o., Lena Lighting S.A. 

oraz Zespół Certyfikowanych 

Centrów Szkoleniowych KNX. 


71

POMIARY 


Mierniki rezystancji uziemienia 

Nie ma wątpliwości co do tego, że uziemienie ma istotny wpływ na ochronę obwodów i urządzeń 

elektrycznych. Stanowi ono ważny element ochrony przeciwporażeniowej. Stąd też konieczne 

są pomiary rezystancji uziemienia na potrzeby odbiorów, przeglądów i diagnostyki instalacji 

elektrycznych – zarówno w budownictwie mieszkaniowym, jak i w obiektach przemysłowych. 

Fot.: SONEL 

Dzięki miernikom można badać uziemienie 

przy wykorzystaniu metody technicznej, 

łącznie z oceną ciągłości połączeń wyrównawczych 

i ochronnych. Zalety takich przyrządów 

to: prosta obsługa, wysoki poziom 

odporności na zakłócenia oraz dokładność 

pomiaru. Przyrządy pozwalają mierzyć rezystancję 

uziemień przy użyciu elektrod 

pomocniczych metodą 3p, rezystancję sond 

pomocniczych do 50 kΩ, rezystancję 2p 

oraz ciągłość połączeń wyrównawczych 

i ochronnych prądem 200 mA. Ponadto istnieje 

możliwość pomiaru rezystancji elektrod 

pomocniczych i napięcia zakłócającego. 

Pomiar można wykonać w obecności 

napięć zakłócających sieci. 

Z kolei bardziej zaawansowane przyrządy 

wykorzystują wszystkie znane metody 

pomiaru rezystancji uziemień. Stąd też badania 

przeprowadza się metodą techniczną 

(3p, 4p), również z użyciem dodatkowych 

cęgów (uziemienia wielokrotne), a także 

metodą dwucęgową oraz udarową (pomiar 

impedancji uziemienia). 

Uziemienie 

Uziemienie to nie tylko elementy ochrony 

przeciwporażeniowej. Chroni ono bowiem 

instalację i odbiorniki elektryczne przed 

skutkami zakłóceń i wyładowań atmosferycznych, 

zapewniając poprawną pracę 

urządzeń elektrycznych podczas pracy 

w normalnych warunkach. 

Założeniem uziemienia jest połączenie naelektryzowanego 

ciała z ziemią. W efekcie 

ładunki są oddawane i przyjmowane, 

po czym ulegają zobojętnieniu. Ważne jest 

przy tym połączenie określonego punktu 

obwodu elektrycznego z ziemią w celu zapewnienia 

bezpiecznej i prawidłowej pracy 

instalacji i urządzeń elektrycznych. 

Uziemienie bazuje na uziomie lub uziomach, 

które tworzą układ. Nie mniej ważne 

są również przewody uziomowe i łączące, 

a także zacisk uziomowy probierczy i prze- 


POMIARY 


Fot.: FLUKE 

Fot.: FLUKE 

Fot. 1. Pomiar metodą cęgową 

Fot. 2. 

Odczyt wyników pomiarów na smartfonie 

wód uziemiający główny – tzw. szyna uziemiająca. 

Mówi się o kilku rodzajach uziemień. Chodzi 

tutaj przede wszystkim o uziemienie 

ochronne w postaci metalowych części 

ochronnych poprzez połączenie metalowych 

części przewodzących urządzeń elektrycznych 

z uziomem o rezystancji uziemienia 

skoordynowanej i charakterystyką zabezpieczenia 

zwarciowego, w celu zapewnienia 

ochrony przeciwporażeniowej. Uziemienia 

ochronne stanowią środek ochrony przeciwporażeniowej 

w układzie sieci TT i IT. 

Warto również mieć na uwadze uziemienia 

robocze będące uziemieniami określonego 

punktu obwodu elektrycznego na potrzeby 

poprawnej pracy urządzeń elektrycznych 

w warunkach zwykłych i podczas zakłóceń. 

Uziemienia robocze zapewniają ochronę sieci 

niskiego napięcia przed skutkami przeniesienia 

się na nią wyższego napięcia. Uziemienia 

takie są ważnym elementem instalacji i urządzeń 

elektrycznych połączonych bezpośrednio 

z siecią rozdzielczą oraz urządzeń zasilanych 

przez transformator lub przetwornicę 

z układu o napięciu wyższym niż 1 kV. 

Nie mniej ważne są uziemienia odgromowe 

odpowiedzialne za odprowadzanie do ziemi 

udarowych prądów wyładowań atmosferycznych. 

Zastosowanie znajdują również 

uziemienia o charakterze pomocniczym. 

Zapewniają one ochronę przeciwporażeniową 

i bardzo często są stosowane w układach 

zabezpieczających i pomiarowych. 

Uziom 

Uziom to najważniejszy element uziemienia. 

Stanowi on elektrodę umieszczoną 

w gruncie, która powinna mieć możliwie 

najmniejszą rezystancję. Jej wartość powinna 

wynikać z obowiązujących przepisów. 

Zaleca się aby pomiary sprawności układu 

uziemienia były przeprowadzane nie rzadziej 

niż co trzy lata. 

Pamiętać należy tutaj, że od poprawności 

pracy uziemienia w dużej mierze zależy 

również bezpieczeństwo obsługi urządzeń 

elektrycznych i elektronicznych. 

Testery uziemienia 

Testery przeznaczone do pomiaru rezystancji 

izolacji stanowią najprostsze przyrządy 

pozwalające na ocenę rezystancji 

uziemienia. Bardzo często są one używane 

do kontrolowania uziemień cystern kolejowych, 

autocystern, samolotów czy statków 

podczas tankowania. Oferowane na rynku 

testery uziemień bardzo często mają obudowę 

w wykonaniu przeciwwybuchowym. 

Ważny jest przy tym wysoki stopień ochrony. 

Napięcie zasilania wynosi 24 V AC, 

115 V AC, 230 V AC i 24 V DC. Obwody 

sterowania są podłączone do beznapięciowych 

styków przełącznych. Ważny jest przy 

tym oscylator pełniący rolę pojemnościowego 

detektora poziomu impedancji z wykrywaniem 

wartości progowej oporności pętli 

uziemienia. Jest możliwe ustawienie wartości 

granicznych dla pracy urządzenia. 

Mierniki rezystancji uziemienia 

Kolejną grupę stanowią już mierniki rezystancji 

uziemienia, które wykonują pomiar 


73

POMIARY 


wykorzystując metodę techniczną. Oprócz 

tego można przeprowadzić pomiar ciągłości 

połączeń wyrównawczych i ochronnych. 

Należy podkreślić, że pomiar rezystancji 

uziemienia jest przeprowadzany 

poprzez elektrody pomocnicze metodą 3p. 

Z kolei sondy pomocnicze umożliwiają pomiary 

do 50 kΩ, a pomiar rezystancji jest 

przeprowadzany metodą 2p. Pomiar ciągłości 

połączeń wyrównawczych i ochronnych 

bardzo często jest wykonywany za 

pomocą prądu o wartości 200 mA. Ważna 

jest możliwość wykonania pomiaru rezystancji 

elektrod pomocniczych i napięcia 

zakłócającego oraz przy obecności napięć 

zakłócających sieci. Napięcie pomiarowe 

to 25 V i 50 V. 

Przyrządy zaawansowane 

W bardziej zaawansowanych przyrządach 

pomiar uziemień wykonuje się przy użyciu 

metody technicznej (3p, 4p). Pomiar 

może być przeprowadzony prądem o częstotliwości 

125 Hz, co zapewnia odporność 

na zakłócenia, które pochodzą od sieci elektroenergetycznej. 

Jest możliwy pomiar rezystywności 

gruntu i niskich reaktancji. 

Niektóre przyrządy bazują na metodzie 

dwucęgowej oraz na możliwości pomiaru 

bez konieczności stosowania sond pomocniczych 

wbijanych do gruntu. Nie brakuje 

również przyrządów pozwalających 

na pomiar uziemień o wartości rezystancji 

od 0,30 Ω, pod kątem wymagań normy 

PN-EN 61557. 

Fot.: SONEL 

Fot. 3. 

Pomiar instalacji odgromowej 

Kombajny pomiarowe 

Tak zwane kombajny pomiarowe to zaawansowane 

przyrządy wielofunkcyjne 

pozwalające na kompleksowe pomiary instalacji 

elektrycznych. Pomimo niewielkich 

rozmiarów urządzenia tego typu pozwalają 

na pomiar wielu wielkości elektrycznych takich 

jak parametry wyłączników RCD, impedancja 

pętli zwarciowej, rezystancja uziemienia, 

rezystancja izolacji, a także ciągłość 

połączeń wyrównawczych i ochronnych. 

Ważna jest przy tym możliwość precyzyjnego 

pomiaru impedancji pętli zwarcia bez konieczności 

blokowania wyłącznika (pomiar 

prądem 15 mA, rozdzielczość 0,01). 

Przydatną funkcjonalnością jest rejestrowanie 

napięć przemiennych, pomiar mocy oraz 

sprawdzanie kolejności faz. Samoczynnie 

dobierany jest zakres pomiarowy oraz rozładowywana 

jest pojemność w obwodzie 

mierzonym. Warto mieć na uwadze pamięć 

wyników pomiarów, przy czym dostęp 

do wszystkich zarejestrowanych pomiarów 

zyskuje się w dowolnym momencie. Dzięki 

funkcji Live Circuit użytkownik ma informację 

o tym, że w obwodzie jest obecne 

napięcie. Użytkownik wie również o nieprawidłowych 

połączeniach. 

Bardziej zaawansowane mierniki wielofunkcyjne 

są w stanie realizować funkcje 

analizatora jakości zasilania. Chodzi tutaj 

przede wszystkim o pomiar i rejestrowanie 

prądów, napięć, mocy biernej, czynnej i pozornej 

oraz harmonicznych prądów i napięć, 

łącznie z rejestrowaniem anomalii napięciowych. 

Przyrząd może pracować jako 

tradycyjne urządzenie pomiarowe łącznie 

z funkcjami oscyloskopu lub analizatora 

harmonicznych. Mierzony jest wskaźnik 

THD napięć i prądów dla wszystkich faz, 

a dodatkowe przystawki pozwalają mierzyć 

temperaturę, wilgotność i natężenie 

oświetlenia. 

Uziomy mogą być naturalne i sztuczne. 

Uziomy naturalne to przede wszystkim rury 

wodociągowe, zbrojenia, metalowe płaszcze 

kabli i ołowiane powłoki. Z kolei uziomy 

sztuczne to najczęściej elementy pionowe 

(rury, pręty), poziome (taśmy stalowe) 

oraz płytowe (blacha). 

Uziom to metalowa elektroda umieszczona 

w wilgotnej warstwie gruntu. Ma ona za zadanie 

zapewnienie połączenia przedmiotów 

uziemianych i gruntu o możliwie małej rezystancji. 

Uziomy to najczęściej elementy 


POMIARY 


się z połączonych ze sobą w ziemi lub nad 

ziemią dwóch lub większej ilości uziomów 

prostych. Elementy proste w układzie uziomowym 

są do siebie równoległe, prostopadłe 

lub tworzą kąty ostre (zwykle nie mniejsze 

niż 60º). 

Fot.: SONEL 

Fot. 4. 

Pomiar metodą cęgową 

metalowe – płyty nieizolowane, rury, pręty 

itp. Należy mieć na uwadze uziomy proste 

i pojedyncze. Z kolei układy uziomowe lub 

uziomy wielokrotne to uziomy składające 

Podsumowanie 

Nowoczesne mierniki rezystancji uziemień 

wykorzystują wszystkie dostępne metody 

pomiaru. Badania przeprowadza się metodą 

techniczną również przy zastosowaniu 

dodatkowych cęgów, przy czym pomiar 

może być wykonany zarówno metodą 

dwucęgową jak i udarową. Jak wiadomo, 

metoda dwucęgowa umożliwia wykonanie 

pomiarów rezystancji uziemień bez 

konieczności stosowania sond pomocniczych, 

które są wbijane do gruntu. Z kolei 

metoda udarowa bardzo często jest wykorzystywana 

podczas pomiarów uziemień 

odgromowych oraz pomiarów uziemień 

rozległych i wielokrotnych połączonych 

pod ziemią. Nie ma przy tym potrzeby ingerowania 

w obwód. Przyrządy pozwalają 

na wykonanie pomiarów pod kątem spełniania 

wymagań normy PN-EN 62305. 


REKLAMA 


75

WARSZTAT 


Wszechstronne zastosowania: otwornica z węglików spiekanych 

Do drewna, metalu, cegły, tworzyw sztucznych, płytek ceramicznych 

i materiałów wykorzystywanych do suchej zabudowy 

– otwornica „Endurance for Heavy Duty” 

z technologią węglików spiekanych tnie różnego rodzaju materiały 

bez ryzyka przegrzania brzeszczotu. W porównaniu z innymi 

modelami o długości 40 mm, dostępnymi w sprzedaży, wyróżnia 

się większą głębokością cięcia – do 60 mm. Należący do systemu 

„adapter PowerChange Plus” również został zoptymalizowany 

pod kątem zastosowań otwornicy: ma wzmocniony uchwyt i bardziej 

precyzyjne wiertło centrujące. Jest także jedynym adapterem 

na rynku, umożliwiającym beznarzędziową wymianę osprzętu. 

Otwór centrujący można wywiercić w komfortowy sposób także 

bez otwornicy, co zapewnia lepszą widoczność. Potem wystarczy 

jednym kliknięciem zamontować otwornicę na adapterze. Program 

obejmuje otwornice w 20 wielkościach od 20 do 127 mm, co pozwala 

pokryć wszystkie popularne zastosowania tych produktów. 


Źródło: Bosch 

Nowa linia latarek iskrobezpiecznych 

Firma Fluke od lat oferuje gamę iskrobezpiecznych przyrządów 

pomiarowych, do stosowania w obszarach o zwiększonym 

zagrożeniu wybuchem. Obejmuje 

ona m.in. multimetry cyfrowe, termometry 

na podczerwień i termometry 

„Stik”, wielofunkcyjne kalibratory 

procesowe, kalibratory 

ciśnienia i pętli, precyzyjne 

wskaźniki ciśnienia oraz 50 

pomiarowych modułów ciśnieniowych. 

Teraz Fluke poszerza 

tę gamę o wytrzymałe i bezpieczne 

latarki, które pomagają obserwować 

obszar roboczy wszędzie tam, gdzie jest taka potrzeba, także w obszarach 

o zwiększonym zagrożeniu 

wybuchem. 

Do sprzedaży trafiają cztery 

modele odpowiednie 

do różnych potrzeb: latarka 

wielkości długopisu, 

która łatwo mieści się 

w kieszeni, podstawowa latarka 

ręczna z trybami niskiego 

i wysokiego natężenia oświetlenia, 

latarka z możliwością zamocowania do pasa narzędziowego, która oferuje 

trzy tryby świecenia: niski, wysoki i pulsacyjny oraz latarka wysokiej mocy 

o dwóch trybach świecenia, którą można zamocować do kasku. 

Źródło: Fluke 

Podczas pracy w chłodne dni 

zatrzymaj ciepło blisko ciała 

Gdy na zewnątrz zima, warto zaopatrzyć 

się w ciepłą bluzę z dzianiny, która ochroni 

przed chłodem podczas wielogodzinnej 

pracy. W tej roli doskonale sprawdzą się 

wygodne i funkcjonalne pulowery od Snickers 

Workwear, zaprojektowane jako druga 

warstwa zestawu odzieży profesjonalistów 

i rzemieślników, pracujących na powietrzu. 

Zadaniem drugiej warstwy ubrań roboczych, 

dedykowanych profesjonalistom 

do użytkowania zimą, jest izolacja i zatrzymanie 

ciepła przy ciele. Profesjonalna 

odzież, wykonana z wysokiej jakości tkanin 

– naturalnych lub innowacyjnych materiałów 

syntetycznych – zapewnia doskonałą 

izolację i wentylację, gwarantując komfort 

cieplny i uczucie suchości. 

Źródło: Snickers Workwear 


WARSZTAT 


PROMOCJA 

ENERGOTYTAN - PROMOCJE 10/2018 

1. oyce zaakowe o kali serii E20 i E500 

• moliwo otwarcia na kaym etapie pracy 

• czyste i atwe cicie bez zai i opikw 

• precyzyjny mechanizm zapakowy 

• iealne la elektromonterw 

twarte noyce zaakowe o kali serii E40 

• moliwo otwarcia na kaym etapie pracy 

• czyste i atwe cicie bez zai i opikw 

• precyzyjny mechanizm zapakowy 

• iealne la elektromonterw 

Model Zakres Cu/Al Średnica Cena netto 

E320 300 mm² Ø 32 mm 799 zł 

E500 500 mm² Ø 52 mm 999 zł 

2. estaw walizkowy narzzi la elektryka 

• szczypce proste, boczne i kombinerki 

• wkrtaki paskie i krzyowe oraz prbnik 

• seria pert la profesjonalistw 

Model Zakres cięcia Cena netto 

E340 300 mm² / Ø 34 mm 550 zł 

5. Praska akumulatorowa EK50P 4-240 mm² 

• elektroniczna kontrola i rejestracja cyklu pracy 

• zawr cinieniowy 

• owica obrotowa 

• matryce serii M5 

Model Izolacja Seria Cena netto 

1830/44RV 1000V EXPERT 245 zł 

. estaw walizkowy zaciskarki o tuleek 05-16 mm² 

• metalowa walizka transportowa z 1000 sztuk tulejek 

• zaciskarka mechaniczna z karbowanymi matrycami 

Model Zakres Waga Cena netto 

EK50P 4-240 mm² 4,2 kg 4500 zł 

6. Praska mechaniczna P120 / P50 

• matryce obrotowe umieszczone w owicy 

• ultralekka konstrukcja 

• wersja profesjonalna 

Model Zakres Uciąg Cena netto 

PZD 0,5-16 mm² 1000 kg 120 zł 

Model Zakres Cena netto 

P120 6-120 mm² 370 zł 

P50MW 6-50 mm² 300 zł 

www.energotytan.com 


77

WARSZTAT 


ENERGOTYTAN ® EXPERT 

– profesjonalne narzędzia dla elektromonterów 

PROMOCJA 

Rozwój nowych technologii sprawił, że najnowsze dwubiegowe praski hydrauliczne i akumulatorowe 

cieszą się bardzo dużym uznaniem wśród elektromonterów. Na wybór tych urządzeń wpływ mają nie 

tylko ich doskonałe parametry, szybkość pracy, niezawodność działania ale również bardzo przystępne 

ceny, które sprawiają, że zakup szybko się zwraca, zapewniając przy tym elektromonterom znacznie 

większy komfort pracy niż tradycyjne narzędzia instalacyjne. W porównaniu do modeli znanych 

starszemu pokoleniu energetyków, współczesne praski hydrauliczne i elektrohydrauliczne przeszły 

prawdziwą rewolucję, nie tylko pod względem gabarytów i zastosowanych w nich rozwiązań technologicznych, 

ale przede wszystkim przez najnowszy sposób hartowania i obróbki końcowej narzędzi 

znacznie wydłużający ich żywotność. 

Materiały i procesy podczas wytwarzania 

ręcznych, hydraulicznych i akumulatorowych 

narzędzi ENERGOTYTAN podlegają 

ciągłej kontroli pod względem zgodności 

z przyjętymi standardami jakościowymi, 

a produkcja zawsze podąża za najnowszymi 

rozwiązaniami technologicznymi. Przeszkolony 

zespół specjalistów wspomagany 

systemem projektowania 3D pozwala nie 

tylko spełniać aktualne wymagania Klientów, 

ale również być krok przed nimi. 

Najstarsze modele ręcznych urządzeń 

hydraulicznych do zagniatania końcówek 

kablowych cechowały się bardzo 

dużą wagą, sporymi wymiarami, problemem 

z montażem i demontażem matryc 

w głowicy i bardzo długim czasem 

jednego cyklu prasowania, co w połączeniu 

z ich wysoką ceną nie sprzyjało 

ich szerokiemu stosowaniu w branży 

elektroinstalacyjnej. Jednak z czasem 

konstruktorzy skutecznie wyeliminowali 

te mankamenty budując uniwersalną 

praskę ENERGOTYTAN ® HH622 

(zdj. 1, 2). Urządzenie wyposażone jest 

w zintegrowany dwubiegowy napęd hydrauliczny 

o nacisku 60 kN, w którym 

zaciskanie końcówek i tulejek odbywa się 

poprzez pompowanie ruchomą dźwignią. 

Wprowadzenie podwójnej prędkości 

pracy napędu hydraulicznego (szybszy 

tryb pozwala na przytrzymanie końcówki) 

i jego automatyczne spowolnienie w trybie 

zaciskania przy wysokim ciśnieniu, 

skraca czas operacji, zwiększając wydajność 

narzędzia. HH622 posiada obrotową 

i otwieraną głowicę prasującą o zakresie 

pracy od 6-300 mm² oraz przeciążeniowy 

Fot. 1. 

Fot. 2. 

Zestaw walizkowy praski HH622 

Praska hydrauliczna HH622 

zawór bezpieczeństwa. Rozwarcie matryc 

następuje samoczynnie po zwolnieniu zaworu 

przeciążeniowego lub zadziałaniu 

układu zabezpieczającego, a sama operacja 

zaciskania może zostać przerwana 

na każdym etapie pracy. Urządzenie waży 

zaledwie 3 kg i mierzy 415 mm, a skok 

tłoka to aż 17 mm. Praska z odpowiednim 

zestawem matryc typu M22 (zdj. 3) 

doskonale nadaje się do zaciskania końcówek 

i tulejek miedzianych oraz aluminiowych 

w wykonaniu standardowym, 


WARSZTAT 


Fot. 3. Zestaw matryc M22-PH-SET Fot. 4. Praska akumulatorowa APE622 

Fot. 5. 

Fot. 6. 

Oprogramowanie diagnostyczne do 

praski APE622 

Adapter do podłączenia narzędzia 

bezpośrednio do sieci 230 V 

grubościennym, wg DIN 46235, DIN 

46329, do formowania żył sektorowych 

na okrągło. Zaciskać można także końcówki 

tulejkowe izolowane i nieizolowane, 

końcówki izolowane ze szwem oraz 

złączki do linii napowietrznych. 

Przykładem udanego procesu miniaturyzacji 

jest wprowadzona w ubiegłym 

roku do sprzedaży praska akumulatorowa 

ENERGOTYTAN ® APE622 (zdj. 4), która 

dysponuje siłą 60 kN, pozwalającą na zagniatanie 

końcówek i tulejek do 300 mm 2 . 

Narzędzie także posiada obrotową i otwieraną 

głowicę prasującą o zakresie pracy 

od 6 do 300 mm² oraz przeciążeniowy 

zawór bezpieczeństwa. Dostarczana jest 

ze specjalnym oprogramowaniem, które 

po zainstalowaniu na komputerze PC pozwala 

użytkownikowi, za pomocą umieszczonego 

w obudowie złącza USB, na transmisję 

i analizę danych eksploatacyjnych 

i diagnostycznych zapisanych w pamięci 

urządzenia (zdj. 5). Dzięki takiemu rozwiązaniu, 

dostępnemu do niedawna jedynie 

w autoryzowanych punktach serwisowych, 

poznamy dokładną ilość wykonanych cykli, 

ich szczegółowe parametry, ogólny 

stan techniczny narzędzia, a także zaplanujemy 

termin jego następnego przeglądu 

serwisowego. W przypadku problemów, 

wygenerowany na podstawie takich danych 

raport, może zostać przesłany bezpośrednio 

do serwisu. Praska umożliwia swobodną 

obsługę jedną ręką, posiada otwieraną 

i obrotową głowicę 180 0 , ergonomiczny 

uchwyt oraz LED-ową sygnalizację stanu 

pracy. Cechy te sprawiają, że urządzenia 

serii APE zyskują coraz większe uznanie 

wśród instalatorów, dowodząc swojej przydatności 

zwłaszcza w wąskich przestrzeniach 

roboczych. 

APE622 posiada jeszcze jedną użyteczną 

funkcję – w razie potrzeby może być zasilana 

za pośrednictwem adaptera bezpośrednio 

z sieci 230 V (zdj. 6) , co eliminuje 

konieczność wymiany lub doładowywania 

akumulatorów przy długotrwałej pracy. Praska 

jest kompatybilna ze wszystkimi zestawami 

matryc typu M22. 

Mamy nadzieję, że chociaż skrótowo udało 

nam się przybliżyć Państwu tę ciekawą grupę 

urządzeń. W przypadku pytań jak zwykle 

pozostajemy do Państwa dyspozycji i zachęcamy 

do zapoznania się z naszą ofertą na 


Adrian Zając 



79

POZYTYWNE WIBRACJE 


ka 

Naturalne przepusty kablowe 

Zżycia Jasia 

Ekspedientka do małego Jasia: 

– Proszę stanąć na końcu kolejki. 

– To niemożliwe – odpowiada. – Tam 

już ktoś stoi. 

••• 

Nauczycielka matematyki napisała 

na tablicy 8:2 i pyta Jasia: 

– Co ty na to? 

– To zależy. Musiałbym jeszcze 

poznać nazwy tych drużyn... 

W pracy 

Rozmowa w sprawie pracy: 

– A jak wygląda u Pana sprawa 

języków obcych? 

– Znakomicie... Poza polskim wszystkie 

języki są mi obce. 

Spotykają się dwaj koledzy. Pierwszy z nich 

mówi na powitanie: 

– Wyglądasz na wypoczętego i zadowolonego 

z życia. Jesteś na urlopie? 

– Ja nie, ale mój szef... 

••• 

Szef do pracownika: 

– Codziennie przychodzi pan ostatni do pracy... 

– Ale za to pierwszy wychodzę. 

••• 

Rozmowa dwóch szefów: 

– Dlaczego twoi pracownicy są zawsze tak 

punktualni? 

– Prosty trick! 30 pracowników, a tylko 

20 miejsc na parkingu! 

PRACA – ogłoszenia drobne 

Słońce, piasek, woda... Zatrudnię do 

pracy przy betoniarce. 

••• 

Dam dobrze płatną pracę papierkową na 

budowie – trzepanie worków po cemencie.

Fachowy Elektryk 5/2018

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?