You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
monografiA<br />
Adam Gołąbek<br />
Andrzej Wrona<br />
Leonardo M-346 Bielik<br />
Mistrz szkolenia lotniczego<br />
I<br />
Samolot M-346 został zaprojektowany tak, by przy maksymalnej skuteczności szkolenia i treningu zachować<br />
niskie koszty eksploatacji. Wyposażenie i charakterystyki lotne, w połączeniu z awioniką, sprawiają, że maszyna<br />
może również z powodzeniem pełnić funkcje pełnowartościowego samolotu bojowego. Zastosowanie nowatorskich<br />
rozwiązań i zaawansowanej technologii pozwoliło na uzyskanie ponadprzeciętnych osiągów i doskonałych<br />
właściwości lotnych przy jednoczesnym uwzględnieniu bezpieczeństwa wykonywanych operacji.<br />
Jak tylko pokonano podstawowe problemy<br />
związane z wdrożeniem do produkcji<br />
i eksploatacji samolotów myśliwskich<br />
czwartej generacji w czerwcu 1990 r. Rada<br />
Ministrów ZSRR podjęła uchwałę w sprawie<br />
zbudowania ściśle odpowiadającego im<br />
wysokomanewrowego samolotu szkolenia<br />
zaawansowanego nowego pokolenia.<br />
Zgodnie z opublikowanymi w styczniu<br />
1991 r. wstępnymi założeniami taktyczno-<br />
-technicznymi nowy samolot szkolny miał<br />
być napędzany dwoma turbinowymi silnikami<br />
odrzutowymi o ciągu maksymalnym<br />
dającym stosunek ciągu do masy 0,6-0,7<br />
podczas startu. Normalna masa startowa<br />
miała wynosić 5500 kg, a charakterystyki<br />
manewrowe miały być zbliżone do myśliwców<br />
czwartej generacji (Su-27, MiG-29).<br />
Prędkość lądowania miała być nie większa<br />
niż 170 km/h, a koszty eksploatacji mniejsze<br />
o 20 proc. od analogicznych kosztów L-39<br />
Albatros – podstawowego samolotu szkolenia<br />
zaawansowanego radzieckiego lotnictwa<br />
wojskowego w tamtym czasie.<br />
Do konkursu zgłoszono cztery projekty:<br />
Suchoj S-54, Mjasiszczew M-200, Mikojan<br />
821 (MiG-AT) i Jakowlew Jak-UTS (Jak-130).<br />
Wstępna weryfikacja propozycji przeprowadzona<br />
w styczniu 1992 r. doprowadziła<br />
do odrzucenia propozycji Suchoja i Mjasiszczewa.<br />
W pierwszym wypadku z przyczyn<br />
formalnych – z powodu jednosilnikowego<br />
zespołu napędowego, przy jednoczesnym<br />
stwierdzeniu, że projekt S-54 jest najlepszy<br />
pod względem aerodynamiki i odwzorowania<br />
charakterystyk manewrowych<br />
nowo wprowadzonych do eksploatacji samolotów<br />
myśliwskich czwartej generacji.<br />
W drugim – z powodu ograniczonej bazy<br />
biura doświadczalno-konstrukcyjnego, co<br />
nie gwarantowało sprawnego przeprowadzenia<br />
prac.<br />
W maju 1994 r. komisja konkursowa uznała,<br />
że projekt Jak-130 jest bardziej nowoczesny<br />
i w większym stopniu spełnia wstępne<br />
założenia taktyczno-techniczne konkursu<br />
na samolot szkolenia zaawansowanego nowej<br />
generacji. Jednocześnie jednak bardziej<br />
konwencjonalny projekt MiG-AT (ze skrzydłem<br />
prostym) także uznano za interesujący.<br />
Właściwości M-346<br />
pozwalają na osiągnięcie<br />
maksymalnej<br />
skuteczności szkolenia,<br />
a w konsekwencji<br />
na zmniejszenie liczby<br />
godzin potrzebnych<br />
do przeszkolenia<br />
pilota w jednostce na<br />
samolot docelowy.<br />
Samolot demonstrator technologii Jak-130D oblatano<br />
w Rosji 25 kwietnia 1996 r. W latach 1996-<br />
1999 wykonano na nim w Rosji i we Włoszech 452<br />
loty w łącznym czasie 300 godzin 24 minuty.<br />
56<br />
<strong>Lotnictwo</strong> <strong>Aviation</strong> <strong>International</strong> SIERPIEŃ <strong>2021</strong>
Change language