ROMANIA of MY HEART

νται ιδιαίτερα επικίνδυνες. Ένας μεγάλος αριθμός Ρωμαίων όμως
παρέμεινε και αφομοιώθηκε από τον ντόπιο πληθυσμό, που με τη
σειρά του υιοθέτησε τότε τη λατινική γλώσσα· ως συνέπεια των
επιμειξιών αυτών προέκυψε η φυλή των Δακορωμαίων, που αποτελούν
και τους προγόνους των σύγχρονων Ρουμάνων. Σήμερα, η
Ρουμανία είναι η μόνη λατινογενής χώρα στο κέντρο μιας περιοχής
η οποία κατοικείται, ως επί το πλείστον, από λαούς σλαβικής
καταγωγής.
Με τη διαίρεση του Ρωμαϊκού Κράτους, η Δακία παρα χω ρή θη κε
στο Βυζάντιο.
Λόγω του πλούτου της αλλά και της τοποθεσίας της η Ρουμανία,
όπως και όλα τα Βαλκάνια που ήταν η γέφυρα ανάμεσα στην Ευρώπη
και την Ασία, εκτέθηκε περιοδικά στις διαρκείς επιδρομές
των νομαδικών λαών μέσα στους αιώνες. Δέχθηκε επιδρομές
από Γό τ θους, Ούννους, Αβάρους, Σλάβους, Ούγγρους, Τάταρους,
Τούρκους, Ρώσους. Η Τρανσυλβανία προ στατευό ταν από τα ά γ ρια
βουνά της, χωρίς να μπορεί όμως να προστατευτεί κι απ’ τους Μαγυάρους
ή τους Σάξονες.
Οι κάτοικοί της Ρουμανίας άντεξαν σθεναρά, κι έχοντας στο μεταξύ
αφο μοι ώ σει διάφορα ξένα στοιχεία, υπερίσχυσαν των κατακτητών
τους (φτάνοντας σε σημείο να κατακτούν σήμερα με τη σειρά
τους κάθε φι λο ξε νούμενο!). Πάνω σ’ αυτό, ο μεγάλος εθνι κός της
ποιητής της Ρουμανίας, ο Μιχάι Εμι νέσκου, γράφει:
[…] Απ’ του Δαρείου την εποχή θα ’χεις ακούσει, πολλοί πάνω απ’
το Δούναβη μπόρεσαν να περάσουνστρατιές που τρόμο έμπνεαν,
κι αμέτρητοι λαοί, πανίσχυροι αυτοκράτορες που όλη η οικουμένηδεν
τους χωρούσε, κι ήρθαν στον τόπο μας κι αυτοί ζητώντάς
μας νερό και γη, τουτέστι υποταγή.
Μα εγώ υπερασπίζομαι τη φτώχια μου, τη γη μου, και το λαό μου
που μοχθεί μαζί μου και πονεί. Να γιατί, αυτοκράτορα, στον τόπο
που πατάς,ρυάκι, κλώνος, χλόη είναι δικοί μου φίλοι, ενώ για σένα
όλα θα γίνουνε εχθροί, κι όλα θα σε μισήσουν, γνώριζε, αν μας χτυπήσεις.
Εμείς στρατούς δεν έχουμε, στήθη έχουμε γεμάτααγάπη
στην πατρίδα μας, στήθη όμοια με τείχος που δεν φοβάται […]
(Απόσπασμα από την Τρίτη Επιστολή, σε απόδοση Ρίτας Μπούμη-Παππά).
Τρεις ήταν οι ιστορικές επαρχίες της Ρουμανίας: η Βλαχία, η Μολδαβία
και η Τρανσυλβανία.
Μετά την πτώση του Βυζαντίου, και κατά την περίοδο της Οθωμανικής
Αυτοκρατορίας, πολλοί Έλληνες κατέφυγαν στις Πα -
ραδουνάβιες Ηγεμονίες, όπου έγιναν πρόθυμα δεκτοί. Οι Οθωμανοί
με πάμπολλες εκστρατείες δεν κατόρθωσαν να προσαρτήσουν
στην Αυτοκρατορία τα εδάφη πέρα από το Δούναβη. Περιορίστηκαν
στη φορολογική υποτέλεια των παραδουνάβιων περιοχών, δίνοντας
στους τοπικούς ηγεμόνες πολιτική αυτονομία. Μαζί με το
Πατριαρχείο της Κωνσταντινούπολης, δύο ήταν οι κοινωνικές ομάδες
που συνέβαλαν στη διατήρηση των βυζαντινών παραδόσεων
στη ΝΑ. Ευρώπη: οι πριγκιπικές οικογένειες της Ρουμανίας και, για
το διάστημα 1711-1821, οι Φαναριώτες, που ήταν και οι μοναδικοί
χριστιανοί ηγέτες της περιοχής.
Οι Ρουμάνοι ηγεμόνες υπηρέτησαν με ζήλο τα ελληνικά γράμματα
και προσέλαβαν κορυφαίους Έλληνες συμβούλους. Το Άρτζες και
το Τιργκόβιστε ήταν οι πρώτες έδρες της Βλαχίας, που διέθεταν,
τον 14ο αιώνα, Έλληνες επισκόπους. Στην Αυλή του Άρτζες (Curtea
de Arges) το 1340, επί ηγεμονίας Νεαγκόε Βασσαράβ, θεμελιώθηκε
ο ναός του Αγίου Νικολάου, που σήμερα θεωρείται ως ένα από
τα πληρέστερα μνημεία βυζαντινής ζωγραφικής του 14ου αιώνα
στην Ευρώπη. Στις αρχές του 16ου αιώνα ο ηγεμόνας Βασσαράβ
εγκαινιάζει τη μεγάλη επισκοπική εκκλησία στο Άρτζες. Ιδρύονται
επίσης σχολείο και τυπογραφείο.
Το 1702 ο ηγεμόνας Κων/νος Μπρινκοβεάνου, μάρτυρας της Ορθοδοξίας
και υπερασπιστής του ελληνικού πολιτισμού, μεγάλος
ευεργέτης των γραμμάτων και των τεχνών και παντρεμένος με Ελληνίδα,
προσκαλεί στην Αυλή του πολλούς Έλληνες αγιογράφους
και δασκάλους. Ο ηγεμόνας της Μολδαβίας Βασίλειος Λούπου,
που το 1639 εγκαινίασε τον περίφημο ναό των Τριών Ιεραρχών στο
Ιάσιο –την «Αγιασοφιά» της Μολδαβίας–, όπου ο Αλέξανδρος Υ ψη -
λάντης ύψωσε το 1820 το Λάβαρο της Ελληνικής Επανάστασης κι
έδω σε τον Όρκο στη Λευτεριά του Γένους των Ελλήνων, ίδρυσε το
timp şi diferite elemente străine, i-au dominat pe cuceritorii lor
(ajungând până acolo încât astăzi să „cucerească”, la rândul lor,
orice oaspete!)
Asupra acestui lucru, marele poet naţional Mihai Eminescu scrie
în a sa Scrisoarea a III-a (referindu-se la bătălia purtată de Mircea
cel Bătrân, domn al Ţării Româneşti între 1386 şi 1418, împotriva
sultanului):
[…] După vremuri mulţi veniră, începând cu acel oaspe, Ce din
vechi se pomeneşte, cu Dariu a lui Istaspe; Mulţi durară, după
vremuri, peste Dunăre vrun pod, De-au trecut cu spaima lumii
şi mulţime de norod; Împăraţi pe care lumea nu putea să-i mai
încapă Au venit şi-n ţara noastră de-au cerut pământ şi apă
Eu? Îmi apăr sărăcia şi nevoile şi neamul... Şi de-aceea tot ce
mişcă-n ţara asta, râul, ramul, Mi-e prieten numai mie, iară ţie
duşman este, Duşmănit vei fi de toate, făr-a prinde chiar de
veste; N-avem oşti, dară iubirea de moşie e un zid Care nu senfiorează
de-a ta faimă. […]
Trei au fost provinciile istorice ale României. Ţara Românească,
Moldova şi Transilvania.
După căderea Bizanţului, în perioada Imperiului Otoman,
numeroşi greci s-au refugiat în Principatele Dunărene, unde au
fost primiţi cu bunăvoinţă. Otomanii, în ciuda numeroaselor
expediţii, n-au reuşit însă să alipească la Imperiu teritoriile din
nordul Dunării. S-au limitat la încasarea unui tribut din ţările
române, acordând autonomie politică domnitorilor locali.
Împreună cu Patriarhia din Constantinopol, două grupuri
sociale au menţinut tradiţiile bizantine în Europa de Sud-Est:
familiile princiare ale Ţărilor Române şi fanarioţii, care au fost şi
singurii conducători creştini din regiune.
Domnii români au slujit cu zel “Literele Greceşti” şi au angajat în
slujba lor consilieri greci de elită. Curtea de Argeş şi Târgovişte
au fost primele cetăţi de scaun ale Valahiei în secolul XIV, cu
episcopi greci. La Curtea de Argeş, în 1340, în timpul domniei lui
Basarab I, a fost pusă piatra de temelie a Bisericii Sfântul Nicolae,
socotită şi azi unul dintre cele mai complete muzee de pictură
bizantină din secolul XIV, din Europa. La începutul secolului XVI,
domnul Neagoe Basarab inaugurează marea biserică episcopală
de la Curtea de Argeş. Sunt intemeiate aici, atat o şcoală cat şi
o tipografie. În 1702 domnul Constantin Brâncoveanu, martir
al Ortodoxiei şi protector al culturii greceşti, totodată mare
donator national, cunoscător al literelor şi artelor, căsătorit cu
o grecoaică, cheamă la curtea sa numeroşi hagiografi şi dascăli
greci. Domnul Moldovei Vasile Lupu a inaugurat în 1639 vestita
biserică de la Trei Ierarhi din Iaşi, asemuită de unii cu celebra
Sfânta Sofia de la Constantinopol. In 1820 Alexandru Ipsilanti
a înălţat la Iaşi Steagul Revoluţiei Greceşti şi a depus jurământ
pentru eliberarea neamului elen; a întemeiat în 1648 o şcoală
cu călugări greci, unde învăţau fiii clasei conducătoare, boierii,
după ce, anterior, întemeiase şi o tipografie.
Bogăţiile lor le-au permis să întărească şi să sprijine marile
centre ecleziastice de la Sfântul Munte, Ierusalim, Sinai şi
Constantinopol. În arhivele de la Athos sunt păstrate azi
documentele unor importanţi domni români, ca Şerban
Cantacuzino, care dăruieşte, în 1682, prin hrisov, mănăstirilor de
la Muntele Athos biserica Cotroceni din Bucureşti şi cere să fie
înmormântat acolo, dar şi ale altor domni donatori, ca Alexandru
Lăpuşneanu în 15.2.1568, Ieremia Movilă (16.2.1603), Mihai
Viteazul (28.8.1599), Radu Vodă (10.2.1613), Grigorie Ghica şi
mulţi alţii.
Domnii români copiază Curtea Bizantină, sprijină studiile
greceşti şi teologice şi creează un Bizanţ în miniatură la nord de
Dunăre. Are loc o adevărată renaştere a Ortodoxiei în regiune.
Greaca, ca limbă a administraţiei, cum fusese în timpul perioadei
bizantine şi, de asemenea, ca limbă a Evangheliilor, a civilizaţiei
22 23