Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Ik hoorde Robert Lemm voor het eerst in het<br />
voorjaar van 2015 toen hij in Gouda sprak over<br />
zijn Essays over de ziel. Over die Ziel blijft Lemm<br />
nadenken en het is in zijn Labyrint zelfs een<br />
kernthema. Volgens Lemm is het verlangen om<br />
eeuwig te leven typisch menselijk en dit typisch<br />
menselijke verlangen wijst op het bezitten van<br />
een ziel. Het is een gedachte die zeer sterk de<br />
inspiratie van Unamuno in zich draagt, waarover<br />
hij dan ook een essay schreef. Miguel de<br />
Unamuno was een in de jaren ’20 van de vorige<br />
eeuw toonaangevende Spaanse filosoof die zijn<br />
belangrijkste gedachten naliet in Het tragisch<br />
levensgevoel in de mensen en de volkeren<br />
(Lemm, 2015). Hierin betoogt Unamuno dat het<br />
tragische levensgevoel is ontstaan omdat het<br />
metafysische denken is verdwenen en het strikt<br />
factische denken haar intrede heeft gedaan.<br />
Met de intrede van het factische denken komt<br />
de moderniteit op en juist tegen deze moderniteit<br />
ageert Lemm. Daarmee wordt Lemm een<br />
reactionair die gelijkt op de in Don Quichot<br />
opgevoerde molenbestormer. Dit personage en<br />
dit fragment is op talloze wijze geïnterpreteerd,<br />
maar Unamuno legt het als volgt uit: die molens<br />
staan in de nasleep van de langer durende<br />
Spaanse middeleeuwen en heten de molens<br />
der moderniteit. Want het factische denken<br />
heeft de ziel verloren laten gaan en daarmee<br />
is het faciendum begonnen; het tijdperk waarin<br />
alleen datgene dat (nog) geconstrueerd moet<br />
worden telt. Met de overgang van de metafysica,<br />
naar factum, naar faciendum is de ziel verloren<br />
gegaan. En met die teloorgang is er een essentieel<br />
Idee uit de mens gevaren. Lemm beschrijft<br />
het op contemplatieve wijze, iets dat niet alleen<br />
onontbeerlijk is bij dit onderwerp, maar<br />
minstens ook in deze tijd. ←<br />
Boek: Hoe volmaakt is het volmaakte leven?<br />
De 21e eeuw is het tijdperk dat zich laat kenmerken<br />
door voortdurende grensoverschrijdende<br />
wetenschappelijke doorbraken. De intense<br />
medicalisering van onze maatschappij stelt<br />
ons in staat in toenemende mate te beschikken<br />
over onze gezondheid. Echter roepen deze<br />
wetenschappelijke ontwikkelingen ook veel<br />
medisch-ethische vragen op. Vragen die ons<br />
vergen na te denken over onze omgang met<br />
het leven.<br />
De politicoloog en oud-hoofdredacteur van<br />
Interruptie Gerard Adelaar durft ons in zijn eerste<br />
boek De onverbeterlijke mens een spiegel<br />
voor te houden. Om een antwoord te vinden op<br />
de vraag of de huidige, ongebreidelde vorm van<br />
medicalisering wel het juiste streven is, neemt<br />
Adelaar zijn lezer mee langs de belangrijkste<br />
denkers over het leven en analyseert hij de<br />
huidige westerse opvattingen over het leven.<br />
’Het evenwicht is namelijk zoek’ schrijft Adelaar,<br />
‘tussen de natuurlijke levenswijze enerzijds en<br />
een industriële, technologische, gemedicaliseerde<br />
manier van leven anderzijds.’<br />
De zoektocht naar reflectie begint met het<br />
dystopische boek Brave New World van Aldous<br />
Huxley. Het boek beschrijft een wereld waarin<br />
behoeftebevrediging de moraal is en er een<br />
beklemmende overheersende macht van het<br />
collectief over het individu heerst. Adelaar vat<br />
de huidige medicalisering samen in drie<br />
kenmerken: uniformering, perfectionering en<br />
onsterfelijkheid. Deze worden aan het individu<br />
opgedrongen door het collectief, zoals in een<br />
Brave New World. Adelaar schetst mogelijke<br />
ontwikkelingen die al aan een Brave New<br />
World doen denken.<br />
De hang naar de drie kenmerken vergelijkt<br />
Adelaar met het beklimmen van een berg.<br />
Tegenover de medicalisering verkent Adelaar<br />
drie kenmerken van het leven, namelijk moeite,<br />
lijden en eindigheid. De neiging van de medische<br />
techniek tot perfectionering en onsterfelijkheid<br />
grijpt hierop in. Zij maakt het leven mogelijk<br />
minder de moeite waard. Wanneer is het leven<br />
goed en wanneer zal het aan de volmaakte<br />
zijde van de berg terechtkomen? Luidt hierbij<br />
niet de vraag: hoe volmaakt is het volmaakte<br />
leven? De reflecties van Adelaar zijn gewaagd,<br />
maar broodnodig. Hij weet met verve de vinger<br />
op de zere - en in zijn woorden, braakliggende -<br />
plek te leggen en daarbij relevante denkers te<br />
betrekken. Tijdens de eerste editie van de <strong>CDJA</strong><br />
Boekenclub werd hardop afgevraagd of hij<br />
genoeg oog heeft voor de ervaring van het<br />
lijden, waarbij juist de medicalisering de<br />
uitkomst kan zijn. Dit is wat mij betreft aan<br />
de lezer zelf, des te meer reden om het boek<br />
ter hand te nemen.<br />
Wil jij ook een recensie schrijven over een boek, film of evenement?<br />
Mail naar redactie@cdja.nl voor verdere instructies<br />
RECENSIES<br />
—<br />
21
Change language