Tristotrojka #2

Zabranjeni grad
Kina, jedna od najstarijih civilizacija na svijetu, ima tradiciju stariju od 5000 godina. Pri spomenu kineske arhitekture, u prvom
redu se ističu primjeri poput Velikog kineskog zida, Zabranjenog grada ili Hrama Neba. Oni sadrže odlike kineske gradnje,
međutim, na širokom području Kineske države možemo naći brojne klasične gradove, veličanstvene hramove, palače, utvrđenja,
vrtove, mauzoleje, spomenike te autentične arhitektonske objekte strane Zapadnom stilu arhitekture, koje prate zanimljive priče
i veoma uzbudljiva prošlost.
KINA
„Zidovi se mogu srušiti, kuća nikad!“
Porijeklo ove kineske poslovice se nalazi u
mudrosti savlađivanja prirodnih nepogoda
sa kojima su bili suočeni na seizmički veoma
aktivnom području. Osnova graditeljske
ekspresije je uvijek bila u drvetu, nosivom
sistemu stubova i greda relativno kratkog
raspona. Drvo je, osim velike dostupnosti,
bilo popularno i zbog jednostavnosti
formiranja konstrukcije i relativno dobre
otpornosti kod zemljotresa. Fleksibilni spojevi
u sinergiji sa urođenom otpornošću
drveta su omogućavali da se značajan dio
sile od zemljotresa amortizira, sprečavajući
kolaps građevine. Zidovi su bili skoro u potpunosti
oslobođeni dejstva horizontalnih i
vertikalnih sila jer nisu nosili nikakav teret,
stoga je njihova uloga bila pregrađivanje
prostora i bili su slobodni za oblikovanje
i dimenzioniranje u skladu sa klimatskim
uvjetima. U područjima oštrije klime zidovi
su rađeni od opeke i kamena debljine do
šezdeset centimetara, dok su u predjelima
toplije klime korišteni tanki drveni
paneli ili isprepletene bambusove trske.
Napredovanjem arhitekture, zidovi poprimaju
bitniju ulogu u zatvaranju i zagrađivanju
prostora. Uvode se klizne vođice putem kojih
zidovi postaju mobilni, stvarajući dodatnu
dinamiku u prostoru i prilagođavajući ga
potrebama stanara. Građeni su i samostalni
objekti bez zidova, poput ting - paviljona,
xie - paviljona na terasama i lang - koridora.
U područjima seizmičke zone VI, zabilježena
su mala oštećenja na drvenim građevinama,
osim na višespratnim objektima, kojima su
se zbog jačih vibracija na većim visinama
pojavljivale pukotine u zidovima ili su se
potpuno urušavali, a starost nekih pagoda i
hramova iz tog područja je preko 900 godina.
Razvojem arhitekture, razvijen je modularni
sistem gradnje i uvedena je u praksu jedna
vrsta prefabrikacije konstruktivnih elemenata
poput stubova, greda, vjenčanica, vrata
i prozora, koji su se ranije pripremali po
standardiziranim ili po potrebi prilagođenim
dimenzijama, a potom gotovi sklapali na
gradilištu. Nova tehnologija gradnje je
omogućila da se u vrijeme trećeg vladara iz
Ming dinastije izgradi veličanstveni kompleks
od 1000 dvorana, odaja i vrtova - poznati
Zabranjeni grad, te da se zgrada vrlo lako i
brzo može obnoviti po originalnim nacrtima,
primjerice u slučaju požara. Za poređenje
možemo uzeti kupolu firentinske katedrale,
za čiju izgradnju je italijanskim klesarima
bilo potrebno cijelih 30 godina. Specifičan
arhitektonski element koji se pojavio
tokom izgradnje je daugong, mreža gredica
i stubova koji su postepeno prenosili teret
krova prema nosivim stubovima. Krovovi
su specifični po zakrivljenoj i gracioznoj
konturi sljemena, a njihovom pokrivanju i
oblikovanju je posvećena velika pažnja zbog
tradicije i religijskih motiva, pa su stoga
ukrašavani bogatim rezbarijama od drveta,
plitkim reljefima i skulpturama životinja,
bojom i simboličnim crtežima tradicionalnih
i folklornih motiva poput zmajeva, spirala,
feniksa, šišmiša te razne kaligrafije, cvijetnih
i biljnih motiva. Dekoriranje stolarije
je vremenom postalo posebna umjetnička
djelatnost – ca hua.
4
broj 2, maj 2014.