102 - Senat RP - Senat Rzeczypospolitej Polskiej

We wszystkich prowadzonych śledztwach prokuratorzy IPN przesłuchali w okresie sprawozdawczym
12 328 świadków. Niezależnie od wartości procesowej tych relacji, gromadzonych także
w śledztwach, które z różnych przyczyn zostały umorzone, utrwalony został bardzo obszerny
i często historycznie doniosły materiał dowodowy stanowiący podstawę dla dalszych badań naukowych,
a także publicystyki.
Śledztwa w sprawach zbrodni nazistowskich w jednym tylko wypadku, w okresie pięcioletnim,
zakończyły się skazaniem sprawcy (sprawa Henryka Mani skazanego na karę 8 lat pozbawienia
wolności za branie udziału w mordowaniu ofiar w samochodach-komorach gazowych w ośrodku
natychmiastowej zagłady w Chełmnie nad Nerem – wyrok uprawomocnił się w 2002 r.). Drugi akt
oskarżenia przeciwko sprawcy zbrodni nazistowskiej skierowany został do sądu z końcem 2005 r.
Śledztwa w sprawach zbrodni nazistowskich prowadzone są w większości wypadków we współpracy
z Centralą Badania Zbrodni Narodowosocjalistycznych w Ludwigsburgu, do której kierowane
są wnioski o udzielenie pomocy prawnej. Kontynuowane jest występowanie do Centrali
w Ludwigsburgu o przekazanie Głównej Komisji postanowień końcowych wydawanych przez
niemieckie prokuratury w śledztwach przeprowadzonych w Polsce przez byłą Komisję Badania
Zbrodni Hitlerowskich i przekazywanych władzom niemieckim z wnioskami o ich kontynuowanie.
Kilkunastu zidentyfikowanych przez prokuratorów Instytutu sprawców zbrodni nazistowskich poszukiwanych
jest przez Interpol.
Wyniki śledztw prokuratorów Instytutu Pamięci w sprawach zbrodni żołnierzy Wehrmachtu popełnionych
we wrześniu 1939 r. oraz treść postanowień prokuratur niemieckich umarzających postępowania
w tych sprawach, najczęściej z powodu uznania, że zabójstwa Polaków dokonywane
były w ramach dozwolonego Konwencją Haską z 1907 r. zwalczania partyzantki, a także z powodu
przedawnienia ścigania „zwykłych” zabójstw, zostały zaprezentowane w formie artykułu zamieszczonego
w katalogu wystawy przygotowanej przez pion edukacyjny IPN „»Z największą brutalnością...«.
Zbrodnie Wehrmachtu w Polsce wrzesień–październik 1939 r.” Niemieckiej opinii publicznej
treść opracowania została przedstawiona także w referacie wygłoszonym 7 kwietnia 2005 r.
w Berlinie przez dyrektora Głównej Komisji w dniu otwarcia niemieckiej edycji wystawy.
W sprawach zbrodni komunistycznych, w tym zbrodni stalinowskich, sądy wydały kolejne wyroki
skazujące b. funkcjonariuszy Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego za bezprawne aresztowania
oraz stosowanie tortur wobec rzeczywistych lub domniemanych przeciwników politycznych władzy
komunistycznej. Uzasadnienia wyroków skazujących potwierdzają w całej rozciągłości zasadność
aktów oskarżenia kierowanych do sądów przez prokuratorów IPN oraz wagę przedstawionych
w trakcie postępowania sądowego dowodów, którymi są najczęściej zeznania samych pokrzywdzonych,
a także stosowne dokumenty pochodzące z archiwów IPN i innych. Skazując sprawców
zbrodni komunistycznych, sądy wymierzają zarówno kary pozbawienia wolności, z warunkowym
zawieszeniem wykonania (wyrok Sądu Rejonowego w Toruniu z 6 lipca 2004 r. skazujący
b. funkcjonariusza SB na dwa lata pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem na okres
czterech lat), jak i kary bezwzględnego pozbawienia wolności (wyrok Sądu Rejonowego w Nisku
z 15 czerwca 2005 r. skazujący na karę 4 lat pozbawienia wolności, wyrok z 6 października 2004 r.
wydany przez Sąd Okręgowy w Zamościu utrzymujący w mocy skazanie na karę 6 lat pozbawienia
wolności b. funkcjonariusza UBP).
Ważnym śledztwem jest wszczęta 18 października 2004 r, przez OKŚZpNP w Katowicach sprawa
o zbrodnię komunistyczną popełnioną przez funkcjonariuszy państwa – członków Rady Państwa
w dniu 13 grudnia 1981 r. w Warszawie – zbrodnię polegającą na przekroczeniu przysługujących im
uprawnień i uchwaleniu dekretu o stanie wojennym wbrew treści art. 31 ust. 1 Konstytucji z 22 lipca
1952 r. Przedmiotem postępowania jest ustalenie kręgu osób – funkcjonariuszy państwa komunistycznego
odpowiedzialnych za przygotowanie, wprowadzenie i administrowanie stanem wojennym.
Zachowanie tych członków Rady Państwa, którzy świadomie złamali obowiązującą wówczas
konstytucję, uchwalając dekrety z mocą ustawy w trakcie trwania sesji Sejmu, prokuratorzy IPN
ocenili jako przekroczenie przysługujących im uprawnień. W konsekwencji tego zachowania pięciu
11