14.03.2019 Views

Fachowy Elektryk 1/2019

Nasz nowy rok wydawniczy zaczynamy od spotkań z czytelnikami. Już wkrótce, bo w połowie marca, będziemy obecni na warszawskich targach Elektrotechnika. Właśnie tam, wspólnie z naszymi partnerami, przygotowaliśmy dla Was atrakcję w postaci konkursów. Będzie to doskonała okazja aby móc porozmawiać o branży elektroinstalacyjnej w niebanalnych okolicznościach i poznać nowości produktowe. Zachęcamy Was do udziału i spotkania z naszą redakcją. Jestem przekonana, że będzie to doskonały zastrzyk pozytywnej energii na początek sezonu. Podmuchy wiosny i pierwsze tegoroczne wydanie Fachowego Elektryka nam już dodało energii i zachęciło do odświeżenia szaty graficznej. Mamy nadzieję, że spodoba wam się nasze czasopismo po liftingu i z jeszcze większą przyjemnością będziecie po nie sięgać. Małgorzata Dobień redaktor naczelna

Nasz nowy rok wydawniczy zaczynamy od spotkań z czytelnikami. Już wkrótce, bo w połowie marca, będziemy obecni na warszawskich targach Elektrotechnika.
Właśnie tam, wspólnie z naszymi partnerami, przygotowaliśmy dla Was atrakcję w postaci konkursów. Będzie to doskonała okazja aby móc porozmawiać o branży elektroinstalacyjnej w niebanalnych okolicznościach i poznać nowości produktowe. Zachęcamy Was do udziału i spotkania z naszą redakcją.
Jestem przekonana, że będzie to doskonały zastrzyk pozytywnej energii na początek sezonu.
Podmuchy wiosny i pierwsze tegoroczne wydanie Fachowego Elektryka nam już dodało energii i zachęciło do odświeżenia szaty graficznej. Mamy nadzieję, że spodoba wam się nasze czasopismo po liftingu i z jeszcze większą przyjemnością będziecie po nie sięgać.
Małgorzata Dobień
redaktor naczelna

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

fachowy<br />

L<br />

TEMAT NUMERU<br />

zasilanie<br />

gwarantowane<br />

1/<strong>2019</strong><br />

Luty <strong>2019</strong><br />

ISSN 1643-7209<br />

Nowe elementy systemu<br />

P R Z Y C I S K<br />

BLUETOOTH<br />

Innowacyjny system inteligentnego zarządzania<br />

oświetleniem, roletami i elektrycznymi zasłonami -<br />

teraz jest jeszcze lepiej dostosowany do Twoich potrzeb!<br />

Komunikacja i konfiguracja systemu za pomocą Bluetooth • YESLY.PL


Delta E (Poland) Sp. z o.o.<br />

ul. Poleczki 23, 02-822 Warszawa<br />

tel. (22) 335 26 00<br />

ups.poland@deltaww.com<br />

www.deltapowersolutions.com<br />

hgschmitz.de<br />

Productdesign: Tesseraux + Partner<br />

Productdesign: Tesseraux + Partner hgschmitz.de<br />

System<br />

106<br />

Modułowe i elastyczne<br />

bramofony systemu<br />

domofonowego Gira<br />

Gira System 106 jest<br />

perfekcyjnym, eleganckim<br />

systemem domofonowym.<br />

Z pojedynczych<br />

modułów można zbudować<br />

dowolne, prostokątne<br />

lub kwadratowe stacje.<br />

Wysoka jakość solidnego<br />

domofonu ze stali szlachetnej,<br />

aluminium lub<br />

lakierowanego na biało<br />

metalu oraz płaska konstrukcja<br />

nadają wejściu<br />

szlachetny wygląd.<br />

Nagrody:<br />

Iconic Awards 2014<br />

Best of Best,<br />

Plus X Award 2014<br />

in der Kategorie Bestes<br />

Produkt des Jahres,<br />

Plus X Award 2014<br />

za wysoką jakość,<br />

wzornictwo, komfort obsługi<br />

i funkcjonalność.<br />

Więcej informacji:<br />

www.gira.com/pl


Pierwszy wkrętak<br />

elektryczny<br />

od Wiha.<br />

Fot. fast-group<br />

TEMAT NUMERU<br />

ZASILANIE<br />

GWARANTOWANE<br />

czytaj od str. 10<br />

Spis treści<br />

E-bike pośród<br />

wkrętaków:<br />

Przyspieszenie pracy<br />

Ochrona materiału<br />

Ochrona zdrowia<br />

6 Aktualności<br />

8 Nowości<br />

12 Bezprzerwowe zasilanie gwarantowane<br />

w inteligentnych domach<br />

18 ATS – inteligentny automatyczny przełącznik<br />

zasilania dla zasilaczy UPS do zastosowań<br />

teleinformatycznych<br />

20 Co to są coraz bardziej popularne UPSy<br />

modułowe i nowe baterie litowo-jonowe<br />

do UPSów?<br />

40 Złączki elektrotechniczne ETB dla dużych<br />

prądów i złączki z układem elektronicznym<br />

firmy ELEKTRO<br />

42 Akcesoria uniwersalne w ofercie firmy Spelsberg<br />

44 Hermetyczne zamknięcie, czyli o nowych<br />

rozwiązaniach w zakresie hermetycznego osprzętu<br />

46 Rozdzielnice siłowe – PRZEGLAD<br />

54 Urządzenia i elementy rozdzielnic instalacji<br />

fotowoltaicznej<br />

Większa kontrola<br />

speedE: Szybkie elektryczne<br />

wkręcanie i ręczne dokręcanie<br />

z pełnym wyczuciem.<br />

www.wiha.com/speedE<br />

24 Pakiety bateryjne i akumulatorowe.<br />

Projektowanie i produkcja bezpiecznych<br />

i niezawodnych źródeł zasilania dla przemysłu<br />

28 System YESLY – teraz jeszcze lepiej<br />

dopasowany do Twoich potrzeb<br />

30 Przewody i kable Helukabel stosowane<br />

w trudnych warunkach przemysłowych<br />

oraz w górnictwie rywkowym<br />

34 Mufy kablowe – dobór i właściwy montaż<br />

58 Fluke 289 – lider wśród multimetrów<br />

62 Lokalizator przewodów i kabli – Sonel LKZ-720<br />

64 NOWOŚCI oświetlenie<br />

65 Sterowanie oświetleniem wewnętrznym<br />

68 WEICON® – ściągacze izolacji made in Germany<br />

70 NOWOŚCI warsztat<br />

72 Rozwijamy kable<br />

speedE ®<br />

3 steps in 1 move.<br />

1<br />

2<br />

Przyspieszenie pracy<br />

Dwukrotnie szybsza<br />

praca dzięki<br />

3-stopniowemu<br />

procesowi.<br />

Ochrona materiału<br />

Wykonywanie połączeń śrubowych<br />

za pomocą wkrętarki elektrycznej<br />

z funkcją ochrony materiału przed<br />

uszkodzeniami (maks. 0,4 Nm).<br />

38 JLZR – mufy żywiczne rozgałęźne 0,6/1 kV<br />

4 <strong>Fachowy</strong> <strong>Elektryk</strong><br />

74 Pozytywna energia<br />

3<br />

Większa kontrola<br />

Ręczne dokręcanie<br />

z pełnym wyczuciem.<br />

0,4 Nm 0,4 - 8 Nm


fachowy<br />

L<br />

Nasz nowy rok wydawniczy zaczynamy od spotkań z czytelnikami. Już wkrótce,<br />

bo w połowie marca, będziemy obecni na warszawskich targach Elektrotechnika.<br />

Właśnie tam, wspólnie z naszymi partnerami, przygotowaliśmy dla<br />

Was atrakcję w postaci konkursów. Będzie to doskonała okazja aby móc porozmawiać<br />

o branży elektroinstalacyjnej w niebanalnych okolicznościach i poznać<br />

nowości produktowe. Zachęcamy Was do udziału i spotkania z naszą redakcją.<br />

Jestem przekonana, że będzie to doskonały zastrzyk pozytywnej energii na<br />

początek sezonu.<br />

Podmuchy wiosny i pierwsze tegoroczne wydanie Fachowego <strong>Elektryk</strong>a nam<br />

już dodało energii i zachęciło do odświeżenia szaty graficznej. Mamy nadzieję,<br />

że spodoba wam się nasze czasopismo po liftingu i z jeszcze większą przyjemnością<br />

będziecie po nie sięgać.<br />

Małgorzata Dobień<br />

redaktor naczelna<br />

www.fachowyelektryk.pl<br />

Wydawca:<br />

Wydawnictwo Target Press sp. z o.o. sp. k.<br />

Gromiec, ul. Nadwiślańska 30<br />

32-590 Libiąż<br />

Biuro w Warszawie:<br />

ul. Przasnyska 6 B<br />

01-756 Warszawa<br />

tel. +48 22 635 05 82<br />

tel./faks +48 22 635 41 08<br />

Redaktor Naczelna:<br />

Małgorzata Dobień<br />

malgorzata.dobien@targetpress.pl<br />

Dyrektor Marketingu i Reklamy:<br />

Robert Madejak<br />

tel. kom. 512 043 800<br />

robert.madejak@targetpress.pl<br />

Dział Promocji i Reklamy:<br />

Andrzej Kalbarczyk<br />

tel. kom. 531 370 279<br />

andrzej.kalbarczyk@targetpress.pl<br />

Dyrektor Zarządzający:<br />

Robert Karwowski<br />

tel. kom. 502 255 774<br />

robert.karwowski@targetpress.pl<br />

Adres Działu Promocji i Reklamy:<br />

ul. Przasnyska 6 B<br />

01-756 Warszawa<br />

tel./faks +48 22 635 41 08<br />

Prenumerata:<br />

prenumerata@fachowyinstalator.pl<br />

Skład:<br />

As-Art Violetta Nalazek<br />

as-art.studio@wp.pl<br />

Druk:<br />

Moduss<br />

inne nasze tytuły:<br />

Redakcja nie zwraca tekstów nie zamó wionych, zastrzega sobie prawo ich re da gowania<br />

oraz skracania. Nie odpowia da my za treść zamieszczonych reklam.


AKTUALNOŚCI<br />

FACHOWEGO ELEKTRYKA<br />

DAJ SIĘ OŚWIETLIĆ!<br />

Przygotowania do drugiej edycji Targów<br />

Techniki Świetlnej LUMENexpo oraz<br />

Salonu Elektrotechniki Przemysłowej trwają.<br />

Na wystawę produktów i usług, a także<br />

spotkania ze specjalistami z branży, ciekawe<br />

konferencje, prezentacje i szkolenia zapraszamy<br />

do Centrum Targowo-Konferencyjnego<br />

Expo Silesia w Sosnowcu, w dniach<br />

23-24 października <strong>2019</strong> roku.<br />

Dzięki wsparciu cenionych instytucji w branży<br />

i współpracy ze specjalistycznymi mediami,<br />

premierowe targi LUMENexpo oraz<br />

Salon Elektrotechniki Przemysłowej, były<br />

wydarzeniem, w którym warto było wziąć<br />

udział. Podobnie będzie w tym roku, ponieważ<br />

targi otrzymały liczne podziękowania<br />

i zostały docenione za wartościowe spotkania<br />

biznesowe w niewątpliwie największym<br />

rynku przemysłowym w Polsce. To właśnie<br />

tu, na południu kraju, znajdują się odbiorcy<br />

targów. Liderzy rynku posiadają na tym terenie<br />

swoje kluczowe zakłady produkcyjne.<br />

Ponadto dynamiczny rozwój regionu, powstające<br />

nowe drogi, osiedla mieszkaniowe,<br />

modernizacja miast – to wszystko potrzebuje<br />

oświetlenia.<br />

Ogromna ilość inwestorów w woj. śląskim<br />

oraz duży potencjał rozwojowy regionu<br />

na pewno przyczynią się do owocnych spotkań<br />

podczas kolejnych targów LUMENexpo<br />

<strong>2019</strong> w Sosnowcu.<br />

Do udziału zapraszamy producentów i dystrybutorów,<br />

posiadających w swojej ofercie m.in.:<br />

• oświetlenie przemysłowe i zewnętrzne<br />

• specjalistyczne oświetlenie LED<br />

• oświetlenie drogowe, parkowe, obiektów<br />

sportowych<br />

• oprawy oświetleniowe przeznaczone dla<br />

różnych segmentów przemysłu<br />

• przeciwwybuchowe oprawy oświetleniowe<br />

• oświetlenie awaryjne<br />

• oświetlenie architektoniczne<br />

• oświetlenie miejsc pracy<br />

• źródła światła<br />

• automatyka budynkowa<br />

• systemy sterujące, pomiarowe<br />

• układy zasilania<br />

• sprzęt elektryczny<br />

• kable i przewody<br />

• izolacje, złącza, oznaczniki, przepusty<br />

• urządzenia łączeniowe i rozłączeniowe<br />

• urządzenia rozdziału energii<br />

• systemy alarmowe<br />

• systemy zasilające i sterujące<br />

• pomiary elektryczne<br />

• instalacje przewodów elektrycznych<br />

• maszyny, materiały dla przemysłu<br />

• technologie przemysłowe<br />

• projektowanie i nadzór<br />

• systemy ochrony<br />

• aparatura zabezpieczająca<br />

• systemy inteligentnego budynku<br />

Zapraszamy na targi, których głównym celem<br />

będzie integracja branży, a także możliwość<br />

wymiany informacji na temat trendów<br />

oświetleniowych i elektrotechnicznych, nowoczesnych<br />

technologii, nowości produktowych<br />

oraz rozwiązań technicznych.<br />

Na stronach www.lumenexpo.pl oraz www.<br />

salonelektrotechniki.pl znajdują się szczegółowe<br />

informacje o tych wydarzeniach.<br />

Kontakt:<br />

Małgorzata Mazur<br />

– Menedżer Projektu, kom. +48 510 031 476,<br />

e-mail: lumenexpo@exposilesia.pl<br />

Miejsce targów:<br />

Expo Silesia Sp. z o.o.,<br />

ul. Braci Mieroszewskich 124,<br />

41-219 Sosnowiec, www.exposilesia.pl<br />

MATERIAŁ PRASOWy<br />

8 <strong>Fachowy</strong> <strong>Elektryk</strong>


NOWOŚCI<br />

FACHOWEGO ELEKTRYKA<br />

NOWOŚCI<br />

FACHOWEGO ELEKTRYKA<br />

HERMES nowa<br />

kolorystyka<br />

Niebanalny design oraz bardzo wysoki poziom<br />

ochrony mogą iść w parze! Osprzęt hermetyczny<br />

HERMES od ELEKTRO-PLAST<br />

NASIELSK z IP44 pozwala na wykreowanie<br />

bezpiecznego, komfortowego środowiska<br />

pracy.<br />

Zastosowane rozwiązania pozwalają na zabezpieczenie<br />

układów zamkniętych w osprzęcie<br />

przed pyłami czy wilgocią.<br />

HERMES perfekcyjnie wpisuje się w estetykę<br />

otoczenia – od teraz jest dostępny w eleganckim<br />

zestawieniu kolorystycznym, łączącym<br />

szarość RAL 7035 i antracyt 7016.<br />

www.elektro-plast.com.pl<br />

Elastyczna i skuteczna<br />

realizacja zadań sterowania<br />

Firma Eaton ogłasza wprowadzenie nowej generacji programowalnych<br />

przekaźników do sterowania – „Easy”. Dzięki swojej<br />

uniwersalności, urządzenia easyE4 są idealnym wyborem dla<br />

każdego, kto chce realizować zadania związane ze sterowaniem<br />

przy możliwie najmniejszym wysiłku – od instalatorów w branży<br />

budowlanej po inżynierów automatyki w zastosowaniach budowy<br />

maszyn. Łatwa obsługa i intuicyjne oprogramowanie easySoft 7<br />

umożliwiają realizację zarówno prostych zadań sterowania, jak<br />

i bardziej kompleksowych konfiguracji o wysokiej wydajności<br />

procesu. Mocny sprzęt, elastyczna rozbudowa i wszechstronne<br />

opcje komunikacyjne umożliwiają korzystanie ze sterowników<br />

„easy” w szerokim zakresie zastosowań i przemysłów. Zintegrowany<br />

interfejs Ethernet daje również użytkownikom dostęp<br />

do Przemysłowego Internetu Rzeczy (IIoT). Seria easyE4 zastępuje<br />

istniejące serie easy500, easy700 i easy800.<br />

www.eaton.pl<br />

Obsługiwana przez smartfona<br />

drukarka do etykietowania<br />

kabli i komponentów<br />

Nowa drukarka mobilna BradyPrinter M611 otwiera nowy etap<br />

ewolucji rozwiązań na potrzeby identyfikacji. Teraz nawet najbardziej<br />

skomplikowane etykiety można sprawnie projektować<br />

w terenie korzystając wyłącznie ze smartfona i darmowej aplikacji<br />

Etykiety ekspresowe Brady Corporation, a następnie drukować<br />

na drukarce BradyPrinter M611 korzystając z niezawodnych materiałach<br />

etykietowych klasy przemysłowej.<br />

Dzięki zainstalowaniu na dowolnym smartfonie aplikacji użytkownicy<br />

mogą projektować nawet najbardziej skomplikowane<br />

etykiety z kodami 1D, 2D i kodami kreskowymi czy etykiety<br />

seryjne korzystając z obszernej biblioteki obrazów i możliwości<br />

wstawienia tekstu, sygnatury czasu, a nawet danych z chmury.<br />

Aplikacja ta oferuje najbardziej kompleksowe opcje projektowania<br />

etykiet i możliwość obsługi z dowolnego smartfona, a także<br />

posiada kreator projektowania, co pozwala szybko przygotować<br />

konkretne etykiety.<br />

www.brady.pl<br />

MATERIAŁ PRASOWy<br />

Idealna integracja technologii systemowej do rozdziału mocy<br />

VX25 Ri4Power 185 mm to systemowa technologia do bezpiecznego<br />

konstruowania rozdzielni niskiego napięcia lub<br />

rozdzielnic ze świadectwem weryfikacji konstrukcji według<br />

IEC 61439. Technologia ta umożliwia idealną integrację<br />

z nowym systemem szaf VX25 firmy Rittal. Standaryzowane<br />

zestawy montażowe dla każdej szerokości szafy ułatwiają<br />

montaż, m.in. dzięki bezotworowej konstrukcji. Zestawy<br />

montażowe pozwalają na łatwą i szybką integrację również<br />

innych komponentów obu systemów.<br />

System VX25 Ri4Power 185 mm spełnia najwyższe wymagania<br />

bezpieczeństwa, dzięki hermetycznej konstrukcji<br />

i zastosowaniu komponentów do niezależnego od obsługi<br />

załączania oraz rozłączania. Sprawdzona technologia adapterów<br />

ułatwia montaż kompaktowych wyłączników mocy. Zestawianie<br />

systemu 185 mm jest niezwykle proste za pomocą<br />

bardzo łatwej selekcji produktów oraz zastosowaniu programu<br />

Rittal Power Engineering.<br />

System VX25 jest również przygotowany do modułów VX25<br />

Ri4Power ISV do konstruowania rozdzielni instalacyjnych<br />

w przemysłowej automatyce budynku. Montaż odbywa<br />

się zgodnie z normami IEC 61439 i jest udokumentowany<br />

świadectwem weryfikacji konstrukcji. Osiągnięcie wysokich<br />

stopni ochrony umożliwia sprawdzona kombinacja systemu<br />

szaf sterowniczych VX25 i modułów.<br />

www.rittal.pl<br />

REKLAMA<br />

10 <strong>Fachowy</strong> <strong>Elektryk</strong> <strong>Fachowy</strong> <strong>Elektryk</strong><br />

T840 PL 175x116,5.indd 1 19/02/19 16:06<br />

11


zasilanie<br />

gwarantowane<br />

zasilanie<br />

gwarantowane<br />

Bezprzerwowe zasilanie gwarantowane<br />

w inteligentnych domach<br />

Niezależnie od swojej przyczyny, każda przerwa w zasilaniu uświadamia nam, że jesteśmy niemal<br />

całkowicie uzależnieni od energii elektrycznej. O ile w typowym mieszkaniu z reguły jest ona<br />

uciążliwą niedogodnością, o tyle w inteligentnym domu, w którym wieloma procesami i funkcjami<br />

zawiaduje automatyka, taka sytuacja może być bardzo poważnym problemem niosącym sporo<br />

zagrożeń. Zasilanie awaryjne w postaci urządzeń zwanych UPS to konieczne zabezpieczenie przed<br />

konsekwencjami braku zasilania sieciowego, szczególnie w domach z systemami BMS.<br />

Istota bezprzerwowego zasilania<br />

czyli rodzaje i zasada działania<br />

urządzeń UPS.<br />

Bezprzerwowe zasilanie od zawsze kojarzy<br />

się ze strategicznymi budynkami, takimi jak<br />

lotniska, szpitale czy elektrownie, do których<br />

ostatnio dołączyły też serwerownie czy<br />

centra obróbki danych. Takie gwarantowane<br />

zasilanie wiąże się z dostarczeniem niejako<br />

zastępczej energii elektrycznej, pobieranej<br />

z akumulatora, w sytuacjach, gdy to podstawowe,<br />

sieciowe zasilanie, z jakiegoś powodu<br />

nie funkcjonuje. Przyczyny mogą być różnorakie:<br />

burze, gradobicia, śnieżyce, mocny<br />

wiatr, awaria w elektrowni – wszystkie one<br />

skutkować mogą odcięciem nas od energii<br />

elektrycznej, która powinna w sposób nieprzerwany<br />

podtrzymywać pracę mnóstwa<br />

urządzeń. I nie chodzi tu o światło w domu<br />

czy biurze – to najmniejszy problem. Gra<br />

o stałe utrzymanie zasilania energią elektryczną,<br />

to gra o utrzymanie zautomatyzowanych<br />

procesów w nowoczesnych budynkach,<br />

o funkcjonowanie wind i elektrycznie<br />

zasilanego ogrzewania, o możność kontrolowania<br />

zabezpieczonych drzwi i bramek<br />

w różnych obiektach, o dostawę wody bieżącej,<br />

o utrzymanie właściwej temperatury<br />

i danych w centrach i serwerowniach, o zabezpieczenie<br />

naszych komputerów i danych<br />

których jeszcze nie zapisaliśmy i których<br />

nie możemy utracić, a także o rozkodowanie<br />

lub rozregulowanie systemów, które muszą<br />

działać w określony sposób według zaprogramowanych<br />

przez nas algorytmów, a nie<br />

w sposób dowolny. Czasem jest to też gra<br />

o bezpieczeństwo ludzi, a czasem po prostu<br />

o duże pieniądze, które można utracić w wyniku<br />

szkody. To właśnie dlatego coraz częściej<br />

przy projektowaniu zautomatyzowanych<br />

obiektów, system zasilania gwarantowanego<br />

jest uwzględniany już na samym początku.<br />

Fot. AdobeStock<br />

Fot. 1.<br />

Zagwarantowanie ciągłości zasilania w budynkach inteligentnych jest kluczowym<br />

warunkiem prawidłowego działania całego systemu<br />

Istotą systemów opartych na zasilaczach<br />

UPS jest nie tylko zagwarantowanie energii<br />

w momencie gdy w sieci nie ma zasilania,<br />

nie tylko podtrzymywanie przez jakiś czas<br />

pracy najważniejszych urządzeń, np. komputerów,<br />

tak byśmy zdążyli dokończyć rozpoczętą<br />

w nich pracę i bezpiecznie zapisać<br />

dane. Znacznie ważniejszą rolą tych systemów<br />

stało się w ostatnich latach zabezpieczanie<br />

podłączonych do nich urządzeń<br />

przed zakłóceniami w sieci, takimi jak m.in.<br />

nagłe skoki napięcia prądu. Nowoczesne<br />

urządzenia UPS dbają dziś przede wszystkim<br />

o jakość zasilania. Ta funkcja stała się<br />

w pewnym sensie kluczowa i wydaje się,<br />

że bardziej nadaje obecny kierunek rozwoju<br />

tych urządzeń.<br />

Systemy UPS (skrót od angielskiego terminu<br />

Uninterruptible Power Supply, oznaczającego<br />

tyle co „bezprzerwowe dostarczanie<br />

zasilania”) budowane są z różnych urządzeń<br />

i składać się na nie mogą zarówno duże szafy<br />

z bardzo zaawansowanymi modułami, jak<br />

też podstawowe i niewielkie zasilacze, najczęściej<br />

chroniące w biurach lub mieszkaniach<br />

wrażliwy sprzęt elektroniczny (AGD,<br />

RTV, PC, router). Chcąc dobrać właściwy<br />

typ zasilaczy we właściwej, optymalnej<br />

konfiguracji, trzeba najpierw przyswoić nieco<br />

wiedzy o podstawowych rodzajach zasilaczy<br />

UPS i tym, co je różni. Dopiero wtedy<br />

można przejść do etapu, na którym szacujemy<br />

wielkość obiektu, a raczej ilość chronionych<br />

urządzeń oraz określamy ich łączny<br />

pobór energii, zakładając lekki, powiedzmy<br />

25% naddatek dla bezpieczeństwa. Z punktu<br />

widzenia technologii rynek rozróżnia trzy<br />

poniższe typy zasilaczy UPS:<br />

• VFD zwane OFF-LINE: ich elektronika<br />

obserwuje napięcie sieciowe i podaje<br />

je bezpośrednio na wyjście UPS-a bez<br />

ingerencji w jego parametry (napięcie<br />

i częstotliwość), jednocześnie pilnując<br />

ładowania akumulatora. Gdy zasila<br />

Fot 3.<br />

Fot. Ever Sp. z o.o.<br />

Seria Powerline Green 33 Lite to<br />

urządzenia klasy On-Line (VFI) dla<br />

szczególnie wrażliwych odbiorników.<br />

Fot 2.<br />

DELTA Amplon RT 5 – 10kVA to pracujące w trybie on-line zasilacze UPS z podwójną<br />

konwersją napięć, o niskich prądowych zniekształceniach harmonicznych..<br />

• nie zanika, UPS przechodzi na zasilanie<br />

akumulatorowe i załącza falownik,<br />

który podaje napięcie na wyjście urządzenia.<br />

Przejście na zasilanie z akumulatora<br />

odbywa się w tych zasilaczach<br />

z minimalnym opóźnieniem (2-4 ms),<br />

zaś zasilanie sieciowe podawane na<br />

wyjściu nie jest – jak już to zostało<br />

wspomniane - po drodze automatycznie<br />

regulowane, lecz podawane jest takie,<br />

jakie jest na wejściu, wraz z wszelkimi<br />

ewentualnymi zakłóceniami.<br />

• VI zwane ON-LINE typu SINGLE<br />

CONVERSION: podczas normalnego<br />

zasilania sieciowego ich falownik<br />

permanentnie stabilizuje napięcie na<br />

wyjściu i kontroluje ładowanie akumulatora.<br />

Gdy zasilanie sieciowe nie<br />

mieści się ze swymi parametrami<br />

w dopuszczalnych granicach napięcia<br />

lub gdy całkowicie zanika, wówczas zasilanie<br />

odbiorników przejmują akumulatory<br />

wraz z falownikiem, przy czym<br />

układ w momencie powrotu napięcia<br />

w sieci bezprzerwowo przechodzi na<br />

podawanie na wyjściu zasilania sieciowego<br />

które na powrót przechodzi przez<br />

proces stabilizacji jego napięcia.<br />

• VFI zwane ON-LINE typu DOUBLE<br />

CONVERSION: podczas normalnego<br />

zasilania sieciowego prostownik zasila<br />

falownik oraz akumulatory. W momencie<br />

zaniku energii w sieci, przejście na<br />

zasilanie akumulatorowe (jak i powrót<br />

na sieciowe) odbywa się bez jakiegokolwiek<br />

opóźnienia (bez najmniejszej<br />

przerwy), a na wyjściu podawane jest<br />

stabilne zasilanie z akumulatorów.<br />

Przed czym<br />

zabezpieczają nas zasilacze UPS<br />

Pierwsza myśl o podstawowym zadaniu<br />

UPS-ów biegnie zawsze w kierunku sytuacji,<br />

w których to pojawia się całkowity zanik<br />

napięcia, przy czym może być on krótkotrwały<br />

(do kilkunastu minut) jak i długotrwały<br />

(do kilku – kilkunastu godzin). O ile<br />

w pierwszym przypadku UPS-y zawsze radzą<br />

sobie same dzięki zapasowi energii<br />

zgromadzonej w ich akumulatorach, o tyle<br />

w drugim przypadku w końcu musi dojść<br />

do ich wyczerpania. Dobrze zabezpieczony<br />

inteligentny dom w takich sytuacjach może<br />

dalej funkcjonować dzięki agregatowi, który<br />

również musi posiadać własny zasilacz<br />

UPS podłączony w systemie ON-LINE.<br />

Chodzi tu o to, by zasilacz taki podtrzymywał<br />

dostawę prądu przez czas potrzebny<br />

do uruchomienia agregatu, a następnie stabilizował<br />

parametry prądu wytwarzanego<br />

przez agregat.<br />

UPS-y chronią przyłączone do nich urządzenia<br />

przed odchyleniami i wahaniami napięcia<br />

prądu. Powodują je m.in. nasze urządzenia<br />

o wysokim poborze mocy, z czajnikami,<br />

pralkami, farelkami czy kuchenkami mikrofalowymi<br />

na czele. To ważne zadanie tych<br />

zasilaczy, gdyż jeśli napięcie prądu zasilania<br />

odbiega od normy (230 V) o 15% lub więcej,<br />

wówczas spora część urządzeń może<br />

ulec uszkodzeniu lub wyłączyć się i spowodować<br />

unieruchomienie części elementów<br />

instalacji automatyki domowej.<br />

Trzecim znaczącym zadaniem UPS-ów jest<br />

chronienie urządzeń przed tzw. przepięciami,<br />

czyli krótkimi, lecz gwałtownymi<br />

wzrostami napięcia, które zdarzają się gdy<br />

np. w zakładzie energetycznym dochodzi<br />

do awarii. Delikatna elektronika, taka jak<br />

komputery PC, dyski zewnętrzne, serwery<br />

itp. mogą w pierwszej kolejności paść<br />

ofiarami takich przepięć, dlatego istotne<br />

jest by zastosowane zasilacze UPS chroniły<br />

je poprzez swoje filtry.<br />

Fot 4.<br />

Seria Sinline RT to UPS-y w topologi<br />

line - interactive o mocy od<br />

650 VA do 3 kVA.<br />

Fot. AB S.A.<br />

Fot. Ever Sp. z o.o.<br />

12 <strong>Fachowy</strong> <strong>Elektryk</strong> <strong>Fachowy</strong> <strong>Elektryk</strong><br />

13


zasilanie<br />

gwarantowane<br />

zasilanie<br />

gwarantowane<br />

EKSPERT Fachowego<br />

<strong>Elektryk</strong>a<br />

Dlaczego systemy UPS są tak ważne w domach wyposażonych w systemy<br />

inteligentnej automatyki?<br />

Marcin Grzybowski,<br />

Business Unit Manager, AB S.A.<br />

Najistotniejsze cechy<br />

nowoczesnych UPS-ów<br />

dla inteligentnych domów<br />

Zasilacze UPS dla domów z systemami BMS<br />

nie mogą być wybierane w sposób dowolny.<br />

Muszą się cechować kilkoma istotnymi parametrami,<br />

ale przede wszystkim ich moc podawana<br />

na wyjściu (moc znamionowa, zawsze<br />

mniejsza niż moc pobierana przy obciążeniu)<br />

musi odpowiadać, a w zasadzie nieco przewyższać<br />

maksymalne wyliczone dla obiektu zapotrzebowanie.<br />

Możliwości zasilacza UPS muszą<br />

też być skorelowane z ilością chronionych urządzeń<br />

oraz ich pozycją w hierarchii ważności<br />

oraz fizycznym rozmieszczeniem. Należy bowiem<br />

pamiętać, że w domach z wieloma systemami<br />

automatyki, zapotrzebowanie na energię<br />

jest z reguły wysokie zaś urządzeń wymagających<br />

ochrony przed brakiem zasilania jest dużo<br />

lub wręcz bardzo dużo – po kilka w każdym pomieszczeniu.<br />

W prostszych przypadkach specjaliści<br />

proponują systemy rozproszone, czyli<br />

zasilacze UPS o małej mocy zasilania, które zasilają<br />

małe grupki urządzeń, na przykład po jednym<br />

zasilaczu na każde pomieszczenie. Taki<br />

układ często stanowi wystarczające zabezpieczenie,<br />

lecz jego wadą jest bardzo prosta, nieraz<br />

zbyt prosta funkcjonalność małych UPS-ów,<br />

które z reguły nie są wyposażane w tak wiele<br />

Wyposażając nasze domy w systemy<br />

inteligentnej automatyki mamy<br />

zamiar ułatwić sobie manualne<br />

czynności (np. sterowanie roletami,<br />

bramy wjazdowe/ garażowe),<br />

móc planować pewne zdarzenia<br />

z wyprzedzeniem (harmonogram<br />

ogrzewania) oraz zwiększyć nasze<br />

bezpieczeństwo (kamery, domofony). Wszystkie urządzenia<br />

wspomagające te procesy wymagają zasilania. Nawet krótkotrwałe<br />

zaniki zasilania mogą stanowić problem, gdyż mogą<br />

prowadzić do rozprogramowania układów sterowania tych<br />

urządzeń. Długotrwałe zaniki są niebezpieczne w przypadku<br />

posiadania alarmu/systemu bezpieczeństwa – zwłaszcza gdy<br />

znajdujemy się poza domem (wakacje).<br />

Słyszy się często, że rozwój UPS-ów mocno wyhamował.<br />

Czy taka opinia jest zdaniem spółki AB uzasadniona?<br />

Zdecydowanie nie, chociaż od<br />

strony konstrukcyjnej UPS jest<br />

produktem, w którym ciężko coś<br />

zmienić czy wprowadzić innowacje. Część wprowadzanych<br />

zmian jest niewidoczna na pierwszy rzut oka. Producenci skupiają<br />

się obecnie na poprawieniu sprawności energetycznej<br />

urządzeń, a co za tym idzie zapewnić użytkownikowi większą<br />

dostępną moc oraz zwiększyć czas podtrzymania zasilania.<br />

Akumulator jako źródło energii również podlega przeobrażeniom<br />

– pojawiają się pierwsze konstrukcje z bateriami<br />

litowo-jonowymi. Gwarantują one dłuższy czas podtrzymania,<br />

dłuższą żywotność, krótszy czas ponownego ładowania a to<br />

wszystko przy mniejszej wadze i wymiarach.<br />

Fot 5.<br />

Wiedząc jak ważne jest zapewnienie zasilania dla zabezpieczanych<br />

urządzeń newralgiczne jest monitorowanie stanu naszego UPSa.<br />

Jest to kluczowe zwłaszcza dla partnerów, którzy świadczą usługi<br />

utrzymaniowe dla swoich klientów w różnych lokalizacjach. Pomocą<br />

dla nich może być rozwiązanie SmartConnect firmy Schneider<br />

Electric (właściciel marki APC). Usługa ta pozwala na monitorowanie<br />

stanu UPSa za pomocą dedykowanego złącza sieciowego<br />

(służącego tylko do monitorowania parametrów UPSa) – informacje<br />

są dostępne w portalu SmartConnect, użytkownik może monitorować<br />

wiele urządzeń przypisanych do jednego konta.<br />

Dla użytkownika domowego zauważalnym plusem jest fakt, że producenci<br />

montują porty USB służące nie do zarządzania UPS-em,<br />

a do ładowania urządzeń elektronicznych.<br />

funkcji i technicznych usprawnień, co zasilacze<br />

centralne dużej mocy. Dlatego domy z systemami<br />

BMS z reguły zabezpiecza się bardziej<br />

zaawansowanymi jednostkami, których moc,<br />

funkcjonalności i możliwości komunikacyjne<br />

stoją na wysokim poziomie. Inna sprawa,<br />

że UPS-y dla inteligentnych domów powinny<br />

umieć sprostać zadaniom opisanym w poprzednim<br />

rozdziale, a więc powinny radzić sobie<br />

z krótkotrwałymi, jak i długotrwałymi zanikami<br />

napięcia (z tymi drugimi w jak najdłuższym<br />

przedziale czasowym), z odchyleniami i wahaniami<br />

napięcia prądu oraz z przepięciami.<br />

A to w dużej mierze eliminuje urządzenia małe<br />

o podstawowej, minimalnej funkcjonalności.<br />

Do tego dochodzi jeszcze jeden ważny argument:<br />

w inteligentnych domach kwestia szybkiego<br />

zapisania danych w komputerze lub podtrzymania<br />

łączności z internetem (router), gdy<br />

dojdzie do zaniku prądu w sieci, to najmniejszy<br />

problem. Zasilanie budynku musi być podtrzymane<br />

przez kilka godzin, a nie kilkanaście czy<br />

kilkadziesiąt minut, ponieważ nie można dopuścić<br />

do wyłączenia sterowników i automatyki<br />

kotłów C.O. lub zatrzymania pompy wodnej<br />

(szczególnie w mroźne dni). Podobnie jest z innymi<br />

systemami, na pewno nie tak kluczowymi<br />

jak system grzewczy, ale jednak ważnymi<br />

dla domowników. Systemy takie jak alarmowy,<br />

system sterowania klimatyzacją, monitoringiem,<br />

techniką solarną (panele, kolektory) czy<br />

oświetleniem z czujnikami ruchu, powinny<br />

działać w sposób nieprzerwany przez długi<br />

czas, podczas gdy cała okolica jest bez prądu.<br />

I jest to oczywiście możliwe, gdyż dedykowane<br />

dla domów UPS-y często można rozszerzyć<br />

Zasilacz APC Smart-UPS C 1500VA LCD RM 2U oferuje automatyczną regulację<br />

napięcia (Line-Interactive) i można nim zarządzać z poziomu strony www.<br />

Fot. SCHNEIDER ELECTRIC / AB S.A.<br />

o dodatkowe, zewnętrzne akumulatory pozwalające<br />

na przedłużenie ich pracy – wliczając<br />

w to również akumulatory samochodowe. System<br />

wówczas powinien zadziałać niezawodnie,<br />

pod warunkiem, że uwzględniona zostanie<br />

jeszcze jedna kwestia, która czasem umyka<br />

właścicielom domów, próbującym samodzielnie<br />

skonfigurować bezprzerwowe zasilanie<br />

gwarantowane. Inteligentne domy wyposaża<br />

się dziś standardowo w specjalne rozdzielnice<br />

prądu, których działanie jest ważne dla poprawnego<br />

funkcjonowania całego budynku.<br />

To właśnie te urządzenia odpowiadają za właściwe<br />

zarządzanie dystrybucją energii elektrycznej<br />

i znajdują się na samym wejściu do instalacji<br />

budynku. Jeśli cała automatyka domowa ma<br />

być zabezpieczona, zasilanie gwarantowane<br />

musi obejmować również takie rozdzielnice.<br />

Ich pominięcie w systemie może – mimo załączenia<br />

się zasilania gwarantowanego – unieruchomić<br />

całą domową automatykę, w tym tak<br />

ważne jej elementy, jak wspomniana już pompa<br />

wymuszająca obieg w instalacji wodnej,<br />

sterownik kotła grzewczego, brama wjazdowa<br />

przed domem, czujniki ruchu i cały system<br />

alarmowy. Jest więc oczywiste, że inwestycja<br />

w systemy UPS z jednoczesnym pominięciem<br />

rozdzielnicy, to przysłowiowy strzał w kolano.<br />

Nowoczesne jednostki dostarczające zasilanie<br />

gwarantowane w inteligentnych domach powinny<br />

stabilizować napięcie nie tylko wtedy,<br />

gdy dostarczają do podłączonych urządzeń<br />

Fot 7.<br />

Fot. AB S.A.<br />

Fot 6.<br />

Rozwiązania SOCOMEC Netys PR do ochrony małych serwerów, urządzeń<br />

sieciowych i peryferyjnych.<br />

Zasilacze Amplon z serii RT zalecane są do zasilania komputerów, serwerów, urządzeń<br />

VoIP oraz urządzeń telekomunikacyjnych.<br />

prąd pobierany ze swoich akumulatorów, ale<br />

również wtedy, gdy zasilanie sieciowe jest<br />

dostępne. Chodzi tu o kształtowanie wykresu<br />

napięcia wyjściowego tak, by miał kształt jak<br />

najbliższy sinusoidzie. Stosujemy dziś coraz<br />

więcej urządzeń wrażliwych na jakość prądu,<br />

nie akceptujących napięcia o wykresie zbliżającym<br />

się to kształtu prostokątnego, wymagających<br />

wysokojakościowego zasilania z wykresem<br />

w postaci idealnej sinusoidy. Odpowiednio<br />

dobrane zasilacze UPS są rozwiązaniem zabezpieczającym<br />

żywotność tych wrażliwych<br />

urządzeń.<br />

Istotną i pożądaną w jednobryłowych UPS-ach<br />

dla domów cechą jest wymienialność akumulatora<br />

bez potrzeby wzywania serwisu. Zasilacze<br />

kupuje się na lata, zaś ich akumulatory z czasem<br />

ulegają stopniowej degradacji, polegającej<br />

na zmniejszonej pojemności i coraz krótszym<br />

czasie rozładowania. Opcja samodzielnej wymiany<br />

dokupionego akumulatora to wyeliminowanie<br />

kłopotu w postaci konieczności<br />

kontaktowania się z serwisem oraz w wielu<br />

przypadkach wyeliminowanie konieczności<br />

Fot. AB S.A.<br />

zakupu nowego zasilacza UPS. Żeby jednak<br />

móc w dowolnej chwili skontrolować stan akumulatora<br />

i przekonać się czy już czas na jego<br />

wymianę, potrzebne jest odpowiednie oprogramowanie,<br />

towarzyszące z reguły modelom<br />

z wyższej półki jakościowej i cenowej. Dedykowane<br />

aplikacje instalowane na urządzeniach<br />

mobilnych lub na komputerach PC, pozwalają<br />

w najnowocześniejszych UPS-ach nie tylko<br />

skontrolować aktualny stan baterii, lub oszacować<br />

czas autonomicznej pracy, ale też prześledzić<br />

krzywą wybranych parametrów w określonym<br />

odcinku czasu. Dzięki temu łatwo<br />

wychwycić np. spadającą przez ostatnie 6 miesięcy<br />

pojemność akumulatora, co sygnalizuje<br />

schyłkowy czas żywotności tego podzespołu.<br />

Jednak by taka wymiana danych z UPS-em<br />

była możliwa, potrzebne są odpowiednie protokoły<br />

komunikacyjne, takie jak Modbus czy<br />

Profibus, zaś samo urządzenie musi być wyposażone<br />

w porty szeregowe RS-232 lub RS-485.<br />

Często też UPS-y stają się elementami lokalnej<br />

sieci WiFi, z własnym adresem IP. Dziś oczekuje<br />

się, że wymiana danych z zasilaczem powinna<br />

odbywać się zarówno z poziomu domowego<br />

PC lub urządzenia mobilnego, jak też poprzez<br />

internet i odpowiedni adres http/https.<br />

Od kilku lat nowoczesne UPS-y cechują<br />

się dodatkową funkcjonalnością, która dla<br />

wielu jest już fanaberią, ale też dla coraz<br />

większego grona ich użytkowników oczywistą<br />

koniecznością. Mowa tu o gniazdach<br />

USB, które pozwolą nam naładować tablet<br />

czy smartfona. Wbrew pozorom to spore<br />

udogodnienie, gdyż podczas wielogodzinnego<br />

zaniku zasilania w sieci nasze telefony<br />

mogą się rozładować i wówczas nie mogąc<br />

ich podładować tracimy kontakt z rodziną,<br />

14 <strong>Fachowy</strong> <strong>Elektryk</strong> <strong>Fachowy</strong> <strong>Elektryk</strong><br />

15


zasilanie<br />

gwarantowane<br />

Fot 8.<br />

Zasilacze UPS z serii EVER DUO AVR to ochrona dla niedużych urządzeń w biurze.<br />

lub – co gorsza – nie możemy w przypadku<br />

sytuacji awaryjnej wezwać pomocy.<br />

Choć rynek oferuje jednobryłowe, nowoczesne<br />

UPS-y o dużej mocy, dedykowane<br />

m.in. inteligentnym domom, to jednak najlepszą<br />

i najbezpieczniejszą opcją będzie<br />

wybór UPS-a w systemie modułowym. Rozwiązanie<br />

to już od kilkunastu lat wchodzi<br />

mocno na rynek polski i choć nie jest tanie,<br />

posiada ogrom zalet i przewag nad UPS-ami<br />

jednobryłowymi, których nie da się rozbudować<br />

w razie zwiększenia się zapotrzebowania<br />

domu na energię podtrzymującą jego<br />

funkcjonowanie. Jak nazwa mówi, istota<br />

konstrukcji modułowej zawiera się w tym,<br />

że na system składają się pojedyncze zasilacze<br />

UPS (zwane tu modułami), wyposażone<br />

we własne układy prostownika, falownika,<br />

ładowarki akumulatora oraz własny układ<br />

by-pass, układ sterowania i panel kontrolny.<br />

Wszystkie moduły umieszczone są w jednej<br />

wspólnej obudowie (zwanej szafą) w układzie<br />

pionowym, poprzez wsunięcie ich jeden<br />

nad drugim w przeznaczone dla nich wnęki<br />

wyposażone w gniazda przyłączeniowe. Jest<br />

to tzw. montaż na gorąco – nie ma tu mowy<br />

Fot. Ever Sp. z o.o.<br />

o podłączaniu jakichkolwiek kabli, nie ma<br />

mowy o wyłączaniu pozostałych czynnych<br />

modułów na czas wmontowania nowego modułu.<br />

Montaż, jak i demontaż wykonuje się<br />

jednym ruchem w dowolnym momencie: poprzez<br />

wsunięcie lub wysunięcie modułu, bez<br />

żadnych konsekwencji dla reszty systemu,<br />

m.in. dlatego, że każdy z modułów współpracuje<br />

z własnym akumulatorem. Dodatkową<br />

dogodnością jest fakt, iż interfejsy komunikacyjne,<br />

dodatkowe gniazda USB itp., są<br />

przeniesione do samej szafy, która ponadto<br />

wyposażona powinna być w serwisowy by-<br />

-pass dla całego systemu.<br />

Systemy modułowe pozwalają na zachowanie<br />

elastyczności i w razie potrzeby dokupowanie<br />

kolejnych modułów, ponieważ szafy<br />

zawsze posiadają dodatkowe wolne wnęki.<br />

To właśnie dlatego warto je rozważyć, projektując<br />

dom inteligentny, w którym z czasem<br />

zapotrzebowanie na energię zapewne<br />

wzrośnie. Rozbudowa systemu sprowadza<br />

się wówczas do wsunięcia kolejnego modułu<br />

w wolną wnękę. Rzutuje to również na dyspozycyjność<br />

systemu w sytuacji, gdy któryś<br />

z modułów ulega awarii – czas naprawy<br />

staje się czasem wymiany uszkodzonego<br />

modułu na nowy i sprawny.<br />

Z systemami modułowymi wiąże się też<br />

idea nadmiarowości, która w przypadku inteligentnych<br />

domów ma mocne uzasadnienie<br />

. Takie systemy redundantne (nadmiarowe)<br />

tworzy się poprzez konfigurację kilku<br />

modułów podstawowych (funkcyjnych)<br />

z choć jednym modułem nadmiarowym.<br />

Polega to na tym, że jeśli któryś z modułów<br />

funkcyjnych ulegnie awarii, wówczas<br />

reszta przejmuje jego zadania. Dzięki temu<br />

system nie odczuwa skutków awarii jednego<br />

modułu, a wszystkie urządzenia podpięte<br />

do systemu są w niezmienionym stopniu zabezpieczone.<br />

Podsumowanie<br />

Jest rzeczą naturalną, że właściciele tzw.<br />

inteligentnych domów chcą je zabezpieczać<br />

przed skutkami zaniku prądu w sieci.<br />

To kwestia nie tylko wygody, ale też bezpieczeństwa.<br />

By zmniejszyć koszty eksploatacji<br />

i zarazem korzystać z wysokiej<br />

i zaawansowanej funkcjonalności nowoczesnych<br />

systemów UPS, z reguły kierują<br />

swoją uwagę w stronę dużych, centralnych<br />

jednostek (10 kVA lub więcej), które wpina<br />

się obowiązkowo bezpośrednio do instalacji<br />

elektrycznej. Coraz częściej są to też opisane<br />

wyżej konstrukcje modułowe, których<br />

serwisowanie nie wymaga nawet wyłączania<br />

systemu z zasilania. Nie są to tanie produkty,<br />

gdyż ceny takich zasilaczy zaczynają<br />

się od około 7 tysięcy złotych w przypadku<br />

pojedynczych zasilaczy, a górna granica jest<br />

bardzo wysoko, jednak inwestycja w bezpieczeństwo<br />

całego domu jest tego warta.<br />

Oczywiście można spotkać na rynku modele<br />

dużo tańsze, jednak z reguły nie są to produkty<br />

renomowanych wytwórców i niestety<br />

ich serwis i konserwacja mogą się okazać<br />

bardzo problematyczne. Inną kwestią jest<br />

to, czy rzeczywiście trzymają zadeklarowane<br />

w specyfikacji parametry – niezależne<br />

testy już nie raz wykazały rozbieżność między<br />

specyfikacjami nie markowych UPS-ów<br />

a ich rzeczywistymi osiągami.<br />

Łukasz Lewczuk<br />

Na podstawie materiałów<br />

publikowanych m.in. przez: AB S.A., Action<br />

S.A., Dacpol Sp. z o.o.,<br />

Eaton Power Quality S.A.,<br />

Comex S.A. oraz EVER Sp. z o.o.<br />

16 <strong>Fachowy</strong> <strong>Elektryk</strong>


zasilanie<br />

gwarantowane<br />

zasilanie<br />

gwarantowane<br />

ATS – inteligentny automatyczny przełącznik zasilania<br />

dla zasilaczy UPS do zastosowań teleinformatycznych<br />

W związku z dużym zainteresowaniem wśród klientów możliwościami zwiększenia niezawodności<br />

systemów zasilania gwarantowanego o mocy do 3 kVA, COMEX SA wprowadził do oferty układy ATS.<br />

PROMOCJA<br />

Fot. 3.<br />

ATS – widok od tyłu.<br />

Fot. 1.<br />

ATS – widok ogólny.<br />

ATS z ang. Automatic Transfer Switch,<br />

to nic innego, jak bardzo szybki przełącznik<br />

źródła zasilania o czasie przełączenia<br />


zasilanie<br />

gwarantowane<br />

zasilanie<br />

gwarantowane<br />

Co to są coraz bardziej popularne UPSy modułowe<br />

i nowe baterie litowo-jonowe do UPSów?<br />

Większość producentów UPS ma już w swoim portfolio UPSy o konstrukcji modułowej lub<br />

podobnej. A dzieje się tak dlatego, że inwestorzy coraz częściej poszukują takiego rozwiązania.<br />

Wynika to z niezaprzeczalnych zalet modułowości w systemie zasilania gwarantowanego<br />

w stosunku do UPS standalone (monoblokowego). W niniejszym artykule zostały pokazane<br />

zalety 3-fazowego zdecentralizowanego systemu modułowego UPS, który ma służyć dla<br />

wymagających zasilania najwyższej jakości i niezawodności obiektów np. typu DATA CENTER.<br />

PROMOCJA<br />

• każdy moduł UPS powinien być wyposażony<br />

we własną, niezależną od<br />

innych modułów baterię,<br />

• układ sterowania powinien być<br />

w każdym module oraz przy awarii<br />

wiodącego modułu, kolejny moduł<br />

musi bezprzerwowo przejąć sterowanie<br />

systemu i tym samym stać się<br />

modułem wiodącym,<br />

• montaż i wymiana modułu w systemie<br />

musi polegać na wysunięciu/wsunięciu<br />

modułu do szafy bez wykonywania<br />

jakichkolwiek połączeń kablowych na<br />

zasadzie HOT SWAP.<br />

Montaż/demontaż modułu nie powinien<br />

wymagać wyjścia z falownikowego ( z podtrzymaniem)<br />

trybu pracy systemu UPS<br />

Minęło już ponad 20 lat, kiedy na polski<br />

rynek zostały wprowadzone pierwsze 3-fazowe<br />

zasilacze modułowe EcoPower. Teraz<br />

jest już w ofercie IV generacja tych UPSów<br />

modułowych o modułach 10, 20, 30, 40, 50<br />

i 100 kVA.<br />

Czym jest modułowość systemu UPS?<br />

Modułowość systemu UPS polega na tym,<br />

że cały system jest zbudowany z kompletnych<br />

3-fazowych UPS – modułów (paneli),<br />

które montuje się do dedykowanej szafy stanowiącej<br />

mechaniczną obudowę systemu.<br />

Wszystkie moduły pracują w układzie równoległym<br />

mocy (sumowanie się mocy modułów),<br />

redundantnym (nadmiarowym, zwiększającym<br />

niezawodność) lub mieszanym.<br />

Jeśli chcemy zbudować system redundantny<br />

zapewniający zasilanie odbiorników 120 kW<br />

to możemy to wykonać przy pomocy 3 modułów<br />

60 kW. Wtedy będzie to tzw. układ<br />

N+1, gdzie N=2.<br />

Prawdziwy, elastyczny i najbardziej niezawodny<br />

system modułowy powinien się charakteryzować<br />

następującymi cechami:<br />

• pozbawiony pojedynczych punktów awarii<br />

tj. każdy moduł ma być wyposażony<br />

we własne: prostownik, falownik, by-pass<br />

statyczny, układ sterowania (w tym wyświetlacz<br />

i klawiaturę), ładowarkę baterii,<br />

Rys. 1.<br />

Po lewej stronie pokazano UPS w wykonaniu standalone (monoblokowym) a po prawej system modułowy.<br />

Rys. 2.<br />

Przykład układu równoległego 3 modułów UPS pozbawionego pojedynczych punktów awarii.<br />

20 <strong>Fachowy</strong> <strong>Elektryk</strong> <strong>Fachowy</strong> <strong>Elektryk</strong><br />

21


zasilanie<br />

gwarantowane<br />

AKUMULATORY<br />

i baterie<br />

Z czego wynika popularność<br />

modułowych systemów UPS?<br />

Dlaczego modułowe systemy UPS stają się<br />

takie popularne? Oto poniżej kilka cech, które<br />

są dla projektantów, użytkowników i serwisu<br />

ważne na tyle aby zastosować droższe<br />

rozwiązanie niż UPSy monoblokowe. A przy<br />

gruntownej analizie, może się okazać, że takie<br />

rozwiązanie jest nawet tańsze.<br />

1. Szybkość i pewność naprawy wynika z tego,<br />

że w systemie redundantnym można wykonać<br />

naprawę bez wychodzenia z bezpiecznego,<br />

falownikowego trybu zasilania odbiorników<br />

„na gorąco”. Czas naprawy trwa bardzo<br />

krótko i polega na wysunięciu uszkodzonego<br />

modułu i wsunięciu modułu serwisowego.<br />

Uszkodzony moduł jest naprawiany w serwisie<br />

i gruntownie testowany. Jeśli klient chce<br />

mieć najkrótsze czasy naprawy i nie płacić za<br />

to zewnętrznemu serwisowi to użytkownik<br />

może kupić moduł serwisowy i dokonywać<br />

wymiany uszkodzonego modułu samodzielnie<br />

(po krótkim przeszkoleniu zrobi to każdy<br />

elektryk).<br />

2. Dzięki łatwej skalowalności nie trzeba stosować<br />

nagminnej zasady projektowania<br />

systemów UPS z dużym zapasem mocy.<br />

Wystarczy zaprojektować system z odpowiednią<br />

ilością miejsca na kolejne moduły<br />

aby rozbudowę zrobić wtedy, kiedy taka<br />

potrzeba nastąpi. Oczywiście instalacja elektryczna<br />

też musi być przygotowana do bezprzerwowej<br />

rozbudowy mocy. Dzięki rozdzielonej<br />

baterii podczas rozbudowy mocy,<br />

unikamy konieczności łączenia starych baterii<br />

z nowymi. Łączenie baterii z różnych<br />

okresów produkcji lub co gorsza innych<br />

producentów powoduje szybką degradację<br />

takiej baterii i brak gwarancji od dostawcy.<br />

Rys. 3.<br />

Naprawa systemu modułowego polega na wysunięciu uszkodzonego modułu<br />

i wsunięciu na jego miejsce modułu serwisowego (HOT SWAP bez wychodzenia<br />

z falownikowego, bezpiecznego zasilania odbiorników).<br />

Dzięki rozdzielonej baterii, przy rozbudowie<br />

mocy, dokładamy moduły z przypisanymi<br />

do nich bateriami. Powiększamy wtedy moc<br />

bez skracania czasu podtrzymania.<br />

3. Eksploatacyjna wymiana baterii może następować<br />

sukcesywnie. Nie zdarza się, żeby<br />

wszystkie baterie starzały się identycznie<br />

i zazwyczaj, po pewnym czasie niektóre<br />

baterie jeszcze mają prawidłowe parametry<br />

a niektóre trzeba wymienić. Ponieważ nie<br />

można łączyć ze sobą baterii pochodzących<br />

z różnych okresów produkcyjnych, w UPSie<br />

modułowym z rozdzieloną baterią możemy<br />

wyselekcjonować baterie nadające się<br />

do użytku i podłączyć je do części modułów<br />

UPS, a do drugiej części modułów podłączyć<br />

nowe baterie.<br />

4. Bardzo mała zajętość miejsca dzięki usytuowaniu<br />

modułów w pionie (w szafie jeden nad<br />

drugim) – uzyskuje się duże oszczędności<br />

miejsca, które przecież też kosztuje.<br />

5. Elastyczność wykorzystania osiąga się poprzez<br />

skwantowanie całej mocy systemu<br />

w mocach modułów UPS. Dzięki temu można<br />

przenosić część niepotrzebnych modułów<br />

w nowe miejsce, do innego systemu w tym<br />

samym obiekcie itp.<br />

Niezależnie do typu i rodzaju UPS, już od pewnego<br />

czasu UPSy są przystosowane do pracy<br />

z bateriami litowo-jonowymi. Takie baterie<br />

charakteryzują bardzo korzystne parametry:<br />

• konstrukcja modułowa (szybka naprawa)<br />

• zaawansowany monitoring (szybkie<br />

wykrywanie awarii lub pogarszania się<br />

parametrów)<br />

• każdy blok ma swój interfejs elektroniczny<br />

zapewniający możliwość łączenia<br />

baterii z różnych czasów produkcji,<br />

• dużo mniejsza zajętość miejsca niż tradycyjnych<br />

baterii kwasowo-ołowiowych<br />

• doskonała żywotność – deklarowana na<br />

15 lat, duża ilość cykli ładowania i rozładowania<br />

• znacznie zwiększony zakres temperatury<br />

pracy (w stosunku do baterii VRLA)<br />

• krótki czas ładowania, możliwość rozładowania<br />

dużym prądem.<br />

Rys. 4.<br />

Bateria litowo-jonowa o konstrukcji modułowej.<br />

www.fast-group.com.pl<br />

22 <strong>Fachowy</strong> <strong>Elektryk</strong><br />

<strong>Fachowy</strong> <strong>Elektryk</strong> 1 • <strong>2019</strong><br />

23


aterie<br />

i akumulatory<br />

baterie<br />

i akumulatory<br />

Pakiety bateryjne i akumulatorowe<br />

Projektowanie i produkcja bezpiecznych<br />

i niezawodnych źródeł zasilania dla przemysłu<br />

Rozwój współczesnego przemysłu, w tym idei Industry 4.0, wspierany jest przez właściwe źródła<br />

energii elektrycznej. Nowoczesne źródła zasilania, dedykowane konkretnemu urządzeniu,<br />

zapewniają szeroki zasięg stosowania i pracę w każdych warunkach.<br />

Zapotrzebowanie na źródła zasilania znacząco<br />

rośnie, w skali globalnej odnotowując<br />

2-cyfrowe wskaźniki wzrostu. Wynika to<br />

z dużej ilości nowych aplikacji elektrycznych<br />

i elektronicznych dla przemysłu i rynku<br />

urządzeń konsumenckich, jak również<br />

z rosnących wymagań użytkowników w zakresie<br />

funkcjonalności i czasu pracy. Skutkuje<br />

to zwiększeniem pojemności/energii<br />

układu zasilania, co okazuje się być kluczowe<br />

dla tempa wzrostu zapotrzebowania<br />

na ogniwa zasilające. Średnia roczna dynamika<br />

rynku jest szacowana na ~18%-20%<br />

do roku 2025 (zależnie od segmentu rynku).<br />

Źródło: Bloomberg New Energy Finance, January 2018.<br />

(note: assumes 100% stationary is lithium-ion.<br />

Fot. 1.<br />

Rosnący rynek aplikacji<br />

elektronicznych napędza rozwój<br />

systemów zasilania<br />

Główni „gracze” na rynku to elektronika<br />

powszechnego użytku; napędy elektryczne<br />

(rowery, skutery, szczególnie samochody<br />

elektryczne); urządzenia profesjonalne, takie<br />

jak elektronarzędzia; urządzenia pomiarowe,<br />

zdalnej identyfikacji (np. RFID); oraz<br />

instalacje magazynowania energii, często<br />

w połączeniu z farmami słonecznymi lub<br />

wiatrowymi. Warto zauważyć, że od roku<br />

2017 ilość energii zainstalowanej w samochodach<br />

elektrycznych przewyższyła ilość<br />

energii w elektronice konsumenckiej i stale<br />

rośnie.<br />

Wszystkie te aplikacje potrzebują systemów<br />

magazynowania energii. Wzrost<br />

jest wykładniczy i w niedługim czasie<br />

gospodarka światowa może doświadczyć<br />

ograniczeń w dostępności surowców naturalnych<br />

niezbędnych do produkcji ogniw<br />

zasilających. W szczególności dotyczy to<br />

najszybciej rozwijającej się technologii<br />

litowo-jonowej. Od kilku lat koncerny<br />

światowe inwestują w segment zasilania<br />

wiele miliardów dolarów, rezerwując dostępność<br />

surowców i mocy produkcyjnych<br />

na okres co najmniej do roku 2030.<br />

Globalne zapotrzebowanie na ogniwa Li-Ion, zaleznie od segmentu rynku.<br />

Technologie zasilania,<br />

kwestia zapewnienia bezpieczeństwa<br />

systemów zasilania<br />

Technologie zasilania przenośnego stosowane<br />

w przemyśle to głównie 7 systemów<br />

elektrochemicznych:<br />

• pierwotne (nieładowalne), oparte o ogniwa<br />

cynkowo-węglowe lub cynkowo-<br />

-chlorkowe 1,5 V; ogniwa alkaliczne<br />

1,5 V; litowe 1,5 V, 3,0 V i 3,6 V oraz<br />

srebrowe 1,55 V. Istnieją też inne systemy<br />

chemiczne, mniej popularne i nie<br />

stosowane masowo.<br />

• wtórne (ładowalne), stosujące technologie<br />

kwasowo-ołowiową 2, 6 i 12 V;<br />

niklową (niklowo-wodorkowe Ni-MH<br />

i niklowo-kadmowe Ni-Cd; o napięciu<br />

1,2 V) i technologie oparte na licie (litowo-jonowe<br />

LCO, NMC i NCA o napięciu<br />

3,6-3,7 V; LFP o napięciu 3,2-3,3 V<br />

oraz LTO o napięciu 2,3-2,4 V; różniące<br />

się pierwiastkami stosowanymi do produkcji<br />

materiałów aktywnych elektrod<br />

[anody i katody]). Również dla ogniw<br />

ładowalnych są inne specjalistyczne<br />

technologie, z ograniczeniami dostępu<br />

(np. produkty dla przemysłu kosmicznego<br />

lub zbrojeniowego).<br />

Nowoczesne aplikacje cechuje coraz większa<br />

energooszczędność, jednak rosnące wymagania,<br />

co do funkcjonalności i autonomii<br />

działania, powodują wzrost zapotrzebowania<br />

na energię. Trwa intensywny rozwój<br />

systemów elektrochemicznych, jednakże<br />

w skali najbliższych 10 lat liczyć się będą<br />

wysokoenergetyczne technologie oparte<br />

o lit – pierwiastek lekki i posiadający duży<br />

potencjał magazynowania energii. Najlepsze<br />

litowe ogniwa pierwotne (nieładowalne)<br />

charakteryzują się gęstością energii na po-<br />

Fot. 2.<br />

ziomie do 680 Wh/kg, a litowo-jonowe ogniwa<br />

wtórne (ładowalne) to maksimum<br />

265 Wh/kg. W najbliższych kilku latach<br />

spodziewany jest przełom technologiczny<br />

i wprowadzenie na masowy rynek akumulatorów<br />

litowo-jonowych o elektrolicie<br />

stałym, w których gęstość energii powinna<br />

wzrosnąć o 40-50%. Równolegle prowadzone<br />

są prace nad zastosowaniem innych<br />

pierwiastków (np. magnez) oraz dodatków<br />

w systemie elektrochemicznym, zwiększających<br />

pojemność elektryczną (np. krzem)<br />

oraz stabilność chemiczną. Zakłada się<br />

teoretyczną możliwość 3- lub 4-krotnego<br />

wzrostu energii właściwej, do poziomu<br />

~800 Wh/kg.<br />

Wysoka energia, będąc niewątpliwie zaletą,<br />

stwarza także naturalne niebezpieczeństwo.<br />

W przypadku zbyt szybkiego i niekontrolowanego<br />

jej uwolnienia możemy mieć<br />

do czynienia z uszkodzeniami, a nawet zapłonem.<br />

Nie należy jednak winić o to technologii<br />

litowych czy ich następców. Jest to<br />

naturalny proces fizyczny, ponieważ duże<br />

nagromadzenie energii tworzy potencjał<br />

Fot. 3.<br />

Powyższe zdjęcia pokazują przykłady pojedynczych ogniw, z których projektowane są złożone systemy zasilania o różnych parametrach<br />

i funkcjonalnościach.<br />

Pożar pojazdu elektrycznego<br />

w trakcie procesu ładowania<br />

szybkiego jej uwolnienia. Na początku ery<br />

pojazdów spalinowych przypadki pożarów<br />

benzyny były częste. Osiągnięcie poziomu<br />

bezpiecznego użytkowania paliw płynnych<br />

zajęło przemysłowi pół wieku, a wypadki<br />

zapłonu w przypadkach awaryjnych zdarzają<br />

się do dziś.<br />

Proces doboru i projektowanie<br />

systemów zasilania<br />

Ze względu na dużą energię zawartą w ogniwach,<br />

projektowanie wysokoenergetycznych<br />

systemów zasilania musi być traktowane<br />

jako proces złożony.<br />

Konieczna jest analiza 6 kluczowych<br />

aspektów:<br />

• Parametry elektryczne systemu: pojemność<br />

elektryczna lub energia; napięcie<br />

elektryczne; przewidywane prądy lub moc<br />

pracy; w przypadku systemu ładowalnego<br />

prądy i moc również przy ładowaniu.<br />

• Zaprojektowanie układów elektroniki<br />

zabezpieczającej pracę ogniw w trybach<br />

ładowania, rozładowywania, transportu,<br />

uśpienia-magazynowania. Bezwzględna<br />

konieczność zaprojektowania<br />

BMS (Battery Management Systems),<br />

wyposażenie go w funkcje dodatkowe,<br />

np. komunikacja pakietu zasilania<br />

z urządzeniem i/lub bezpośrednio z użytkownikiem<br />

(np. poprzez bluetooth do<br />

smartfona). W większości przypadków<br />

konieczne jest napisanie wbudowanego<br />

oprogramowania (embedded firmware),<br />

które będzie zainstalowane w procesorach<br />

nadzorujących pracę zasilania.<br />

• Parametry mechaniczne: wielkość,<br />

masa, wytrzymałość na naprężenia,<br />

uderzenia i wibracje, poziom szczelności,<br />

zapewnienie odpowiedniego kształtu<br />

układu ogniw wewnątrz urządzenia,<br />

trwałość konstrukcji (np. sztywność),<br />

zaprojektowanie systemu mocowania<br />

w urządzeniu, itp.<br />

• Analiza temperaturowych warunków<br />

pracy (mają duże znaczenie dla poprawnego<br />

funkcjonowania i bezpieczeństwa<br />

24 <strong>Fachowy</strong> <strong>Elektryk</strong> <strong>Fachowy</strong> <strong>Elektryk</strong><br />

25


aterie<br />

i akumulatory<br />

baterie<br />

i akumulatory<br />

• chemicznych systemów zasilania), jak<br />

również aspekty zarządzania energią<br />

cieplną wytwarzaną podczas pracy<br />

i/lub ładowania systemu. Należy mieć<br />

na uwadze, że przegrzanie jest zawsze<br />

szkodliwe. W przypadku łagodnym<br />

przyspiesza starzenie, w przypadku drastycznym<br />

może prowadzić do zapłonu.<br />

• Wymagana żywotność systemu, zarówno<br />

kalendarzowa jak cykliczna (liczba<br />

cykli ładuj-rozładuj). Żywotność dla<br />

wielu aplikacji to wiele lat. Urządzenia<br />

pomiarowe często wymagają projektowanej<br />

żywotności 10 lat lub dłużej,<br />

podobnie jak zasilanie przemysłowe<br />

i branża automotive. Zależnie od aplikacji<br />

może to być żywotność z ciągłą pracą<br />

bardzo małymi prądami (mA) albo wiele<br />

tysięcy cykli ładowania-rozładowania<br />

o założonej głębokości pracy (DOD<br />

– Depth Of Discharge).<br />

• Certyfikacje/przepisy prawne. Systemy<br />

zasilania podlegają ścisłym regulacjom<br />

prawnym w kilku zakresach: bezpieczeństwo<br />

transportowe (UN38.3.), przepisy<br />

dla urządzeń elektrycznych (UE: znakowanie<br />

CE, jeżeli obowiązuje ze względu<br />

na parametry urządzenia), przepisy<br />

szczegółowe różnych krajów (różnią się<br />

bardzo między sobą, przypadki szczególnie<br />

trudne to Rosja, Chiny i Brazylia,<br />

bez spełnienia specyficznych przepisów<br />

tych krajów nie ma możliwości wprowadzenia<br />

na te rynki żadnego urządzenia,<br />

a proces certyfikacji musi odbywać się<br />

w tychże krajach). Kolejne obowiązki<br />

certyfikacyjne wynikają z wymagań<br />

rynku, a są to najczęściej certyfikacje na<br />

normy IEC62133 ed.2 i standardy UL,<br />

prowadzone wg procedur CB-Scheme,<br />

systemu światowego nadzoru nad procesem<br />

certyfikacji.<br />

Fot. 4.<br />

Analiza powyższych aspektów jest kluczem<br />

do poprawnego doboru źródła zasilania. Takiego,<br />

który spełni oczekiwania urządzenia,<br />

zapewni wymaganą żywotność i będzie stuprocentowo<br />

bezpieczne dla użytkownika.<br />

Szczególnym aspektem jest zapewnienie<br />

całkowitego bezpieczeństwa systemu. Proces<br />

ten musi rozpoczynać się już od etapu<br />

tworzenia założeń technicznych projektu<br />

i być konsekwentnie realizowany w fazie<br />

projektowania produktu końcowego.<br />

Praktyka w przemyśle pokazała, że zapewnienie<br />

bezpieczeństwa jest możliwe wyłącznie<br />

przy zastosowaniu podejścia całościowego:<br />

do systemu zasilania, do urządzenia,<br />

w którym jest stosowane, do warunków<br />

eksploatacji i ładowania. Nawet najlepsze<br />

i bezpieczne ogniwa nie zapewnią bezpieczeństwa<br />

złożonego systemu z nich zbudowanego.<br />

Dowodzi tego przykład baterii zbudowanej<br />

dla samolotu Dreamliner, złożonej z najlepszych<br />

ogniw Li-Ion. W dużym systemie nie<br />

zostało prawidłowo przewidziane zarządzanie<br />

ciepłem wydzielanym przez akumulatory.<br />

Dla pojedynczej sztuki nie stanowi to<br />

niebezpieczeństwa przegrzania i zapłonu,<br />

dla większego systemu już tak.<br />

Projektowanie optymalnego procesu<br />

produkcji pakietów zasilania, w oparciu<br />

o nowoczesne technologie planowania<br />

i produkcji oraz systemową kontrolę<br />

jakości, z zapewnieniem efektywności<br />

procesu i możliwie niskiej ceny<br />

produktu końcowego<br />

Całościowa analiza wymagań klienta, co<br />

do projektowanego systemu zasilania, jest<br />

Zapłon (widoczny dym) ogniw Li-Ion w zestawie akumulatorowym zasilania pomocniczego<br />

samolotu. Źródło: https://www.scientificamerican.com/article/how-<br />

-lithium-ion-batteries-grounded-the-dreamliner/<br />

Fot. 5.<br />

Fot. 6.<br />

Przykłady projektów systemów zasilania na etapie „deski kreślarskiej”.<br />

Przykłady procesów technologicznych stosowanych w assembligu systemów zasilania.<br />

prowadzona przez wyspecjalizowane zespoły<br />

inżynierów:<br />

• mechaników i elektryków tworzących<br />

koncepcję rozwiązania<br />

• elektroników projektujących część hardware<br />

systemów zarządzania pracą akumulatorów<br />

• elektroników tworzących oprogramowanie<br />

wbudowane typu firmware do<br />

elektroniki sterującej<br />

• inżynierów elektryków-integratorów<br />

źródeł zasilania z urządzeniem/odbiornikiem<br />

energii elektrycznej<br />

• inżynierów w laboratorium testujących<br />

poprawność projektu i przygotowujących<br />

proces certyfikacji.<br />

Dzięki pracy rozbudowanego zespołu fachowców,<br />

projektowanie rozwiązania i późniejszego<br />

procesu produkcji odbywa się<br />

według zasad Lean Management i prowadzi<br />

do powstania najbardziej optymalnego kosztowo<br />

produktu, z zachowaniem wysokiej jakości.<br />

Całość potwierdzona jest kompletną<br />

dokumentacją, prowadzoną od koncepcji<br />

poprzez poszczególne etapy i podzespoły,<br />

aż do produktu finalnego i uzyskania odpowiednich<br />

certyfikatów.<br />

Kolejny etap to planowanie i optymalizacja<br />

procesu produkcyjnego danego źródła zasilania.<br />

W celu uzyskania możliwie niskiej<br />

ceny produktu kluczowa jest efektywność<br />

procesu, która powinna podlegać analizie<br />

już we wstępnej fazie projektowania produktu.<br />

Wpłynie to również na odpowiednią<br />

szybkość produkcji. Należy zaprojektować<br />

linię produkcyjną, osprzęt pomocniczy<br />

oraz skuteczny plan kontroli jakości.<br />

W procesie kontroli kluczowy jest aspekt<br />

pewności i bezpieczeństwa źródeł zasilania,<br />

szczególnie w kontekście ich coraz<br />

większych energii.<br />

Równolegle budowana jest baza podzespołów<br />

oraz dostawców zapewniających<br />

dobrą jakość i możliwie korzystne ceny.<br />

Doświadczenie i wieloletnie kontakty zespołu<br />

zaopatrzenia znacznie wspomagają<br />

osiągnięcie założeń kosztowych i dostaw<br />

na czas.<br />

Obecnie czas dostępności ogniw w technologiach<br />

litowych na rynku światowym jest<br />

bardzo długi. W celu zapewnienia ciągłości<br />

produkcji fabryki światowe wymagają<br />

planowania z wyprzedzeniem minimum<br />

1 roku, dla najbardziej poszukiwanych modeli<br />

na rynku są to 2 lata (!).<br />

Podsumowanie<br />

Dynamicznie rozwijający się rynek elektroniki<br />

oraz napędów elektrycznych,<br />

szybki postęp technologiczny i rosnący<br />

popyt na inteligentne urządzenia to główne<br />

czynniki napędzające wzrost. Silne regulacje<br />

rządowe (np. Chiny) w zakresie<br />

korzystania z pojazdów elektrycznych<br />

w celu zmniejszenia zanieczyszczeń to<br />

kolejne ważne czynniki wzmacniające<br />

wzrost popytu. Prognozowany wykładniczy<br />

wzrost rynku to szansa dla producentów<br />

układów zasilania, ale również niebezpieczeństwo<br />

niewydolności tej gałęzi<br />

gospodarki albo doprowadzenie do sytuacji<br />

wyczerpania niektórych surowców<br />

naturalnych (np. kobalt).<br />

Fot. 7.<br />

Hala produkcyjna assemblingu<br />

systemów zasilania, z liniami<br />

produkcyjnymi przystosowanymi<br />

do szybkiego przezbrajania,<br />

zaleznie od projektu<br />

Kolejny aspekt to bezpieczeństwo układów<br />

zasilania. Rosnąca energia ogniw, konieczność<br />

precyzyjnego nadzoru ich pracy i systemowego<br />

podejścia do projektu stanowią<br />

barierę wejścia na rynek zasilania przez<br />

mniej doświadczonych oferentów. Pójście<br />

jednak drogą „na skróty” może mieć tragiczne<br />

skutki, z pożarami i obrażeniami<br />

użytkowników włącznie.<br />

Powyższe względy oraz ograniczenie dostępności<br />

surowców strategicznych stanowią<br />

zagrożenia dla szybkiego rozwoju branży<br />

zasilania na świecie.<br />

Mgr inż. Krzysztof Lubianiec<br />

Business Development Partner<br />

Wamtechnik Sp. z o.o.<br />

(www.wamtechnik.pl)<br />

26 <strong>Fachowy</strong> <strong>Elektryk</strong> <strong>Fachowy</strong> <strong>Elektryk</strong><br />

27


udynek<br />

inteligentny<br />

budynek<br />

inteligentny<br />

System YESLY<br />

– teraz jeszcze lepiej dopasowany do Twoich potrzeb<br />

PROMOCJA<br />

Fot. 2.<br />

Elektroniczny wielofunkcyjny aktuator<br />

Bluetooth<br />

Fot. 3.<br />

Elektroniczny ściemniacz Bluetooth<br />

Fot. 4.<br />

Elektroniczny aktuator roletowy<br />

Bluetooth<br />

Finder poszerza gamę produktów systemu YESLY o nowe typy wielofunkcyjnych<br />

aktuatorów i ściemniaczy oświetlenia przeznaczonych do montażu w puszkę fi 60 mm.<br />

Wierzymy, że komfortowe życie powinno<br />

być dla każdego. Idąc naprzeciw wymaganiom<br />

użytkowników naszych komponentów,<br />

połączyliśmy doświadczenie z przemysłu<br />

i wieloletnią praktykę w automatyce budynkowej.<br />

Stworzyliśmy prosty w użytkowaniu<br />

i konfiguracji system inteligentnego domu.<br />

Yesly to nie tylko produkty pozwalające zautomatyzować<br />

dom i mieszkanie.<br />

Czy YESLY jest dla Ciebie?<br />

YESLY daje wolność. Możesz rozpocząć<br />

już od jednego elementu, a następnie zwiększając<br />

ich ilość rozszerzyć działanie systemu<br />

YESLY na cały dom. Podłącz elementy<br />

do istniejącej instalacji bez kosztownych remontów<br />

i specjalnych magistrali sterowniczych.<br />

Cała komunikacja z telefonem i bezprzewodowymi<br />

przyciskami odbywa się za<br />

pomocą połączenia bluetooth.<br />

Zastosowania YESLY są bardzo szerokie.<br />

Możesz wykorzystać je do takich rzeczy jak:<br />

• płynne sterowanie poziomem oświetlenia<br />

w pokoju dziecka<br />

• zdalne sterowanie oświetleniem w sypialni<br />

• sterowanie oświetleniem w pokoju osoby<br />

chorej, za pomocą bezprzewodowego<br />

przycisku przy łóżku.<br />

A nawet bardzo wymagających jak scenariusze<br />

(sceny). Stwórz tryb pracy taki jak np. kinowy<br />

– po wciśnięciu jednego przycisku możesz<br />

opuścić rolety, wyłączyć lub ściemnić<br />

oświetlenie, włączyć rzutnik i opuścić ekran.<br />

Zastosowań jest wiele, a firma Finder pomoże<br />

Ci w realizacji Twoich marzeń.<br />

Konfiguruj i steruj<br />

za pomocą swojego telefonu<br />

To proste, potrzebujesz tylko smartfona<br />

z systemem Android lub IOS. Konfiguracja<br />

odbywa się za pomocą aplikacji Finder<br />

Toolbox, a użytkowanie za pomocą Finder<br />

Yesly. Możesz podzielić cały swój dom<br />

na pokoje. Każdy z użytkowników może<br />

sterować całością domu, lub tylko wybranymi<br />

pokojami albo strefami.<br />

Uwolnij się od centralek smart home,<br />

w YESLY nie występują elementy pośredniczące,<br />

możesz sterować wszystkim, co jest<br />

w zasięgu twojego telefonu. Dzięki zastosowaniu<br />

bluetooth 4.2 nie musisz martwić się<br />

o ilość fal elektromagnetycznych w Twoim<br />

mieszkaniu. Komunikacja odbywa się tylko<br />

wtedy, gdy wysyłasz polecenie do urządzenia<br />

wykonawczego.<br />

Umożliwianie dostępu do systemu innym<br />

użytkownikom jest łatwe. Zainstaluj<br />

aplikację Finder Yesly na kolejnym urzą-<br />

Fot. 1.<br />

Programowanie i sterowanie systemem<br />

może odbywać się przy pomocy darmowych<br />

aplikacji.<br />

dzeniu, zaloguj je i prześlij plan wpisując<br />

mail odbiorcy, podany w logowaniu nowego<br />

urządzenia, w swojej aplikacji.<br />

To proste!<br />

Mnogość zastosowań i prostota<br />

Yesly to dwa elementy wykonawcze<br />

– aktuator i ściemniacz.<br />

Wielofunkcyjne aktuatory YESLY 13.22,<br />

13.S2, 13.72 to urządzenia dwukanałowe<br />

– pozwalające na niezależne sterowanie<br />

dwoma odbiornikami za pomocą zwykłych<br />

monostabilnych przycisków. Mogą jednak<br />

pełnić wiele funkcji. Koniec z dobieraniem<br />

elementu wykonawczego do konkretnego<br />

zadania – postawiliśmy na uniwersalność.<br />

Typ 13.22 to elektroniczny wielofunkcyjny<br />

przekaźnik przeznaczony do montażu<br />

w puszkę fi 60 mm. Może realizować do 20<br />

Fot. 5.<br />

BEYON – bezprzewodowy przycisk<br />

YESLY można umieścić na dowolnej<br />

powierzchni.<br />

różnych funkcji (impulsowych, czasowych<br />

lub automatu do klatek schodowych)<br />

dedykowanych dla oświetlenia oraz wentylatorów.<br />

Zakres działania tego przekaźnika<br />

uzupełnia aktuator typu 13.S2 przeznaczony<br />

głównie do sterowania roletami i elektrycznymi<br />

zasłonami.<br />

Możliwości obydwu tych przekaźników<br />

łączy w sobie aktuator typu 13.72 kompatybilny<br />

z najpopularniejszymi włoskimi<br />

przełącznikami: AVE, BTicino, Gewiss,<br />

Simon-Urmet, Vimar.<br />

Ściemniacz oświetlenia 15.21, 15.71<br />

Potrzebujesz przyjemniejszej atmosfery w pokoju?<br />

Oglądasz film? Chcesz zostawić delikatne<br />

oświetlenie w pokoju dziecięcym na czas<br />

zasypania i wyłączyć je jak pójdziesz spać?<br />

Te funkcjonalności zapewni Ci nasz ściemniacz.<br />

Typ 15.21 jest dostosowany do montażu<br />

w puszkę fi 60 mm, natomiast typ 15.71<br />

jest kompatybilny z najpopularniejszymi<br />

gniazdami i przełącznikami ściennymi:<br />

AVE, BTicino, Gewiss, Simon-Urmet,<br />

Vimar. Wystarczy podłączyć go do istniejącej<br />

instalacji i upewnić się, że źródła światła są<br />

ściemnialne.<br />

Dołożyliśmy wszelkich starań aby zapomnieć<br />

o problemie mrużących „żarówek” przy niskim<br />

poziomie jasności. Możesz wybrać jeden<br />

z wielu dostępnych trybów ściemniania<br />

przy konfiguracji urządzenia, dostosowany<br />

do Twojego źródła światła. Można też ustawić<br />

tryb Automatyczny, wtedy ściemniacz nauczy<br />

się współpracować z Twoją „żarówką”.<br />

Jest niezwykle wszechstronny i nadaje się<br />

do każdej aplikacji, ze ściemnianymi lampami<br />

LED i CFL, lampami halogenowymi,<br />

statecznikami elektronicznymi oraz wieloma<br />

innymi.<br />

Uwolnij się od<br />

kosztownych remontów<br />

YESLY to nie tylko elementy wykonawcze.<br />

To też bezprzewodowe i bezbateryjne<br />

przyciski. Jeśli pojawi się potrzeba dodania<br />

wyłącznika, to można to zrealizować<br />

instalując przycisk BEYON. Nie musi być<br />

przytwierdzony do żadnej powierzchni.<br />

Jest dostępny w dwóch kolorach – czarnym<br />

i białym.<br />

Dzięki magnetycznej podstawce możesz<br />

zainstalować go na lodówce, przy szafce<br />

albo na lampie, którą zamierzasz sterować.<br />

W zestawie znajduje się też specjalna magnetyczna<br />

nalepka. Można dzięki niej przytwierdzić<br />

bezprzewodowy przycisk do niemetalicznych<br />

powierzchni.<br />

Dostępne są dwa wykonania 2-przyciskowe<br />

i 4-przyciskowe pozwalające na realizację<br />

wielu funkcji. Możemy swobodnie przydzielać<br />

zadania dla klawiszy. Nic nie stoi<br />

na przeszkodzie, aby jeden z nich odpowiadał<br />

za konkretny obwód np. włączenie<br />

i wyłączenie światła, drugi za współpracę<br />

z obwodem ściemnialnym, trzeci za sterowanie<br />

roletami, a czwarty był przypisany<br />

do scenariusza (sceny) np. wyłączenie całego<br />

oświetlenia w domu i opuszczenie rolet.<br />

Silikonowa nakładka na przycisku może zostać<br />

wymieniona na jeden z trzech dostępnych<br />

kolorów, które znajdują się standardowo<br />

w opakowaniu z przyciskiem BEYON<br />

(niebieski, ciemnoszary i biały).<br />

Zapomnij o wymianie baterii – przycisk<br />

Findera nie wymaga ich do pracy.<br />

Twój dom zapewni Ci teraz wyjątkowy<br />

komfort, a przyciski mogą być w dowolnych<br />

miejscach, spełniając to czego od nich<br />

oczekujesz.<br />

www.findernet.com<br />

28 <strong>Fachowy</strong> <strong>Elektryk</strong> <strong>Fachowy</strong> <strong>Elektryk</strong><br />

29


kable<br />

i przewody<br />

Przewody i kable Helukabel<br />

stosowane w trudnych warunkach przemysłowych<br />

oraz w górnictwie rywkowym<br />

Instalacje elektryczne stosowane w kopalniach odkrywkowych i zakładach przetwórczych kruszyw<br />

budowlanych muszą sprostać szczególnym wymaganiom. W tego typu aplikacjach przewody i kable<br />

są narażone na ciężkie, specyficzne warunki eksploatacji – duże zapylenie, wibracje, ciągle zmieniające<br />

się warunki atmosferyczne itp. Helukabel Polska, jako producent dostarczający kable i przewody<br />

stosowane w różnych aplikacjach i do różnych warunków pracy, może zaproponować odpowiednie<br />

rozwiązania dla przemysłu ciężkiego.<br />

Fot. 1.<br />

Ciężki przewód gumowy dla kopalni 0,6/1 kV.<br />

Proponowane rozwiązania to przede<br />

wszystkim przewody typu: NSSHÖU,<br />

TITANEX® H07RN-F, TITANEX®<br />

PREMIUM HO7RN-F.<br />

Budowa przewodu NSSHÖU:<br />

• giętka żyła miedziana ocynowana<br />

w klasie 5 według DIN VDE 0295<br />

• izolacja żył roboczych, ochronnej oraz<br />

neutralnej wykonana z mieszanki gumy<br />

etylenowo-propylenowej, typ mieszanki<br />

3GI3 (EPR) wg DIN VDE 0207 cz.20<br />

• powłoka wypełniająca ze specjalnej<br />

mieszanki gumowej, typ mieszanki<br />

GM1b wg DIN VDE 0207 cz.21<br />

• opona zewnętrzna wykonana ze specjalnej<br />

mieszanki kauczukowo-chloroprenowej,<br />

typ mieszanki 5GM5 wg DIN<br />

VDE 0207 cz.21 w kolorze żółtym.<br />

Przewód ten charakteryzuje się wysoką<br />

odpornością na uszkodzenia mechaniczne<br />

(np. rozdzieranie, cięcie czy ścieranie opony<br />

zewnętrznej) oraz wysoką odpornością<br />

na działanie olei, smarów czy chemikaliów.<br />

Jest także odporny na działanie wody i promieniowanie<br />

UV.<br />

NSSHÖU znajduje zastosowanie do zasilania<br />

maszyn i urządzeń między innymi w kopalniach<br />

odkrywkowych, wyrobiskach przy<br />

bardzo wysokich obciążeniach mechanicznych.<br />

Charakteryzuje się dużą żywotnością<br />

w ekstremalnie trudnych warunkach pracy.<br />

Przewody, które znajdują zastosowanie<br />

w przemyśle górniczym oraz innych gałęziach<br />

przemysłu ciężkiego to TITANEX<br />

i TITANEX PREMIUM. W przewodach<br />

tych zastosowano wysokiej jakości oponę<br />

zewnętrzną wykonaną z elastomeru usieciowanego,<br />

która wykazuje dużą odporność<br />

na uszkodzenia mechaniczne. Opona ta jest<br />

również olejoodporna i odporna na działanie<br />

wody i promieniowania UV. Tak samo<br />

jak w przewodzie NSSHÖU żyły mają kolorystykę<br />

wykonaną wg DIN VDE 0293-308.<br />

Przewód ten dopuszczony jest do stosowania<br />

w odkrywkowych zakładach górniczych<br />

dzięki spełnieniu wymagań normy PN-EN<br />

603 32-1-1:2010 (Badania palności kabli<br />

i przewodów elektrycznych i światłowodowych.<br />

Sprawdzenie odporności pojedynczego<br />

izolowanego przewodu lub kabla na pionowe<br />

rozprzestrzenianie płomienia). Atest<br />

wydany przez Instytut Technik Innowacyjnych<br />

EMAG®.<br />

Budowa przewodu TITANEX® H07RN-F:<br />

• giętka żyła miedziana, niepobielana wg<br />

IEC 60228 kl.5<br />

• izolacja: specjalny usieciowany elastometr<br />

• zakres temperatur<br />

– elastycznie od –25°C do +55°C<br />

– stacjonarnie od –25°C do +75°C<br />

• maksymalna temperatura pracy żył<br />

przewodzących: +60°C<br />

– dla instalacji ułożonych na stałe z dodatkową<br />

osłoną: +90°C<br />

– dla połączeń ruchomych: +60°C<br />

– przy zwarciu +200°C<br />

• napięcie nominalne: U0/U 450/750 V,<br />

a dla instalacji zabezpieczonych U0/U<br />

600/1000 V<br />

PROMOCJA<br />

• wysoka odporność na skręcanie<br />

• minimalny promień gięcia: w zależności<br />

od średnicy od 3 do 8 Ø kabla.<br />

Akcesoria kablowe<br />

Osprzęt kablowy<br />

kompleksowa oferta<br />

Dławiki kablowe<br />

Systemy ochrony kabli<br />

Osprzęt uzupełniający<br />

TITANEX ® PREMIUM to generacja kabli<br />

H07RN-F, którą opracowano z myślą<br />

o wyeliminowaniu wszystkich dotychczasowych<br />

ograniczeń. Jednocześnie zastosowano<br />

rozwiązania technologiczne, zapewniające<br />

im właściwości kabli H07RN8-F<br />

(odporność na zanurzenia do głębokości<br />

10 m), H07BN4-F (temperatura pracy<br />

+90°C) oraz H07BB-F (ekstremalnie niskie<br />

temperatury pracy do -50°C). W rezultacie<br />

połączenia doskonałej elastyczności<br />

izolacji i powłoki zewnętrznej oraz<br />

dobrej wytrzymałości na uszkodzenia<br />

mechaniczne TITANEX ® PREMIUM jest<br />

zalecany do stosowania jako kabel zasilający<br />

dźwigi portowe, maszyny budowlane<br />

na placach budów, instalacje chłodnicze,<br />

do ciężkich zastosowań w obszarach portów,<br />

na statkach czy platformach wiertniczych.<br />

Inny obszar zastosowań ze względu<br />

na bezhalogenową powłokę (LSOH)<br />

to instalacje w budynkach użyteczności<br />

publicznej, na lotniskach czy w tunelach<br />

drogowych.<br />

Przemysł ciężki i maszynowy jest jednym<br />

z bardziej wymagających rynków<br />

również ze względu na zmienne warunki<br />

obciążeń mechanicznych dla instalacji<br />

w układach ruchomych. Do grupy<br />

produktów spełniających warunki mobilnych<br />

zastosowań, tj. dedykowanych<br />

do zasilania napędów, zalicza się przewody<br />

Topflex, Multiflex wraz z osprzętem<br />

kablowym o wysokim stopniu odporności<br />

na drgania jak i środki aktywne<br />

chemiczne.<br />

Topflex-EMC-2YSLCY-J<br />

i Topflex-EMC-UV-2YSLCYK-J<br />

Asymetryczny przewód zasilający silniki<br />

0,6/1 kV, do podłączenia napędów<br />

z przetwornic częstotliwości, podwójnie<br />

Fot. 3.<br />

REKLAMA<br />

Kopalnia Pilawa.<br />

kable<br />

i przewody<br />

ekranowany, o niskiej pojemności pracy,<br />

a także do zastosowań w obszarach Ex.<br />

Temperatura pracy: połączenia ruchome<br />

od -5 do +70ºC, ułożenie na stałe od -40<br />

do +70°C. Liczba żył 4G. Przekroje żył<br />

od 1,5 do 185 . Wersja UV poza odpornością<br />

na promieniowanie umożliwia instalację<br />

bezpośrednio w gruncie.<br />

Fot. 2. Wytrzymały przewód gumowy TITANEX ® .<br />

osprzet@helukabel.pl<br />

www.sklephelukabel.pl<br />

30 <strong>Fachowy</strong> <strong>Elektryk</strong> <strong>Fachowy</strong> <strong>Elektryk</strong><br />

31


kable<br />

i przewody<br />

Topflex-EMC-3Plus-2YSLCY-J<br />

i Topflex-EMC-UV-3Plus-2YSLCYK-J<br />

Symetryczny przewód zasilający silniki<br />

0,6/1 kV, do podłączenia napędów<br />

z przetwornic częstotliwości, podwójnie<br />

ekranowany, o niskiej pojemności pracy,<br />

a także do zastosowań w obszarach EX.<br />

Temperatura pracy: połączenia ruchome<br />

od -5 do +70°C, ułożenie na stałe od -40<br />

do +70°C. Liczba żył 3x + 3Gx. Przekroje<br />

żył roboczych od 1,5 do 240 mm 2 ,<br />

gdzie budowa żył PE (suma 3G) stanowi<br />

połowę przekroju żyły roboczej. Wersja<br />

UV poza odpornością na promieniowanie<br />

umożliwia instalacji bezpośrednio<br />

w gruncie.<br />

zmierz<br />

PRZYTNIJ<br />

śODIZOLUJ<br />

śwygraj nagrody!<br />

Fot. 5.<br />

Fot. 4.<br />

Elastyczne przewody sterownicze PVC/PUR.<br />

Przewód dźwigowy, bębnowy NSHTÖU.<br />

Przewody zasilające<br />

dla trudnych warunków NSHTÖU<br />

Giętki, numerowany, olejoodporny, odporny<br />

na warunki atmosferyczne, 0,6/1 kV.<br />

Zarówno jego budowa warstwowego<br />

układu żył jak i konstrukcja wzmocnionej<br />

izolacji zewnętrznej pozwala na przeniesienie<br />

obciążeń osiowych bez stosowania<br />

dodatkowych elementów nośnych.<br />

Zaprojektowany dla stałego ruchu (wielokrotne<br />

zwijanie i rozwijanie). Dopuszczalna<br />

prędkość zwijania do 120 m/min.<br />

Temperatura pracy: połączenia ruchome<br />

od -35 do+70°C, ułożenie na stałe od -40<br />

do +70°C. Liczba żył od 3 do 30. Przekroje<br />

żył od 1,5 do 95 mm 2 .<br />

Multiflex 512-C-PUR<br />

Bardzo giętki, żyły numerowane, metrowany,<br />

ekran miedziany (dostępny także<br />

w wersji nieekranowanej), olejoodporny,<br />

odporny na warunki atmosferyczne. Temperatura<br />

pracy: połączenia ruchome od -40 do<br />

+70°C, ułożenie na stałe od -50 do<br />

+70°C. Liczba żył od 2 do 65. Przekroje<br />

żył od 0,5 do 16 mm 2 .<br />

Megaflex 500-C<br />

Giętki, żyły numerowane, metrowany, bezhalogenowy,<br />

olejoodporny odporny na UV,<br />

ekran miedziany (dostępny także w wersji<br />

nieekranowanej). Temperatura pracy: połączenia<br />

ruchome od -30 do +80°C, ułożenie<br />

na stałe od -40 do +80°C. Liczba żył od<br />

2 do 65, przekroje żył od 0,5 do 150 mm 2 .<br />

www.helukabel.pl<br />

FOT: ADOBE STOCK<br />

PARTNERZY:<br />

ORGANIZATOR:<br />

Wydawnictwo Target Press sp. z o.o. sp. k.<br />

wydawca dwumiesięcznika<br />

Zapraszamy elektryków<br />

do udziału w konkursach<br />

podczas targów<br />

Elektrotechnika<br />

13-15 marca <strong>2019</strong><br />

Warszawa EXPO XXI<br />

fachowy<br />

L<br />

MIEJSCE:<br />

EXPO XXI , ul. Prądzyńskiego 12/14, Warszawa<br />

hala nr 4, Strefa Instalatora<br />

32 <strong>Fachowy</strong> <strong>Elektryk</strong>


łączenie<br />

kabli i przewodów<br />

łączenie<br />

kabli i przewodów<br />

Mufy kablowe –<br />

dobór i właściwy montaż<br />

Jedną z podstawowych kategorii w każdym katalogu osprzętu kablowego, w każdym sklepie branżowym<br />

lub hurtowni, są mufy kablowe. Ich rola jest dwojaka: przede wszystkim łączą lub rozgałęziają<br />

kable, niezależnie od tego czy zabieg ma charakter naprawczy, czy też jest zaplanowaną zmianą istniejącego<br />

stanu. Oprócz tego mufy także izolują miejsce poddane zabiegowi, gwarantując zarazem, że<br />

dotychczasowe właściwości elektryczne zostaną zachowane.<br />

Podstawowa klasyfikacja<br />

i rodzaje muf kablowych<br />

Z punktu widzenia funkcji, mufy zazwyczaj<br />

dzieli się na dwie kategorie, jakimi są<br />

mufy przelotowe i mufy przejściowe. Te<br />

pierwsze służą do łączenia dwóch (lub więcej)<br />

odcinków tego samego rodzaju kabla<br />

i znajdują zastosowanie zdecydowanie<br />

częściej. Te drugie zaś łączą kable różnego<br />

rodzaju, takie jak choćby kable 3-fazowe<br />

z izolacją papierowo-olejową i kable z izolacją<br />

z termoplastycznych tworzyw sztucznych.<br />

Patrząc na parametry prądu przepływającego<br />

przez łączone lub rozgałęziane<br />

kable, wielu producentów i dystrybutorów<br />

dzieli je w swojej ofercie wstępnie na nisko,<br />

średnio i wysokonapięciowe, a dopiero<br />

dalej w obrębie każdej z tych trzech grup<br />

wyszczególnia mufy przelotowe i przejściowe.<br />

Inna klasyfikacja to bardzo ogólnikowy<br />

podział spotykany w niektórych hurtowniach,<br />

obejmujący mufy standardowe, oraz<br />

specjalistyczne, czyli przeznaczone m.in.<br />

do użytku z przewodami trakcyjnymi, kablami<br />

górniczymi czy sygnalizacyjnymi.<br />

Jednak w praktyce najczęściej spotykana<br />

typologia muf opiera się na technologii zastosowanej<br />

w danym rodzaju mufy, która<br />

z kolei zależy od kilku czynników, z rodzajem<br />

kabla, napięciem znamionowym, przekrojem<br />

i liczbą żył oraz warunkami w jakich<br />

przyjdzie jej pracować na czele. Ta<br />

klasyfikacja obejmuje sześć następujących<br />

typów muf: żelowe, żywiczne, taśmowe,<br />

hybrydowe czyli stanowiące połączenie<br />

dwóch pierwszych (taśmowo-żywiczne),<br />

termokurczliwe i zimnokurczliwe. Wszystkie<br />

one nie tylko rozgałęziają, łączą i izolują<br />

kable, ale też zabezpieczają je przed<br />

EKSPERT Fachowego<br />

<strong>Elektryk</strong>a<br />

wyciekami syciwa zawartego w papierowej<br />

izolacji oraz stanowią barierę dla wilgoci,<br />

która nie powinna wnikać do wnętrza<br />

połączenia. Ponadto, dzięki zastosowaniu<br />

wysokiej jakości komponentów i materiałów,<br />

w ogromnej większości mufy stanowią<br />

skuteczne zabezpieczenie przed potencjalnymi<br />

uszkodzeniami mechanicznymi.<br />

Mufy żelowe, mylone czasem z żywicznymi,<br />

stosuje się najczęściej w przypadku<br />

kabli niskonapięciowych. Występują pod<br />

postacią różnej wielkości i różnego kształtu<br />

sztywnych obudów, których wewnętrzne<br />

komory wypełnione są już fabrycznie specjalnym,<br />

izolującym żelem na bazie silikonu,<br />

odpornym na temperatury w zakresie<br />

nawet od -45ºC do aż +100ºC. Typowy żel<br />

stosowany w takich mufach odporny jest<br />

też na promieniowanie UV i cechuje się<br />

bezhalogenowością (nie rozprzestrzenia<br />

ognia), dużą rozciągliwością i elastycznością<br />

oraz zdolnością do izolowania nie tylko<br />

ciał stałych, ale też materiałów płynnych<br />

i półpłynnych.<br />

Mufy żywiczne to z zestawy złożone z komponentów<br />

potrzebnych do uzyskania żywicy,<br />

taśmy uszczelniającej oraz 2-częściowej<br />

formy z tworzywa sztucznego, którą wypeł-<br />

Mufy termokurczliwe zrobiły swoistą<br />

karierę na rynku polskim, mimo że ich<br />

montaż jest nieco bardziej czasochłonny.<br />

Co więc stoi za ich sukcesem, jakie czynniki<br />

go wygenerowały?<br />

Wojciech Grabowski<br />

Kierownik Produktu<br />

(osprzęt termokurczliwy)<br />

RADPOL S.A<br />

Różnorodność produkowanych i stosowanych<br />

w Polsce kabli, które z różnych przyczyn ulegają<br />

uszkodzeniom, a także konieczność wymiany wyrobów<br />

kablowych o przestarzałej budowie, w znacznej<br />

mierze przyczyniły się do rozwoju materiałów<br />

termokurczliwych stosowanych w konstrukcjach<br />

muf i głowic kablowych. Unikatowa cecha jaką<br />

posiadają wyroby termokurczliwe to tzw. „pamięć<br />

kształtu”, umożliwiająca trwale i skuteczne odtworzenie<br />

poszczególnych warstw izolacyjnych kabli<br />

w miejscu ich łączenia.<br />

Mufy i głowice kablowe wykonane z materiałów<br />

modyfikowanych za pomocą wiązki elektronów,<br />

charakteryzuje doskonała wytrzymałość elektryczna<br />

i mechaniczna, a dzięki swojej konstrukcji,<br />

są całkowicie szczelne i odporne na warunki środowiskowe,<br />

napięciowe i przeciążenia elektryczne<br />

sieci, zapewniając długotrwałą i bezawaryjną pracę<br />

linii kablowej.<br />

Fot: Radpol<br />

Fot.1.<br />

nia się izolującą żywicą powstałą z połączenia<br />

dwóch wspomnianych komponentów:<br />

płynnej żywicy i utwardzacza. Mufy tego<br />

rodzaju zapewniają wysoki stopień ochrony<br />

połączenia przed uszkodzeniami mechanicznymi.<br />

Mufy taśmowe to – jak nazwa mówi – połączenia,<br />

w których podstawowym elementem<br />

są taśmy izolujące i przewodzące oraz<br />

wzmacniające. Odtwarzają one i niejako<br />

zastępują oryginalne składniki łączonych<br />

Fot: Radpol<br />

Fot.1.<br />

Mufy z serii JLP-CX4 (S) dedykowane są do kabli 4-żyłowych z izolacją polimerową,<br />

z żyłami o przekroju od 16 do 240 mm.<br />

kabli. Są bardzo tanim i popularnym sposobem<br />

naprawiania różnych rodzajów<br />

przewodów.<br />

Mufy taśmowo-żywiczne czyli hybrydowe,<br />

to połączenie cech muf taśmowych<br />

i żywicznych. W rozwiązaniu tym, po wykonaniu<br />

połączeń taśmowych, na koniec<br />

wtryskuje się do formy żywicę utwardzalną<br />

powstałą z dwóch opisanych wcześniej<br />

składników, uzyskując trwale zabezpieczone<br />

połączenie.<br />

Mufy termokurczliwe, które są niezwykle<br />

popularne w Polsce, osiągają równomierny<br />

docisk radialny po skurczeniu<br />

się wskutek działania na nie odpowiednio<br />

dobraną, niezbyt wysoką temperaturą<br />

(palnik, opalarka). Obkurczony prefabrykat<br />

tworzy niepalną warstwę izolacji<br />

i ekranu o grubości równomiernej na całym<br />

obwodzie.<br />

Mufy z serii ZRM stosuje się ze złączkami do zaprasowania przy kablach o izolacji<br />

polimerowej.<br />

Mufy zimnokurczliwe to takie, które zachowują<br />

trwałość swoich parametrów nawet<br />

przy temperaturach rzędu 80-100ºC.<br />

Są elastyczne, odporne na działanie wilgoci,<br />

ich docisk radialny jest stały a ich instalacja<br />

nie wymaga oddziaływania wysoką<br />

temperaturą – stąd ich nazwa. Dobrym<br />

przykładem takich muf są mufy z gumy<br />

silikonowej, cieszącej się coraz większą<br />

Typowe zastosowania<br />

najpopularniejszych<br />

rodzajów muf:<br />

Każda mufa może pracować<br />

z różnego rodzaju kablami,<br />

gdyż wszystkie są w mniejszym<br />

lub większym stopniu<br />

uniwersalne. Mimo to warto<br />

pamiętać o typowych zastosowaniach<br />

dla każdego z opisanych<br />

wyżej rodzajów muf<br />

– zastosowaniach wymienionych<br />

poniżej.<br />

• mufy termokurczliwe:<br />

wszelkie kable wielożyłowe<br />

o izolacji polimerowej,<br />

gumowej, z PCV lub<br />

papierowej, opancerzone<br />

lub nieopancerzone, kable<br />

i przewody giętkie ekranowane<br />

i nieekranowane,<br />

we wszelkich aplikacjach<br />

oprócz stref zagrożenia<br />

wybuchem,<br />

• mufy żelowe, żywiczne<br />

i zimnokurczliwe: wszelkie<br />

przewody i kable wielożyłowe<br />

z tworzyw sztucznych,<br />

ekranowane jak i nieekranowane,<br />

w aplikacjach<br />

podziemnych i napowietrznych,<br />

również w strefach<br />

zagrożenia wybuchem<br />

(kopalnie) i wszędzie tam,<br />

gdzie izolacja przed wilgocią<br />

jest priorytetem,<br />

• mufy taśmowe: wszelkie<br />

przewody i kable wielożyłowe<br />

z tworzyw sztucznych, ekranowane<br />

jak i nieekranowane,<br />

w aplikacjach napowietrznych,<br />

również w strefach<br />

zagrożenia wybuchem.<br />

popularnością dzięki świetnym właściwościom<br />

izolacyjnym i niskiemu wskaźnikowi<br />

odkształceń trwałych.<br />

Jaka mufę wybrać? – zasady<br />

prawidłowego doboru oraz montażu<br />

Przy doborze muf kablowych uwzględnia<br />

się wiele czynników jednak kluczowymi<br />

są parametry techniczne każdego z opisanych<br />

powyżej rodzajów muf, czas i stopień<br />

trudności instalacji mufy, jej uniwersalność,<br />

34 <strong>Fachowy</strong> <strong>Elektryk</strong> <strong>Fachowy</strong> <strong>Elektryk</strong><br />

35


łączenie<br />

kabli i przewodów<br />

łączenie<br />

kabli i przewodów<br />

Fot: Radpol<br />

Fot.1.<br />

Seria JHP-6-CF3 to mufy przelotowe do kabli 3-żyłowych o nieekranowanej izolacji<br />

papierowej i wspólnej powłoce metalowej.<br />

wielkość mufy i umiejętności samego instalatora.<br />

Należy pamiętać, że każdy rodzaj<br />

mufy dostępny na rynku, zawiera swoją<br />

dokładną specyfikację, wskazującą nie tylko<br />

na rodzaje kabli które dana mufa może<br />

łączyć, ilość i przekroje żył czy rodzaje<br />

izolacji i ekranu zastosowanego w kablu,<br />

ale też na dopuszczalną wysokość napięcia<br />

prądu, przeznaczenie kabla i kilka innych<br />

aspektów. Pozwala to na precyzyjne poruszanie<br />

się w obrębie oferty katalogowej<br />

każdej hurtowni i producenta, dzięki czemu<br />

łatwo jest dokonać właściwego wyboru,<br />

nawet wtedy, gdy właściwe połączenie<br />

można osiągnąć korzystając z muf dwóch<br />

lub trzech rodzajów.<br />

Fot: Janex-Elektro<br />

Fot.1.<br />

Niezależnie od tego, po jaki typ muf sięgnie<br />

fachowiec, ich montaż jest zawsze łatwy<br />

i szybki, co wynika nie tylko z cech konstrukcyjnych<br />

samych muf, ale też z prostego faktu,<br />

jakim jest błyskawiczne przygotowanie<br />

kabla: wymaga ono właściwie tylko kowarki<br />

do usunięcia ekranu i izolacji. Wszystkie<br />

mufy pochodzące z legalnych źródeł są wyposażane<br />

w instrukcje montażowe w odpowiednim<br />

języku. Dostarczane są w postaci<br />

zestawów montażowych, które zawierają<br />

wszystkie konieczne do instalacji mufy komponenty<br />

oraz części w odpowiednim stanie.<br />

Instalacja wspomnianych wcześniej muf<br />

żelowych sprowadza się do wciśnięcia końców<br />

kabli ze złączkami do wewnętrznej ko-<br />

Seria GVAM to mufy żelowe przelotowo-rozgałęźne, do mocowania na masztach jak<br />

też umieszczania w gruncie.<br />

mory mufy, fabrycznie już wypełnionej żelem.<br />

Następnym i ostatnim zarazem etapem<br />

instalacji jest zatrzaśnięcie obudowy mufy,<br />

która natychmiast jest gotowa do pracy pod<br />

napięciem.<br />

Montaż zestawu termokurczliwego jest<br />

możliwy dzięki temu, że osprzęt dostarczany<br />

jest w stanie rozciągniętym, co pozwala<br />

go nałożyć na uprzednio przygotowane<br />

kable. Działając średniotemperaturowym<br />

ogrzewaniem (z reguły bezpieczne optimum<br />

to 120ºC) poprzez użycie palnika gazowego<br />

lub opalarki, instalator wywołuje<br />

obkurczenie rękawa, którego wewnętrzna<br />

strona pokryta jest termotopliwymi klejami<br />

i wypełniaczami umożliwiającymi termomechaniczną<br />

adhezję warstw po usunięciu<br />

znajdującego się między nimi powietrza.<br />

Instalacja muf zimnokurczliwych – takich<br />

jak wcześniej opisane mufy z gumy silikonowej<br />

– zaczyna się oczywiście tak jak<br />

zwykle od połączenia żył kabla, na przykład<br />

poprzez użycie złączki prasowanej lub<br />

śrubowej. Kolejnym etapem jest nałożenie<br />

masy wypełniającej, której zadaniem jest<br />

też uszczelnienie połączenia. Na koniec<br />

wstępnie rozciągnięty rękaw, umieszczony<br />

na usuwanej spirali nośnej, jest nasuwany<br />

na miejsce połączenia. Po usunięciu spirali<br />

nośnej następuje stopniowe obkurczenie<br />

gumowo-silikonowego rękawa bez wywierania<br />

na niego wpływu poprzez podwyższoną<br />

temperaturę.<br />

Mufy żywiczne stosuje się do łączenia lub<br />

rozgałęziania kabli wielożyłowych o izolacji<br />

z tworzyw sztucznych lub z papieru z syciwem.<br />

Ich instalacja polega na połączeniu<br />

kabli a następnie wypełnieniu formy<br />

mieszanką uzyskaną z połączenia<br />

płynnej żywicy i utwardzacza.<br />

Z reguły jest to żywica na bazie<br />

poliuretanu, która dzięki szybkiemu<br />

utwardzeniu izoluje, uszczelnia<br />

i zabezpiecza złącze.<br />

Montaż mufy taśmowej polega<br />

w skrócie na połączeniu<br />

żył za pomocą złączek,<br />

odtworzeniu ekranowania<br />

dzięki przewodzącej<br />

taśmie samospajalnej, odtworzeniu<br />

izolacji kabla taśmą izolacyjną<br />

i na koniec na stworzeniu zewnętrznej<br />

powłoki zabezpieczającej przy użyciu<br />

wzmocnionej taśmy lub przy użyciu koszulki<br />

termokurczliwej z warstwą klejącą.<br />

Fachowcy zajmujący się na co dzień montażem<br />

muf różnego rodzaju, wskazują<br />

na jedną podstawową zasadę, która mówi, iż<br />

najkrótszy czas instalacji mufy uzyskuje się<br />

wtedy, gdy komponentów potrzebnych przy<br />

instalacji jest najmniej. Dlatego najszybciej<br />

prace wykonuje się stosując prefabrykaty<br />

wielowarstwowe, w których od razu zawarta<br />

jest izolacja i ekran. Czynności takie jak<br />

konieczność przygotowania kabla, konieczność<br />

łączenia żył złączkami czy nasuwanymi<br />

rękawami z plecionki, oczywiście wydłużają<br />

czas montażu mufy. Ale są też inne,<br />

dodatkowe i konieczne prace, wynikające<br />

z aspektów technicznych poszczególnych<br />

typów muf. W przypadku muf termokurczliwych<br />

dochodzi czas potrzebny na ogrzanie<br />

prefabrykatu. Przy mufach żywicznych<br />

dodatkową czynnością jest tworzenie mieszanki<br />

z dwóch komponentów. Łatwo więc<br />

zauważyć, że różnice w czasie wykonania<br />

połączenia różnymi metodami mogą sięgać<br />

kilkunastu minut.<br />

Łukasz Lewczuk<br />

Na podstawie materiałów publikowanych<br />

m.in. przez: Radpol S.A., Elnord,<br />

Protekol Sp. z o.o., Janex Elektro Sp.j.<br />

oraz Ensto Pol Sp. z o.o.<br />

i Energy-Partners Sp. z o.o.<br />

EKSPERT Fachowego<br />

<strong>Elektryk</strong>a<br />

Mufy żywiczne cieszą się dużym uznaniem na rynku polskim.<br />

Co stoi za ich sukcesem, jakie czynniki to wygenerowały?<br />

Marcin Muszyński<br />

kierownik działu handlowego<br />

Janex-Elektro<br />

J. i J. Mieszczak sp.j.<br />

Fot.1.<br />

Uniwersalne puszki montażowe umozliwiają połączenie przewodów różnego<br />

rodzaju, dając ochronę w stopniu IP68.<br />

Mufy żywiczne stosowane są już od kilkudziesięciu<br />

lat i to one były tymi pierwszymi gotowymi<br />

zestawami do zastosowań w energetyce zawodowej<br />

i przemyśle. Dopiero później (w latach<br />

70-tych) zostały opracowane materiały na bazie<br />

polimerów, szczególnie ważne dla energetyki<br />

zawodowej, ze względu na lekkość materiałów<br />

i bardzo dobre właściwości dielektryczne (szczególnie<br />

jeśli chodzi o poliolefiny sieciowane).<br />

Natomiast mufy zalewane różnego rodzaju żywicami<br />

lub żelami od kilkunastu lat są nadal<br />

coraz częściej wykorzystywane do zastosowań<br />

głównie w przemyśle i górnictwie oraz wszędzie<br />

tam gdzie nie można używać materiałów<br />

termokurczliwych (np. ze względu na użycie<br />

palnika do obkurczania lub nagrzewnic elektrycznych).<br />

Na początku wykorzystywano różnego<br />

rodzaju lepiki asfaltowe, później żywice<br />

epoksydowe, a od kilkunastu lat weszły do<br />

użytku żywice poliuretanowe i to one wyznaczają<br />

trend w tej technologii. Posiadają bardzo<br />

dobre właściwości dielektryczne. Mufy żywiczne<br />

są szczelne wzdłużnie i poprzecznie i mogą<br />

być stosowane w zanurzeniu nawet na dużych<br />

głębokościach. Coraz to nowe generacje żywic<br />

poprawiają wszystkie właściwości, poprzez<br />

czas magazynowania nawet do 40 miesięcy od<br />

momentu wyprodukowania (np. mufy GT-A produkcji<br />

FiloForm/GT), szybki proces wiązania<br />

i niskie temperatury reakcji podczas twardnienia.<br />

Dodatkowo pojawiły się nowoczesne żele<br />

na bazie silikonu lub bezhalogenowe, nieszkodliwe<br />

dla człowieka i środowiska. Służą one jako<br />

gotowe wypełnienia muf dla bardzo szybkiego<br />

montażu (Smart-Joint, Gelbox, mufy GTQ ) oraz<br />

są sprzedawane osobno do dowolnych zastosowań<br />

jako półpłynne żele stosowane do uszczelnień<br />

wszystkich połączeń elektrycznych, oraz<br />

wszędzie tam gdzie nie jest mile widziana wilgoć<br />

(żywica GAM, żele GTQ, GKM).<br />

Żywice i żele są stosowane i będą nadal, ze<br />

względu na szeroki wachlarz zastosowań i brak<br />

konieczności wykorzystywania specjalnych<br />

narzędzi. Dodatkowo coraz to nowe generacje<br />

żywic poliuretanowych i żeli są konkurencyjne<br />

cenowo w stosunku do innych technologii.<br />

Fot: Janex-Elektro<br />

36 <strong>Fachowy</strong> <strong>Elektryk</strong> <strong>Fachowy</strong> <strong>Elektryk</strong><br />

37


łączenie<br />

kabli i przewodów<br />

łączenie<br />

kabli i przewodów<br />

JLZR – mufy żywiczne rozgałęźne 0,6/1 kV<br />

W oferowanych przez RADPOL S.A. mufach stosuje się różne systemy połączenia żył.<br />

PROMOCJA<br />

W mufach kablowych przelotowych<br />

i przejściowych 0,6/1 kV żyły kabli<br />

można łączyć standardowymi złączkami<br />

do zaprasowania, złączkami wg normy<br />

DIN lub złączkami śrubowymi. W przypadku<br />

wykonywania mufy rozgałęźnej<br />

potocznie zwanej trójnikową, zastosowano<br />

metodę połączenia żył poprzez zacisk<br />

pierścieniowy. Metoda ta umożliwia<br />

podłączenie kabla odgałęźnego do kabla<br />

magistralnego bez wyłączenia zasilania.<br />

Dawniej, w przypadku podłączenia do sieci<br />

nowych gospodarstw domowych, tego<br />

typu połączenia realizowano za pomocą<br />

zwykłych zacisków nieizolowanych,<br />

co powodowało konieczność odłączenia<br />

na czas montażu odgałęzienia odbiorców<br />

energii elektrycznej zasilanych z kabla<br />

głównego. Aby zniwelować tego typu<br />

utrudnienia i wykonywać podłączanie nowych<br />

odbiorców do sieci, w mufach trójnikowych<br />

zastosowano izolowany zacisk,<br />

który zakładany jest na kablu będącym<br />

pod napięciem. Montaż zacisku pierścieniowego,<br />

w znacznym stopniu skrócił<br />

czas podłączania nowych użytkowników,<br />

a jednocześnie poprawił bezpieczeństwo<br />

pracy montera. W czasie montażu nie narusza<br />

się struktury kabla, zdejmowana jest<br />

tylko zewnętrzna jego powłoka, co istotnie<br />

redukuje niebezpieczeństwo uszkodzenia<br />

kabla. Po zdjęciu zewnętrznej<br />

powłoki pomiędzy żyły kabla głównego<br />

umieszczane są wkładki dystansowe,<br />

a sam montaż zacisku polega na dokręceniu<br />

kluczem dynamometrycznym dwóch<br />

śrub, powodujących przebicie izolacji żył<br />

kabla głównego. Następnie w 4 otworach<br />

umieszczane są i dokręcane odizolowane<br />

żyły kabla odgałęźnego.<br />

Mufy rozgałęźne oparte są na technologii<br />

żywicznej, a montaż odbywa się bez<br />

użycia źródła ciepła, nie są również wymagane<br />

specjalistyczne narzędzia w postaci<br />

praski hydraulicznej. W skład mufy<br />

oprócz zacisku pierścieniowego wchodzą<br />

dwuczęściowa, zatrzaskowa, przezroczysta<br />

forma, mieszanka żywicy poliuretanowej<br />

(żywica, utwardzacz), gąbki<br />

uszczelniające, rękawice ochronne oraz<br />

instrukcja montażu.<br />

W idealnie dopasowanej do złącza formie,<br />

nie wymagającej docinania, miejsce<br />

połączenia kabli w zacisku odgałęźnym<br />

jest doskonale widoczne przed zaizolowaniem.<br />

Zawarta w mufie żywica poliuretanowa<br />

dostarczana jest w dwukomorowym<br />

worku, umożliwiającym łatwe i szybkie<br />

zmieszanie składników. W trakcie mieszania<br />

monter nie ma bezpośredniego<br />

kontaktu z żywicą, a załączone rękawice<br />

ochronne są dodatkowym elementem bezpieczeństwa<br />

pracy. Każde opakowanie posiada<br />

własny niepowtarzalny numer partii,<br />

datę użycia oraz pełne oznakowanie dotyczące<br />

bezpieczeństwa. Podwójny system<br />

pakowania żywicy, gwarantuje szczelność<br />

oraz chroni przed uszkodzeniami w trakcie<br />

transportu. Zewnętrzny worek wykonany<br />

z aluminium, zapewnia dodatkową<br />

ochronę przed wpływem warunków atmosferycznych,<br />

jednocześnie umożliwiając<br />

czteroletni okres przechowywania.<br />

Wymieszana żywica całkowicie wypełnia<br />

formę, jest odporna na promieniowanie UV,<br />

czynniki chemiczne, zapewnia doskonałą<br />

izolację elektryczną oraz całkowitą szczelność<br />

złącza dzięki czemu mufy mogą być<br />

stosowane w gruncie, w wodzie, wewnątrz<br />

budynku, w kanałach kablowych.<br />

Zastosowane w mufach rozgałęźnych<br />

zaciski pierścieniowe samoprzebijające<br />

izolację, mogą być przeznaczone do odgałęzienia<br />

kabli o żyłach aluminiowych<br />

i miedzianych, okrągłych lub sektorowych,<br />

jedno lub wielodrutowych bez<br />

konieczności cięcia kabla głównego.<br />

Kompaktowa budowa zacisku umożliwia<br />

wykonanie małogabarytowego odgałęzienia<br />

kablowego, mieszczącego się<br />

w ciasnych kanałach kablowych.<br />

Nowe mufy rozgałęźne mogą być stosowane<br />

do wykonywania przyłączy kablowych<br />

dla gospodarstw domowych,<br />

oświetlenia ulicznego, dla kabli energetycznych<br />

na napięcie znamionowe<br />

0,6/1(1,2) kV, czterożyłowych o izolacji<br />

z tworzy sztucznych typu Y(A)KY, Y(A)<br />

KXS i przekrojach żył kabla głównego<br />

16-240 mm 2 oraz o przekrojach żył kabla<br />

odgałęźnego 6-70 mm 2 .<br />

Jakość połączeń kabli decyduje o niezawodności<br />

całej sieci energetycznej. Potwierdzeniem<br />

najwyższej jakości jest pozytywna<br />

ocena techniczna z Instytutu Energetyki<br />

w Warszawie, gdzie mufy rozgałęźne JLZR<br />

oferowane przez RADPOL S.A. zostały<br />

poddane badaniom na zgodność z normą<br />

PN-EN 50393:2006.<br />

REKLAMA<br />

www.radpol.eu<br />

38 <strong>Fachowy</strong> <strong>Elektryk</strong> <strong>Fachowy</strong> <strong>Elektryk</strong><br />

39


łączenie<br />

kabli i przewodów<br />

łączenie<br />

kabli i przewodów<br />

Złączki elektrotechniczne ETB dla dużych prądów<br />

i złączki z układem elektronicznym firmy ELEKTRO<br />

Znany czeski producent złączek elektrotechnicznych firma ELEKTRO rozpoczęła produkcję złączek<br />

ETB. Rozpoczęcie produkcji jest odpowiedzią na zapotrzebowanie rynku, a w szczególności firm prefabrykujących<br />

rozdzielnie elektryczne.<br />

Złączki te są całkowicie zabudowane ze<br />

wszystkich stron solidną obudową wykonaną<br />

z polyamidu, tworzywa bezhalogenkowego.<br />

Typoszereg podłączanych przewodów<br />

to 50, 95, 150 i 240 mm2. Dla każdego<br />

z tych przekrojów złączki wykonane są jako<br />

jednotorowe (jedno wejście jedno wyjście)<br />

i bloki rozdzielcze (jedno wejście i trzy<br />

wyjścia). Dla tych parametrów każdy rodzaj<br />

złączki jest oferowany w trzech kolorach:<br />

szarym, niebieskim N i żółto-zielonym.<br />

Ponadto, dla przekroju 50 mm2, oferuje się<br />

blok rozdzielczy 6-cio zaciskowy (jedno<br />

wejście, pięć wyjść), wykonany w trzech<br />

kolorach (szarym, niebieskim i żółto-zielonym)<br />

oraz wykonanie jako 3 tory rozwarte,<br />

do podłączenia faz L1, L2, L3.<br />

Złączki 50, 95, 150 mm2, jednotorowe<br />

i dwutorowe przystosowane są do montażu<br />

na szynie nośnej TH35, natomiast złączki<br />

240 mm2 montuje się przy pomocy dwóch<br />

śrub na płycie montażowej.<br />

Masywne części przewodzące złączek wykonane<br />

są z pocynowanego stopu aluminium.<br />

Przewody przykręcane są solidnymi śrubami<br />

ampulowymi.<br />

Do złączek można podłączać przewody<br />

miedziane (EN 60947-7-1) i aluminiowe<br />

(EN 61238-1).<br />

Wszystkie złączki posiadają odpowiedni<br />

certyfikat CE. W celu zapoznania się z dokładnymi<br />

parametrami technicznymi zapraszamy<br />

na stronę: www.istpol.pl.<br />

Ponadto w ofercie firmy Elektro znajdziemy<br />

podstawowe moduły elektroniczne<br />

Fot. 1. RSE 4D R1A.<br />

umieszczone w typowych obudowach złączek<br />

elektrotechnicznych przystosowanych<br />

do montażu na szynie TH 35 i TH 15.<br />

Typoszereg RSE D<br />

RSE D R1A – Złączka z diodą ochronną<br />

i diodą separacyjną.<br />

Podstawą zacisku jest jedna dioda krzemowa<br />

NP 1000 V / 1 A .<br />

Zastosowanie: ładowanie akumulatorów<br />

z zewnętrznego źródła, ochrona przed niepożądanym<br />

przenoszeniem sygnału napięciowego<br />

(obwody logiczne), ochrona przed<br />

przepięciami (włączanie cewek elektromagnetycznych<br />

np. styczniki, zawory elektromagnetyczne),<br />

testowanie obwodów lamp<br />

kontrolnych.<br />

RSE D S1A – Złączka z ochronną diodą<br />

Schottky’ego.<br />

Podstawą zacisku jest krzemowa dioda<br />

Schottky`ego 1000V / 1 A.<br />

Typoszereg RSE LD<br />

W złączce zainstalowano diodę LED i stabilizator<br />

prądu zapewniający jej stałe świecenie<br />

w całym zakresie napięcia roboczego.<br />

Zastosowanie: sygnalizacja świetlna z częstym<br />

włączaniem urządzeń (długa żywotność).<br />

Maksymalne napięcie wejściowe<br />

-30 V ÷ 30 V. Napięcie robocze 3 VDC...<br />

30 VDC, pobór prądu < 5 mA.<br />

Typoszereg RSE PC<br />

W złączce zainstalowano jeden polimerowy<br />

bezpiecznik wielokrotnego użytku<br />

Fot. 2. RSE KT U8A. Fot. 3. RSE LD R24V.<br />

z dodatnim współczynnikiem ciepła<br />

(PPTC) 30 VDC od 0,05 do 1,5 A i 24 VDC<br />

od 2 do 3 A. Maksymalne napięcie robocze<br />

wynosi 30 VDC.<br />

Zastosowanie: ochrona przeciążeniowa sieci<br />

danych, zastępuje bezpieczniki rurkowe<br />

(wyjścia PLC, przekaźniki, styczniki, czujniki,<br />

zawory elektromagnetyczne).<br />

Złączka z bezpiecznikiem<br />

polimerowym PC i diodą LED<br />

W złączce zainstalowano jeden polimerowy<br />

bezpiecznik wielokrotnego użytku<br />

z dodatnim współczynnikiem ciepła (PPTC)<br />

30 VDC od 0,05 do 1,5 A i 24 VDC od 2 do 3 A<br />

i diodą sygnalizacyjną LED informującą<br />

o rozłączeniu bezpiecznika. Aby sygnalizacja<br />

rozłączenia działała, należy zachować<br />

polaryzację podłączenia modułu zgodnie ze<br />

schematem. Maksymalne napięcie robocze<br />

30 VDC.<br />

Typoszereg RSE TL<br />

W złączce zainstalowano dwukierunkową<br />

diodę transil 1,5 kW / 1 ms (400 W / 10 ms).<br />

Charakterystyka diody jest podobna<br />

do dwóch połączonych szeregowo i przeciwnie<br />

diod Zenera.<br />

Zastosowanie: ochrona przeciwprzepięciowa<br />

podłączonych obwodów od 5 do 440 V.<br />

Przede wszystkim jako EMI (Electromagnetic<br />

Interference), ochrona przed wyładowaniami<br />

antystatycznymi, szybkimi przełączeniami,<br />

falą udarową itp.<br />

Typoszereg RSE 4D<br />

RSE 4D R1A – złączka z mostkiem prostowniczym.<br />

W złączce zainstalowano cztery krzemowe<br />

diody NP 1000 V / 1 A połączone w mostek<br />

Graetza. Zastosowanie: zasilania elementów<br />

i obwodów prądu stałego (kontrolki,<br />

zawory elektromagnetyczne, stabilizatory<br />

napięcia).<br />

RSE 4D S1A – złączka z mostkiem prostowniczym<br />

na diodach Schottky’ego.<br />

PROMOCJA<br />

Fot. 4. ETB 2X50 zielona. Fot. 5. ETB 3X50 szara. Fot. 6. ETB 95 niebieska.<br />

W złączce zainstalowano cztery krzemowe<br />

diody Schottky`ego 30 V / 200 mA połączone<br />

w mostek. Zastosowanie: podobne<br />

jak w przypadku RSE 4D R1A, ale w ekstremalnie<br />

szybkich obwodach wyłączających<br />

(MHz). W stosunku do standardowych<br />

diod mają wyraźnie niższy spadek<br />

napięcia. Zastosowanie: zasilanie sprzętu<br />

komputerowego, urządzeń radarowych.<br />

Konstrukcyjnie moduł mostkowy jest przeznaczony<br />

do montażu na standardowej<br />

JAKOŚĆ I NIEZAWODNOŚĆ<br />

listwie nośnej o szerokości 30 mm. Obudowa<br />

modułu zapewnia stopień ochrony IP20.<br />

RSE KT U – złączka z wyłącznikiem mocy<br />

względem zasilania.<br />

W złączce zainstalowano tranzystor mocy,<br />

z otwartym kolektorem (30 V / 2,5 A),<br />

sygnalizacyjną diodę LED, ochronną<br />

diodę do włączania obciążenia indukcyjnego<br />

i moduł o obciążeniu 2 A z ochroną<br />

przeciwprzepięciową (bezpiecznik wielokrotnego<br />

użytku).<br />

Formato vectorial de Adobe Illustrator para tamaños mayores de 6 cm. de ancho.<br />

Typoszereg<br />

RSE SSR, RSE KT<br />

RSE SSR AC1A – złączka z przekaźnikiem<br />

półprzewodnikowym.<br />

W złączce zainstalowano półprzewodnikowy<br />

przekaźnik mocy z galwaniczną separacją,<br />

(wytrzymałość izolacji 1500 VAC),<br />

sygnalizacyjną diodę LED, ochronną dwukierunkową<br />

diodę transil.<br />

Zastosowanie: włączanie obciążenia do<br />

250 VAC / 1 A.<br />

RSE KT DC – złączka z półprzewodnikowym<br />

przekaźnikiem 24 VDC.<br />

W złączce zainstalowano przetwornicę,<br />

transformator operacyjny (wejście 40 VDC,<br />

wytrzymałość izolacji 1500 VDC), tranzystor<br />

mocy (30 V / 2, 8, 15 A), sygnalizacyjną<br />

diodę LED, ochronną diodę transil do włączania<br />

obciążenia indukcyjnego. Zastosowano<br />

ochronę nadmiarowo-prądową (bezpiecznik<br />

wielokrotnego użytku).<br />

mgr inż. Bogdan Mędrek<br />

ISTPOL Sp. z o.o.<br />

www.istpol.pl<br />

REKLAMA<br />

www.istpol.pl<br />

Przedstawicielstwo w Polsce | ISTPOL Sp. z o.o. | 03-565 Warszawa | ul. Kolonijna 3<br />

tel./fax (22) 663 48 15, 639 86 48, 743 69 79 | fax (22) 743 69 77 | e-mail: istpol@istpol.pl | www.istpol.pl<br />

40 <strong>Fachowy</strong> <strong>Elektryk</strong> <strong>Fachowy</strong> <strong>Elektryk</strong><br />

41


produkty<br />

elektroinstalacyjne<br />

Akcesoria uniwersalne w ofercie firmy Spelsberg<br />

Firma Spelsberg – światowy lider w produkcji obudów, skrzynek i puszek odgałęźnych posiada<br />

w swojej ofercie szeroką gamę akcesoriów dopasowanych do swoich produktów, ale także uniwersalnych<br />

tzn. możliwych do stosowania w innych wyrobach elektrotechnicznych.<br />

PROMOCJA<br />

www.spelsberg.pl<br />

Wśród akcesoriów dedykowanych wyróżnić<br />

możemy np.: płyty montażowe (metalowe<br />

lub izolacyjne), szyny nośne, uchwyty PCB,<br />

zaciski, pokrywy boczne (przygotowane<br />

dla konkretnych dławnic lub gładkie do samodzielnej<br />

obróbki), uchwyty zewnętrzne,<br />

zestawy zamków, zawiasów czy też umożliwiające<br />

łączenie obudów (IP54 lub IP66).<br />

Zastosowanie akcesoriów dedykowanych pasujących<br />

do konkretnej obudowy czy puszki<br />

oraz rozstawu wewnętrznych otworów montażowych<br />

znacząco ułatwia i przyspiesza prace<br />

instalatorskie oraz redukuje do niezbędnego<br />

min. zaplecze warsztatowo-maszynowe.<br />

Do grupy akcesoriów uniwersalnych zaliczyć<br />

możemy np.: dławnice kablowe schodkowe lub<br />

membranowe podwójne (od IP54 do IP66, kolory<br />

szare lub czarne, M16 do M40), dławnice<br />

kablowe skręcane z odciążeniem kabla oferowane<br />

w zestawach z przeciwnakrętkami lub<br />

bez nich (IP68, kolory szare lub czarne, M12<br />

do M63), dodatkowe pierścienie uszczelniające<br />

(M12 do M63), adaptery dla przetłoczeń<br />

Pg 9 do Pg 29 umożliwiające zastosowanie<br />

w tych miejscach akcesoriów metrycznych M12<br />

do M32, zatyczki i zaślepki wciskane lub wkręcane<br />

(IP54 do IP68, kolory szare lub czarne,<br />

M16 do M32).<br />

42 <strong>Fachowy</strong> <strong>Elektryk</strong><br />

Wśród akcesoriów uniwersalnych na szczególną<br />

uwagę zasługują te do wentylacji oraz zapobiegające<br />

kondensacji pary wodnej, która przy<br />

wysokim IP oraz w skrajnie niekorzystnych<br />

warunkach (np. na zewnątrz przy zmiennych<br />

warunkach atmosferycznych lub w przemyśle<br />

spożywczym ze względu na prace związane<br />

z utrzymaniem czystości) może być znaczącym<br />

problemem dla użytkownika:<br />

Fot. 1. Zestaw wentylacyjny BST M20. Fot. 3. Element wentylacyjny BEL Air M40.<br />

Fot. 2.<br />

Podwójne uszczelnienie membranowe<br />

M32 dla 4 przewodów.<br />

Fot. 4.<br />

Element kompensujący ciśnienie<br />

DAE M12<br />

• zestaw wentylacyjny typ BST M20 - zapewnia<br />

przepływ powietrza 100 l / min.<br />

przy nadciśnieniu 0,1 bar, kolor szary<br />

lub czarny, IP44<br />

• element do kompensacji ciśnienia DAE<br />

M12 - posiada przepuszczającą powietrze<br />

i wodoszczelną folią membranową,<br />

która zmniejsza powstawanie skroplin<br />

w obudowach, przepustowość 0,8 l/min.<br />

przy nadciśnieniu 0,1 bar, kolor szary,<br />

IP66/IP68<br />

• zestaw do cyrkulacji powietrza BEL Air<br />

M40 – zapobiega zbieraniu się skroplin<br />

w obudowach, przeznaczony do zabudowy<br />

pionowej i zawsze wymagane są<br />

min. 2 takie elementy, współczynnik<br />

wymiany powietrza dla zestawu wynosi<br />

30 l / dzień, IP65<br />

Więcej szczegółów na temat akcesoriów<br />

w kartach katalogowych poszczególnych<br />

pozycji na www.spelsberg.pl lub w katalogu<br />

głównym dostępnym jako pdf w zakładce<br />

serwis → do pobrania.<br />

Zachęcamy również do korzystania z wyszukiwarki<br />

obudów na naszej stronie internetowej.<br />

Robert Marzec<br />

GEOS – rodzina obudów Spelsberg<br />

do zastosowań w warunkach ekstremalnych<br />

Certyfikowane na zgodność z normami : IEC 61439, UL 50 UL, 50E, CSA 22.2 – jako puste<br />

obudowy odporne na korozję, udary mechaniczne oraz promieniowanie UV. Łącznie 10 wymiarów:<br />

od 300x300 do 400x500 mm (głębokość 180 lub 226 mm)<br />

IP66/IP67, IK09, 1000 V AC, 1500 V DC<br />

poliwęglan, jakość przemysłowa IQ, bezhalogenowe<br />

pokrywy przeźroczyste lub szare zamykane<br />

na plombowane śruby z tworzywa<br />

certyfikat UL US / Canada (Underwriter Laboratories)<br />

NEMA 4x (National Electrical Manufacturers<br />

Association) tzn. obudowa do zastosowań<br />

zewnętrznych zabezpieczona przed uszkodzeniami<br />

spowodowanymi oblodzeniem<br />

unikatowe rynny spustowe na bokach dla odprowadzania<br />

wilgoci na zewnątrz<br />

zatyczki kanałów śrub pokrywy zapobiegające wnikaniu<br />

zanieczyszczeń<br />

beznarzędziowy system zabudowy płyt montażowych lub szyn TH<br />

nowe przydatne akcesoria np. ruszty i maskownice dla aparatury modułowej,<br />

uchwyty do montażu obudowy na słupie<br />

dla zapobiegania kondensacji pary wodnej rekomendowane stosowanie zestawu<br />

do cyrkulacji powietrza BEL Air M40<br />

Zapraszamy na naszą ekspozycję<br />

podczas Automaticon <strong>2019</strong><br />

– hala 3, stoisko H12<br />

www.spelsberg.pl<br />

robert.marzec@spelsberg.pl<br />

+48 512 090 745


osprzęt<br />

elektroinstalacyjny<br />

osprzęt<br />

elektroinstalacyjny<br />

Hermetyczne zamknięcie,<br />

czyli o nowych rozwiązaniach w zakresie hermetycznego osprzętu<br />

PROMOCJA<br />

Rozwiązanie pewne i godne zaufania, nie poddające się działaniu wilgoci, a nawet strug wody<br />

oraz nie pozwalające na przenikanie pyłu czy może system bezpieczny i niezawodny, a przy<br />

tym bardzo atrakcyjny wizualnie? ELEKTRO-PLAST NASIELSK poszerza gamę hermetycznego<br />

osprzętu w nowej kolorystyce.<br />

Planujemy montaż osprzętu elektroinstalacyjnego<br />

w otoczeniu o wymagających warunkach?<br />

Absolutnie nie możemy poddać<br />

się działaniu przypadku! Poświęćmy nieco<br />

czasu i uwagi na jego idealne dopasowanie<br />

– postawmy na takie rozwiązania, które<br />

zapewnią najwyższe bezpieczeństwo oraz<br />

ciągłość pracy systemu. Jeżeli elementy instalacji<br />

będą miały kontakt z wilgocią bądź<br />

kurzem i pyłami, nie ma mowy o zastosowaniu<br />

„zwykłych” komponentów. Inaczej<br />

już niedługo dojdzie do awarii! Pomyślmy<br />

o specjalistycznych układach, czyli osprzęcie<br />

hermetycznym. Perfekcyjnie – w zależności<br />

od potrzeb inwestorów i systemu<br />

– sprawdzą się produkty z serii AQUANT<br />

oraz HERMES od firmy ELEKTRO-<br />

-PLAST NASIELSK.<br />

AQUANT, czyli ani kropli wody<br />

Wysoki stopień ochrony (natynkowe bryzgoszczelne<br />

gniazda i łączniki AQUANT są<br />

dostępne w dwóch wersjach: IP55 i IP65)<br />

oraz zastosowanie wysokiej jakości materiałów<br />

i komponentów (ABS i TPE), ale także<br />

sama jakość wykonania i solidność konstrukcji<br />

sprawiają, że nie ma prawa dojść do wnikania<br />

kurzu do wnętrza układu. Oprócz doskonałego<br />

zabezpieczenia przed pyłami<br />

podstawowym założeniem i najważniejszym<br />

priorytetem było tu uzyskanie jak najlepszej<br />

ochrony przed strugami wody (nawet padającymi<br />

bezpośrednio na osprzęt, z wszystkich<br />

stron oraz pod dowolnym kątem). Pomaga<br />

w tym m.in. innowacyjne uszczelnienie<br />

łącznika i gniazda – dzięki zastosowanej<br />

technologii wtrysku dwukomponentowego,<br />

elastyczna membrana stanowiąca swoistą<br />

barierę pomiędzy elementami zewnętrznymi<br />

(klawiszami i klapkami) a wewnętrzną<br />

częścią elektryczną oraz dodatkowe zabezpieczenie<br />

zintegrowane z podstawą w postaci<br />

ruchomych dławic gumowych.<br />

Fot. 1.<br />

AQUANT IP55 gniazdo podwójne hermetyczne.<br />

AQUANT w skrócie:<br />

• osprzęt hermetyczny, bryzgoszczelny – IP55/65, czyli o podwyższonym<br />

stopniu odporności na wodę i pył<br />

• gniazda 16 A (zaciski gwintowane) oraz łączniki 10AX (zaciski gwintowane)<br />

• gniazda typu francuskiego lub typ schuko<br />

• podwyższona odporność na promienie UV<br />

• odporność na uderzenia w stopniu IK 07<br />

• zakres temperatur pracy -25°C do +70°C<br />

• dostępne w szarości (RAL 7035 + RAL 7043)<br />

• zestawy gniazd podwójnych i potrójnych w jednej podstawie<br />

• dostępne kombinacje gniazda z wyłącznikiem<br />

• możliwość konfiguracji w zestawach poziomych i pionowych<br />

• szeroka gama łączników z wizytownikiem do opisu obwodu<br />

Do tego dochodzi podwyższona odporność<br />

na promieniowanie UV, odporność<br />

na uderzenia w stopniu IK 07 oraz szeroki<br />

zakres temperatur pracy – od -25°C<br />

do +70°C. Dzięki temu osprzęt serii<br />

AQUANT z powodzeniem spełnia swoje<br />

zadania nie tylko w gospodarstwach domowych,<br />

np. w piwnicach czy pralniach,<br />

ale przede wszystkim na terenie hal logistycznych<br />

i garażowych, zakładów przemysłowych<br />

czy obiektów związanych<br />

z przemysłem maszynowym.<br />

Fot. 2.<br />

Fot. 2.<br />

Fot. 2.<br />

HERMES IP44 gniazdo potrójne hermetyczne w kolorze antracytowym RAL7016.<br />

HERMES IP44 gniazdo podwójne hermetyczne w kolorze antracytowym RAL7016.<br />

HERMES IP44 gniazdo pojedyncze<br />

hermetyczne w kolorze<br />

antracytowym RAL7016.<br />

HERMES w skrócie:<br />

• osprzęt hermetyczny – IP44<br />

(odporność na wilgoć i pył)<br />

• niebanalne wzornictwo<br />

• dostępne warianty<br />

kolorystyczne: biały,<br />

kremowy, brązowy oraz<br />

szaro-antracytowy<br />

• gniazda wielokrotne<br />

kompletnie osznurowane<br />

LgY<br />

• kolorystyka szary RAL 7035<br />

+ antracytowy RAL 7016<br />

HERMES, czyli hermetyczne,<br />

designerskie rozwiązanie<br />

Z kolei jeśli nie potrzebujemy aż tak specjalistycznej<br />

ochrony przed kurzem i pyłami czy<br />

wodą, z drugiej strony zależy nam na kreowaniu<br />

bezpiecznego i komfortowego otoczenia<br />

oraz szukamy systemu do nadal dość<br />

wymagającego środowiska pracy, sięgnijmy<br />

po osprzęt z hermetycznej serii HERMES,<br />

dostępny w IP44. Oprócz obiektów mieszkalnych<br />

HERMES znajduje zastosowanie<br />

także w halach logistycznych, garażowych,<br />

pralniach, magazynach, pomieszczeniach gastronomicznych<br />

oraz na zewnątrz budynków.<br />

Dzięki przykuwającym wzrok rozwiązaniom<br />

oraz niebanalnemu designowi HERMES<br />

stanie się nieodzownym elementem nowoczesnych<br />

wnętrz i aranżacji, w których liczy<br />

się każdy szczegół. Nowością jest osprzęt dostępny<br />

w nowej, modnej szaro-antracytowej<br />

kolorystyce (szara podstawa RAL 7035, antracytowa<br />

RAL 7016 – pokrywa górna wraz<br />

z klapką w gnieździe i dławicą, natomiast<br />

w łącznikach szara podstawa i antracytowa<br />

pokrywa górna wraz z klawiszem i dławicą),<br />

która uzupełniła klasyczne biele oraz brązy.<br />

Łączniki są podświetlane, a diody – oczywiście<br />

– wymienialne. Możliwość modułowego<br />

tworzenia bloków, np. łącznik z gniazdem<br />

w jednym korpusie, sprawia, że uzyskujemy<br />

kompaktowy, funkcjonalny, a przy tym bardzo<br />

atrakcyjny wizualnie natynkowy system.<br />

ELEKTRO-PLAST NASIELSK<br />

www.elektro-plast.com.pl<br />

44 <strong>Fachowy</strong> <strong>Elektryk</strong> <strong>Fachowy</strong> <strong>Elektryk</strong><br />

45


PRZEGLĄD<br />

FACHOWEGO ELEKTRYKA<br />

PRZEGLĄD<br />

FACHOWEGO ELEKTRYKA<br />

Mocne strony rozdzielnicy<br />

Przy doprowadzeniu i rozdzielaniu energii na placach budowy naszym<br />

priorytetem jest zapewnienie bezpieczeństwa użytkownikom.<br />

Zabezpieczenia<br />

Podstawowym zabezpieczeniem (lub narzędziem prewencyjnym)<br />

są tabliczki ostrzegawcze zamontowane na rozdzielnicy.<br />

Świetnie, jeśli elewacja urządzenia wyposażona została w lampki<br />

kontrolne sygnalizujące obecność napięcia. Producenci rozdzielnic<br />

stosują wyłącznik lub rozłącznik o odpowiednim amperażu.<br />

Ma on formę rączki umieszczonej na elewacji obudowy<br />

i połączonej z zabezpieczeniem głównym – w razie potrzeby<br />

możemy błyskawicznie rozłączyć wszystkie odbiorniki. Z kolei<br />

zabezpieczenie gniazd stanowią wyłączniki różnicowoprądowe<br />

w połączeniu z wyłącznikami nadmiarowoprądowymi. Innym<br />

rozwiązaniem jest podpięcie obwodów odejściowych bezpośrednio<br />

do rozdzielnicy z pominięciem gniazd, np. do rozłączników<br />

bezpiecznikowych. Dzięki temu zyskujemy ochronę<br />

przeciwzwarciową, przeciążeniową, przeciwporażeniową,<br />

mamy też możliwość wykrycia prądów upływowych.<br />

REKLAMA<br />

Należy pamiętać, że jako urządzenia dystrybuujące<br />

i rozdzielające energię jakimi<br />

są rozdzielnice podlegają rygorystycznym<br />

przepisom. W związku z tym jej podłączenie<br />

(a oprócz tego także budowa i wyposażenie)<br />

musi być zgodne z normami PN-EN 60439-<br />

1 „Rozdzielnice i sterownice niskonapięciowe<br />

– Część 1: Zestawy badane w pełnym<br />

i niepełnym zakresie badań typu”, PN-EN<br />

60439-4 „Rozdzielnice i sterownice niskonapięciowe<br />

– Część 4: Wymagania dotyczące<br />

zestawów przeznaczonych do instalowania<br />

na terenach budów (ACS)” oraz IEC/<br />

EN 60529 „Stopnie ochrony zapewniane<br />

przez obudowy (Kod IP)”. Zapisujmy sobie<br />

terminy okresowych kontroli urządzeń, aby<br />

zapewnić bezpieczeństwo użytkowania.<br />

Aspektem, na który musimy zwrócić uwagę,<br />

jest występowanie niebezpiecznych<br />

napięć w urządzeniu. W związku z tym<br />

pracę przy rozdzielnicy może podjąć jedynie<br />

wykwalifikowany, doświadczony<br />

personel. Urządzenie powinno być należycie<br />

zabezpieczone, nie można umożliwiać<br />

dostępu do niego osobom postronnym,<br />

a tym bardziej dzieciom. To oczywiste,<br />

że urządzenie użytkujemy tylko i wyłącznie<br />

z przeznaczeniem określonym przez<br />

projektanta lub producenta. Nie warto<br />

oszczędzać na częściach zamiennych czy<br />

kupować akcesoria, których nie poleca wytwórca;<br />

zupełnie nietrafionym pomysłem<br />

są samodzielne przeróbki urządzenia.<br />

Fot: Doktorvolt Fot: ADOBE STOCK<br />

Obudowa na straży wnętrza<br />

Obudowa – jest niemniej istotna, co wnętrze rozdzielnicy, zabezpiecza<br />

je bowiem przez oddziaływaniem czynników atmosferycznych,<br />

zmiennymi temperaturami, a także kurzem, pyłem,<br />

zanieczyszczeniami oraz uszkodzeniami mechanicznymi.<br />

Zachowaniu trwałości nie sprzyja również woda i wilgoć, mogłyby<br />

przyspieszyć korozję żył kabli, przewodów i elementów<br />

metalowych, a to z kolei wpłynęłoby na bezpieczeństwo całego<br />

urządzenia i jego użytkowników.<br />

Na rynku znajdziemy przede wszystkim rozdzielnice w obudowach<br />

termoutwardzalnych oraz metalowych, czyli ze stali lub<br />

aluminium (w zależności od warunków panujących w środowisku<br />

użytkowania, stosuje się blachę malowaną proszkowo,<br />

ocynkowaną malowaną proszkowo lub kwasoodporną). Aluminium<br />

wykorzystuje się przede wszystkim, jeśli zależy nam<br />

na jak najwyższej odporności na uszkodzenia mechaniczne.<br />

Wytrzymałość względem czynników atmosferycznych, zewnętrznych<br />

uzyskuje się zaś poprzez zastosowanie specjalnych<br />

piankowych uszczelek.<br />

W wyjątkowo trudnych warunkach pracy, np. przy potencjalnym<br />

kontakcie z solą i kwasami lepiej zdecydować się na model<br />

w obudowie z blachy kwasoodpornej. Z kolei, jeśli przewidujemy,<br />

że na placu budowy urządzenie będzie narażone na bezpośredni<br />

kontakt wodą i parą wodną, lepszym rozwiązaniem<br />

będzie blacha ocynkowana przy jednoczesnym zastosowaniu<br />

uszczelki poliuretanowej wylewanej automatycznie dla zachowania<br />

wysokiego, wymaganego poziomu IP.<br />

Obudowy termoutwardzalne są wybierane przede wszystkim<br />

z uwagi na bardzo dobre właściwości elektroizolacyjne.<br />

W przypadku przebicia napięcia na obudowę czy przy bezpośrednim<br />

zetknięciu z rozdzielnicą materiał ochroni użytkowników.<br />

Zwracamy uwagę również na twardość powierzchniową<br />

materiału. Mimo to tworzywo charakteryzuje się sprężystością,<br />

dzięki czemu jest dość odporne na zagniecenia, uszkodzenia<br />

mechaniczne, zarysowania, a jednocześnie obciążenia termiczne,<br />

do 300 st. C. Jeśli rozdzielnica będzie narażona na oddziaływanie<br />

promieniowania UV, warto pokryć tworzywo dodatkową<br />

warstwą lakieru, który zmniejszy zjawisko abrazji.<br />

46 <strong>Fachowy</strong> <strong>Elektryk</strong> <strong>Fachowy</strong> <strong>Elektryk</strong><br />

47


PRZEGLĄD<br />

FACHOWEGO ELEKTRYKA<br />

PRZEGLĄD<br />

FACHOWEGO ELEKTRYKA<br />

Przegląd rozdzielnic siłowych (budowlanych)<br />

Przegląd rozdzielnic siłowych (budowlanych)<br />

Producent PCE Polska PCE Polska<br />

ELEKTRO-PLAST Nasielsk<br />

ELEKTRO-PLAST Nasielsk<br />

Model/seria Suwałki/DELTA Bytom<br />

RS 9-mod 2x2P+Z, 2x3P+Z 32A<br />

RS 13-mod 4x2P+Z, 3P+N+Z 16A, 3P+N+Z 32A<br />

Stopień ochrony IP IP54, IP66/67 na życzenie IP54, IP66/67 na życzenie<br />

Napięcie znamionowe [V] 230/400 230/400<br />

Miejsce (liczba modułów) na<br />

aparaturę zabezpieczającą<br />

Liczba i rodzaje gniazd<br />

Wyposażenie standardowe<br />

Standardowe wyposażenie<br />

zabezpieczające<br />

wersje:<br />

bez okienka inspekcyjnego,<br />

1 okienko 14-modułowe (IP54)<br />

1 okienko 13-modułowe (IP66/67),<br />

2 okienka 14-modułowe (IP54)<br />

2 okienka 13-modułowe (IP66/67)<br />

możliwość zamontowania wszystkich typów rozłączników,<br />

gniazd i wtyków w zakresie 16-125 A oraz gniazd<br />

jednofazowych (różne standardy)<br />

- wszystkie zewnętrzne części wykonane są ze stali<br />

nierdzewnej<br />

- zabezpieczenia chronione samozamykającym okienkiem<br />

odpornym na uderzenia<br />

- oprzewodowanie wykonane, zestaw gotowy do podłączenia<br />

(max. 5x25 mm²/5x16 mm² YF)<br />

- zestaw zawiera dławnicę kablową oraz zaślepkę – wejście<br />

od góry lub od dołu<br />

- gniazda CEE i GS wykonane z poliamidu (PA6) z niklowanymi<br />

stykami, gniazda indywidualnie wymienne<br />

zabezpieczenia charakterystyka „B”, „C”<br />

lub inne na życzenie<br />

- montaż górny – do 17 modułów – wszystkie elementy<br />

rozdzielnicy są zamontowane na górnej części obudowy,<br />

łatwa do zamocowania na ścianie<br />

- montaż dolny – do 18 modułów – zabezpieczenia<br />

zamontowane w obudowie<br />

możliwość zamontowania wszystkich typów rozłączników,<br />

gniazd i wtyków w zakresie 16-125 A oraz gniazd<br />

jednofazowych (różne standardy)<br />

- izolacja ochronna dzięki umieszczeniu zakrytych otworów<br />

mocujących na zewnątrz przestrzeni montażowej<br />

- wszystkie zewnętrzne części wykonane są ze stali nierdzewnej<br />

- zabezpieczenia chronione samozamykającym okienkiem<br />

odpornym na uderzenia<br />

- kąt otwarcia okienka inspekcyjnego > 180° (opcjonalnie:<br />

urządzenie blokujące)<br />

- oprzewodowanie wykonane, zestaw gotowy do podłączenia<br />

(max. 5x25 mm²/5x16 mm² YF)<br />

- dławnica kablowa IP68, wejście od góry lub od dołu<br />

- gniazda CEE i GS wykonane z poliamidu (PA6) z niklowanymi<br />

stykami, gniazda indywidualnie wymienne<br />

zabezpieczenia charakterystyka „B”, „C”<br />

lub inne na życzenie<br />

Możliwość zamykania na kluczyk<br />

lub plombowania<br />

możliwość zamykania oraz plombowania<br />

możliwość zamykania oraz plombowania<br />

Wymiary (szer. x wys. x gł.) [mm] 520 x 297 x 165 370 x 370 x 203<br />

Cechy charakterystyczne<br />

- wejścia kablowe maks. do M63, wejście od góry lub od dołu.<br />

- system regulowanych szyn montażowych w formie rowków<br />

umożliwia zindywidualizowane, optymalne rozmieszczenia<br />

mocowań, płyt montażowych itp.<br />

- pokrywa i podstawa obudowy są połączone elastycznym<br />

zawiasem, pokrywa dostępna w wersji prostej lub skośnej<br />

- poszczególne obudowy mogą być w łatwy sposób łączone ze<br />

sobą dzięki pros tym ściankom bocznym<br />

- wszystkie zewnętrzne śruby wykonane są ze stali<br />

nierdzewnej zapewniającej odporność w szczególnie<br />

wymagających warunkach eksploatacyjnych<br />

-złącza N i PE (neutralne i ochronne) i przewodu zerowego<br />

montowane są wewnątrz obudowy przy wykorzystaniu<br />

sprawdzonego i przetestowanego systemu Vario Connector<br />

- zwarta obudowa, tworzywo PC/ABS<br />

- oprzewodowanie wykonane – gotowa do podłączenia<br />

- obudowa w pełni gumowa z daszkiem<br />

- spód obudowy połączony zawiasami z pokrywą<br />

- niełamliwa, bez dodatkowych halogenów, odporna na<br />

starzenie się obudowa<br />

- bardzo wysoka odporność na różnorodne środki chemiczne<br />

i oleje, smary, kwasy itp.<br />

- wysoka odporność na korozję i uszkodzenia mechaniczne<br />

- odporna na wpływ promieni UV i ozonu<br />

- niewrażliwe na iskry spawalnicze itp.<br />

- odporna na temperatury -30°C do + 80°C<br />

- oznakowane podłączenia elektryczne i gniazda co umożliwia<br />

szybszą identyfi kację produktów<br />

Cena katalogowa w zależności od wyposażenia w zależności od wyposażenia<br />

IP 44 IP 44<br />

400 400<br />

9 13<br />

2x2P+Z, 2x3P+Z 32A<br />

– szyna TS<br />

– zaślepki wkrętów<br />

– kolor szary RAL 7035<br />

– osłabienia ułatwiające wprowadzenie przewodów<br />

– drzwiczki otwierane do góry<br />

szyna TS<br />

TAK<br />

4x2P+Z, 3P+N+Z 16A, 3P+N+Z 32A<br />

– szyna TS<br />

– zaślepki wkrętów<br />

– kolor szary RAL 7035<br />

– osłabienia ułatwiające wprowadzenie przewodów<br />

– drzwiczki otwierane do góry<br />

szyna TS<br />

345 x 22 x 175 260 x 360 x 130<br />

– możliwość zwiększenia IP rozdzielnicy poprzez zainstalowanie w niej gniazd<br />

o IP65<br />

– wytrzymałość na uderzenia IK08<br />

– warunki pracy –20˚C +70˚C<br />

– próba termiczna ˚C<br />

– miejsce na zabezpieczenia – 9 mofułów<br />

– montaż natynkowy<br />

TAK<br />

– możliwość zwiększenia IP rozdzielnicy poprzez zainstalowanie w niej gniazd<br />

o IP65<br />

– wytrzymałość na uderzenia IK08<br />

– warunki pracy –20˚C +70˚C<br />

– próba termiczna ˚C<br />

– miejsce na zabezpieczenia – 13 modułów<br />

– montaż natynkowy<br />

223,96 zł netto 330,66 zł netto<br />

48 <strong>Fachowy</strong> <strong>Elektryk</strong> <strong>Fachowy</strong> <strong>Elektryk</strong><br />

49


PRZEGLĄD<br />

FACHOWEGO ELEKTRYKA<br />

PRZEGLĄD<br />

FACHOWEGO ELEKTRYKA<br />

Przegląd rozdzielnic siłowych (budowlanych)<br />

Przegląd rozdzielnic siłowych (budowlanych)<br />

Producent Hensel Polska Sp. z o.o. Hensel Polska Sp. z o.o. PAWBOL SP. z o.o. PAWBOL SP. z o.o.<br />

Model/seria Mi-RBT Mi-GN B.MULTI-12S-1/ MULTI-BOX 12S B.18.380-15WZRP / R-BOX 380R-13Z<br />

Stopień ochrony IP IP44 lub IP65 IP44 lub IP65<br />

– IP44<br />

– IP65 na życzenie<br />

Napięcie znamionowe [V] 230/400 230/400 250 / 400 250 / 400<br />

Miejsce (liczba modułów) na<br />

aparaturę zabezpieczającą<br />

Liczba i rodzaje gniazd<br />

do 36 modułów<br />

CEE od 16 do 63 A, jednofazowe 230 V<br />

typowo do 24 modułów,<br />

produkty na zamówienie – bez ograniczeń<br />

CEE od 16 do 125 A, jednofazowe 230 V,<br />

24 V za transformatorem separacyjnym<br />

– IP44<br />

– IP65 na życzenie<br />

12 typu S 13 typu S<br />

– gniazdo 32 A / 5p x 1<br />

– gniazdo 16 A / 5P x 2<br />

– gniazdo 250 V / 16 A x3<br />

– przewód OW 5 x 4 mm 2 + wtyczka 32 A / 5p<br />

– gniazdo 32 A / 5p x 1<br />

– gniazdo 16 A / 5P x 1<br />

– gniazdo 250 V / 16 A x 3<br />

– łącznik krzywkowy L-0-P x 1<br />

Wyposażenie standardowe<br />

– rozłącznik główny z napędem zewnętrznym<br />

z możliwością blokady w pozycji wyłączonej<br />

– lekka, składana konstrukcja metalowa rozdzielnicy<br />

wyposażona w rączkę do przenoszenia.<br />

– rozdzielnica przystosowana do zawieszenia na ścianie<br />

– osłony zamków pokrywy zabezpieczające przed pyłem<br />

– okablowanie<br />

– szyna TH<br />

– listwa przyłączeniowa<br />

– dławik PG21<br />

– okablowanie<br />

– szyna TH<br />

– listwa przyłączeniowa<br />

– dodatkowa śruba – 1sztuka<br />

Standardowe wyposażenie<br />

zabezpieczające<br />

Możliwość zamykania na kluczyk<br />

lub plombowania<br />

zabezpieczenia różnicowoprądowe 30 mA<br />

oraz zabezpieczenia nadprądowe dla wszystkich obwodów.<br />

Wymiary (szer. x wys. x gł.) [mm] 700 x 1000 x 170<br />

zabezpieczenia różnicowoprądowe 30 mA<br />

oraz zabezpieczenia nadprądowe dla wszystkich obwodów.<br />

– 1 x M.01-C32/3<br />

– 1 x M.01-C16/3<br />

– 1 x M.01-C16/1<br />

– 1 x M.02-4/40/0,03<br />

– 1 x M.01-B32/3<br />

– 1 x M.01-B16/3<br />

– 3 x M.01-B16/1<br />

– 1 x M.02-4/40/0,03<br />

TAK TAK NIE TAK<br />

typowe: 300 x 300 x 170.<br />

na zamówienie: bez ograniczeń<br />

300 x 230 x 287 310 x 435 x 156<br />

Cechy charakterystyczne<br />

– rozdzielnice budowlane w II klasie ochronności<br />

zbudowane w oparciu o system skrzynek izolacyjnych<br />

z odpornego na udary mechaniczne poliwęglanu<br />

– konstrukcja metalowa malowana proszkowo<br />

– możliwość wykonania z daszkiem oraz z kablem<br />

zasilającym z wtyczką<br />

– rozdzielnice gniazdowe w II klasie ochronności<br />

zbudowane w oparciu o system skrzynek<br />

izolacyjnych z odpornego na udary mechaniczne<br />

poliwęglanu<br />

– możliwość wykonania z uchwytami do montażu<br />

na ścianie, z rozłącznikiem głównym z napędem<br />

na elewacji oraz z gniazdami RJ45<br />

– rozdzielnica przenośna,<br />

– odporność uderzeniowa: IK07,<br />

– klasa izolacji: II,<br />

– obudowa z tworzywa ABS,<br />

– aparatura modułowa osłonięta pokrywą<br />

– obudowa odporna na wpływ promieni UV<br />

– przewody połączeniowe wyposażone w końcówki kablowe,<br />

– możliwość wykonania rozdzielnicy w dowolnych konfiguracjach zgodnie<br />

z indywidualnymi potrzebami klienta<br />

– możliwość indywidualnego doboru zabezpieczeń<br />

– odporność uderzeniowa: IK07,<br />

– klasa izolacji: II,<br />

– obudowa z tworzywa ABS,<br />

– przewody połączeniowe wyposażone w końcówki kablowe,<br />

– możliwość wykonania rozdzielnicy w dowolnych konfiguracjach zgodnie z<br />

indywidualnymi potrzebami klienta<br />

– możliwość indywidualnego doboru zabezpieczeń,<br />

– rozdzielnica dostępna również w wersji bez rączki,<br />

– rozdzielnica dostępna również w wersji z przewodem zasilającym,<br />

– możliwość montażu rozdzielnicy na stalowym stojaku<br />

Cena katalogowa Od 1400 zł netto Od 699 zł netto 872,20 zł 565,63 zł<br />

50 <strong>Fachowy</strong> <strong>Elektryk</strong> <strong>Fachowy</strong> <strong>Elektryk</strong><br />

51


PRZEGLĄD<br />

FACHOWEGO ELEKTRYKA<br />

Przegląd rozdzielnic siłowych (budowlanych)<br />

Producent DOKTORVOLT ® DOKTORVOLT ®<br />

Model/seria HD–S/FI 32A 16A 2x230V IP67 / seria HD TD–S/FI 32A 16A 4x230V / seria TD<br />

Stopień ochrony IP IP67 IP44<br />

Napięcie znamionowe [V] 400 400<br />

Miejsce (liczba modułów) na<br />

aparaturę zabezpieczającą<br />

Liczba i rodzaje gniazd<br />

13 modułów 12 modułów<br />

1 x Gniazdo 32 A, Mennekes, IP67<br />

1 x Gniazdo 16 A, Mennekes, IP67<br />

2 x Gniazdo 230 V, Mennekes, IP68<br />

1 x Gniazdo 32 A, Mennekes,<br />

1 x Gniazdo 16 A, Mennekes,<br />

4 x Gniazdo 230 V, Mennekes<br />

Wyposażenie standardowe<br />

– szyna TS,<br />

– listwa N+PE,<br />

– maskownica modułów,<br />

– akcesoria montażowe,<br />

– rozdzielnica kompletna z zabezpieczeniem<br />

– szyna TS,<br />

– listwa N+PE,<br />

– maskownica modułów,<br />

– dławik PG,<br />

– akcesoria montażowe,<br />

– rozdzielnica kompletna z zabezpieczeniem<br />

Standardowe wyposażenie<br />

zabezpieczające<br />

– wył. różnicowoprądowy, 40A, 30mA, 10kA<br />

– wył. nadprądowy 32A, 10kA, 3p<br />

– wył. nadprądowy 32A, 10kA, 3p<br />

– 2 x wył. nadprądowy 16A, 10kA, 1p<br />

– wył. różnicowoprądowy, 40A, 30mA, 10kA<br />

– wył. nadprądowy 32A, 10kA, 3p<br />

– wył. nadprądowy 32A, 10kA, 3p<br />

– 2 x wył. nadprądowy 16A, 10kA, 1p<br />

Możliwość zamykania na kluczyk<br />

lub plombowania<br />

NIE<br />

TAK<br />

Wymiary (szer. x wys. x gł.) [mm] 370 x 298 x 228 255 x 370 x 130<br />

Cechy charakterystyczne<br />

– profesjonalne rozwiązanie dla pracy w najbardziej<br />

wymagających warunkach<br />

– doskonała na placach budowy, fabrykach, dużych<br />

warsztatach<br />

– wodoodporne gniazda Mennekes<br />

– obudowa ze stopniem ochrony IP67, gumowa, odporna na<br />

wodę, pył i uderzenia<br />

– przejrzyste okienko rewizyjne<br />

– każda sztuka posiada certyfikat i numer seryjny<br />

– kombinacja gniazd: 2x230V IP68, 400V 32A 5P IP67 i 400V<br />

16A 5P IP67<br />

– okablowana przewodami Lapp Kabel<br />

– wyłączniki nadprądowe 10kA Sez Krompachy<br />

– wyłącznik różnicowoprądowy 40A 30mA 10kA 4P<br />

– możliwość bezpośredniego podłączenia do sieci za pomocą<br />

kabla siłowego i wtyczki ProTop 32A 400V<br />

– naszym zdaniem najlepsza rozdzielnica na rynku polskim,<br />

– jakość każdego egzemplarza potwierdzona certyfikatem<br />

jakości oraz numerem seryjnym,<br />

– obudowa z tworzywa ABS–PC,<br />

– poliwęglanowa szybka,<br />

– śruby ze stali nierdzewnej, osadzone w ukrytych otworach,<br />

zapewniające odporność w szczególnie wymagających<br />

warunkach eksploatacyjnych,<br />

– złącza N+PE montowane wewnątrz obudowy,<br />

– otwory na przewód: Pg 13,5 –PG 21,<br />

– pełne okablowanie,<br />

– rozdzielnica wykonana z wysokiej jakości podzespołów:<br />

• gniazda Mennekes,<br />

• przewody Lapp Kabel,<br />

• zabezpieczenia SEZ Krompachy<br />

• włoska obudowa<br />

– możliwość zamontowania chwytu do łatwego przenoszenia,<br />

– możliwość zastosowania różnej kombinacji gniazd,<br />

– możliwość montażu na ścianie,<br />

– gwarancja 24 miesiące<br />

Cena katalogowa Od 894,30 zł netto Od 162,59 zł netto<br />

52 <strong>Fachowy</strong> <strong>Elektryk</strong>


instalacje<br />

fotowoltaiczne<br />

instalacje<br />

fotowoltaiczne<br />

Urządzenia i elementy rozdzielnic<br />

instalacji fotowoltaicznej<br />

Nowoczesne instalacje fotowoltaiczne bazują na kilku elementach. Istotną rolę odgrywają przede<br />

wszystkim rozłączniki izolacyjne, ograniczniki przepięć DC i AC oraz podstawy bezpiecznikowe<br />

i wkładki DC.<br />

Ważne są również wyłączniki nadprądowe<br />

i różnicowoprądowe AC oraz styczniki,<br />

a także systemy ochrony i automatyczne ładowarki<br />

akumulatorów. Oprócz tego na uwagę<br />

zasługują liczniki energii. Wybranym<br />

urządzeniom warto przyjrzeć się nieco bliżej.<br />

Rozłączniki izolacyjne<br />

i ograniczniki przepięć<br />

Rozłączniki izolacyjne jakie znajdują zastosowanie<br />

w systemach fotowoltaicznych<br />

cechują się dobrymi parametrami technicznymi,<br />

co pozwala na stosowanie w układach<br />

o napięciu znamionowym do 1000 VDC.<br />

Prąd znamionowy wynosi do 40 A. Na rynku<br />

oferowane są również rozłączniki izolacyjne<br />

o prądzie do 850 A.<br />

Z kolei ograniczniki przepięć DC przeznaczone<br />

do instalacji fotowoltaicznych mają<br />

maksymalne napięcie ciągłe 600 VDC, 1000<br />

VDC oraz 1200 VDC. Wykonanie może być<br />

z zestykiem przełącznym lub bez. Czas zadziałania<br />

to maks. 25 ns. Niektóre urządzenia<br />

tego typu mają ochronę termiczną.<br />

Oprócz tego zastosowanie znajdują ograniczniki<br />

przepięć AC o maksymalnym napięciu<br />

ciągłym pracy 320 VAC. Warto mieć<br />

na uwadze podstawy bezpieczników DC<br />

oraz wkładki DC.<br />

Zabezpieczenia nadprądowe<br />

W zakresie zabezpieczeń nadprądowych<br />

należy mieć na uwadze przede wszystkim<br />

wyłączniki nadprądowe AC. Są to urządzenia<br />

wykorzystywane do ochrony przed<br />

zwarciem oraz przeciążeniem. Zadanie wyłączników<br />

to ochrona obwodów, izolacja<br />

układu oraz załączanie obciążenia. Wyłączniki<br />

są dostępne w wykonaniach o różnej<br />

charakterystyce zadziałania bezzwłocznego.<br />

W przypadku charakterystyki B zadziałanie<br />

bezzwłoczne wynosi 3-5 x In. Urządzenia<br />

tego typu są przeznaczone do obciążeń in-<br />

Fot. 1.<br />

Przykład rozdzielnicy w instalacji PV.<br />

dukcyjnych lub o niewielkiej indukcyjności<br />

– grzałki rezystancyjne, agregaty, długie linie<br />

kablowe itp. Prąd znamionowy wynosi 10-<br />

32 A. Szerokość pola montażowego to 17,5<br />

mm. Jako wyposażenie dodatkowe nabyć<br />

można chociażby zestyki sygnalizacyjne oraz<br />

wyzwalacze podnapięciowe i wzrostowe.<br />

Fot: ETI Polam<br />

Bezpieczniki topikowe<br />

W instalacjach fotowoltaicznych bezpieczniki<br />

topikowe zapewniają dwa poziomy<br />

zabezpieczeń. Na poziomie I wyłączane<br />

są prądy zwarciowe DC w obszarze panelu<br />

w miejscu, które jest położone możliwie<br />

najbliżej paneli fotowoltaicznych. Zastosowanie<br />

mogą znaleźć przy tym cylindryczne<br />

bezpieczniki topikowe montowane w rozłączniku.<br />

Pierwszy poziom zabezpieczeń<br />

to gwarancja fizycznego i elektrycznego<br />

odłączenia każdego pojedynczego panelu.<br />

Należy pamiętać aby rozłącznik był zainstalowany<br />

zarówno w biegunie „+” jak i „-„<br />

obwodu łańcucha paneli.<br />

Z kolei poziom II to gwarancja ochrony<br />

głównej instalacji fotowoltaicznej. Zabezpieczenia<br />

najczęściej są montowane w pobliżu<br />

zacisków wejściowych przekształtnika.<br />

Ważne jest przy tym elektryczne połączenie<br />

z rozłącznikami pierwszego poziomu. Bezpieczniki<br />

montuje się przy pomocy podstaw<br />

bezpiecznikowych zarówno na biegunie „+”<br />

jak i „–„ przekształtnika.<br />

Styczniki<br />

Specjalne styczniki są projektowane i wykonane<br />

w oparciu o wymagania stawiane<br />

urządzeniom pracującym w układach z obciążeniem<br />

o charakterystyce DC. Urządzenia<br />

tego typu są przeznaczone do załączania/<br />

odłączania obciążenia DC np. w panelach<br />

fotowoltaicznych po stronie DC, przed inwerterem<br />

AC/DC. Oprócz tego specjalne<br />

styczniki znajdują zastosowanie jako elementy<br />

wykonawcze umieszczane pomiędzy<br />

wyjściem inwertera DC/AC a zasilaną linią.<br />

Systemy ochrony<br />

Warto wspomnieć o systemach ochrony<br />

zgodnych z wymaganiami lokalnego dostawcy<br />

energii elektrycznej. Chodzi tutaj<br />

również o instalacje, w których równolegle<br />

do sieci średniego napięcia operatora podłączone<br />

jest urządzenie wytwórcze energii<br />

elektrycznej. Kontrola dotyczy limitów<br />

napięcia i częstotliwości. Zabezpieczenie<br />

musi zadziałać przez wysterowanie wyjścia<br />

przekaźnikowego odpowiedzialnego za sterowanie<br />

urządzeniem wykonawczym odłączającym<br />

system produkcji energii od sieci,<br />

w przypadku gdy jedno z napięć lub częstotliwość<br />

nie mieści się w ustawionych limitach.<br />

Niektóre systemy mają wyjścia funkcyjne<br />

przeznaczone do sygnału zwrotnego<br />

statusu urządzenia wykonawczego,<br />

wyłączenia ochrony, sterowania lokalnego<br />

oraz sterowania zdalnego<br />

Fot. 2.<br />

Fot: ETI Polam<br />

Fot. 3.<br />

Rozłącznik PV.<br />

Rozłącznik bezpiecznikowy, podstawa bezpiecznikowa do wkładek cylindrycznych.<br />

Fot: ETI Polam Fot: adobe stock<br />

54 <strong>Fachowy</strong> <strong>Elektryk</strong> <strong>Fachowy</strong> <strong>Elektryk</strong><br />

55


instalacje<br />

fotowoltaiczne<br />

instalacje<br />

fotowoltaiczne<br />

Fot: EATON<br />

Fot. 4.<br />

Rozłącznik do instalacji PV.<br />

wymuszającego otwarcie urządzenia wykonawczego<br />

bez względu na wartości napięcia<br />

i częstotliwości. Oprócz tego mogą być dostępne<br />

wyjścia przekaźnikowe przeznaczone<br />

do otwarcia urządzenia wykonawczego oraz<br />

wyjścia programowalne, które są domyślnie<br />

ustawione na rezerwowe otwarcie urządzenia<br />

lub konfigurowalne na automatyczne<br />

zamknięcie urządzenia wykonawczego przy<br />

zastosowaniu wyłącznika automatycznego.<br />

W odniesieniu do aplikacji o mocy powyżej<br />

400 kW norma przewiduje iż w przypadku<br />

błędu (braku) otwarcia urządzenia wykonawczego<br />

zabezpieczenie generuje sygnał<br />

po upływie 1 s, który otwiera inne rezerwowe<br />

urządzenia wykonawcze. Zarządzanie<br />

automatycznym zamknięciem definiuje<br />

ilość prób zamknięcia oraz czas między próbami.<br />

Oprócz tego generowany jest alarm<br />

w przypadku braku zamknięcia.<br />

Liczniki energii elektrycznej<br />

Oferowane na rynku liczniki energii elektrycznej<br />

w najprostszej wersji to urządzenia<br />

jednofazowe bez możliwości rozbudowy.<br />

Rozwiązania tego typu wykorzystuje się<br />

jako podliczniki, w których następuje rozliczenie<br />

zużycia energii między właścicielem<br />

obiektu a jego użytkownikami. Jest możliwy<br />

przy tym pomiar zużycia energii w układach<br />

jednofazowych – połączenie bezpośrednie.<br />

Typowy licznik jednofazowy cechuje się<br />

napięciem zasilania 230 VAC przy zakresie<br />

187-264 VAC i częstotliwości 50 Hz. Klasa<br />

pomiaru energii czynnej i dokładność to<br />

B (EN 50470-3), natomiast klasa pomiaru<br />

energii biernej i dokładność to 2 (IEC/EN<br />

62053-23). Przydatny jest metrologiczny<br />

wskaźnik LED poboru oraz częściowy licznik<br />

energii z możliwością kasowania. Zaciski<br />

są osłonięte i przystosowane do plombowania.<br />

Mierzona jest całkowita i częściowa<br />

energia czynna, całkowita i częściowa energia<br />

bierna, napięcie, prąd, moc czynna<br />

i bierna, współczynnik mocy, częstotliwość,<br />

a także całkowity i częściowy licznik godzin<br />

oraz średnia moc czynna i maksymalne zapotrzebowanie<br />

mocy.<br />

Na rynku nie brakuje liczników energii<br />

urządzeń trójfazowych. Typowe urządzenie<br />

tego typu cechuje się napięciem zasilania<br />

230 VAC (L-N) lub 400 VAC (L-L). Zakres<br />

napięcia wynosi 187-264 VAC (L-N)<br />

lub 323-456 VAC (L-L) przy częstotliwości<br />

50 Hz. Typowe urządzenie ma szerokość 4<br />

modułów montażowych. Pomiarowi poddawana<br />

jest całkowita i częściowa energia<br />

czynna, całkowita i częściowa energia bierna,<br />

napięcie, prąd, moc czynna i bierna,<br />

współczynnik mocy, częstotliwość, a także<br />

całkowity i częściowy licznik godzin, średnia<br />

moc czynna oraz maksymalne zapotrzebowanie<br />

mocy.<br />

Kontrolery ładowania<br />

Nowoczesne kontrolery ładowania wykorzystują<br />

sterowanie w oparciu o technologię<br />

mikroprocesorową. Zapewniają one skuteczne<br />

kontrolowanie punktu maksymalnej<br />

mocy modułów. Istotną rolę odgrywa trójpoziomowy<br />

algorytm ładowania z kompensacją<br />

temperaturową. W efekcie zdecydowanie<br />

wydłuża się trwałość akumulatorów.<br />

Niektóre rozwiązania wykorzystują regulator<br />

typu master zarządzający regulatorami<br />

slave. Takie rozwiązanie powoduje zwiększenie<br />

pojemności systemu fotowoltaicznego.<br />

Trzeba mieć na uwadze zabezpieczenie<br />

przed odwrotną polaryzacją napięcia. Dodatkowe<br />

bezpieczeństwo zapewniają zabezpieczenia<br />

nadprądowe, przeciwzwarciowe<br />

i temperaturowe. Nowoczesne regulatory są<br />

w stanie pracować z dowolnym napięciem<br />

wejściowym.<br />

Fot. 5.<br />

Inwertery<br />

Inwertery instalacji fotowoltaicznej dobiera<br />

się w zależności od mocy systemu. Istotną<br />

rolę odgrywa odbiór nadmiaru ciepła z urządzenia<br />

do czego najczęściej wykorzystywane<br />

są wentylatory i radiatory. Dzięki przetwornicom<br />

o podwójnym wejściu zyskuje<br />

się stabilność pracy w przypadku gdy energia<br />

jest pozyskiwana z różnych kierunków.<br />

Przydatnym rozwiązaniem jest zdalne sterowanie<br />

funkcją odłączania napięcia stałego.<br />

Duża maks. wartość prądu wejściowego<br />

zapewnia wysoki poziom kompatybilności<br />

z panelami. Nowoczesne inwertery wykorzystują<br />

technologię beztransformatorową.<br />

Z kolei technologia HC zapewnia zasilanie<br />

również przy najmniejszych poziomach<br />

mocy. Specjalne inwertery dobierane są<br />

do sieci wyspowych. Ważna jest możliwość<br />

zarządzania obciążeniami, przepływem<br />

energii oraz pracą akumulatorów.<br />

Instalacje fotowoltaiczne, które osiągają<br />

większe mocy bazują na inwerterach trójfazowych.<br />

Istotną rolę odgrywa szeroki za-<br />

Fot. 6.<br />

Rozłącznik bezpiecznikow,<br />

podstawy bezpiecznikowe do<br />

wkładek cylindrycznych.<br />

Ogranicznik przepięć.<br />

Fot: EATON<br />

Fot: ETI Polam<br />

Fot. 7.<br />

Wkładka<br />

topikowa<br />

cylindryczna.<br />

kres napięcia wejściowego wynoszący 200 - 850 VDC. Warto<br />

wspomnieć o płaskiej krzywej sprawności będącej gwarancją<br />

spójnego i stabilnego działania dla całego napięcia wejściowego<br />

i mocy wyjściowej. Urządzenia są odporne na działanie zakłóceń<br />

sieci co przekłada się na brak niepożądanych odłączeń.<br />

Inwertery mogą pracować w szerokim<br />

zakresie temperatur wynoszących od -25<br />

do 60°C. Obsługę urządzenia ułatwia<br />

wyświetlacz LCD. Do potrzeb diagnostyki<br />

wykorzystuje się port RS.<br />

W niektórych urządzeniach jest możliwe<br />

podłączenie dwóch inwerterów, co<br />

zapewnia efektywne wytwarzanie napięcia<br />

z odpowiednim podziałem mocy<br />

przy znacznym wzroście wydajności<br />

i krótszym czasie pracy urządzenia. Jeżeli<br />

obciążenie jest częściowe to pracuje<br />

tylko jeden inwerter a wraz ze wzrostem<br />

zapotrzebowania na energię dołącza się<br />

drugie urządzenie. Do częściowego obciążenia<br />

dochodzi np. wtedy gdy natężenie<br />

promieniowania słonecznego jest<br />

niskie chociażby przy dużym zachmurzeniu<br />

lub przy wschodzie i zachodzie<br />

słońca. Przydatną funkcjonalnością jest<br />

monitoring zabezpieczeń dla linii ogniw.<br />

Z kolei wbudowany system kontroli stanu<br />

bezpieczników powiadamia o przepalonym zabezpieczeniu.<br />

Dzięki zintegrowanego serwerowi www zyskuje się wgląd<br />

do zebranych danych z poziomu dowolnego komputera lub<br />

urządzeń mobilnych.<br />

Damian Żabicki<br />

Fot: adobe stock<br />

Fot: ETI Polam<br />

REKLAMA<br />

www.etipolam.com.pl<br />

Facebook/ETI Polam<br />

56 <strong>Fachowy</strong> <strong>Elektryk</strong> <strong>Fachowy</strong> <strong>Elektryk</strong><br />

57


adania<br />

i pomiary<br />

badania<br />

i pomiary<br />

Fluke 289<br />

– lider<br />

wśród<br />

multimetrów<br />

Multimetr cyfrowy, to jeden z podstawowych elementów wyposażenia każdego elektryka, elektronika,<br />

automatyka, czy nawet mechanika samochodowego. To wielofunkcyjne urządzenie pozwala<br />

na dokonywanie pomiarów wielu wielkości elektrycznych i nieelektrycznych. Obecnie na<br />

rynku znajduje się szeroka oferta multimetrów. Szczególnie rzucającym się w oczy jest duże<br />

zróżnicowanie cenowe między urządzeniami poszczególnych producentów. Powszechne jest<br />

również naśladowanie przez tanich producentów projektu obudowy na wzór wiodących marek,<br />

takich jak Fluke, którego obudowy mają charakterystyczną żółto-szarą kolorystykę.<br />

Skąd więc biorą się, często kilkuset procentowe,<br />

różnice cenowe pomiędzy multimetrami?<br />

Bezpieczeństwo<br />

Dobór urządzenia pomiarowego pod kątem<br />

bezpieczeństwa można porównać do wyboru<br />

kasku przez motocyklistę. Na piewszy<br />

rzut oka różne kaski nie różnią się zbytnio<br />

od siebie – jedynie ceną. Ich kształ i wygląd<br />

zewnętrzny jest do złudzenia podobny. Jednak<br />

to co najważniejsze dla bezpieczeństwa<br />

motocyklisty znajduje się pod błyszczącą<br />

skorupą – specjalnie uformowane i wytrzymałe<br />

wypełnienie pochłaniające siłę uderzenia<br />

warunkuje bezpieczeństwo, stąd<br />

wynika cena produktu. W ten sam sposób<br />

możemy rozpatrywać urządzenia służące<br />

do pomiarów elektrycznych. Z pozoru wyglądające<br />

niemalże identycznie multimetry<br />

mogą istotnie różnić się pod względem zaimplikowanych<br />

wewnątrz nich rozwiązań<br />

zapewniających bezpieczeństwo osoby dokonującej<br />

pomiaru. W multimetrach Fluke<br />

stosowane są specjalistyczne bezpieczniki<br />

uniemożliwiające wydostanie się łuku elektrycznego<br />

poza urządzenie pomiarowe. Najwyższe<br />

starania o bezpieczeństwo dokładane<br />

przez projektantów Fluke dają wysoką<br />

pewność pomiarów nawet w punkcie zdawczo-odbiorczym<br />

sieci elektroenergetycznej.<br />

Należy pamiętać, że czym bliżej przyłącza<br />

elektroenergetycznego instalacji, tym wyższa<br />

moc zwarciowa systemu i tym wyższa<br />

energia wyzwalana podczas zwarcia. Określając<br />

miejsce pomiaru powinniśmy dobrać<br />

multimetr w odpowiednej klasie bezpieczeństwa<br />

(Rys.1). Wymóg ten dotyczy również<br />

sond i przewodów pomiarowych.<br />

PROMOCJA<br />

Rys. 2.<br />

Duży, podświetlany wyświetlacz<br />

umożliwia podgląd zapisanych pomiarów<br />

w postaci graficznej<br />

i zobrazowanie tredu zmierzonych<br />

wartości (TrendCapture).<br />

elektroenergetycznych, w których występuje<br />

coraz więcej nieliniowych odbiorników<br />

energii elektycznej generujących wyższe<br />

harmoniczne. Dlatego też jeśli zależy nam<br />

na dokładnych wynikach pomiarów, powinniśmy<br />

wybrać multimetr z pomiarem w trybie<br />

TrueRMS, np. model Fluke 289.<br />

Lider wśród multimetrów<br />

Fluke 289 to znany na całym świecie przemysłowy<br />

multimetr rejestrujący. Poza<br />

podstawowymi funkcjami pomiarowymi<br />

i najwyższą klasą bezpieczeństwa, przyrząd<br />

ten daje szereg możliwości rejestrowania<br />

pomiarów. Pozwala na zapis wielu sesji pomiarowych<br />

w określonym przez użytkownika<br />

przedziale czasowym i z określonym<br />

interwałem. Nieprzerwany zapis danych<br />

może trwać nawet 200 godzin. Duży, podświetlany<br />

wyświetlacz umożliwia podgląd<br />

zapisanych pomiarów w postaci graficznej<br />

i zobrazowanie tredu zmierzonych wartości<br />

(TrendCapture) (Rys.2).<br />

Jest to również najdokładniejszy multimetr<br />

z oferowanych przez Fluke (o ile nie na całym<br />

rynku). Podstawowa dokładność przy<br />

pomiarze napięcia stałego wynosi 0,025%.<br />

Częstotliwość próbkowania sygnału AC<br />

(Bandwidth) wynosi 100 kHz. Na uwagę zasługuje<br />

również możliwość pomiaru współczynnika<br />

szczytu (CF – Creas Factor), czy<br />

funckja LoZ – niska impedancja wejścia,<br />

która eliminuje efekt występowania napięć<br />

szczątkowych (Rys.3).<br />

Rys. 3.<br />

Na uwagę zasługuje funkcja LoZ<br />

– niska impedancja wejścia, która<br />

eliminuje efekt występowania napięć<br />

szczątkowych.<br />

Unikatową funkcją multimetru jest odczyt<br />

wartości napięcia wyrażony jako dBV lub<br />

dBm, co znajduje zastosowanie w diagnostyce<br />

urządzeń audio-video oraz urządzeń<br />

radarowych.<br />

Z kolei bardzo przydatną funkcją dla elektryków<br />

przemysłowego utrzymania ruchu<br />

jest Zakres 50 Ω. Pierwsze zastosowanie,<br />

to pomiar małych rezystancji z rozdzielczością<br />

do 0,001 Ω i możliwością kompensacji<br />

rezystancji przewodów pomiarowych.<br />

Drugie, wynika z zastosowania w tej funkcji<br />

pomiarowej źródła prądu o wartości 10 mA,<br />

co daje większą dokładność pomiaru w środowisku<br />

z dużymi zakłóceniami i szumami.<br />

Fluke 289 oferuje również możliwość podłączenia<br />

wielu akcesoriów, np. cęgów wysokoprądowych<br />

(pomiar do 6000 A AC) (Rys.4),<br />

cęgów prądowych z czujnikiem hallotronowym<br />

(umożliwiających pomiar natężenia prądu<br />

AC/DC) (Rys.5) lub termopar.<br />

Kolejnym godnym uwagi akcesorium jest<br />

złącze Fluke Connect ir3000 FC Connector<br />

(Rys. 6), dzięki któremu użytkownik<br />

ma możliwość skomunikowania multimetru<br />

z aplikacją Fluke Connect. Moduł ten<br />

umożliwia bezprzewodowy transfer danych<br />

Rys. 1.<br />

Określając miejsce pomiaru powinniśmy dobrać multimetr w odpowiednej klasie bezpieczeństwa.<br />

Dobór multimetrów<br />

Większość multimetrów Fluke może pracować<br />

w obszarze CAT IV przy napięciu<br />

znamionowym 600 V. Dobierając multimetr<br />

zwróćmy dodatkowo uwagę na takie parametry,<br />

jak maksymalny zakres oraz rozdzielczość<br />

pomiaru. W tym celu powinniśmy<br />

dokładnie określić miejsca, w których<br />

będziemy dokonywali pomiaru. Przykładowo<br />

jeśli będziemy chcieli dokonać pomiarów<br />

wyjścia prostownika w przetwronicy<br />

częstotliwości, powinniśmy wybrać miernik<br />

z jak najwyższym zakresem częstotliwości,<br />

ponieważ składowa zmienna w tych przebiegach<br />

jest bardzo szybkozmiennym sygnałem<br />

okresowym. Powinniśmy być również<br />

świadomi wielu zaburzeń w sieciach<br />

Rys. 4.<br />

Fluke 289 oferuje możliwość podłączenia cęgów wysokoprądowych (pomiar do<br />

6000 A AC).<br />

Rys. 5.<br />

Fluke 289 umożliwia podłączenie<br />

cęgów prądowych z czujnikiem hallotronowym<br />

(umożliwiających pomiar<br />

natężenia prądu AC/DC).<br />

58 <strong>Fachowy</strong> <strong>Elektryk</strong> <strong>Fachowy</strong> <strong>Elektryk</strong><br />

59


adania<br />

i pomiary<br />

badania<br />

i pomiary<br />

Rys. 6.<br />

Złącze Fluke Connect ir3000 FC<br />

Connector.<br />

z miernika Fluke do smartfona, zbiera pomiary<br />

w czasie rzeczywistym, umożliwia<br />

na bieżąco sporządzanie wykresów, zapisywanie<br />

i udostępnienie odczytów.<br />

System Fluke Connect obejmuje<br />

w chwili obecnej ponad 30 przyrządów<br />

Fluke, a liczba ta ciągle się powiększa.<br />

Urządzenia Fluke oznaczone symbolem<br />

FC mają możliwość połączenia się<br />

bezprzewodowo (Bluetooth lub WiFi)<br />

z aplikacją Fluke Connect. Aplikacja<br />

Rys. 8.<br />

Rys. 7.<br />

Multimetr Fluke 289 sprzedawany jest samodzielnie lub w zestawie Fluke 289/FVF<br />

zawierającym etui, dodatkowe akcesoria i oprogramowanie.<br />

Aplikacja Fluke Connect uruchomiona na smartfonie umożliwia zbieranie i wyświetlanie<br />

na jego ekranie wyników pomiarów z 11 różnych urządzeń jednocześnie.<br />

uruchomiona na smartfonie (Rys. 7)<br />

umożliwia zbieranie i wyświetlanie<br />

na jego ekranie wyników pomiarów z 11<br />

różnych urządzeń jednocześnie. Aplikacja<br />

umożliwia także zarządzanie wynikami<br />

pomiarów – współdzielenie z innymi<br />

użytkownikami i archiwizowanie w bazie<br />

danych Fluke Cloud. Dostęp do danych<br />

w chmurze mamy poprzez smartfona<br />

i poprzez komputer PC za pomocą<br />

przeglądarki internetowej.<br />

Optymalizacja diagnostyki instalacji elektrycznych<br />

z użyciem przyrządów Fluke oraz<br />

technologii Fluke Connect polega przede<br />

wszystkim na możliwości dokonywania<br />

wielu pomiarów jednocześnie. Otrzymane<br />

wyniki mogą być przypisywane do zdefiniowanych<br />

wcześniej urządzeń. Dokonując systematycznej<br />

kontroli i przypisując pomiary<br />

do zdefiniowanych w aplikacji urządzeń,<br />

Rys. 9.<br />

Dostępny jest również bogaty zestaw akcesoriów (duże i małe krokodylki, haki, sondy,<br />

termopara, uchwyt magnetyczny) o symbolu TLK-289.<br />

Zmień sposób postrzegania<br />

multimetrów cyfrowych<br />

Przedstawiamy pierwszy<br />

multimetr termiczny<br />

Fluke 279 FC Thermal Multimeter<br />

©2016 Fluke Corporation. 4/2016 6007240a-pol<br />

www.fluke.pl/279FC<br />

będziemy w stanie zaobserwować ogólne<br />

trendy zachodzących zmian. Korelując ze<br />

sobą trendy różnych zmierzonych wielkości<br />

(także termogramy z badań termowizyjnych<br />

kamerami Fluke) możemy dokonać predykcji<br />

zbliżających się awarii, co jest najważniejszą<br />

korzyścią płynącą z zastosowania<br />

technologi Fluke Connect – oszczędza<br />

czas i pieniądze. Ponadto wykorzystanie<br />

Fluke Connect wpływa na uproszczenie<br />

i standaryzację raportowania, które jest pochodną<br />

wykonanych pomiarów.<br />

Fluke 289 jest multimetrem od lat wykorzystywanym<br />

przez fachowców na całym świecie.<br />

Swoją funcjonalnością, dokładnością,<br />

a także wytrzymałościa mechaniczną zasużył<br />

sobie na prymat lidera wśród multimetrów.<br />

Teraz, wzbogacony o moduł ir3000 FC<br />

Connector dołącza do rodziny Fluke Connect,<br />

co jeszcze bardziej umacnia jego<br />

pozycję.<br />

REKLAMA<br />

www.fluke.pl<br />

6007240a-pl-279-fc-ad-210&148.indd 1<br />

02/05/2016 04:25:38 p.m.<br />

60 <strong>Fachowy</strong> <strong>Elektryk</strong> <strong>Fachowy</strong> <strong>Elektryk</strong><br />

61


adania<br />

i pomiary<br />

badania<br />

i pomiary<br />

Lokalizator przewodów i kabli<br />

– Sonel LKZ-720<br />

Prace związane z poszukiwaniem kabli i przewodów oraz ich tras ułożenia, od zawsze sprawiały nie<br />

lada trudność i często powodowały frustrację osób, które były zmuszone wykonać takie zadanie.<br />

Pomimo, że dobra praktyka instalatorska<br />

oraz wytyczne zawarte np. w normie<br />

N SEP-E-002 określają strefy prowadzenia<br />

przewodów w ścianach, to w rzeczywistości<br />

często bylejakość, lenistwo i brak konsekwencji<br />

wygrywają z rzetelnością. Skutkuje<br />

to m.in. pojawianiem się przewodów elektrycznych<br />

w najmniej spodziewanych miejscach.<br />

Naturalnie podłogi i sufity to również<br />

obszary, w których prowadzi się kable.<br />

Zatem instalacja elektryczna może znaleźć<br />

się wszędzie, co sprawia kłopot przy wykonywaniu<br />

budowlanych prac wykończeniowych<br />

i remontowych. Wynikiem prac bez<br />

wcześniejszego wytrasowania przewodów<br />

Fot. 1.<br />

i kabli może być np. ich uszkodzenie spowodowane<br />

przewierceniem, przebiciem czy<br />

zwarciem przez metalowy wkręt.<br />

Kolejną sytuacją, nader często spotykaną,<br />

to lokalizacja wypustów, które po przejściu<br />

ekipy tynkarskiej w magiczny sposób<br />

zniknęły z pola widzenia, uniemożliwiając<br />

montaż gniazd lub łączników. Inwentaryzacja<br />

starych instalacji, nierzadko układanych<br />

z dużą finezją, identyfikacja zabezpieczeń,<br />

znajdowanie zwarć i przerw w obwodach<br />

elektrycznych stanowią trudne zadanie nawet<br />

dla doświadczonych profesjonalistów.<br />

W celu określenia przebiegu trasy przewodów,<br />

jak również miejsc występujących<br />

w nich uszkodzeń wykorzystywane są zjawiska<br />

fizyczne, a uściślając rozchodzenie się<br />

pola elektromagnetycznego. Po podłączeniu<br />

do obwodu otwartego nadajnika emitującego<br />

zmodulowany sygnał napięcia przemiennego,<br />

obwód ten działa niczym antena<br />

emitująca pole elektryczne. W sytuacji gdy<br />

nadajnik zostanie podłączony do obwodu<br />

zamkniętego lub będącego pod napięciem<br />

wytworzone zostanie pole magnetyczne.<br />

Odbiornik ma za zadanie zaprezentowanie<br />

natężenia odebranego sygnału w postaci<br />

liczbowej i graficznej. Na podstawie jego<br />

zmian można określić położenie obiektu<br />

emitującego pole elektromagnetyczne.<br />

Zalecane strefy układania przewodów w pomieszczeniach mieszkalnych<br />

PROMOCJA<br />

Fot. 2.<br />

Wskazania odbiornika.<br />

Firma Sonel S.A. mając ciągły kontakt<br />

z instalatorami i firmami wykonawczymi,<br />

gruntownie rozpoznała problemy z jakimi<br />

mierzą się specjaliści naprawiający instalacje<br />

elektryczne. Skutkiem tego zostało<br />

zaprojektowane i wprowadzone na rynek<br />

urządzenie z serii lokalizatorów przewodów<br />

i kabli – LKZ-720, przeznaczone<br />

głównie do wykrywania przewodów<br />

w obiektach budowlanych w różnych środowiskach<br />

(beton, c.egła, drewno). Oprócz<br />

wykrywania przewodów w sufitach, ścianach<br />

i podłogach, oraz przerw i zwarć<br />

obwodów, lokalizator LKZ-720 posiada<br />

możliwości wykrywania pola elektrycznego<br />

50/60 Hz tzw. neonówka bezdotykowa,<br />

identyfikację zabezpieczeń instalacyjnych<br />

takich jak wyłączniki nadprądowe<br />

i wyłączniki różnicowe. Specjalna, przestrzenna<br />

antena 3D zdecydowanie ułatwia<br />

detekcję i umożliwia dostarczenie wielu<br />

przydatnych informacji.<br />

Ze względu na swoje właściwości zestaw<br />

LKZ-720 (nadajnik LKN-720 i odbiornik<br />

LKO-720) umożliwia w łatwy, szybki i precyzyjny<br />

sposób zlokalizowanie przebiegu tras<br />

kabli i przewodów oraz miejsca potencjalnych<br />

usterek. Zdecydowanie najłatwiej posłużyć<br />

się w tym celu techniką dwuetapową. Szybko<br />

i zgrubnie zlokalizować interesujący nas<br />

obiekt w metodzie 2D, a następnie stosując<br />

metodę 3D bardzo precyzyjnie wyznaczyć<br />

ułożenie obiektu lub miejsce defektu. Jest to<br />

szczególnie przydatne, kiedy mamy do czynienia<br />

z efektem pracy niepokrywającym się<br />

w żaden sposób z dokumentacją instalacji.<br />

Prowadząc lokalizację odbiornik informuje<br />

nas, z którego kierunku nadawany jest sygnał,<br />

tzn. miejsca przyłączania nadajnika. Dodatkowo<br />

wskaźniki na wyświetlaczu pokazują kierunek<br />

i położenie lokalizowanego przewodu<br />

względem odbiornika. Dzięki tym informacjom<br />

lokalizacja odbywa się szybko, efektywnie<br />

i bardzo intuicyjnie.<br />

Zapraszamy do zapoznania się z instrukcją<br />

obrazkową i filmami instruktażowymi,<br />

które dostępne są na stronie produktu.<br />

www.sonel.pl<br />

REKLAMA<br />

62 <strong>Fachowy</strong> <strong>Elektryk</strong> <strong>Fachowy</strong> <strong>Elektryk</strong><br />

63


OŚWIETLENIE NOWOŚCI<br />

FACHOWEGO ELEKTRYKA<br />

Więcej niż źródło światła<br />

W portfolio nowych produktów GTV Lighting pojawiły się dwa źródła światła. Wyróżniają<br />

je czujniki – w pierwszym zamontowany jest zmierzchu, natomiast w drugim mikrofalowy<br />

reagujący na ruch. Oba rozwiązania świecą tylko wtedy, kiedy to naprawdę niezbędne.<br />

Nowe modele źródeł światła posiadają moc 10 W, co jest odpowiednikiem tradycyjnej<br />

żarówki o mocy 60 W. Charakteryzują się wskaźnikiem CRI większym niż 80, czyli barwa<br />

światła jest bardzo wyraźna i rzeczywista zarówno na zewnątrz, jak i wewnątrz pomieszczenia.<br />

Co istotne oferowane przez GTV oświetlenie LED może świecić aż do 40 000<br />

godzin. Źródło światła LED emituje strumień świetlny o wartości 810 lumenów. Dostępne<br />

są dwa warianty ze względu na temperaturę barwową: 3000 i 4000 K.<br />

www.gtv.com.pl<br />

MATERIAŁ PRASOWy<br />

Sterowanie oświetleniem<br />

wewnętrznym<br />

oświetlenie<br />

wewnętrzne<br />

Najprostszymi urządzeniami jakie mogą być wykorzystane do sterowania oświetleniem wewnętrznym<br />

są detektory ruchu. Nadzorują one pracę oświetlenia poprzez automatyczne jego włączenie<br />

w momencie gdy osoba wejdzie na określoną przestrzeń, która jest objęta zasięgiem działania czujnika.<br />

Trwałość w najtrudniejszych warunkach<br />

Biorąc pod uwagę przeznaczenie oraz częstotliwość<br />

użytkowania przestrzeni można<br />

ustawić czas działania urządzenia świetlne-<br />

tycznymi. Przydatna jest funkcjonalność<br />

stopniowego oraz płynnego ściemniania<br />

w zakresie 0-100% z niezależnym stero-<br />

rowania oświetleniem są elastyczne i obsługują<br />

rozproszoną strukturę sieci. Trzeba<br />

mieć przy tym na uwadze duży zasięg przy<br />

Seria Acciaio Eco LED odpowiada na zapotrzebowanie rynku na profesjonalnie zaprojektowaną<br />

oprawę przemysłową, przeznaczoną do obszarów o agresywnych warunkach<br />

pracy. Swoje zastosowanie znajdzie w miejscach o podwyższonym ryzyku wybuchu,<br />

związanym z obecnością w powietrzu gazów lub pyłów palnych. Acciaio Eco LED spełnia<br />

dyrektywy ATEX 2014/34/UE i z powodzeniem może być montowana w obiektach<br />

przemysłowych, magazynach, garażach, liniach produkcyjnych czy supermarketach.<br />

Wszystkie oprawy z serii posiadają „end cap”, który umożliwia szybki dostęp do wnętrza<br />

oprawy, gdzie znajduje się całe okablowanie, bez konieczności jej demontażu. Dzięki<br />

temu użytkownik jest w stanie szybko i bez problemu podłączyć dodatkowe akcesoria,<br />

takie jak inteligentny czujnik światła lub moduł awaryjny LED.<br />

Każda z serii opraw Acciaio Eco LED posiada atest PZH. Dzięki temu gamma zastosowań<br />

staje się jeszcze szersza. Daje to możliwość montażu w przemyśle spożywczym lub<br />

w placówkach opieki medycznej.<br />

www.beghelli.pl<br />

Łatwe zarządzanie światłem<br />

Użytkownicy urządzeń mobilnych z systemem<br />

Android mogą już korzystać z dostępnej<br />

w sklepie Google Play aplikacji<br />

LEDVANCE SMART+. Dzięki niej sterowanie<br />

oświetleniem jest jeszcze łatwiejsze<br />

i możliwe również poprzez sterowanie<br />

głosowe Google Assistant lub Amazon<br />

Alexa.<br />

Wprowadzone w zeszłym roku lampy LED<br />

SMART+ full color A60 oraz uniwersalne kolorowe<br />

listwy oświetleniowe były pierwszymi<br />

produktami firmy LEDVANCE, którymi można<br />

łatwo sterować za pomocą aplikacji Siri®<br />

i Apple® Home, zapewniając użytkownikom<br />

inteligentnego oświetlenia nowy poziom komfortu.<br />

Od tego czasu oferta produktów firmy<br />

LEDVANCE obsługujących urządzenia Apple<br />

HomeKit została znacznie rozszerzona. Dzięki<br />

temu, że do komunikacji wykorzystano<br />

moduł Bluetooth, użytkownicy nie potrzebują<br />

oddzielnej bramki ani rozdzielnika HUB,<br />

aby korzystać z kilku najczęściej używanych<br />

funkcji oświetlenia SMART+, np. włączanie<br />

i wyłączanie oświetlenia, sterowanie ściemnianiem<br />

lub zmiana barw.<br />

www.ledvance.pl<br />

go wraz z poziomem natężenia oświetlenia.<br />

Niejednokrotnie zastosowanie znajdują wyłączniki<br />

zmierzchowe a niektóre z nich mają<br />

dodatkowo programatory czasowe. Dzięki<br />

nim jest możliwa automatyczna praca instalacji<br />

oświetleniowej w odpowiednim przedziale<br />

czasowym.<br />

Dzięki nowoczesnym sterownikom oświetlenia<br />

odbywa się współpraca ze statecznikami<br />

elektronicznymi i elektromagne-<br />

waniem każdej lampy. Warto wspomnieć<br />

o możliwości niezależnego pomiaru zużycia<br />

energii w lampach. Niektóre sterowniki wykorzystują<br />

rozbudowany moduł pomiarowy.<br />

Odpowiada on za analizowanie energii,<br />

mocy biernej i czynnej oraz cos φ i THD, co<br />

pozwala na optymalne zarządzanie siecią<br />

zasilającą. Wszelkie awarie są wykrywane<br />

i raportowane przekładając się na niższe<br />

koszty obsługi. Nowoczesne systemy ste-<br />

niskich kosztach eksploatacyjnych. Do systemu<br />

wymiany danych może być wykorzystana<br />

sieć zasilająca 230 V AC. Jest możliwe<br />

zdalne aktualizowanie oprogramowania.<br />

Czujniki mikrofalowe<br />

Czujniki mikrofalowe emitują oraz odbierają<br />

fale elektromagnetyczne o częstotliwości<br />

5,8 Ghz. Urządzenie wykrywa zmiany<br />

zachodzące w odbiciu fal będących efek-<br />

64 <strong>Fachowy</strong> <strong>Elektryk</strong> <strong>Fachowy</strong> <strong>Elektryk</strong><br />

65


oświetlenie<br />

wewnętrzne<br />

oświetlenie<br />

wewnętrzne<br />

tem przemieszczania obiektu w zasięgu<br />

pola działania. Ponadto wykrywany jest<br />

ruch obiektu w kierunku do czujnika oraz<br />

od czujnika. Ruch powstały w polu detekcji<br />

powoduje automatyczne wygenerowanie<br />

przez czujnik sygnału załączającego<br />

Fot. 1.<br />

Czujnik ze zintegrowanym<br />

przyciskiem może być<br />

wykorzystywany do automatyzacji<br />

oświetlenia w korytarzach,<br />

klatkach schodowych lub toaletach.<br />

Wystarczy zastąpić nim istniejący<br />

łącznik podtynkowy<br />

Fot: lange łukaszuk<br />

oświetlenie. Trwałe załączenie oświetlenia<br />

to efekt ciągłego ruchu. Z kolei w przypadku<br />

braku ciągłego ruchu rozpoczyna<br />

się odliczanie czasu podtrzymującego<br />

oświetlenie. Jeżeli ponownie wystąpi ruch<br />

w polu detekcji oraz gdy zaniknie podczas<br />

odmierzania czasu zostaje odmierzany czas<br />

podtrzymania od początku. Tym sposobem<br />

czujniki mikrofalowe mogą być zastosowane<br />

jako czujniki obecności. Wraz z upływem<br />

zadanego czasu oświetlenie będzie<br />

wyłączone.<br />

Czujniki PIR<br />

Dużą popularnością cieszą się czujniki PIR<br />

(ang. Passive Infra Red). W urządzeniach<br />

tego typu detekcja bazuje na zmianie promieniowania<br />

podczerwonego, które jest<br />

emitowane przez obiekty o temperaturze<br />

wyższej od otoczenia. W efekcie czujnik<br />

przeprowadza pomiar promieniowania podczerwonego<br />

(IR) emitowanego przez obiekty<br />

w polu widzenia bez obecności ludzi.<br />

Z kolei gdy w polu widzenia znajdzie się<br />

źródło podczerwieni o innej temperaturze<br />

(np. człowiek) to ruch będzie wykryty.<br />

Typowy czujnik PIR bazuje na kilku elementach.<br />

Stąd też należy wymienić pyroelement<br />

czyli detektor podczerwieni, którego<br />

budowa wykorzystuje azotek galu (GaN)<br />

lub azotan cezu (CsNO3). Oprócz tego należy<br />

wymienić soczewkę Fresnela lub lustro.<br />

Dzięki zastosowaniu specjalnych algorytmów<br />

zapobiega się wystąpieniu tzw. fałszywych<br />

alarmów.<br />

Jako najważniejsze zalety czujników PIR<br />

należy wymienić dobrą skuteczność wykrywania<br />

na określonym obszarze. Wiele<br />

czujników ma funkcję niewykrywania<br />

zwierząt domowych (do 20 kg). Należy<br />

podkreślić, że funkcję tę można załączyć<br />

lub wyłączyć w zależności od obecności<br />

zwierząt domowych.<br />

Wybór i montaż czujnika<br />

Wybierając odpowiedni czujnik należy<br />

przede wszystkim wziąć pod uwagę miejsce<br />

jego pracy – np. korytarz, sufit, narożniki.<br />

Nie mniej istotny jest przy tym rodzaj<br />

użytkowania – np. w szkołach ze względów<br />

bezpieczeństwa czujniki montuje się wyżej.<br />

Trzeba przy tym zdefiniować wykrywanie<br />

ruchu lub obecności w połączeniu z określeniem<br />

rodzaju oświetlanego pomieszczenia.<br />

Ważny jest zakres nastaw czasowych oraz<br />

moc obciążenia (W). Przydatny może okazać<br />

się również przycisk służący do ręcznego<br />

załączania oświetlenia. W niektórych<br />

instalacjach wykorzystywane jest wyjście<br />

do sterowania dodatkowym urządzeniem<br />

elektrycznym.<br />

Montując czujnik PIR sterujący oświetleniem<br />

trzeba mieć na uwadze kąt zasięgu<br />

czujnika. Detektora nie powinno się kierować<br />

na obiekty, które są oświetlane lub<br />

stanowią źródło ciepła. Ważne jest przy tym<br />

odpowiednie zabezpieczenie prądowe przewodów<br />

zasilających.<br />

Fot: hager<br />

Fot. 2.<br />

Lampa LED<br />

ze zintegrowanym<br />

czujnikiem ruchu.<br />

W zakresie regulacji jest możliwa zmiana<br />

obszaru pola detekcji. Chodzi tutaj o zasięg<br />

oraz promień detekcji – np. w zakresie<br />

1 do 10 m przy wysokości 2,5 m. Do<br />

regulacji wykorzystuje się pokrętło. Wraz<br />

z obrotem w prawo zwiększany jest obszar<br />

detekcji, natomiast obrót w lewo powoduje<br />

zmniejszenie obszaru detekcji. Należy<br />

mieć na uwadze regulację czasu załączenia<br />

– np. w zakresie 5 sek. do 12 min. Regulacji<br />

poddaje się również czułość automatu<br />

zmierzchowego – np. w zakresie od 2<br />

do 2000 Lx.<br />

Warto wspomnieć o oferowanych na rynku<br />

oprawach oświetleniowych, które mają<br />

zintegrowany czujnik ruchu. Fale są w stanie<br />

przenikać przez szklany klosz z zapewnieniem<br />

stabilnej detekcji ruchu. Ponadto<br />

można regulować zasięg wykrywania ruchu<br />

oraz czułość natężenia światła.<br />

Eksploatując czujniki PIR trzeba mieć<br />

na uwadze fakt, że w przypadku niewielkiej<br />

różnicy temperatur pomiędzy obiektem<br />

poruszającym a otoczeniem jest możliwe<br />

wystąpienie zjawiska późniejszego<br />

Fot. 3.<br />

Czujnik podczerwieni do montażu<br />

w podsufitkach dachowych<br />

i sufitach podwieszanych. Ma<br />

zasięg do 4 metrów.<br />

Fot: lange łukaszuk<br />

reagowania i zmniejszenia zasięgu wykrywania<br />

ruchu. Do takiej sytuacji może dojść<br />

np. w porze letniej.<br />

Fot: lange łukaszuk<br />

Fot. 4.<br />

Instalacje oświetlenia schodów<br />

Specjalne rozwiązania są oferowane pod<br />

kątem sterowania oświetleniem schodów.<br />

Stąd też oświetlenie jest załączane wyłącznie<br />

w momencie gdy korzysta się ze<br />

schodów, czyli wraz z wejściem na schody<br />

i przecięciem sygnału czujnika. Ważne są<br />

tutaj odpowiednie sterowniki przy czym<br />

niektóre z nich mogą być obsługiwane dotykowo.<br />

Dzięki regulacji czasu świecenia<br />

można ustawiać czas z uwzględnieniem ilości<br />

stopni i wielkości schodów. Jest możliwa<br />

wielopoziomowa regulacja jasności co ułatwia<br />

ustawienie odpowiedniego natężenia<br />

oświetlenia.<br />

Dzięki płynnemu załączeniu i wyłączaniu systemu<br />

oświetlenie nie rozprasza innych użytkowników<br />

domowników. Wykorzystywane<br />

są specjalne, czujniki dzięki którym po wejściu<br />

dwóch osób na schody oświetlenie załącza<br />

się obu stron. W systemach oświetlenia<br />

schodów zastosowanie znajdują czujniki natynkowe,<br />

montowane w tralce lub na słupku<br />

schodowym oraz czujniki podtynkowe montowane<br />

w puszce elektrycznej.<br />

Fot: F&F Filipowski<br />

Fot. 5.<br />

Natynkowy czujnik ruchu z trzema<br />

pirosensorami, które gwarantują<br />

zasięg w promieniu do 12 metrów.<br />

Czujniki ruchu wykorzystujący<br />

podczerwień.<br />

Fot. 6.<br />

Fot: berker / hager<br />

Czujnik ruchu w stylistyce osprzętu<br />

elektroinstalacyjnego<br />

Sterowanie poprzez BMS<br />

W wielu budynkach sterowanie oświetleniem<br />

wewnętrznym odbywa się w ramach<br />

systemów budynków inteligentnych. Stąd<br />

też zastosowanie znajdują odpowiednie sterowniki.<br />

Z kolei do obsługi systemu może<br />

być wykorzystany panel sterujący z ekranem<br />

dotykowym, który zapewnia również<br />

wizualizację systemu BMS. Zaleta takiego<br />

rozwiązania to możliwość zarządzania<br />

wszystkimi funkcjami inteligentnego domu<br />

wraz ze sterowaniem wewnętrznym. Niektóre<br />

panele pracują w oparciu o technologię<br />

pojemnościową. Wykorzystywana jest<br />

zasada zmiany pojemności powierzchni<br />

szkła w momencie delikatnego dotknięcia<br />

palcem. W taki właśnie sposób uruchamiana<br />

jest odpowiednia funkcja. Jak wiadomo<br />

dzięki technologii pojemnościowej zyskuje<br />

się nie tylko precyzyjny ale i dokładny sposób<br />

wykrywania dotyku. Nie ma przy tym<br />

opóźnienia w detekcji tak jak w przypadku<br />

paneli rezystancyjnych. Niektóre panele<br />

mają wbudowany mikroprocesor i pamięć<br />

masową, co pozwala realizować funkcje<br />

serwera plików i serwera BMS.<br />

Moduły logiczne sterują urządzeniami wykonawczymi.<br />

Nadzorują one układy wejściowe<br />

oraz elementy wykonawcze podłączone<br />

do magistrali komunikacyjnej. Wiele<br />

modułów ma odseparowane magistrale komunikacyjne<br />

wraz z portami komunikacji<br />

zewnętrznej. Programowanie urządzenia<br />

bazuje na specjalnym złączu.<br />

Dzięki odpowiednim rozwiązaniom i algorytmom<br />

odseparowane są funkcje bezpieczeństwa<br />

od automatyki z zapewnieniem<br />

współdziałania i przenikania obu instalacji.<br />

Nowoczesne moduły logiczne cechują się<br />

elastycznością, przez co jest możliwe dowolne<br />

programowanie będące gwarancją obsługi<br />

kluczowych funkcji sterowania i kontrolowania<br />

procesów jakie są realizowane w obiekcie<br />

wraz z wyborem danej funkcji.<br />

Na uwagę zasługuje separacja galwaniczna<br />

co gwarantuje ochronę w przypadku wystąpienia<br />

zwarć na magistrali. Stanowi to<br />

gwarancję stabilności pracy również przy<br />

próbach sabotażu. Dzięki redundancji wynikającej<br />

z zapętlenia magistrali zapewnione<br />

jest prawidłowe funkcjonowanie systemu<br />

w przypadku uszkodzenia części magistra-<br />

Fot. 7.<br />

Czujnik ruchu mikrofalowy.<br />

Fot: F&F Filipowski<br />

li. Przy programowaniu wykorzystuje się<br />

dedykowane oprogramowanie z graficznym<br />

interfejsem graficznym przeznaczonym<br />

do konfiguracji algorytmów. Prace w tym<br />

zakresie przebiegają łatwo i szybko.<br />

Podsumowanie<br />

Specjalne czujniki ruchu i obecności znajdują<br />

zastosowanie przy sterowaniu oświetleniem.<br />

Jako najważniejszy parametr<br />

wymienia się maksymalne obciążenie prądowe<br />

oraz kąt widzenia (np. 70°, 180°, 270°,<br />

360°). Ponadto chcąc zapewnić optymalne<br />

sterowanie pracą systemu oświetleniowego<br />

należy dobrać odpowiedni maksymalny zasięg<br />

wykrywania ruchu oraz czas świecenia<br />

z możliwością regulacji. Na etapie wyboru<br />

odpowiedniego czujnika należy uwzględnić<br />

również zakres temperatury pracy oraz stopień<br />

ochrony (IP).<br />

Wyjście typowego czujnika będzie wysterowane<br />

w przypadku wykrycia ruchu<br />

a dzięki funkcji omijania światła dziennego<br />

czujnik nie będzie załączony podczas dnia.<br />

Jest możliwe ustawienie poziomu natężenia<br />

oświetlenia przy jakim czujnik będzie<br />

wykrywał ruch gdy znajduje się w trybie<br />

oczekiwania. Tym sposobem zapobiega się<br />

nieoczekiwanym załączeniom.<br />

Damian Żabicki<br />

66 <strong>Fachowy</strong> <strong>Elektryk</strong> <strong>Fachowy</strong> <strong>Elektryk</strong><br />

67


warsztat<br />

elektryka<br />

warsztat<br />

elektryka<br />

WEICON ® – ŚCIĄGACZE IZOLACJI MADE IN GERMANY<br />

Rozwój nowych technologii sprawił, iż zwyczajny jednofunkcyjny ściągacz izolacji nie jest już wystarczający<br />

dla większości elektromonterów.<br />

Należy pamiętać, iż nie każde narzędzie radzi<br />

sobie ze wszystkim. Wielozadaniowe<br />

urządzenia firmy WEICON produkowane są<br />

w Niemczech już niemal od 50 lat i cieszą<br />

się bardzo dużym uznaniem wśród instalatorów<br />

na całym świecie. Na wybór tych urządzeń<br />

wpływ mają nie tylko ich doskonałe<br />

parametry, szybkość pracy, niezawodność<br />

i dokładność działania ale również bardzo<br />

przystępne ceny, które sprawiają, że zakup<br />

szybko się zwraca, zapewniając przy tym<br />

znacznie większy komfort pracy niż przy<br />

użyciu tradycyjnych narzędzi. W porównaniu<br />

do standardowych modeli, współczesne<br />

ściągacze przeszły prawdziwą rewolucję, nie<br />

tylko pod względem gabarytów i zastosowanych<br />

w nich rozwiązań technologicznych.<br />

Na znaczne wydłużenie ich żywotności ma<br />

przede wszystkim wpływ najnowszy sposób<br />

hartowania ostrzy i obróbki końcowej narzędzi.<br />

Materiały i procesy podczas wytwarzania<br />

ręcznych narzędzi do ściągania izolacji<br />

WEICON podlegają ciągłej kontroli TÜV<br />

i GS pod względem zgodności z przyjętymi<br />

standardami jakościowymi, a produkcja zawsze<br />

podąża za najnowszymi rozwiązaniami<br />

technologicznymi. Przeszkolony zespół<br />

specjalistów wspomagany systemem projektowania<br />

3D pozwala nie tylko spełniać<br />

aktualne wymagania klientów, ale również<br />

być krok przed nimi.<br />

Quick and easy<br />

– ściągacze NR.5, NR.300, 4-28 MULTI<br />

Automatyczne szczypce do ściągania izolacji<br />

do wszystkich popularnych elastycznych<br />

i pełnych przewodów od 0,2 do 6,0 mm².<br />

Szczypce mają system, który dostosowuje<br />

się automatycznie do odpowiedniego przekroju<br />

przewodu, umożliwiając w ten sposób<br />

szybkie i dokładne usuwanie izolacji<br />

zapobiegając uszkodzeniu żyły. Narzędzie<br />

charakteryzuje się łatwością użytkowania<br />

i płynnym mechanizmem. Dzięki regulowanemu<br />

ogranicznikowi długości (5-12 mm)<br />

można ustawić długość odizolowywania.<br />

Łatwo dostępny nóż boczny jest zintegrowany<br />

z narzędziem. Urządzenie wykonane<br />

jest z poliamidu wzmocnionego włóknem<br />

szklanym (fot. 1).<br />

Fot. 1.<br />

Automatyczne szczypce do ściągania izolacji.<br />

promocja<br />

Fot. 2. Wielofunkcyjny ściągacz izolacji WEICON® NR. 300.<br />

Fot. 3.<br />

Dwufunkcyjny ściągacz izolacji 4-28 MULTI.<br />

Przykładem kolejnego produktu procesu<br />

miniaturyzacji jest wprowadzony do sprzedaży<br />

wielofunkcyjny ściągacz izolacji<br />

WEICON ® NR. 300 (fot. 2).<br />

Urządzenie służy do zdejmowania izolacji<br />

z poszczególnych żył przewodu w zakresie<br />

0,5-6 mm², cięcia przewodów do max.<br />

Ø 3mm, oraz zaciskania tulejek izolowanych<br />

i nieizolowanych w zakresie 0,5-6 mm².<br />

Kolejnym urządzeniem jest dwufunkcyjny<br />

ściągacz izolacji 4-28 MULTI (fot.3). Urządzenie<br />

służy do zdejmowania wzdłużnego<br />

i poprzecznego izolacji z kabli o przekroju<br />

okrągłym Ø 4-28 mm, oraz do usuwania izolacji<br />

z poszczególnych żył przewodu w zakresie<br />

0,5-6 mm². Nacięcie izolacji odbywa<br />

się za pomocą precyzyjnie regulowanego<br />

ostrza, a dostosowanie głębokości cięcia realizowane<br />

jest dzięki zastosowaniu systemu<br />

regulacji pozycji ostrza. Dzięki temu cięcie<br />

jest niezwykle dokładne i nie powoduje<br />

uszkodzeń wewnętrznych żył obrabianych<br />

przewodów. Ściągacz produkowany jest<br />

także w dwóch wersjach kolorystycznych<br />

– niebieskim i czarnym.<br />

Od niemal 50 lat z sukcesami projektujemy,<br />

produkujemy i dystrybuujemy wysokiej<br />

jakości narzędzia do zdejmowania<br />

izolacji i inne przeznaczone dla przemysłu<br />

i profesjonalnych użytkowników. Każdego<br />

roku narzędzia te prezentujemy na ponad<br />

40 targach i imprezach wystawienniczych<br />

na świecie. Utrzymujemy stały kontakt<br />

z użytkownikami, którzy przekazują nam<br />

informacje o udoskonaleniach swych procesów,<br />

tym samym podsuwając nam pomysły<br />

do udoskonalania narzędzi i projektowania<br />

nowych. Ta wymiana informacji generuje<br />

stały proces innowacji i sprawia, że możemy<br />

nieustannie oferować naszym klientom<br />

najnowocześniejsze rozwiązania.<br />

www.weicon-tools.pl<br />

68 <strong>Fachowy</strong> <strong>Elektryk</strong> <strong>Fachowy</strong> <strong>Elektryk</strong><br />

69


warsztat<br />

elektryka<br />

WARSZTAT<br />

warsztat<br />

elektryka<br />

Fachowego <strong>Elektryk</strong>a<br />

Precyzja<br />

i doskonałość<br />

Do 15 marca br. trwa kampania promocyjna<br />

firmy Würth Polska „Precyzja<br />

i doskonałość”, która obejmuje ponad 60<br />

artykułów z kategorii narzędzi ręcznych.<br />

Wszystkie charakteryzują się precyzją<br />

i wytrzymałością. Przykładem jest zestaw<br />

szczypiec dla elektryków VDE.<br />

Komplet składa się z czterech narzędzi<br />

dedykowanych pracom pod napięciem<br />

do 1000 V (dla prądu zmiennego) lub<br />

1500 V (dla prądu stałego). W celu<br />

zapewnienia najlepszego standardu<br />

bezpieczeństwa pracy dodano ergonomiczne<br />

rękojeści wykonane z antypoślizgowego,<br />

dwukomponentowego materiału<br />

i szerokie kołnierze VDE. Szczypce<br />

wykonane są z wysokogatunkowej stali<br />

narzędziowej, która zapewnia precyzję<br />

chwytania i cięcia oraz zachowanie prawidłowej<br />

geometrii szczęk. Wydłużenie<br />

krawędzi tnącej w szczypcach uniwersalnych<br />

zapewnia odpowiednie cięcie<br />

grubych kabli i przewodów. Narzędzie<br />

przeznaczone do zdejmowania izolacji<br />

otwiera się samoczynnie dzięki zamontowanej<br />

sprężynie. Z kolei wydłużenie<br />

szczęk w szczypcach półokrągłych zapewnia<br />

odporność na duże siły krętne.<br />

Źródło: Würth Polska<br />

Lokalizatory infrastruktury podziemnej<br />

Nowa marka urządzeń laserowych<br />

Fluke wprowadza obecnie na rynek całą<br />

rodzinę poziomnic laserowych sygnowanych<br />

marką PLS – dedykowaną przede<br />

wszystkim elektroinstalatorom i instalatorom<br />

HVAC – z laserami koloru zielonego<br />

i czerwonego.<br />

Do sprzedaży w naszym kraju wchodzą<br />

właśnie 3 różne linie poziomnic laserowych<br />

sygnowanych tą marką, w sumie 8 różnych<br />

urządzeń: poziomnice liniowe (dwa modele<br />

– PLS 180R i PLS 180G), poziomnice<br />

punktowe (cztery modele: 3R, 3G, 5R, 5G)<br />

i poziomnice liniowo-punktowe (modele:<br />

PLS 6R i PLS 6G)<br />

Pacific Laser Systems (PLS) to światowy<br />

lider na rynku poziomnic laserowych.<br />

Firma została przejęta przez grupę Fluke<br />

w 2015 roku, a obecnie w naszym kraju<br />

debiutują pierwsze urządzenia pod marką<br />

PLS (z dopiskiem A Fluke Company).<br />

Poziomnice laserowe PLS zapewniają jasne,<br />

Nowe urządzenia marki Amprobe z serii<br />

UAT-600, zaprojektowane zostały w celu<br />

dokładnego lokalizowania zakopanych pod<br />

ziemią np. kabli (do głębokości 6 metrów).<br />

Seria składa się z dwóch zestawów: UAT-<br />

610 i UAT-620. Zaprojektowane dla elektryków<br />

urządzenia są gotowe do użycia,<br />

wyposażone w nadajniki, odbiorniki, zestawy<br />

przewodów pomiarowych, akumulatory<br />

i dodatkowe bezpieczniki. Zestaw<br />

UAT-620 zawiera dodatkowo zacisk sygnałowy<br />

(Signal Clamp) SC-600 do przesyłania<br />

sygnału, gdy nie ma możliwości<br />

nawiązania kontaktu elektrycznego ze śledzonym<br />

kablem.<br />

Źródło: Beha-Amprobe<br />

ostre punkty i linie odniesienia umożliwiające<br />

szybkie i dokładne wyznaczanie położenia.<br />

Poziomnice laserowe PLS są objęte<br />

najlepszą w swojej klasie, trzyletnią gwarancją,<br />

dzięki czemu w przypadku ewentualnych<br />

problemów z przyrządami w okresie<br />

gwarancyjnym, z wyjątkiem oczywistych<br />

nadużyć lub uszkodzeń, lokalny dealer może<br />

dostarczyć użytkownikowi taki sam przyrząd<br />

zastępczy jeszcze tego samego dnia.<br />

Wszystkie modele wprowadzanych poziomnic<br />

laserowych cechują się wysoką dokładnością<br />

(mniej niż 3 mm przy odległości 10<br />

m) i trwałą blokadą wahadła, która zapewnia<br />

bezpieczeństwo przyrządu w transporcie,<br />

oraz daje możliwość zablokowania poziomnicy<br />

w trybie pochylenia. Klasa szczelności<br />

IP 54 ogranicza wnikanie pyłu i wody, zapewniając<br />

wieloletnią eksploatację w miejscach<br />

wykonywania prac.<br />

Źródło: Fluke<br />

MATERIAŁ PRASOWy<br />

PROMOCJE WEICON GERMANY<br />

Ściągacz izolacji WEICON NR 5<br />

• automatyczne szczypce do ściągania izolacji 0,2-6,0mm²<br />

• wykonane z poliamidu wzmocnionego włóknem szklanym,<br />

• wysokiej jakości stal nożowa firmy Solingen<br />

• precyzyjna praca dzięki regulowanemu ogranicznikowi długości (5-12 mm)<br />

• zintegrowany, łatwo dostępny obcinacz boczny o średnicy do 2 mm<br />

• TÜV / GS testowane pod kątem bezpieczeństwa pracy<br />

199 zł netto<br />

Nóż do kabli WEICON NR 4-28 H<br />

• zdejmowanie izolacji wszystkich powszechnie stosowanych<br />

przewodów elastycznych i sztywnych Ø 4-28 mm<br />

• wyprodukowany, przetestowany i złożony w NIEMCZECH<br />

• idealne rozwiązanie dla profesjonalistów i majsterkowiczów<br />

• dostosowany do użytku wewnętrznego i zewnętrznego<br />

• solidna tworzywowa konstrukcja<br />

189 zł netto<br />

89 zł netto<br />

Ściągacz izolacji WEICON NR 7-F<br />

• automatyczne szczypce do ściągania izolacji z przewodów 0,5-16mm²<br />

• wykonane z poliamidu wzmocnionego włóknem szklanym, ergonomicznie ukształtowane<br />

• wysokiej jakości stal nożowa firmy Solingen, a tym samym wytrzymałe ostrza<br />

• bardzo szybki i łatwy w użyciu, a niska waga zapewnia wygodę pracy<br />

• zintegrowany, łatwo dostępny obcinacz boczny o średnicy do 3 mm<br />

• TÜV / GS testowane pod kątem bezpieczeństwa pracy<br />

• 100% Made in Germany<br />

59 zł netto<br />

Wielofunkcyjny ściągacz izolacji NR 300<br />

• ściagacz izolacji z zaciskarką do tulejek DUO-CRIMP<br />

• dwa zakresy zaciskania tulejek 0,5-2,5 mm², 4,0-6,0 mm² zgodne z DIN 46228-2<br />

• dokładne zdejmowanie izolacji nawet w trudnodostępnych miejscach<br />

• wyprodukowany, przetestowany i złożony w całości w NIEMCZECH<br />

• ściaganie izolacji z przewodów i kabli w zakresie 0,5-6 mm²<br />

• dostosowany do użytku wewnętrznego i zewnętrznego<br />

• usuwanie zewnętrznych izolacji z kabli i przewodów<br />

• solidna wzmacniana konstrukcja<br />

Ściągacz izolacji do fotowoltaiki WEICON NR 3<br />

• szczypce do ściągania izolacji ze wszystkich powszechnie stosowanych przewodów 1,5-6 mm²<br />

• wykonane z poliamidu wzmocnionego włóknem szklanym, ergonomicznie ukształtowane<br />

• wysokiej jakości stal nożowa firmy Solingen, a tym samym wytrzymałe ostrza<br />

• bardzo szybki i łatwy w użyciu, a niska waga zapewnia wygodę pracy<br />

• Zintegrowany, łatwo dostępny obcinacz boczny w zakresie do 4mm²<br />

• TÜV / GS testowane pod kątem bezpieczeństwa pracy<br />

149 zł netto<br />

* oferta ważna do 30/04/<strong>2019</strong> lub do wyczerpania zapasów magazynowych www.energotytan.com<br />

70 <strong>Fachowy</strong> <strong>Elektryk</strong> <strong>Fachowy</strong> <strong>Fachowy</strong> <strong>Elektryk</strong> <strong>Elektryk</strong> 1 • 2016<br />

promocja<br />

7179<br />

promocja


warsztat<br />

elektryka<br />

warsztat<br />

elektryka<br />

Rozwijamy kable<br />

Dzięki specjalnym bębnom kablowym zyskuje się nie tylko szybkie i łatwe rozwijanie przewodu<br />

ale i możliwość jego sprawnego transportowania na placu budowy. Zapewnia to bezpieczne<br />

a zarazem profesjonalne podejście do prac instalacyjnych oraz mobilność elektryka<br />

Stojaki do rozwijania bębnów<br />

Osobną grupę urządzeń stanowią specjalne<br />

stojaki do rozwijania bębnów. Trwałość<br />

konstrukcji uzyskano dzięki zastosowaniu<br />

materiału wykonania w postaci<br />

stali. Zmieniając położenie łożyska bębna<br />

można obsługiwać szeroką gamę bębnów<br />

kablowych o standardowych rozmiarach<br />

do 1200 mm średnicy. Można wprowadzić<br />

korektę osi 90, 150, 240, 300 oraz 330mm.<br />

Dzięki specjalnym uszczelnieniom łożyska<br />

mają zapewnioną ochronę przed korozją<br />

i zabrudzeniami, co zdecydowanie wydłuża<br />

trwałość wałków. Należy mieć na uwadze<br />

ergonomiczny kształt oraz części antypoślizgowe<br />

po to aby zapewnić maksymalne<br />

bezpieczeństwo podczas używania. Urządzenie<br />

sprawdza się zarówno wewnątrz jak<br />

i na zewnątrz pomieszczeń. Maksymalna<br />

masa bębna wynosi 1000 kg. Jest możliwe<br />

zablokowanie przedniej rolki na czas wtaczania<br />

i wytaczania bębna.<br />

Fot. 3.<br />

Stojak do odwijania kabli z bębnów posiadający regulację<br />

położenia łożyska bębna, co umożliwia obsługę<br />

standardowych bębnów kablowych o różnej wielkości.<br />

Fot: NKT<br />

Fot: RUNPOTEC / ENERGOTYTAN<br />

Fot: X-Board / ENERGOTYTAN<br />

Fot: ADOBE STOCK<br />

Fot. 5.<br />

Rozwijaki X-BOARD zwiększają<br />

wydajność prac podczas rozwijania<br />

bębnów kablowych oraz kabli i peszli<br />

z krążków.<br />

Fot. 1.<br />

Niezastąpionym ułatwieniem podczas układania tras kablowych są akcesoria pozwalające na szybkie i bezproblemowe odwijanie<br />

potrzebnej ilości kabla.<br />

Zintegrowane bębny kablowe są gwarancją<br />

profesjonalnego transportowania, przechowywania<br />

i rozwijania kabli w miejscu pracy.<br />

Ze względu na to, że urządzenia tego typu<br />

mają kształt wózka to zyskuje się zarówno<br />

łatwe manewrowanie jak i przewożenie między<br />

wszelkimi przeszkodami. W efekcie nie<br />

ma potrzeby transportowania nieporęcznych<br />

i ciężkich bębnów drewnianych. Eliminowane<br />

jest więc ryzyko przeciążenia kręgosłupa<br />

i stawów z jednoczesnym spełnieniem<br />

wymagań BHP i komfortem transportu.<br />

Łatwa obsługa<br />

Do obsługi oferowanych na rynku bębnów<br />

kablowych wystarczy jedna osoba, co nie<br />

jest wykonalne w przypadku drewnianych<br />

Fot. 2.<br />

Fot: cimco<br />

Bęben na kabel z możliwością<br />

natychmiastowego przestawienia na<br />

inną średnicę kręgu.<br />

bębnów o tradycyjnej konstrukcji. Zintegrowany<br />

bęben można łatwo zmienić w wózek,<br />

który przyda się chociażby podczas<br />

transportu kabli z palety na miejsce pracy.<br />

W niektórych bębnach na potrzeby jazdy<br />

wystarczy pociągnąć rączkę oraz obrócić ją<br />

pod kątem 90° a następnie skierować wózek<br />

w kierunku jazdy. Z kolei w miejscu pracy<br />

bęben ustawia się w pozycji pionowej<br />

i z niej można już rozwijać kable.<br />

Wraz z zakończeniem rozwijania kabla<br />

jego końcówka jest umieszczana w specjalnym<br />

gnieździe po czym bęben można<br />

swobodnie przetransportować w inne<br />

miejsce. Rozpoczynając prace ponownie<br />

wyjmuje się końcówkę i można kontynuować<br />

rozwijanie.<br />

Obrotowe stojaki<br />

do odwijania kabli z krążków<br />

Przydatnym rozwiązaniem są również obrotowe<br />

stojaki przeznaczone do odwijania<br />

kabli z krążków. Ich konstrukcja jest tak<br />

zaprojektowana aby urządzenie można było<br />

łatwo dostosować do różnego rodzaju średnic<br />

rdzenia. Należy podkreślić, że rodzaj<br />

opakowania kabli nie ma znaczenia. Mogą<br />

Fot. 4.<br />

Zintegrowany bęben kablowy<br />

łączy w sobie bęben kablowy,<br />

stojak ułatwiający odwijanie<br />

przewodu i wózek<br />

być one zafoliowane, w wiązkach czy luzem.<br />

Obrotowe stojaki sprawdzą się nie<br />

tylko na budowie ale również na warsztacie<br />

czy w magazynie. Stojak ma gumowe nóżki<br />

lub skrętne kółka z blokadą, co pozwala<br />

na sprawne obsługiwanie wszystkich kształtów<br />

kabli. Warto nadmienić, że stojak jest<br />

bezobsługowy i z powodzeniem może być<br />

stosowany zarówno wewnątrz jak i na zewnątrz<br />

pomieszczeń. Specjalne stojaki są<br />

dostępne z myślą o odwijaniu nie tylko kabli<br />

ale i peszli z krążków.<br />

Podsumowanie<br />

Dzięki oferowanym na rynku zintegrowanym<br />

bębnom kablowym, w porównaniu<br />

z tradycyjnym bębnem drewnianym, zapewniony<br />

jest o około 3 razy szybszy transport<br />

kabli z miejsca rozładunku na miejsce pracy.<br />

Wszystko to przekłada się na optymalną organizację<br />

pracy i fachowe wykonanie instalacji<br />

elektrycznej. W efekcie instalator może<br />

skupić się wyłącznie na swojej pracy a nie<br />

tracić energię na męczącym transportowaniu<br />

ciężkich kabli. Jest to szczególnie ważne<br />

w przypadku pracy wymagającej precyzji –<br />

np. łączenie przewodów.<br />

Damian Żabicki<br />

72 <strong>Fachowy</strong> <strong>Elektryk</strong> <strong>Fachowy</strong> <strong>Elektryk</strong><br />

73


POZYTYWNA ENERGIA :-)<br />

seria Aria<br />

ODEBRAĆ,<br />

CZY NIE<br />

ODEBRAĆ?<br />

Jest już<br />

WIOSENNIE!<br />

Kowalski do szefa:<br />

- Szefie, mamy wiosnę i żona<br />

strasznie mi marudzi, że<br />

powinienem wziąć dwa dni<br />

wolnego i pomóc jej posprzątać<br />

i odświeżyć całe mieszkanie...<br />

- W żadnym wypadku, Kowalski! Nie ma<br />

mowy o urlopie, chcę Cię codziennie<br />

widzieć w pracy od rana do wieczora!<br />

- Dzięki szefie, na Pana to zawsze można<br />

liczyć!<br />

Zima. Dwa jelenie stoją przy paśniku<br />

i żują ospale siano. W pewnej chwili jeden<br />

z nich mówi:<br />

- Chciałbym, żeby już była wiosna.<br />

- Tak ci mróz doskwiera?<br />

- Nie, tylko już mi obrzydło to stołówkowe<br />

jedzenie!<br />

... i coraz cieplej<br />

Idą sobie mrówki przez pustynię, jedna niesie<br />

okno a druga drzwi. Jedna mówi do drugiej:<br />

- Gorąco mi<br />

- To otwórz okno, a ja otworzę drzwi i będzie<br />

przeciąg.<br />

KOCHAMY ZWIERZĘTA!<br />

Pędzi motocyklista autostradą.<br />

Nagle wpada na nadlatującego wróbelka.<br />

Motocyklista zawozi go do domu, daje<br />

klatkę, jedzenie i picie.<br />

Rano wróbelek wstaje.<br />

Patrzy: kraty, woda, jedzenie.<br />

- Kurczę, zabiłem motocyklistę!<br />

Dwóch kolegów sprzecza się, który z nich<br />

ma mądrzejszego psa.<br />

- Mój jest taki mądry, że jak wracam z nim<br />

ze spaceru, to sam nosem wciska przycisk<br />

dzwonka...<br />

- Mój nie musi tego robić. Ma swoje klucze.<br />

Pani od biologii pyta Jasia:<br />

- Jasiu wymień mi 5 zwierząt mieszkających<br />

w Afryce.<br />

Na to Jaś:<br />

- 2 małpy i 3 słonie.<br />

Melodia<br />

doskonałości<br />

SERIA Aria to połączenie nowoczesnego wzornictwa<br />

i idealnych proporcji. Oryginalności produktom<br />

dodają wewnętrzne ramki ozdobne. Dzięki nim<br />

można wprowadzać delikatne akcenty kolorystyczne,<br />

personalizując osprzęt zgodnie ze swoimi<br />

upodobaniami.<br />

KOLORYSTYKA<br />

00 – biały 27 – ecru<br />

18 – srebrny 70 – szary mat 33 – czarny metalik<br />

74 <strong>Fachowy</strong> <strong>Elektryk</strong>


Perfect Welding / Solar Energy / Perfect Charging<br />

Spotkaj się z nami na targach ENEX <strong>2019</strong><br />

na stoisku naszego Partnera.<br />

Zapraszamy na Stanowisko nr E-17!<br />

JAKOŚĆ PRODUKOWANA W AUSTRII<br />

WYJĄTKOWA WYDAJNOŚĆ W NAJBARDZIEJ<br />

NIESPRZYJAJĄCYCH WARUNKACH<br />

Od ponad 70 lat austriacka firma stawia na badania, patenty i innowacje. Dzisiaj firma Fronius jest znana na całym<br />

świecie jako lider jakości w dziedzinie fotowoltaiki, a rygorystyczne metody testowania zapewniają, że falowniki Fronius<br />

spełniają najwyższe wymagania. Na każdym etapie produkcji sprawdzane są części i komponenty, aby zapewnić ich<br />

prawidłowe działanie, a także spełnić wysokie standardy jakości. Tylko produkty, które pomyślnie przejdą wszystkie<br />

testy końcowe, w tym testy obciążenia, są kierowane do wysyłki.<br />

Więcej na temat firmy Fronius znajdziesz na stronie www.fronius.pl

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!