Pro Lusatia - Instytut Historii Uniwersytetu Opolskiego - Uniwersytet ...

których bardziej zajmująca zda się być tylko jedna. Zapytam tedy
po pierwsze: dlaczego recepcja utworów fantastycznonaukowych
polskich „fantastów” ograniczyła się na gruncie literatury serbołużyckiej
do jednego tylko autora (o innych, poza Lemem, polskich
autorach SF na Łużycach – jak się zdaje – nie słyszano)? I pytanie
drugie: czemu wybór z przebogatego przecież dorobku polskiego
pisarza, tj. S. Lema, zawęża się na gruncie serbołużyckim tylko i
wyłącznie do jednej pozycji, tj. Bajek robotów?
Próba odpowiedzi na pytanie pierwsze będzie chyba nieskomplikowana,
dokładniej: nie będzie próbą, lecz jedynie stwierdzeniem
oczywistego faktu. Ograniczenie się przy recepcji innojęzycznej
literatury o danej konwencji (tu: fantastycznonaukowej) do jednego
tylko autora, jest w przypadku SF (ale i nie tylko jej) i tak
zjawiskiem pozytywnym. Z wielu literatur nie przetłumaczono
przecież na języki serbołużyckie w ogóle nic, zarówno fantastycznonaukowego,
jak również z zakresu innych konwencji literackich.
Systematycznie dla fantastyki naukowej rzecz całą prezentując,
tłumaczenia światowej SF ograniczają się w literaturze serbołużyckiej
do 4 kręgów językowych (niemieckiego, rosyjskiego, polskiego,
angloamerykańskiego). Z tych w nieco większym stopniu (tj. w
liczbie większej niż jeden przedstawiciel) recypowane były dwa:
niemiecki oraz rosyjski. W przypadku niemieckiego kręgu językowego
– przekłady w lwiej części dotyczą literatury (wschodnio-)
niemieckiej – stan taki jest jednocześnie zrozumiały (ponieważ jest
to literatura najbliższa, sąsiedzka, a przez to najbardziej znana)
oraz niezrozumiały (ponieważ może być ona, ze względu na bilingwalność
Serbołużyczan, przyswajana bezpośrednio). Casus zaistnienia
rosyjskiej fantastyki naukowej w literaturze serbołużyckiej,
a zwłaszcza czas jej najintensywniejszej recepcji, zdaje się z kolei
podlegać rygorom wspominanej uprzednio recepcji „sterowanej”.
W świetle wymienionych faktów cieszyć się zatem wypada, iż polska
fantastyka naukowa – niechże nawet przez twórczość jednego
tylko pisarza – była w ogóle recypowana. W dodatku, jak już
stwierdzono, w relatywnie dużej mierze.
Odpowiedź na bardziej interesujące pytanie drugie (czemu tylko
Bajki robotów?) już tak prosta nie będzie. Składają się bowiem
Tom 6
- 25 -