Wojsko i Technika Historia 1/2020 promo

www.zbiam.pl
Bitwa o Caen 1944
1/2020
Styczeń-Luty
cena 18,99 zł (VAT 8%)
INDEX 407739
ISSN 2450-2480
W NUMERZE:
Chińska wojna
domowa 1945-1960
Swoim charakterem chińska wojna
domowa przypominała amerykańską
wojnę secesyjną. Bardzo dużą
rolę odgrywała sieć kolejowa,
podobne było uzbrojenie. Siły
zbrojne KMT oraz KPCh opierały
się na piechocie z karabinami,
artyleria polowa była nieliczna…
Ju 87: na ostrzu
głównego uderzenia
Ju 87 już od świtu 10 maja 1940 r.
atakowały alianckie lotniska.
Zbombardowały fort Eben-Emael,
który zabezpieczał mosty na Kanale
Alberta. Dzięki temu spadochroniarze
niemieccy mogli swobodnie
wylądować w szybowcach desantowych
na terenie fortu…
ISSN 2450-2480 Index 407739

Z P R E N U M E R A T Ą S A M E K O R Z Y Ś C I
Atrakcyjna cena, w tym dwa numery gratis!
Pewność otrzymania każdego numeru w niezmiennej cenie
E-wydania dostępne są na naszej stronie oraz w kioskach internetowych
Wojsko i Technika: cena detaliczna 14,50 zł
Prenumerata roczna: 145,00 zł | zawiera 12 numerów
Lotnictwo Aviation International: cena detaliczna 16,50 zł
Prenumerata roczna: 165,00 zł | zawiera 12 numerów
Wojsko i Technika Historia + numery specjalne: cena detaliczna 18,99 zł
Prenumerata roczna: 190,00 zł | zawiera 12 numerów
Prenumeratę zamów na naszej stronie internetowej www.zbiam.pl lub wpłać należność
na konto bankowe nr 70 1240 6159 1111 0010 6393 2976
Skontaktuj się z nami: office@zbiam.pl
Zespół Badań i Analiz Militarnych Sp. z o.o.
Biuro: ul. Bagatela 10/19 00-585 Warszawa

1
Swoim charakterem chińska wojna
domowa przypominała amerykańską
wojnę secesyjną. Bardzo dużą
rolę odgrywała sieć kolejowa,
podobne było uzbrojenie. Siły
zbrojne KMT oraz KPCh opierały
się na piechocie z karabinami,
artyleria polowa była nieliczna…
Ju 87 już od świtu 10 maja 1940 r.
atakowały alianckie lotniska.
Zbombardowały fort Eben-Emael,
który zabezpieczał mosty na Kanale
Alberta. Dzięki temu spadochroniarze
niemieccy mogli swobodnie
wylądować w szybowcach desantowych
na terenie fortu…
Vol. VI, nr 1 (27)
Styczeń-Luty 2020; Nr 1
www.zbiam.pl
Bitwa o Caen 1944
1/2020
Styczeń-Luty
cena 18,99 zł (VAT 8%)
INDEX 407739
ISSN 2450-2480
1/2020
W NUMERZE:
Chińska wojna
domowa 1945-1960
Ju 87: na ostrzu
głównego uderzenia
ISSN 2450-2480 Index 407739
Na okładce: czołg piechoty Churchill Mk VII.
Rys. Arkadiusz Wróbel
INDEX 407739
ISSN 2450-2480
Nakład: 14,5 tys. egz.
Redaktor naczelny
Jerzy Gruszczyński
jerzy.gruszczynski@zbiam.pl
Redakcja techniczna
Dorota Berdychowska
dorota.berdychowska@zbiam.pl
Korekta
Stanisław Kutnik
Współpracownicy
Władimir Bieszanow, Michał Fiszer,
Tomasz Grotnik, Andrzej Kiński,
Leszek Molendowski, Marek J. Murawski,
Tymoteusz Pawłowski, Tomasz Szlagor
Wydawca
Zespół Badań i Analiz Militarnych Sp. z o.o.
Ul. Anieli Krzywoń 2/155
01-391 Warszawa
office@zbiam.pl
Biuro
Ul. Bagatela 10/19
00-585 Warszawa
Dział reklamy i marketingu
Andrzej Ulanowski
andrzej.ulanowski@zbiam.pl
Dystrybucja i prenumerata
office@zbiam.pl
Reklamacje
office@zbiam.pl
Prenumerata
realizowana przez Ruch S.A:
Zamówienia na prenumeratę w wersji
papierowej i na e-wydania można składać
bezpośrednio na stronie
www.prenumerata.ruch.com.pl
Ewentualne pytania prosimy kierować
na adres e-mail: prenumerata@ruch.com.pl
lub kontaktując się z Telefonicznym
Biurem Obsługi Klienta pod numerem:
801 800 803 lub 22 717 59 59
– czynne w godzinach 7.00–18.00.
Koszt połączenia wg taryfy operatora.
Copyright by ZBiAM 2020
All Rights Reserved.
Wszelkie prawa zastrzeżone
Przedruk, kopiowanie oraz powielanie na inne
rodzaje mediów bez pisemnej zgody Wydawcy
jest zabronione. Materiałów niezamówionych,
nie zwracamy. Redakcja zastrzega sobie prawo
dokonywania skrótów w tekstach, zmian tytułów
i doboru ilustracji w materiałach niezamówionych.
Opinie zawarte w artykułach są wyłącznie
opiniami sygnowanych autorów. Redakcja nie ponosi
odpowiedzialności za treść zamieszczonych
ogłoszeń i reklam. Więcej informacji znajdziesz
na naszej nowej stronie:
www.zbiam.pl
spis treści
HISTORIA
Tymoteusz Pawłowski
Chińska wojna domowa 1945-1960 4
WOJNA NA MORZU
Wojciech Holicki
Ranger i „Leader” – samoloty US Navy nad Norwegią 20
WOJNA NA MORZU
Michał Fiszer, Jerzy Gruszczyński
Bitwy morskie o Guadalcanal (2) 30
BROŃ PANCERNA
Jędrzej Korbal
Renault R35. Nowy czołg dla Wojska Polskiego (2) 48
MONOGRAFIA LOTNICZA
Marek J. Murawski
Junkers Ju 87: działania bojowe od kwietnia 1941 r.
do maja 1941 r. (3) 62
BITWY I KAMPANIE
Tomasz Szlagor
Pierwsza bitwa o Caen: czerwiec 1944 r. 80
www.facebook.com/wojskoitechnikahistoria
3

HISTORIA
31 stycznia 1949 r.: Chińska Armia Ludowo-
-Wyzwoleńcza wkracza do Pekinu.
Walka miała być krwawa, toteż Waszyngton
szukał wśród swoich sojuszników chętnych
do wzięcia w niej udziału. Największe
nadzieje pokładano w Chińczykach, którzy
od dawna walczyli z japońską agresją, a ich
armia uchodziła za liczną i bitną. Niestety,
latem 1944 r. okazało się, że walory bojowe
żołnierzy chińskich są w dużej mierze kreacją
propagandową. Japończycy przeprowadzili
operację Ichi-go – transkontynentalne uderzenie,
które rozbiło chińskie armie polowe,
zajęło trzecią część Chin, wyrzuciło amerykańskie
bombowce strategiczne z kontynentalnej
Azji. To nie Chińczycy przyszli z pomocą Amerykanom,
ale Amerykanie – Chińczykom. Pod
koniec 1944 r. Republika Chińska przestała się
liczyć w rozgrywce strategicznej. Amerykanie
musieli szukać innego sojusznika.
Chętnym do wzięcia udziału w ataku
na Japonię okazał się Związek Sowiecki. Prowadzone
wcześniej rozmowy – chociażby
Chińska wojna domowa
1945-1960 Tymoteusz Pawłowski
4
Przyjęło się uważać, że walka o władzę
w Chinach pomiędzy partią
komunistyczną a partią narodową
– zwana chińską wojną domową
– trwała w latach 1927-1937 oraz
1946-1949. Do pierwszego etapu
tych zmagań – ze względu na słabość
komunistów i jednostronność działań
– bardziej jednak pasuje określenie
„pacyfikacja”. Drugi etap zaś rozpoczął
się już w 1945 r. i – choć formalnie
trwa do dziś – to faktycznie został
przerwany w 1960 r.
lipca 1945 r. Stany Zjednoczone
Ameryki, Wielka Brytania oraz Re-
26 publika Chińska ogłosiły „Deklarację
Poczdamską” skierowaną do Japonii.
Określała ona warunki zakończenia wojny
na Dalekim Wschodzie: wyeliminowanie polityków
dążących do wojny, rozbrojenie sił
zbrojnych, ograniczenie Japonii do macierzystych
wysp. Jednocześnie gwarantowano
Japończykom wolności obywatelskie oraz
obiecano wycofanie sił okupacyjnych w bliżej
niesprecyzowanym czasie. Kapitulacja
Japonii miała być bezwarunkowa.
To ostatnie założenie było jasnym dowodem
na mocarstwową rolę Stanów Zjednoczonych.
Wojny europejskie kończyły się
niemal zawsze osiągnięciem porozumienia
pokojowego. Amerykanie natomiast przywykli
kończyć swoje wojny bezwarunkową
kapitulacją: w XIX wieku było to dość naturalne,
gdyż przeciwnikami byli Indianie lub
zbuntowane stany Konfederacji. Wymagało
to jednak całkowitego zniszczenie woli walki
przeciwnika, a co za tym idzie – przedłużało
działania wojenne.
Latem 1945 r. Waszyngton zakładał, że konieczna
będzie inwazja na Wyspy Japońskie.
1 listopada planowano operację „Olympic”
– desant na wysuniętą na południe wyspę
Kiusiu – do której przeznaczono ponad
30 dywizji, w tym 3 „brytyjskie” (brytyjską, kanadyjską
i australijską). Nie zamierzano zajmować
całej wyspy, tylko jej część z bazami
morskimi i lotniczymi potrzebnymi do dalszych
operacji. 1 marca 1946 r. nastąpić miało
kolejne uderzenie – „Coronet” – na wyspę
Honsiu w okolicach Tokio.
Amerykanie obawiali się znacznych strat
podczas tych walk, niemal wszystkie sztaby
zaangażowane w planowanie operacji
„Olympic” przedstawiły własne szacunki.
6. Armia – która miała prowadzić te działania
– zakładała, że podczas pierwszych 120 dni
walk będzie musiała otrzymać 394 859 ludzi
dla uzupełnienia zabitych, rannych i chorych.
Władze cywilne uważały, że zdobycie Japonii
będzie kosztowało od 1,7 do 4 milionów ofiar
po stronie amerykańskiej oraz od 5 do 10 milionów
po stronie japońskiej. Już po wojnie
policzono ofiary bitwy o Okinawę: 14 009 poległych
Amerykanów (niemal sami żołnierze)
oraz 110 071 poległych żołnierzy japońskich.
Nie doliczono się również 149 425 mieszkańców
Okinawy: połowy populacji wyspy.
w Teheranie w 1943 r. – nie przyniosły porozumienia.
Władze w Moskwie miały na Dalekim
Wschodzie wiele spraw, które mogłoby rozwiązać
sowieckie zwycięstwo nad Japonią,
ale wciąż niewyjaśniona była sytuacja w Europie,
przez Pacyfik szła większa część pomocy
Lend-Lease z USA do ZSRS, a i Republika
Chińska wydawała się Amerykanom – wciąż
jeszcze – obiecującym partnerem. Dopiero
na konferencji jałtańskiej w lutym 1945 r. Iosif
Stalin zgodził się dołączyć do wojny przeciwko
Japonii – w trzy miesiące po zakończeniu
wojny w Europie. Kapitulacja Niemiec nastąpiła
– według czasu moskiewskiego – 9 maja,
więc kampania na Dalekim Wschodzie musiała
się rozpocząć 9 sierpnia 1945 r.
W kwietniu 1945 r. premierem Japonii
został Kantarō Suzuki. Jego głównym zadaniem
było zakończenie wojny. Tokio duże
nadzieje pokładało w dobrych stosunkach
ze Związkiem Sowieckim, liczono, że Moskwa
będzie pośrednikiem w negocjacjach
ze Stanami Zjednoczonymi, sygnalizowało
nawet chęć „przedyskutowania problemu
Mandżurii”. Iosif Stalin jednak nie zamierzał
negocjować. Rankiem 9 sierpnia japoński
rząd dowiedział się, że Armia Czerwona rozpoczęła
działania wojenne. Po kilku godzinach
nadeszły wiadomości, że na Nagasaki
spadła amerykańska bomba atomowa – udowadniając,
że los Hiroszimy nie był odosobnionym
przypadkiem. Kolejna bomba mogła
być użyta 19 sierpnia, czwarta – we wrześniu,
a trzy następne – w październiku. Prezydent
Harry S. Truman rozważał zrzucenie

HISTORIA
wschód – nie mógł kierować do Mandżurii
posiłków i uzupełnień. Prowadzone tam
zmasowane szturmy „partyzantów” zaczęły
przynosić rezultaty: wojska Kuomintangu
oddawały kolejne pozycje. Pod koniec roku
kapitulował otoczony Shenyang (Mukden),
opuszczono również stolicę Mandżurii Changchun
(Xinjing), resztki doborowej dawniej
armii utrzymywały się jedynie w nadmorskich
miastach, zaopatrywanych drogą morską.
Stoczono chaotyczną bitwę pod Xuzhou
(bitwa o Hsupeng, operacja „Huaihai”). Wojska
Kuomintangu poniosły porażkę, a komunistyczne
armie z półwyspu Szantung
nawiązały połączenie z siłami z wyżynnej
prowincji Shaanxi. W ten sposób Chiny zostały
przecięte na pół: Pekin został odcięty
od Chin środkowych i zagrożony zarówno
z północy, jak i południa.
Upadek
Na początku 1949 r. wojna domowa była
daleka od rozstrzygnięcia. Kuomintang
wciąż dysponował większością chińskiego
terytorium i większością zasobów, miał
również flotę, panującą nie tylko na morzu,
ale również na olbrzymiej rzece Jangcy, zagradzającej
drogę na południe. W jego szeregach
brakowało jednak wiary w zwycięstwo.
Wiarę tę miał natomiast Mao Tse-tung
– zwycięstwo miało jednak nadejść po latach
(mówił o 3 lub 5 latach, w zależności
od źródła). W Moskwie natomiast panowało
przekonanie, że powstaną dwa państwa
chińskie: komunistyczne Chiny Północne
oraz kuomintangowskie Chiny Południowe.
Było to dla Związku Sowieckiego najlepsze
z możliwych rozwiązań.
Na froncie panował zastój. Pod koniec
stycznia Czang Kaj-szek – którego decyzje
doprowadziły do utraty wojsk w Mandżurii
i który przejął dowodzenie nad wojskami
walczącymi w kampanii Huaihai – podał się
do dymisji, uporządkował życie osobiste
i po trzech miesiącach opuścił Chiny i udał
się na wyspę Tajwan. Sprowadził tam ze sobą
najlepszych generałów i dziesięć najlepszych
dywizji, nie zapomniał również o ewakuacji
rezerw walutowych oraz złota. Ewakuował
również większość mieszkańców miasteczka,
z którego się wywodził. Wojna w Chinach
kontynentalnych miała być od tej pory toczona
siłami warlordów.
Większość z nich uznała, że lepiej porozumieć
się z komunistami Mao Tse-tunga.
Wielu było warlordów, którzy najpierw służyli
cesarzowi, później przysięgali wierność
pierwszej republice chińskiej, następnie
ukorzyli się przed Czang Kaj-szekiem, a później
współpracowali z Japończykami i znów
z Czang Kaj-szekiem. Dlaczego nie mogliby
zgodzić się na przywództwo Mao Tse-tunga
i zachować swój status, skoro udawało im się
to od blisko półwiecza?
Pierwszy porozumiał się z komunistami
Fu Zuoyi, dowodzący wojskami Kuomintangu
wokół Pekinu. 31 stycznia wydał miasto
komunistom. Pod ich rządami nie zachował
co prawda swobody warlorda, nie stała
mu się jednak krzywda: przez kolejnych
25 lat był ministrem gospodarki wodnej
w rządzie Chińskiej Republiki Ludowej.
W kwietniu 1949 r. Chińska Armia Ludowo-Wyzwoleńcza
przekroczyła rzekę Jangcy
i runęła na południe: na Nankin, Szanghaj
i Kanton. Wówczas Czang Kaj-szek ruszył
do Szanghaju, deklarując, że będzie bronił
go do końca, a jeśli go utraci – popełni samobójstwo.
Na deklaracjach się skończyło
– po kilku dniach generalissimus znalazł się
na Tajwanie.
Republika Chińska powoli dogorywała.
Komuniści maszerowali na południe, co było
już raczej wyzwaniem logistycznym, a nie
militarnym. Kolejni warlordowie składali
hołdy lenne Mao Tse-tungowi. Opanowanie
terytorium całego kraju nie zakończyło
się jeszcze, gdy 1 października 1949 r.
ogłoszono w Pekinie powstanie Chińskiej
Republiki Ludowej.
Nie wiadomo, ile ofiar przyniosła wojna
domowa w Chinach. Nie wiadomo nawet,
ile po obu stronach było kombatantów. Połowa
Narodowej Armii Rewolucyjnej stacjonowała
spokojnie w garnizonach południowych
i środkowych Chin, nie brała więc
udziału w walkach przeciwko komunistom.
Chińska Armia Ludowo-Wyzwoleńcza opierała
swoją logistykę na milionach tragarzy,
którzy czasami brali udział w walkach.
Najpowszechniej podawane liczby mówią,
że Kuomintang stracił 1 500 000 żołnierzy,
a Komunistyczna Partia Chin – 250 000, straty
KMT wydają się jednak zawyżone, a straty
KPCh – zaniżone (przez większą część wojny
komuniści byli regularnie bici przez wojska
Czang Kaj-szeka). Inne szacunki liczbę
ofiar podają w milionach: w latach 1946–
1949 zginęło i zmarło od 2 do 6 milionów
Chińczyków (wliczając cywilów).
Historycy wskazują kilka przyczyn zwycięstwa
komunistów w wojnie domowej, nie
są jednak zgodni, która z nich była najważniejsza.
Na pewno istotne było podejście
obu stron do społeczeństwa Chin. Komunistyczna
Partia Chin obiecała reformę rolną,
czym zaskarbiła sobie wdzięczność chłopów.
Kuomintang z kolei deklarował utrzymanie
dotychczasowego porządku społecznego,
27 stycznia 1949 r. – podczas ewakuacji stronników KMT z kontynentu na Tajwan – doszło
do jednej z największych katastrof morskich. Przewożący pasażerów frachtowiec Taiping
zatonął wraz z około 1500 ludźmi na pokładzie.
co zniechęciło do niego chłopów, ale nie
przyniosło sympatii warstw średnich, cierpiących
z powodu podatków, gigantycznej
korupcji i samowoli warlordów. Nie zdawali
Ma Pu-fang – generał KMT i przywódca muzułmanów
mieszkających na zachodzie Chin,
którzy walkę przeciwko Chinom Ludowym
prowadzili do końca lat pięćdziesiątych.
sobie sprawy, że pod rządami komunistycznymi
sytuacja będzie tylko gorsza.
Wojna toczyła się przede wszystkim
w Mandżurii oraz Chinach północnych.
Większość żołnierzy komunistycznych pochodziła
właśnie stamtąd, a żołnierzy Kuomintangu
– z Chin południowych. Na północy
byli traktowani jak obcy: południowy
dialekt kantoński języka chińskiego, którym
się posługiwali, różni się od północnego
dialektu mandaryńskiego bardziej niż niektóre
języki europejskie, a dla mieszkańców
9

Wojciech Holicki
Ranger i „Leader”
– samoloty US Navy nad Norwegią
Obecność ciężkich okrętów Kriegsmarine
w północnej Norwegii wymuszała
utrzymywanie przez Brytyjczyków
odpowiednio silnego stanu bazującej
w Scapa Flow Home Fleet. Od wiosny
1942 r. mogli oni dodatkowo „wypożyczać”
jednostki US Navy i po raz
kolejny zwrócili się o pomoc do Waszyngtonu
kilkanaście miesięcy później,
tym razem prosząc o przysłanie
lotniskowca. Amerykanie wspomogli
sojuszników niedużym, najstarszym
z posiadanych Rangerem, którego
samoloty zaatakowały w październiku
1943 r. żeglugę niemiecką w pobliżu
Bodø, odnosząc duży sukces.
20
Dwa miesiące wcześniej lotniskowiec
Illustrious został wysłany na Morze
Śródziemne, by wspomagać inwazję
na kontynentalne Włochy i w Home Fleet
pozostał tylko leciwy Furious, któremu potrzebny
był remont. Odpowiedzią na prośbę
Admiralicji było wysłanie do Scapa Flow
Task Group 112.1, tworzonej przez Rangera
(CV-4), krążowniki ciężkie Tuscaloosa (CA-37)
i Augusta (CA-31) oraz 5 niszczycieli. Eskadra
ta przybyła do bazy na Orkadach 19 sierpnia
i komendę nad nią objął wówczas czekający
tam kadm. Olaf M. Hustvedt.
Ranger był pierwszym lotniskowcem
US Navy zaprojektowanym od początku jako
okręt tej klasy, a nie przebudowanym ze statku
(jak Langley CV-1) czy nieukończonego
krążownika liniowego (jak Lexington CV-2
i Saratoga CV-3). Przez pierwsze cztery lata
25 lutego 1933 r., stocznia w Newport News (stan Wirginia). Lotniskowiec Ranger bezpośrednio
po zwodowaniu. Okręt wszedł do służby 4 czerwca 1934 r.
swojej służby, bazując głównie w kalifornijskim
San Diego, uczestniczył w rutynowych
ćwiczeniach „Battle Force” (pacyficzna część
US Navy), z grupą lotniczą liczącą pierwotnie
89 maszyn, wyłącznie dwupłatowych.
Od kwietnia 1939 r. jego bazą był Norfolk
(stan Wirginia), po wybuchu II wojny światowej
najpierw odbył ćwiczenia na Karaibach,
potem szkoliła się na nim grupa lotnicza
budowanego Waspa (CV-7). W maju 1941 r.,
mając za sobą remont, w trakcie którego
m.in. wzmocniono uzbrojenie przeciwlotnicze,
odbył na Atlantyku pierwszy tzw. Patrol
Neutralności (Neutrality Patrol), wraz z krążownikiem
ciężkim Vincennes (CA-44) i parą
niszczycieli. Po drugim patrolu, w czerwcu
przeszedł kolejne zmiany wyposażenia
(m.in. otrzymał radar i radiolatarnię) oraz
uzbrojenia. W listopadzie z parą krążowników
i siedmioma niszczycielami US Navy
eskortował na części trasy transportowce
wiozące żołnierzy brytyjskich z Halifaksu
do Kapsztadu (konwój WS-24).
Po Pearl Harbor bazujący na Bermudach
okręt był wykorzystywany do szkolenia,
z przerwą na patrol koło Martyniki dla
„przypilnowania” okrętów Vichy pod koniec
lutego 1942 r. Po kolejnych modyfikacjach
wyposażenia i uzbrojenia (przełom marca
i kwietnia) popłynął do bazy Quonset Point
(na południe od Bostonu), gdzie przyjął
na pokład 68 (76?) myśliwców Curtiss P-40E.

Michał Fiszer, Jerzy Gruszczyński
Bitwy morskie
o Guadalcanal
2
30
Po opanowaniu lotniska na Guadalcanal amerykańska piechota morska
umocniła się wokół niego, nie mając dość sił i środków, do opanowania wyspy.
Po odpłynięciu amerykańskiej floty na południowy wschód, marines zostali
pozostawieni samym sobie. W tej sytuacji obie strony podejmowały próby
wzmocnienia swoich sił na wyspie, które doprowadziły do kilku bitew morskich.
Toczyły się one ze zmiennym szczęściem, ale ostatecznie długotrwałe
zmagania wypadły korzystniej dla Amerykanów. Nie chodzi tu o bilans strat,
ale o fakt, że nie dopuścili oni do utraty wyspy Guadalcanal ponownie na rzecz
Japończyków. Siły morskie miały w tym swój duży udział.
Kiedy odpłynęły transportowce kontradm.
Turnera, Piechota Morska została
na Guadalcanal sama. Największym
chwilowo problemem był brak wyładunku
dywizjonu haubic kal. 155 mm z 11. Pułku
Marines (artylerii) i brak wyładunku dział artylerii
nadbrzeżnej kal. 127 mm z 3. Batalionu
Obrony (Defense Battalion). Teraz jednym
z pierwszych zadań było stworzenie stabilnej
osłony wokół lotniska (w pasie o szerokości
około 9 km) oraz doprowadzenie lotniska
do stanu używalności. Chodziło o umieszczenie
na wyspie lotnictwa, uniemożliwiającego
wzmacnianie japońskiego garnizonu oraz
osłonę własnych transportów zaopatrzenia
w drodze na Guadalcanal.
Przeciwwagą dla przyszłego amerykańskiego
lotnictwa na wyspie (tzw. Cactus Air
Force, jako że Guadalcanal miał kryptonim
„Cactus” u Amerykanów) było japońskie bazowe
lotnictwo morskie w rejonie Rabaul
na Nowej Brytanii. Po amerykańskim ataku
na Guadalcanal Japończycy zatrzymali
w Rabaul 25. Flotyllę Lotniczą, którą miała
zmienić 26. Flotylla Lotnicza. Po przybyciu tej
ostatniej potraktowano ją jako wzmocnienie,
a nie jako zmianę. Składy lotnictwa na Rabaul
zmieniały się, ale w październiku 1942 r.
na przykład, skład wyglądał następująco:
11. Flota Lotnicza, wiceadm. Nishizo
Tsukahara, Rabaul:
25. Flotylla Lotnicza (kontradm.
Sadayoshi Hamada): Grupa Lotnicza Tainan
– 50 Zero 21, Grupa Lotnicza Tōkō – 6 B5N
Kate, 2. Grupa Lotnicza – 8 Zero 32, 7 D3A Val;
26. Flotylla Lotnicza (wiceadm.
Yamagata Seigō): Grupa Lotnicza Misawa
– 45 G4M Betty, 6. Grupa Lotnicza – 28 Zero
32, 31. Grupa Lotnicza – 6 D3A Val, 3 G3M Nell;
21. Flotylla Lotnicza (kontradm.
Rinosuke Ichimaru): 751. Grupa Lotnicza
– 18 G4M Betty, Grupa Lotnicza Jokohama
– 8 H6K Mavis, 3 H8K Emily, 12 A6M2-N Rufe.
Japońskie Imperialne Wojska Lądowe
mogące interweniować na Guadalcanal
to 17. Armia, dowodzona przez gen. por. Harukichi
Hyakutake. Gen. Hyakutake, jeszcze
jako podpułkownik, był japońskim attaché
wojskowym w Warszawie, w latach 1925-
1927. Później służył w Armii Kwantuńskiej,
a następnie na różnych stanowiskach w Japonii.
W 1942 r. dowództwo jego 17. Armii ulokowano
w Rabaulu. Podlegała mu 2. Dywizja
Piechoty „Sendai” na Filipinach i Jawie, 38. DP
„Nagoya” na Sumatrze i Borneo, 35. Brygada
Piechoty na Palau i 28. Pułk Piechoty (z 7. DP)
na Truk. Do działań na Nowej Gwinei sformowano
później nową, 18. Armię.
Adm. Isoroku Yamamoto zaczął również
gromadzić siły do interwencji w rejonie Solomonów.
W pierwszej kolejności skierowano
do Nowej Brytanii 2. Flotę pod dowództwem
wiceadm. Nobutake Kondō, składającą się
z 4. Dywizjonu Krążowników (flagowy krążownik
ciężki Atago i bliźniacze Takao oraz
Nowaki, jeden z japońskich niszczycieli dość licznego typu Kagerō występującego w kilku odmianach,
pływający nocami na Guadalcanal z wojskiem i zaopatrzeniem.

BROŃ PANCERNA
2
Jędrzej Korbal
Renault R35.
Nowy czołg dla Wojska Polskiego
48
Realizacja planu rozbudowy broni pancernej w oparciu o przemysł krajowy
musiała być ograniczona tylko do czołgów o cienkich pancerzach i mogła być
prowadzona w tempie bardzo powolnym (…) zasadniczy sprzęt pancerny, czołgi
o grubym opancerzeniu, mogliśmy uzyskać tylko za granicą, przy czym warunkiem
było otrzymanie kredytu, gdyż na zakup gotówkowy nie mieliśmy środków.
Jednakowoż, mimo że sojusznicy nasi produkowali dużą ilość czołgów dobrych
i tańszych aniżeli nasze i mimo, że otrzymaliśmy kredyty na ich zakup, to jednak
trudności w nabyciu tego sprzętu były tak wielkie, że do chwili wybuchu wojny
otrzymaliśmy go zaledwie na jeden batalion.
Tak szef Sztabu Głównego (SG), generał
broni Wacław Stachiewicz, podsumowywał
polskie wysiłki dotyczące zakupu
czołgów lekkich we Francji pod koniec
lat trzydziestych. Cytat ten, choć dość trafnie
opisuje ówczesną rzeczywistość, jest jednak
uproszczeniem i nie oddaje w pełni atmosfery
oraz trudności w podejmowaniu decyzji,
jakie towarzyszyły polskim sztabowcom
w drugiej połowie lat trzydziestych.
Generał Stachiewicz jeszcze 21 października
1936 r. w swoich wytycznych określających
zadania bojowe stawiane czołgom
lekkim jako najistotniejszą wskazywał
współpracę w natarciu z piechotą. Wymóg
ten, dobrze spełniany przez R35, w praktyce
skupiał się wokół szybkiego przerzucania
punktu ciężkości własnego ataku na szczeblu
taktycznym oraz zadawania mocniejszego
pchnięcia tam, gdzie npl. okazał się słabym.
(…) Czołgi są potrzebne w uderzeniu czołowym,
przełamującym, przy czym taktyczne
oskrzydlenie uważać należy jako część
natarcia czołowego.
Udział czołgów lekkich w obronie przeciwko
jednostkom pancernym nieprzyjaciela
czy towarzyszenie niewielkim, własnym
oddziałom zmotoryzowanym szef SG wymieniał
w dalszej kolejności. Zmianę, czy
też dodanie nowych, zadań stojących przed
polskim czołgiem lekkim wymusiło wprowadzenie
do służby jednowieżowych czołgów
7TP z armatami kal. 37 mm wz. 37. Wozy te,
choć nie były projektowane z tą myślą, stały
się w polskich realiach czołgami uniwersalnymi.
Krajowe „siedmiotonowce” miały skutecznie
działać tak w obronie jak i natarciu,
uczestniczyć w operacyjnym manewrze czy
wreszcie w ruchomej walce z czołgami nieprzyjaciela.
Nie mniej jednak, zapewnienie
własnym oddziałom wsparcia czołgów w natarciu
na umocnionego nieprzyjaciela pozostawało
kluczowym zdaniem stawianym
przed polskim czołgiem lekkim. Do tego
typu zadań najlepiej przystosowany był
francuski czołg R35.
Początek 1939 r. był pod względem zakupu
czołgów dla Polski okresem bardzo intensywnym
i pozwalał nawet na wykształcenie
się pewnego umiarkowanego optymizmu.
W pierwszej połowie marca polska komisja
oglądała bowiem w Pradze dwa modele czołgów
średnich, znajdujące się w ofercie spółek
Českomoravská Kolben-Daněk oraz Škoda.
Oba pojazdy zrobiły na naszych reprezentantach
na tyle dobre wrażenie, że chwilowo odżyła
koncepcja wyposażenia rodzimej broni
pancernej w czołg średni. Jeszcze w ostatnim
dniu marca dowódca Broni Pancernych
przedstawił szefowi SG sprawozdanie z wizyty
w zakładach czeskich wraz z dodatnią oceną
maszyn V8Hz i S-II-c („Możliwości zakupienia
czołgów za granicą” L.dz.1776). Temat

Marek J. Murawski
3
Junkers Ju 87: działania bojowe
od kwietnia 1940 r. do maja 1941 r.
62
Wielka Brytania, wkrótce po wypowiedzeniu
wojny Niemcom
3 września 1939 r., rozpoczęła planowanie
operacji desantowej mającej
przerwać dopływ skandynawskiej
rudy żelaza przez porty norweskie
do Niemiec. 5 lutego 1940 r. podjęto
decyzję o pogwałceniu neutralności
Norwegii oraz Szwecji i wysadzeniu
desantu w Narviku. Wojska alianckie,
po opanowaniu miasta, miały
przekroczyć granicę Szwecji i zająć
zagłębie rudy żelaza w okolicy Gällivare.
Niemcy przewidzieli działania
nieprzyjaciela i rozpoczęli realizację
własnego planu, który miał doprowadzić
do zajęcia Norwegii jeszcze
przed inwazją aliantów. Plan opatrzono
kryptonimem „Weserübung”
(Ćwiczenia nad Weserą).
Operacja „Weserübung”
Luftwaffe oddelegowała do operacji desantowej
X Korpus Lotniczy. W jego skład wchodził
I./St.G 1 bazujący na lotnisku Kiel-Holtenau.
Dowódcą dywizjonu, liczącego 39 samolotów
Junkers Ju 87 R, był Hptm. Paul-Werner Hozzel
Pierwszego dnia operacji „Weserübung”,
9 kwietnia 1940 r. o godzinie 10:59 z lotniska
Kiel-Holtenau wystartowały 22 bombowce
nurkujące Ju 87 R. Celem nalotu była
twierdza Oscarsborg, która broniła dostępu
do portu w Oslo. Skuteczne bombardowanie
przyspieszyło zdobycie stolicy Norwegii.
Jeszcze tego samego wieczora, w zdobytej
bazie lotniczej Stavanger-Sola, wylądowało
dziewięć samolotów transportowych należących
do KGr.z.b.V 101 z paliwem oraz pięć
Junkersów Ju 90 i dwa Focke-Wulfy Fw 200,
które przywiozły personel naziemny I./St.G 1.
W ślad za nimi przyleciały 22 Junkersy Ju 87 R,
Junkers Ju 87 R-2 z 2./St.G 1 na lotnisku Oslo-Fornebu w kwietniu 1940 r.
jednakże jeden z nich rozbił się podczas lądowania,
doznając poważnych uszkodzeń.
14 kwietnia 1940 r. w nieszczęśliwym
wypadku na polowym lotnisku zniszczeniu
uległ jeszcze jeden Stukas. Pięć dni później,
19 kwietnia, trzy Ju 87 R należące do I./St.G 1
zaatakowały brytyjskie okręty w Namsfjord.
Jeden z bombowców, uszkodzony ogniem
przeciwlotniczym krążownika HMS Cairo,
musiał przymusowo wylądować w pobliżu
Namsos. Jego załoga: pilot Lt. Karl Pfeil
i radiooperator Ogefr. Gerhard Winkels
dostała się do niewoli.
Podczas kilku nalotów na lotnisko Trondheim
przeprowadzonych 25 kwietnia 1940 r.
przez brytyjskie samoloty pokładowe startujące
z lotniskowców HMS Ark Royal i HMS
Glorious, zniszczonych zostało siedem Junkersów
Ju 87 z 1./St.G 1, które właśnie zostały
przebazowane z lotniska Vaernes.
Trzy dni później, 28 kwietnia 1940 r., Stukasy
należące do St.G 1 zatopiły angielski
trawler do zwalczania okrętów podwodnych
HMS Siretoco. 30 kwietnia 1940 r. jedenaście
Junkersów Ju 87 R z 3./St.G 1 zaatakowało
okręty brytyjskie w Namsfjord. Pierwszy
klucz bombowców zatopił trawler do zwalczania
okrętów podwodnych HMS Jardine,
drugi klucz posłał na dno jego bliźniaczą jednostkę,
HMS Warwickshire, natomiast trzeci
klucz zaatakował eskortowiec HMS Bittern.
Dwa samoloty zaatakowały od dziobu, natomiast
trzeci od strony rufy. Skoncentrowany
ogień przeciwlotniczy pozwolił na odparcie
ataku samolotów nadlatujących od dziobu,
ale uwagi brytyjskich artylerzystów uszła
maszyna zbliżająca się od rufy, którą pilotował
Oblt. Elmo Schäfer. Zrzucona przez niego
250 kg bomba przebiła rufowy pokład
i eksplodowała wewnątrz okrętu wzniecając
gwałtowny pożar. Ponieważ rozprzestrzeniający
się ogień zagroził zgromadzonemu
na rufie zapasowi bomb głębinowych dowódca
okrętu, Lieutenant Commander Mills
wydał rozkaz opuszczenia jednostki. Płonący
okręt dobity został torpedą wystrzeloną
przez niszczyciel HMS Juno.
Pierwszego maja 1940 r. Brytyjczycy rozpoczęli
ewakuację swoich wojsk z Aandalsnes.
Konwoje przewożące żołnierzy osłaniały silne

MONOGRAFIA LOTNICZA
Ju 87 B-2, S1+BH należący do 1./St.G 3 podczas kampanii na Zachodzie.
W południe 30 Ju 87 należących do III./
St.G 2 oraz IV.(St.)/LG 1, osłanianych przez
40 Bf 110 z III./ZG 76, skierowało się nad Portland.
Zanim, lecące wysoko nad formacją
nurkowców, niszczyciele zdążyły interweniować
niemieckie bombowce zaatakowane
zostały przez sześć Hurricane z 601. dywizjonu
RAF, które zestrzeliły dwa Stukasy. Jeden
z nich rozbił się o molo w porcie Portland.
Dwa dni później, 13 lipca 1940 r., przepływający
koło Dover konwój Bread został zaatakowany
przez 18 Ju 87 z II./St.G 1 osłanianych
przez 25 Bf 109 E z II./JG 51. Nad konwojem
doszło do zaciętej bitwy powietrznej z brytyjskimi
myśliwcami, którzy zgłosiły zestrzelenie
siedmiu Stukasów. Meldunki te okazały
się jednak znacznie przesadzone, ponieważ
tylko dwa Stukasy odniosły poważniejsze
uszkodzenia i rozbiły się podczas przymusowego
lądowania we Francji.
Następnego dnia, 30 Ju 87 z IV.(St.)/
LG 1 osłanianych przez 20 Bf 109 z III./
JG 3, zaatakowało konwój niedaleko Dover.
Ponownie wywiązała się zaciekła bitwa
powietrzna z myśliwcami RAF. Tym razem
nurkowce nie poniosły żadnych strat,
same zaś uszkodziły jednostki przybrzeżne
Betswood i Bovey Tracey.
19 lipca 1940 r. bombowce z IV.(St.)/LG 1
zaatakowały port w Dover. Następnego dnia
celem Stukasów należących do II./St.G 1 stał
się konwój Bossum, który znajdował się w odległości
10 mil morskich od Dover. Statki konwoju
osłaniane były przez dwa niszczyciele:
HMS Brazen i HMS Beagle. Podczas pierwszego
nalotu Stukasy zatopiły węglowiec Pulborough
I (960 BRT) i uszkodziły drugi statek.
Około 18:00, w kolejnym nalocie, niszczyciel
HMS Beagle został uszkodzony odłamkami
bomb wybuchających w pobliżu jego burt.
Niszczyciel HMS Brazen miał mniej szczęścia
i został bezpośrednio trafiony bombą dużego
kalibru. Wprawdzie wzięto go na hol, jednak
następnego ranka zatonął. Osłaniające
konwój Hurricane należące do 32. dywizjonu
RAF uszkodziły dwa Ju 87.
W godzinach rannych, 25 lipca 1940 r.,
duży konwój CW 8 znalazł się w Cieśninie
Kaletańskiej. W skład konwoju wchodziło
21 statków oraz dwa trawlery eskorty. Pierwszy
atak na konwój przeprowadziły samoloty
należące do III./St.G 51 zatapiając dwa statki
żeglugi przybrzeżnej Ajax (942 BRT) i Coquetdale
(1597 BRT). Frachtowiec Empire Crusader
został uszkodzony, a na jednym z niewielkich
zbiornikowców wybuchł pożar. Kolejny
nalot w godzinach wieczornych przeprowadziło
60 maszyn z II. i III./St.G 1 oraz IV.(St.)/
LG 1. Stukasy zatopiły cementowiec Summity
oraz węglowiec Henry Moon (1091 BRT)
i uszkodziły cztery dalsze statki. Interweniujące
Hurricane z 56. dywizjonu zdołały przedrzeć
się przez osłonę myśliwską i zestrzelić
trzy Ju 87 (dwa z II. i jeden z III./St.G 1). Do następnego
ataku na konwój przystąpiły kutry
torpedowe Kriegsmarine. Pojawienie się niemieckich
okrętów natychmiast uruchomiło
reakcję Royal Navy, która wysłała na morze
dwa niszczyciele HMS Brilliant i HMS Boreas”
Okręty brytyjskie odpędziły wprawdzie
napastników od konwoju ale wkrótce same
stały się ofiarą ataku 24 Stukasów ze St.G 1.
HMS Boreas został trafiony dwoma bombami
w mostek, 50 członków jego załogi zginęło
lub odniosło obrażenia. HMS Brilliant otrzymał
dwa trafienia w rufę, bomby przebiły
pokład i na szczęście dla Brytyjczyków nie
wybuchły. W sumie konwój CW 8 stracił w wyniku
ataków Stukasów pięć statków o łącznej
wyporności 5117 BRT, a sześć kolejnych oraz
dwa niszczyciele doznały uszkodzeń.
29 lipca 1940 r. celem 48 Ju 87 ze składu
IV.(St.)/LG 1 oraz II./St.G 1, osłanianych
przez 80 Bf 109 E z JG 51, stał się port w Dover.
Niemcy zatopili okręt patrolowy HMS
Gulzar oraz poważnie uszkodzili wiele urządzeń
portowych. Interweniujące myśliwce
RAF zestrzeliły cztery nurkowce (po dwa
z IV.(St.)/LG 1 i II./St.G 1).
8 sierpnia 1940 r. około godziny 9:00
przepływający w pobliży wyspy Wight
konwój CW 9 Peewit został zaatakowany
przez 30 Ju 87 z II. i III./St.G 1 osłanianych
przez 32 Bf 109 z JG 27. Osłaniające konwój
Hurricane ze 145. dywizjonu nie dopuściły
napastników nad konwój i zestrzeliły
dwa Stukasy oraz dwa Bf 109 przy stracie
dwóch własnych maszyn.
W południe nad konwojem pojawiła się
kolejna fala 57 Stukasów z I./St.G 2, I./St.G 3
oraz II./St.G 77. Osłaniający bombowce piloci
z JG 27 pozostali nieco z tyłu i myśliwce
RAF zdołały zaatakować formację Stukasów
zestrzeliwując trzy maszyny z I./St.G 3 oraz
po jednej z I. i III./St.G 2. Pozostałe bombowce
urządziły prawdziwy pogrom wśród statków
konwoju zatapiając w ciągu 10 minut trzy
z nich o łącznym tonażu 3581 BRT i uszkadzając
jeszcze siedem innych (4448 BRT).
Atakujące konwój wieczorem, w trzeciej fali,
82 Stukasy należące do St.G 77, nie odniosły
Bombowiec nurkujący Junkers Ju 87 B-1, 6G+AT należący do dowódcy 9./St.G 1, indywidualna litera A na kadłubie oraz pas na kołpaku śmigła żółte,
lotnisko Norrent-Fontes; Francja, sierpień 1940 r.
71

Tomasz Szlagor
80
Spośród bitew stoczonych na froncie
zachodnim, mało która doczekała
się tak skrajnie różnych ocen, jak
ta o Caen. Dla jednych pozostaje wielkim
blamażem Montgomery’ego, dla
innych ofiarnym gestem na rzecz amerykańskich
sojuszników, który związał
pancerne siły nieprzyjaciela i umożliwił
czołgom Pattona szarżę ku Sekwanie.
Od czasu, gdy zapadła decyzja o utworzeniu
tzw. drugiego frontu we Francji,
w planach aliantów Caen znalazło się
w centrum zainteresowania. To miasto (w okresie
przed inwazją liczyło ok. 60 000 mieszkańców)
było głównym węzłem komunikacyjnym
Normandii, z którego drogi i linie kolejowe
rozchodzą się promieniście po całym regionie.
Ponadto na południowy wschód od miasta
kończył się region bocage – klaustrofobiczny
labirynt żywopłotów, w którym utykały pojazdy
mechaniczne – a zaczynały się otwarte
równiny, umożliwiające rozwinięcie natarcia
w głąb Francji. Generał Montgomery, dowódca
21. Grupy Armii (wszystkich lądowych wojsk
inwazyjnych), spodziewał się, że Niemcy będą
bronić tej rubieży za wszelką cenę i na tym założeniu
oparł swoją strategię:
Mój plan polegał na tym, by po uchwyceniu
stabilnego przyczółka szachować przeciwnika
groźbą przełamania frontu na wschodniej
flance – to znaczy, w sektorze Caen. W ten
sposób zamierzałem zwabić tam główne odwody
nieprzyjaciela i związać je walką, używając
do tego wojsk brytyjskich i kanadyjskich.
Po osiągnięciu tego celu planowałem dokonać
przełomu na flance zachodniej, siłami amerykańskiej
armii gen. Bradleya, następnie obrócić
cały front [o 90° – przyp. aut.] wokół Caen.
Amerykanie mieli uderzyć na południe, ku dolinie
Loary, następnie wykonać zwrot na wschód,
kierując się szerokim łukiem ku Sekwanie w rejonie
Paryża. Ten manewr miał na celu odcięcie
wojsk nieprzyjaciela na południe od Sekwany,
po uprzednim zniszczeniu mostów
na tej rzece przez lotnictwo.
Ta strategia wynikała przede wszystkim
z analizy rozmieszczenia rezerwowych sił nieprzyjaciela
w Europie zachodniej oraz przebiegu
linii kolejowych i dróg prowadzących
do Normandii, a także przez wzgląd na zadanie,
które było priorytetem tej operacji
– zdobycia portów. Zajęcie Półwyspów Cotentin
i Bretońskiego w celu uzyskania dostępu
do tamtejszych portów oznaczało, że na zachodzie
musimy dokonać szybkich postępów
terenowych. Na wschodniej flance rozszerzanie
przyczółka nie było tak pilne, pod warunkiem
spełnienia wymogów sił powietrznych,
które domagały się miejsca pod budowę lotnisk.
Aby ekspansja na zachodzie mogła przebiegać
w dużym tempie, musieliśmy odciągnąć
stamtąd gros sił nieprzyjaciela. W tym zadaniu
wielce nam pomógł fakt, że Caen miało olbrzymie
znaczenie strategiczne.
Początkowo rozładunek zaopatrzenia
i posiłków miał się odbywać w dwóch sztucznych
portach Mulberry. Były one jednak wielką
niewiadomą, podatną na kaprysy pogody.
Nic więc dziwnego, że Montgomery chciał
dysponować chociaż jednym stałym, głębokowodnym
portem przeładunkowym przed
nadejściem jesiennych sztormów. Do czasu
zdobycia Cherbourga przez Amerykanów,
następnie rozpoczęcia przez nich ofensywy
ku dolinie Loary, brytyjsko-kanadyjska 2. Armia
gen. Dempseya miała prowadzić takie
działania, by Niemcy uznali ją za główne zagrożenie.
Jak długo miało to trwać, zależało
od tempa postępów 1. Armii Bradleya. Taki
plan Montgomery przedstawił na generalnej
odprawie przed inwazją, przeprowadzonej
w Londynie 7 kwietnia 1944 r., następnie
trzymał się go z żelazną konsekwencją, nie
bacząc na rosnące grono krytyków.
Po rozciągnięciu rejonu desantu od podstawy
półwyspu Cotentin (gdzie na plażach
1
„Utah” i „Omaha” lądowali Amerykanie)
aż po ujście rzeki Orne (plaża „Sword”), Caen
znalazło się na skraju lewej flanki aliantów
– w nader niefortunnym miejscu. Orne, która
przepływa przez to miasto, uchodzi do za-
Pierwsza bitwa o Caen:
czerwiec 1944 r.
toki Sekwany na północ od miasta. Na tym
odcinku, równolegle do rzeki i w odległości
niecałych 400 m, biegnie kanał żeglugowy.
Ta podwójna przeszkoda wodna utrudniała
szybkie obejście Caen od wschodu, by wziąć
miasto w kleszcze. Oba brzegi były połączone,
w połowie odległości między Caen a morzem,
dwoma mostami (po jednym na rzece
i kanale) w osi drogi Bénouville – Ranville.
Montgomery postanowił zdobyć oba te mosty
desantem z powietrza i utworzyć przyczółek
na wschodnim brzegu Orne. Liczył
jednak, że samo miasto zdoła zająć szybkim
wypadem piechoty i czołgów. Cel znajdował
się w odległości zaledwie 14 km od miejsca,
w którym miały wylądować oddziały wyznaczone
do jego zdobycia.
Animozje feldmarszałków
Niemieckim głównodowodzącym na zachodzie
Europy był von Rundstedt. Pod swoją
komendą miał wojska we Francji północnej
i Belgii (Grupa Armii B), Francji południowej
(Grupa Armii G) i w Holandii – łącznie
ok. 60 dywizji, w tym dziewięć pancernych
i jedna grenadierów pancernych. Jego nominalnym
podwładnym był Rommel, legendarny
dowódca Afrikakorps, który dowodził
Grupą Armii B, złożoną z 7. i 15. Armii.
Za Francję północno-zachodnią (Normandia
i Bretania), odpowiadała 7. Armia. Obaj
feldmarszałkowie byli zgodni przynajmniej
w jednej kwestii – że tzw. Wał Atlantycki
jest wielkim blefem niemieckiej propagandy,
który nie zatrzyma inwazji. Mieli nadzie-

BITWY I KAMPANIE
84
Po lewej: Churchill z 79th Armd Div. forsuje falochron z pomocą samobieżnego mostu czołgowego Churchill ARK (Armoured Ramp Carrier) podczas
ćwiczeń na wybrzeżu Anglii wiosną 1944 r. Po prawej: feldmarszałek Erwin Rommel (na pierwszym planie, po lewej) wizytuje umocnienia Wału Atlantyckiego
we Francji północnej.
z 1./Pz.Jg.Abt. 716, stacjonującej w pobliskim
Biéville i wyposażonej w samobieżne
działa szturmowe produkcji Beckera. Gdy
pół godziny później dwa takie pojazdy podjechały
do mostu, do pierwszego z nich wycelował
swoim granatnikiem Sgt. Thornton
z kompanii D. On sam wspominał: PIAT miał
zasięg tylko 45 metrów. W dodatku musiałeś
bardzo uważać, żeby nie spudłować, bo zanim
go przeładowałeś, cel znikał. No i wyjechało
na mnie to coś. Niewiele było widać, ale toczyło
się powoli w stronę mostu. Potem przystanęło.
Chociaż cały dygotałem, złożyłem się do strzału
i… Łup! Trafiony pojazd eksplodował.
Zamiast całego batalionu grenadierów
pancernych, którego zażądał gen. Richter,
o 3:30 na most w Bénouville uderzyła tylko
jedna kompania – 8./Pz.Gren.Rgt. 192.
Nacierając pod osłoną dział szturmowych
i samobieżnych działek kal. 2 cm, grenadierzy
wyparli spadochroniarzy z Bénouville,
Załogi Shermanów szwadronu C pułku 13th/18th Royal Hussars, 27th Armd Bde (brygady pancernej)
czekają na załadunek na okręty desantowe; 30 maja 1944 r.
ale do samego mostu nie zdołali się przebić.
Okopali się więc w pobliżu, by zaczekać
na resztę batalionu. Od kiedy nastał dzień,
niemieccy snajperzy trzymali w szachu całą
okolicę. Spadochroniarze odpowiadali ogniem
z armaty Pak 38 (kal. 5 cm) zdobytej
na wschodnim brzegu mostu. Rankiem z Ouistreham
nadpłynęły dwa kutry Kriegsmarine.
Ich załogi jakby próbowały zorientować się
w sytuacji. Pierwszy, trafiony w sterówkę
pociskiem z PIAT-a, rozbił się o brzeg kanału.
Dopiero wtedy otworzył ogień z działka
kal. 2 cm na dziobie, ale chwilę później spadochroniarze
wzięli jego załogę do niewoli.
Drugi zawrócił.
Także 3. Brygada Spadochronowa wylądowała
w dużym rozproszeniu – szczególnie
9. batalion, gdyż zespół zwiadowców, który
miał oznaczyć dlań strefę zrzutu, zginął pod
bombami Lancasterów RAF. Zrządzeniem
losu, właśnie 9. batalion otrzymał najważniejsze
zadanie – zdobycia baterii artylerii
nadbrzeżnej w Merville (to ją próbowały
trafić Lancastery, które wybiły zwiadowców).
Baterię tworzyły cztery kazamaty, każda
mieszcząca haubicę typu leFH 14/19(t)
– czeskiej produkcji, kal. 10 cm. Chociaż owe
działa pamiętały czasy I wojny światowej,
mając zasięg 8400 m, stanowiły zagrożenie
dla plaży „Sword”. Niemcy zabezpieczyli baterię
stanowiskami karabinów maszynowych
i działek kal. 2 cm, podwójnym pasem zasieków,
polem minowym, a nawet rowem przeciwczołgowym.
Obsadę baterii stanowiło
ok. 130 żołnierzy z 716. Inf.Div.
Do sforsowania tego wszystkiego Lt.Col.
Otway, dowódca 9. batalionu spadochronowego,
oprócz 750 swoich żołnierzy otrzymał
do dyspozycji saperów, oficerów łącznikowych
marynarki, jeepy z działami ppanc.
na holu, miotacze ognia i ciężkie moździerze,
wiezione w pięciu szybowcach Horsa. Niemal
cały ten arsenał przepadł w mrokach nocy.
Po ponad godzinie czekania w miejscu zbiórki
Otway zebrał przy sobie tylko 150 uzbrojonych
w broń ręczną spadochroniarzy. Nie
mogąc dłużej zwlekać, ruszył na ich czele
zdobywać baterię w Merville.
Spadochroniarze zdążyli tylko częściowo
utorować sobie drogę przez zasieki i miny,
zanim zostali zauważeni i gniazda kaemów
otworzyły do nich ogień. Z pomocą rur Bangalore
sforsowali zasieki i wdarli się między
kazamaty. Doszło do walki wręcz, w efekcie
której większość obsady baterii po prostu
zabarykadowała się w bunkrach. Spadochroniarze
usiłowali zniszczyć haubice z pomocą
granatów ręcznych Gammon. Ostatecznie
wycofali się po tym, jak inne, okoliczne baterie
skierowały na nich swój ogień. Do tego
czasu zginęło 50 z nich, a 25 zostało rannych.
Niemcy przywrócili do użytku dwie haubice,
z których później prowadzili ogień w kierunku
plaży „Sword”.
Pozostałe dwa bataliony 3. Brygady Spadochronowej,
chociaż równie rozproszone,
zdołały wykonać powierzone im zadanie.
Wysadziły cztery mosty (w La Bac de Varaville,
Robehomme, Bures-sur-Dives i Troarn)
na rzece Dives, płynącej równolegle do Orne,
ok. 10 km dalej na wschód. Niszcząc je, za-