el retablo de san valero el retaule de san valer - Diputación de ...
el retablo de san valero el retaule de san valer - Diputación de ...
el retablo de san valero el retaule de san valer - Diputación de ...
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Por último, en este repaso <strong>de</strong> producción artística,<br />
quedaría hacer referencia a ese corpus <strong>de</strong> obras que<br />
por falta <strong>de</strong> documentación precisa no se pue<strong>de</strong>n<br />
atribuir directamente a Jaume Mateu, pero sí que<br />
apuntan a su presencia y autoría, a la espera <strong>de</strong> nuevos<br />
datos que arrojen luz sobre <strong>el</strong> tema. Entre estas<br />
<strong>de</strong>stacarían un díptico <strong>de</strong> la Anunciación y un Cristo<br />
Varón <strong>de</strong> Dolores perteneciente a una colección<br />
particular que, curiosamente, es uno <strong>de</strong> los escasos<br />
ejemplos conservados d<strong>el</strong> gótico internacional<br />
valenciano <strong>de</strong> imagen <strong>de</strong> <strong>de</strong>voción y que recuerda al<br />
Cristo d<strong>el</strong> Christus Patiens d<strong>el</strong> <strong>retablo</strong> <strong>de</strong> San Migu<strong>el</strong><br />
<strong>de</strong> Mateu, proce<strong>de</strong>nte d<strong>el</strong> convento <strong>de</strong> la Puridad <strong>de</strong><br />
Valencia, recientemente adquirido por <strong>el</strong> Museo <strong>de</strong><br />
B<strong>el</strong>las Artes <strong>de</strong> Valencia. Así parece corroborarlo las<br />
aureolas que nimban las cabezas <strong>de</strong> los efigiados en<br />
ambas tablas d<strong>el</strong> díptico, con una línea negra <strong>de</strong><br />
contorno similar a las <strong>de</strong> San Francisco y Santa Catalina<br />
Mártir d<strong>el</strong> Museo <strong>de</strong> B<strong>el</strong>las Artes <strong>de</strong> Valencia o la<br />
Natividad <strong>de</strong> Cortes <strong>de</strong> Arenoso, o <strong>el</strong> motivo d<strong>el</strong> arco<br />
rebajado y pilastras lisas <strong>de</strong> la arquitectura que compone<br />
la escenografía <strong>de</strong> fondo d<strong>el</strong> díptico en la línea <strong>de</strong> la<br />
Natividad <strong>de</strong> María d<strong>el</strong> Philad<strong>el</strong>phia Museum Art.<br />
Todo <strong>el</strong>lo nos permite concluir que Jaume Mateu<br />
fue un gran pintor reconocido en su tiempo, que se<br />
mantuvo fi<strong>el</strong> a su estilo primigenio d<strong>el</strong> gótico<br />
internacional <strong>de</strong> las primeras décadas d<strong>el</strong> cuatrocientos<br />
valenciano, en la línea <strong>de</strong> su maestro y tío Pere Nicolau,<br />
absorbiendo sólo puntualmente y hacia la década <strong>de</strong><br />
los años 40-50 <strong>de</strong> la centuria los nuevos aires <strong>de</strong> la<br />
pintura nórdica que empezaba a penetrar en la<br />
Península.<br />
EL RETABLO DE SAN VALERO<br />
El <strong>retablo</strong> tiene como temática central la vida <strong>de</strong><br />
San Valero, narrando <strong>el</strong> ciclo <strong>de</strong> <strong>de</strong>tención <strong>de</strong> Valero,<br />
obispo <strong>de</strong> Zaragoza, llevado a Valencia en <strong>el</strong> año 304<br />
junto a su diácono Vicente, <strong>el</strong> que fue castigado por la<br />
<strong>de</strong>fensa <strong>de</strong> su obispo en tiempos <strong>de</strong> la persecución <strong>de</strong><br />
Diocleciano. San Valero, obispo <strong>de</strong> Zaragoza y maestro<br />
<strong>de</strong> San Vicente Mártir, es patrono <strong>de</strong> dicha ciudad <strong>de</strong><br />
Zaragoza, que venera sus r<strong>el</strong>iquias <strong>de</strong>s<strong>de</strong> <strong>el</strong> siglo XII,<br />
c<strong>el</strong>ebrando su fiesta <strong>el</strong> 29 <strong>de</strong> enero.<br />
La documentación no transmite <strong>de</strong>masiado acerca<br />
<strong>de</strong> la hagiografía d<strong>el</strong> <strong>san</strong>to. Según parece estuvo en<br />
<strong>el</strong> primer concilio hispano conocido, <strong>el</strong> <strong>de</strong> Elbira<br />
(Granada), c<strong>el</strong>ebrado hacia <strong>el</strong> año 306. En este sentido,<br />
<strong>el</strong> poeta Pru<strong>de</strong>ncio puntualizó <strong>el</strong> hecho <strong>de</strong> que Vicente<br />
era su diácono y que le acompañó a lo largo <strong>de</strong> un<br />
cautiverio que le llevó hasta la ciudad <strong>de</strong> Valencia<br />
durante la persecución citada, don<strong>de</strong> Valero salvo la<br />
vida al contrario que su diácono, martirizado y muerto<br />
en dicha urbe. Según r<strong>el</strong>atos posteriores, <strong>de</strong> acentos<br />
más literarios que reales y que quizá quieran justificar<br />
su postrera salvación, San Valero era hombre <strong>de</strong> difícil<br />
Finalment, en este repàs <strong>de</strong> producció artística,<br />
quedaria fer referència a eixe corpus d'obres que<br />
per falta <strong>de</strong> documentació precisa no es po<strong>de</strong>n<br />
atribuir directament a Jaume Mateu, però sí que<br />
apunten a la seua presència i autoria, a l'espera <strong>de</strong><br />
noves da<strong>de</strong>s que facen llum sobre <strong>el</strong> tema. Entre<br />
estes <strong>de</strong>stacarien un díptic <strong>de</strong> l'Anunciació i un Crist<br />
Baró <strong>de</strong> Dolors pertanyent a una col·lecció particular<br />
que, curiosament, és un d<strong>el</strong>s escassos exemples<br />
conservats d<strong>el</strong> gòtic internacional valencià d'imatge<br />
<strong>de</strong> <strong>de</strong>voció i que recorda <strong>el</strong> Crist d<strong>el</strong> Christus Patiens<br />
d<strong>el</strong> <strong>retaule</strong> <strong>de</strong> Sant Miqu<strong>el</strong> <strong>de</strong> Mateu, proce<strong>de</strong>nt d<strong>el</strong><br />
convent <strong>de</strong> la Puritat <strong>de</strong> València, recentment<br />
adquirit per al Museu <strong>de</strong> B<strong>el</strong>les Arts <strong>de</strong> València.<br />
Així pareix corrobora-ho les aurèoles que nimben<br />
<strong>el</strong>s caps d<strong>el</strong>s efigiats en ambdues taules d<strong>el</strong> díptic,<br />
amb una línia negra <strong>de</strong> contorn semblant a les <strong>de</strong><br />
Sant Francesc i Santa Caterina Màrtir d<strong>el</strong> Museu<br />
<strong>de</strong> B<strong>el</strong>les Arts <strong>de</strong> València o la Nativitat <strong>de</strong> Cortes<br />
d'Arenós, o <strong>el</strong> motiu <strong>de</strong> l'arc rebaixat i pilastres llises<br />
<strong>de</strong> l'arquitectura que composa l'escenografia <strong>de</strong> fons<br />
d<strong>el</strong> díptic en la línia <strong>de</strong> la Nativitat <strong>de</strong> María d<strong>el</strong><br />
Philad<strong>el</strong>phia Museum Art.<br />
Tot això ens permet concloure que Jaume Mateu<br />
va ser un gran pintor reconegut en <strong>el</strong> seu temps, que<br />
es va mantenir fid<strong>el</strong> al seu estil primigeni d<strong>el</strong> gòtic<br />
internacional <strong>de</strong> les primeres dèca<strong>de</strong>s d<strong>el</strong> quatrecents<br />
valencià, en la línia d<strong>el</strong> seu mestre i oncle Pere<br />
Nicolau, absorbint només puntualment i cap a la<br />
dècada d<strong>el</strong>s anys 40-50 <strong>de</strong> la centúria <strong>el</strong>s nous aires<br />
<strong>de</strong> la pintura nòrdica que començava a penetrar en<br />
la Península.<br />
EL RETAULE DE SAN VALER<br />
El <strong>retaule</strong> té com a temàtica central la vida <strong>de</strong><br />
Sant Valer, narrant <strong>el</strong> cicle <strong>de</strong> <strong>de</strong>tenció <strong>de</strong> Valer, bisbe<br />
<strong>de</strong> Saragossa , portat a València l'any 304 junt amb <strong>el</strong><br />
seu diaca Vicente, <strong>el</strong> qual va ser castigat per la <strong>de</strong>fensa<br />
d<strong>el</strong> seu bisbe en <strong>el</strong>s temps <strong>de</strong> la persecució <strong>de</strong> Dioclecià.<br />
Sant Valer, bisbe <strong>de</strong> Saragossa i mestre <strong>de</strong> Sant Vicent<br />
Màrtir, és patró <strong>de</strong> la dita ciutat <strong>de</strong> Saragossa, que<br />
venera les seues r<strong>el</strong>íquies <strong>de</strong>s d<strong>el</strong> segle XII, c<strong>el</strong>ebrant<br />
la seua festa <strong>el</strong> 29 <strong>de</strong> gener.<br />
La documentació no transmet massa sobre<br />
l'hagiografia d<strong>el</strong> <strong>san</strong>t. Segons pareix va estar en <strong>el</strong><br />
primer concili hispà conegut, <strong>el</strong> d'Elbira (Granada),<br />
c<strong>el</strong>ebrat cap a l'any 306. En aquest sentit, <strong>el</strong> poeta<br />
Pru<strong>de</strong>nci va puntualitzar <strong>el</strong> fet que Vicent era <strong>el</strong> seu<br />
diaca i que li va acompanyar al llarg d'una captivitat<br />
que <strong>el</strong> va portar fins a la ciutat <strong>de</strong> València durant la<br />
persecució esmentada, on Valer salvà la seua vida al<br />
contrari que <strong>el</strong> seu diaca, martiritzat i mort en la dita<br />
urb. Segons r<strong>el</strong>ats posteriors, d'accents més literaris<br />
que reals i que potser voldran justificar la seua última<br />
salvació, Sant Valer era home <strong>de</strong> difícil paraula, potser