POMPA FUNEBRIS

11. Henryk Brodaty na marach. M. Pruzia Legenda ostrowska, 1353, scena nr 18
familii. Mimo to orszak pogrzebowy biskupa Kartaginy — św.
Cypriana, który „triumpho maximo deductum est" 51 , miał charakter
triumfalnej procesji.
Etruskowie wozili ciało zmarłego ciężkim wozem z baldachimem
52 . Rzymianie używali wozu lub lektyki niesionej przez
noszowych. Nosze te (4 - 6-osobowe nazywały się sandapilla,
a bogatsze vespillones) nieśli najmici. Zwyczajów tych nie zmieniono
w okresie chrześcijaństwa. Propercjusz pisząc o kruchości
ludzkiego życia uważał, że jest ono wyznaczone przez dwa graniczne
światła: zapalenie kaganka na ślubie i po raz drugi na
pogrzebie 53 . Światło świec, pochodni i kandelabrów zyskało znaczenie
religijne. Wierni, to „dzieci światłości", a światło kaganków
to Lux Perpetua 54 . Najpoważniejszą zmianą we wczesnochrześcijańskim
pogrzebie w stosunku do epok minionych było
wprowadzenie (dziś już odwołanego) zakazu kremacji, wynikającego
z naśladowania pogrzebu Chrystusa i konsekwencji jego
nauki o zmartwychwstaniu ciał.
Inaczej niż na pogrzebach pogańskich ułożona była pochwalna
mowa św. Ambrożego na pogrzebie cesarza Walentyniana
>30(