Lekuona´tar Manuel J.. - Euskerazaintza

Txantxetan Txarrantxetan
LEKUONA'TAR MANUEL JAUNAREN
OMENEZKO IDAZKI-BILDUMA
-II-
KARDABERAZ-BAZKUNA. 1977
ARISTIZABAL'DAR LUKEN
Ipui au, atzo gertatua balitz bezela azaltzen bada ere, urte askoz
atzera joan baar da bere aztarnak billatzeko.
Bertan azaltzen diran gizakiak, ez dira nere irudimenak sortuak;
gabiroiaren begiak baño biziagoak; gaur oraindik, garai artako oitura
ta egikera asko, iraunkor daude.
Ipuia ezur ta mami Oiartzun'darra dalako bertako mintzaerari orraztu
bat emanta idatzi da; tarteka bertako esaera batzuek azalduaz.
Txantxetan, eman zaio asiera; ipuiak beti txantxetako gertaerak
diralako. Baña txarrantxeta ez da txantxetakoa, Oiartzun'dik Irun'go
bide ertzean, Arkaleko arkaitzen atze aldetik, gaur Andrearri dagon leku
berean zegon Txarrantxeta.
Erdi baseliz erdi basetxea. Basetxe artan bizi ziran Katalin andre
aíarguna; bere senarra basetxean lan egiñaz gañera "kontrabandista"
purrukatua zan, eta bein batez lagun batzuekin lantegi artan zebillela,
Brutus karabineroa bidera irten da igesi zijoala Arkaleko arkaitzetan
amilduta bizia galdu zuan.
Emezortzi urteko seme bat zuan, Mikel bere izena; nekazari lanetan
argi ta burutsua; gutxik eramango zion atxurrean eta laietan,
gutxik belar ebakitzen; bazekizkien arto, babarrun eta basetxeko beste
aziak erein ta biltzeko garaiak; sagar, udare, muxika ta beste zugatzak
laudatu, txertatu ta iñausteko sasoiak; erri guziko nekazarien eredu artu
zitekean.
Gorputz sendo ta liraña zuan, gorosti-egurra bezin zimel, zumea bezela
biguñ. Oraindik etzion iñolako maitasunak begirik lausotu, baña
Txarrantxetako aamabirjiñari jaiera aundia zion.
Mikel'en osaba, aita zanaren anaia zuten beste bizilaguna, "kontrabandista"
porrokatua; gabaz lantegi artan ibilli arren, egunez basetxean
laguntzen zuan. Katalin'ek etxeko zeregiñaz gañera baseliza zaitzea bere
gain zuan; oso estu etziran bizi, kontrabandoari esker, noizean bein
Brutus'ek larri-aldi batzuek ematea kendu ezkero.
Brutus aipatu degun ezkero ikusi dezagun.