Y Naturiaethwr

John yn genhadwr gwych, yn sgwrsio a
chyflwyno rhagoriaethau Cymru yn gynnil.
Gŵyr am bob twll a chornel bron, ond gall
fod yn boen wrth ddisgwyl i ninnau gofio
enw pob blodyn a glaswelltyn, heb
anghofio’r ynysoedd bychain yn y bae a’r
copaon yn y mewndir. Gwae ni! Erbyn hyn,
mae ganddo ddiddordeb newydd sef
madarch a chaws llyffant. Mor ffodus yw ei
dair wyres fach i gael taid i fynd â nhw i’r
parc i edrych ar y madarch a thrysorau eraill
byd natur.
Gyda chyfoeth o iaith gyhyrog cefn
gwlad dwy fro Gymraeg ei ieuenctid yn
gefn iddo, aeth ati’n frwdfrydig i ddysgu
Cymraeg i oedolion. Cyflwynodd
gyfarfodydd maes Cymdeithas Edward
Llwyd iddyn nhw fel cyfle da i ymarfer eu
hiaith newydd wrth ddod i nabod Cymru’n
well. Gall John sy’n berson diymhongar a
diymffrost ymhyfrydu mewn un orchest
unigryw yn hanes Cymru. Ef yw’r unig
ddyn i sefydlu cangen o Ferched y Wawr.
Wrth gefnogi diddordebau ei wraig,
gwelodd fod angen cangen yn Hwlffordd a
buan y gwireddodd ei freuddwyd. Eto,
dyma gymell ei ddysgwyr i ymuno.
Heddiw, pan mae byw yn y wlad a
theithio milltiroedd i’r gweithle yn y dref
yn arferol, gall ymuno â gweithgareddau’r
gymuned leol fod yn amhosibl neu o ddim
diddordeb. Nid felly John. Mae’n un o
hoelion wyth cymdeithas Y Ddolen Arian
leol ac yn gefn i weithgareddau Sefydliad y
Merched. Mae’n enillydd cyson yn ei sioe
flynyddol ac yn bencampwr ar bobi bara.
Mae cynnyrch ei ardd doreithiog hefyd yn
tynnu sylw’r beirniaid er mae’n cyfaddef
bod ganddo restr o enwau Cymraeg y
chwyn sy’n beiddio mentro i Lys Helyg.
Diddordeb arall yw cofnodi enwau’r adar a
ddaw heibio yn eu tro yn ogystal â mesur y
glawiad dyddiol.
Heblaw am ei swydd fel golygydd y
Cylchlythyr i Gymdeithas Edward Llwyd,
mae John hefyd yn ysgrifennydd Cymdeithas
y Cymrodorion yn Hwlffordd ers
blynyddoedd ac yn cyflawni’r cyfan yn
ddirwgnach bob amser. Hwyrach bod codi’n
fore i fod ar y cwrs golff erbyn wyth a chlatsio
pêl yn clirio’r rhwystredigaeth. Hyfryd oedd
clywed am un o’r chwaraewyr yn dweud mai
pleser yw bod yn ei gwmni gan fod ganddo
ffeithiau newydd bob tro. Dichon mai
madarch oedd dan sylw y tro hwnnw.
Mae chwilio am deithiau newydd yn ei
gwmni yn hwyl. Deuthum i adnabod Sir
Benfro yn well o safbwynt bywyd gwyllt,
llenyddiaeth, hanes a daeareg. Gwn erbyn
hyn am un peth sy’n dân ar ei groen.
Mae’n gas ganddo weld camsillafu neu
iaith letchwith ar arwydd costus neu
hysbysfwrdd. Ei ymateb yw ysgrifennu at
yr awdurdod priodol yn ddi-oed. Ydi
dylanwad y Cardi yn gryfach na’r Mynydd
Du wedi’r cyfan?
Be ydi’r enw Cymraeg am…?
Y mae Cymdeithas Fotangol Prydain
(BSBI), wedi cytuno i dderbyn rhestr
Cymdeithas Edward Llwyd, Planhigion
Blodeuol, Conwydd a Rhedyn (2003) fel ei
rhestr swyddogol o enwau Cymraeg.
Mae’r rhestr yn cynnwys enwau |Lladin,
Cymraeg a Saesneg pob un o’r 4,000 o
blanhigion a geir ym Mrydain.
I’w gael oddi wrth:
Tom Jones, Tŷ Capel Bethel, Golan,
Garndolbenmaen, Gwynedd, LL51 9YU
Pris £4.50. Drwy’r post £5.50.
37