POMPA FUNEBRIS

zakonnicy, służba w żałobie i żebracy. Niekiedy przy łożu siedział
archimimus w stroju zmarłego. Czas eksponowania ciała
we dworze, pałacu lub zamku był zależny od przygotowań w
kościele na przyjęcie trumny (Aneksy 2, 5, 8, 24). Następnie odbywała
się mniej lub bardziej uroczysta introdukcja ciała do
kaplicy. Wznoszono tam katafalk i odprawiano codzienne ofiary
mszalne, aż do dnia pogrzebu lub wyprowadzenia z „przechowalni".
Rodzinę królewską chowano w katedrze wawelskiej, a magnatów
w kościele będącym mauzoleum rodzinnym. W wyjątkowych
wypadkach, z uwagi na wyraźną wolę wyrażoną w testamencie,
pogrzeb odbywał się w innym kościele, związanym fundacjami
ze zmarłym, np. pogrzeb Karola Ferdynanda Wazy w
kościele jezuitów w Warszawie. Ze względu na oddalenie miejsca
śmierci i pogrzebu odbywano nierzadko dłuższe wędrówki
z trumną. Wyznaczani byli wówczas księża wraz z asystą, prowadzący
procesję z ciałem, i starano się o jak najbardziej uroczyste
„żałomsze" odprawiane w przydrożnych kościołach i kaplicach
(Aneks 10). W okresie letnim przejazdy do miejscowości
etapowych odbywały się nocą. Wznoszenie na postojach namiotów
i udział żołnierzy upodobniały pochód do przejazdu oddziału
wojskowego. W miejscowości, w której odbyć się miał pogrzeb,
witano uroczyście ciało i trumna przenoszona była do kościoła.
W przypadku pogrzebów królewskich dla trumny ustawiano namioty
pod Krakowem, a uroczysta procesja obchodziła kościoły
krakowskie, wolno zdążając do katedry. W okresie poprzedzającym
pogrzeb przy zwłokach wielokrotnie śpiewano wigilie,
a w wielu diecezjach przy dźwiękach dzwonów rozpoczynano
w tym samym terminie egzekwie za duszę zmarłego. Zawiadamiano
o śmierci i zapraszano na pogrzeb specjalnymi listami,
których wzory podaje m.in. W. Bystrzonowski w dziele Polak
sensat w liście... 1730. Zapraszano co najmniej kilkuset duchownych,
wśród nich biskupów oraz świeckich dostojników i krewnych.
Zaproszonych świeckich obowiązywały stroje żałobne. Kobiety
z wysokich rodów nosiły niezwykle sztywne i grubo tkane
szaty, tak jak kobiety na dworze francuskim w XVIII w.
Uroczystości pogrzebowe rozpoczynały się przy biciu z dział,
dzwonieniu we wszystkich miejscowych kościołach i trwały od
>50(