Wojsko i Technika Historia 3/2021
by ZBiAM
by ZBiAM
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Tomasz Szulc<br />
1<br />
44<br />
Radziecki czołg T-64<br />
Radzieckie czołgi skonstruowane i produkowane po zakończeniu<br />
II wojny światowej nie bez podstaw uchodziły za najlepsze<br />
na świecie wśród swoich rówieśników. W ZSRR na podstawie doświadczeń<br />
z europejskiego frontu wschodniego uznano, że czołgi<br />
odgrywają kluczową rolę w działaniach lądowych, a ich osiągi<br />
w dużej mierze przesądzają o zwycięstwie bądź porażce. Dlatego<br />
po wojnie w prace nad nowymi czołgami, inaczej niż w krajach<br />
zachodnich, angażowano znaczne siły i środki, wykorzystując<br />
równolegle dwie drogi rozwoju: ewolucyjną i rewolucyjną.<br />
Droga ewolucyjna polegała na stopniowym<br />
doskonaleniu już istniejących<br />
pojazdów. W przypadku czołgów średnich<br />
podstawę stanowił T-44, którego głównym<br />
wyróżnikiem było poprzeczne ustawienie<br />
silnika w kadłubie. Dzięki temu przedział<br />
napędowy był krótki, co przy zachowaniu<br />
niewielkich rozmiarów kadłuba umożliwiło<br />
stworzenie przestronnego przedziału bojowego.<br />
Wynikiem ewolucyjnego rozwoju<br />
T-44 były: T-54, T-55, T-62 i w znacznej mierze<br />
również T-72 oraz T-90. W przypadku czołgów<br />
ciężkich bazą do ewolucyjnego rozwoju<br />
były JS-2 i JS-3 z udanym układem jezdnym,<br />
silnym opancerzeniem i opcją w postaci odlewanej,<br />
niemal półsferycznej wieży. Droga<br />
ewolucyjna miała oczywiste zalety w postaci<br />
niewielkiego ryzyka technicznego (zmianom<br />
poddawano poszczególne elementy<br />
konstrukcji, nie zmieniając pozostałych,<br />
sprawdzonych w produkcji i eksploatacji)<br />
i krótkiego czasu od projektu do wdrożenia.<br />
Istniała także zwykle możliwość modernizacji<br />
wcześniej wyprodukowanych czołgów z wykorzystaniem<br />
rozwiązań, opracowanych dla<br />
nowszej generacji. Wadami podejścia ewolucyjnego<br />
były: relatywnie niewielka poprawa<br />
osiągów w porównaniu z poprzednim<br />
pokoleniem oraz stopniowe wyczerpywanie<br />
się potencjału modernizacyjnego konstrukcji<br />
bazowej (np. większość zmian prowadziła<br />
do wzrostu masy konstrukcji i z czasem<br />
Wczesna makieta Obiektu 430. Zwraca uwagę płaska przednia płyta pancerna kadłuba ustawiona<br />
pod niewielkim kątem i brak okien obiektywów dalmierza.