POMPA FUNEBRIS

kończąca się absolucją 73 . W drodze na cmentarz odprawiano
antyfony i Benedictus (il. 10).
Ewangelia mszy za zmarłych przytacza słowa Chrystusa wypowiedziane
do Marty: „Jam jest zmartwychwstanie i żywot;
kto wierzy we Mnie, choćby umarł, żył będzie; i każdy kto żyje
i wierzy we Mnie, nie umrze na wieki" 74 .
Specjalny biały ryt odprawiano na pogrzebie małych dzieci,
połączony z innymi niż zwykle antyfonami podczas eksportacji,
absolucji i pogrzebu. Powszechnie też odprawiano mszę żałobną
(żałomszę) w trzecim, siódmym i trzydziestym dniu od śmierci
lub pogrzebu lub w rocznicę śmierci (aniwersarz) z innymi
zmiennymi częściami mszy. Po komunii kapłan odmawiał: „Przyjmij
Panie, modlitwy nasze za duszę sługi swego N., a jeżeli przylgnęła
do niej jaka zmaza ziemskiej winy, niechaj ją zgładzi
twoje litościwe miłosierdzie...". Wśród zmiennych części mszy
znane są osobne (Oratio, Sekreta, Pokomunia) za zmarłego papieża,
biskupa lub kapłana, kobiety, rodziców i kilku zmarłych.
Liturgia pogrzebu zawiera akcenty radosne, mające koić boleść
ludzką. Chrześcijańskiego heroizmu wymaga jednak mistyczna
radość wobec śmierci bliskiego człowieka, który osiągnął w ten
sposób szczęście wiekuiste. Tak wg legendy reagowała św. Jadwiga,
która wobec majestatycznie wyciągniętych zwłok męża
pocieszała płaczące po jego śmierci niewiasty (il. 11).
Przypisy
1
T. Malinowski Obrządek pogrzebowy ludności kultury pomorskiej. Wrocław 1969, s. 92
nn.
1
C. Royer Les rites luneraires aux epoques prehistoriąues et leur origine. ,,Revue
d'anthropologie" 1876, nr 3 (odbitka), s. 4 - 8, — U. Schlenther Brdndbestattung und Seelenglauben.
Berlin 1960, s. 209.
' Malinowski, op. cit., s. 92.
1
G. Montandon Traite denthnologie cyclo-culturelle et d'ergologie systematique. Paryż
1934, s. 670.
5 K. Moszyński Ludy pasterskie. Ich kultura materialna oraz podstawowe wiadomości
o lormach wspó/życia zbiorowego, o wiedzy, życiu religijnym i sztuce. Kraków 1953, s. 109 nn.
6 Schlenther, op. cit., s. 120.
7 Jw., s. 36 oraz S. Poniatowski De 1'origine de la sepulture a incinirallon. W: XV Congres
International d'Anthropologie et d'Archeologie Prihistorique, Extrail, rapport du 30 IX 1930
(odbitka).
>38(