POPULATION PROJECTIONS Final in Tetum version

More documents

Recommendations

Info

PROJEKSAUN BA POPULASAUN TUIR GRUPU SEXU NO TINAN INTRODUSAUN Projeksaun populasaun maka hanesan exersizu demografiku ida ne’ebé kompostu husi kalkulasaun emperikal bazeia ba sasukat populasaun nian iha futuru tuir hipotezia spesifiku kona-ba mudansa iha kresimentu populasaun ka nia komponente hirak (mortalidade, fertilidade no migrasaun). Projeksaun populasaun baibain halo tuir tinan/idade no sexu, no metodolojia ida-ne’ebé uza dalabarak liu maka metodu komponente, ne’ebé involve projeksaun independente ida husi mortalidade, fertilidade no migrasaun loloos nian. Prosedura hahu hodi hari’i baze populasaun ida tuir grupu sexu no tinan (dala barak grupu tinan lima). Ida-ne’e tipikalmente sensus populasaun ida-ne’ebé maka hadiak ona ba populasaun hirak-ne'ebé la sura durante periodu sensus no sala hirak iha kompozisaun tinan/idade no sexu. Grupu ida-ida husi tinan-sexu husi populasaun ne’e aumenta tuir tempu hodi aplika ba sira mortalidade no numeru migrasaun loloos nian, no hodi aumenta tan membru foun husi uza numeru fertilidade. Ida-ne’e importante atu klarifika katak, iha tempu wainhira hakerek dokumentu ne’e, katak projeksaun populasaun ida la’os exersizu siik ka konta istoria ka formula komplexu sientifika ida atu hare’e futuru. Wainhira hala’o projeksaun ida-nia objektivu maka la’os atu halo predisaun ba numeru populasaun ba tinan ka dekade hirak-ne’ebé maka tu mai iha futuru, maibe atu fó sasukat ida ba populasaun nian sé asunsaun balun kona-ba nivel mortalidade, fertilidade no migrasaun, no tendensia ne’ebé maka sei akontese iha futuru. Iha kazu ida-ne’e, projeksaun populasaun aka exersizu prospetivu ida kompara ba predisaun ida. Buat-ne’ebé importante maka atu labele siik numeru loloos husi labarik, foin sa’e adultu sira ka ferik/katuas sira ne’ebé sei moris iha teritoriu ida iha tinan 10 ka 20 atu mai. Buat-ne’ebé relevante maka atu hatene katak sé tendensia hirak iha komponente demografia ne’ebé maka mosu hanesan ho ida-ne’ebé maka hato’o iha exersizu projeksaun, numeru eskola sira, aula no profesora/profesor sira tenki aumenta hodi fó presentajen ida atu to’o iha kobertura edukasaun kompletu iha futuru, ekonomia tenki fó serbisu iha to’o parte ida atu realiza nivel desempregu ne’ebé ki’ik, no tenki harii kuantidade ida ba uma residensial atu hadook an husi falta uma. Ho liafuan seluk, projeksaun la’os instrumentu atu siik (predict) futuru maibé atu kontrui futuru (Romaniuc, 1990). Dinamika populasaun Timor-Leste nian tenki inklui ba faze hotu husi planu dezenvolvimentu. Pasu dala uluk liu ba serbisu ida-ne’e maka atu prepara projeksaun populasaun hirak-ne’ebé bele hola modelu ba situasaun no fó informasaun ne’ebé diak kona-ba sa’ida maka hare’e ba sei akontese iha futuru, atu hatene bele antisipa sa’ida, no sé bele, atu antisipa mundansa demografia importante hirak ba dezenvolvimentu nasional. Maski-ne’e, dokumentu idane’e aprezenta rezultadu husi projeksaun populasaun ba Timor-Leste iha nivel nasional tuir tinan/idade no sexu no ba periodu 2004 ba 2050. Baze populasaun no mós maioria dadus/informasaun ne’ebé maka uza atu halo estimasaun ba nivel no estruktura husi komponente sira, mai husi Sensus Populasaun no Uma ikus liu nian ne’ebé hala’o iha tinan 2004. 10
PROJEKSAUN BA POPULASAUN TUIR GRUPU SEXU NO TINAN METODU Medotu uza atu prepara projeksaun populasaun hirak-ne’e maka metodu komponente grupu (cohort method group). Ida-ne’e maka tekniku ida-ne’ebé avansadu liu, no nune’e, tekniku ne’e uza iha nasaun barak tebes atu halo projeksaun populasaun sira. Nia prinsipiu maka atu avansa tuir tempu, kresimentu hirak iha tinan lima, grupu tinan lima husi baze populasaun ida, dala barak liu maka sensus populasaun foin lailais nian (George, et all., 2004). Nune’e, iha nia forma baziku, metodu ida-ne’e fó projeksaun ba populasaun tuir sexu no grupu tinan/idade lima ba final husi ‘quinquenium’ ida-idak husi periodu projeksaun. Nu’udár temi ona iha leten ba, sensus 2004 husi Timor- Leste hadiak ona tuir konsiderasaun lubuk ida, explika iha parte seluk, atu harii baze populasaun. Populasaun ne’ebé maka hadiak ne’e hare’e ba to’o tinan 2050. Projeksaun ida-ne’e hala’o uza programa (software) Projeksaun Rurais-Urbanu (RUP) ne’ebé Departementu Sensus Estadus Unidas Amerika nian maka dezenvolve. Vantajen boot husi programa ne’e maka katak nia permiti atu hala’o projeksaun tuir tinan klik husi idade (duke tinan lima nu’udár iha metodu konvensional). Dadus ba grupu tinan partikular ne’ebé la tama ba grupu konvensional tinan lima nian bele hetan ho karakteristiku ida-ne’e. Buat-ne’e mós halo nia sai posibel atu tuir grupu populasaun ne’ebé bele ki’ik ka boot liu grupu haktuir malu tamba eventu demografiku pasadu. Hatutan liútan, projeksaun ida-ne’e hala’o tina-tinan. Hodi uza karakteristika ida-ne’e, iha posibilidade atu aumenta tan informasaun ba eventu demografiku ba tinan partikular ida hodi la obriga nia impaktu ba periodu tinan lima ida. Nia mós fó utente sira estimasaun ba tina-tinan hodi la kahur entre dadus/informasaun ba tinan klaran. Hatama dadus/informasaun ba populasaun no komponente sira bele fó liúhusi tinan klik hirak ka grupu tinan lima sira. Halo grupu ba tinan hanesan pontu independente, nune’e iha posiblidade atu hatama dadus/ informasaun tinan lima ba pontu balun no dadus/informasaun tinan klik ba seluk. Programa muda dadus/informasaun hotu ne’ebé maka prepara ona ba tinan klik hirak husi idade molok hala’o projeksaun (Arriaga and associates, 1994). Fleksibilidade ida-ne’e iha vantajen atu permiti peritu demografia ida atu dezenvolve modelu projeksaun ida ne’ebé kaer loloos situasaun demografia husi nasaun ida no uza didiak tebes dadus/informasaun ne’ebé ho lala’ok ida iha ne’ebé informasaun ne’e besik tebes ba nia forma orijinal. Programa fó rezultadu hirak ba medidas demografia oioin ba kualker tinan ne’ebé maka fó iha periodu projeksaun nian, hanesan, populasaun tuir tinan/idade no sexu (tinan klik hirak, grupu tinan 5 hirak, no grupu tinan/idade partikular hirak), medidas sumariu, numeru importante sumariu, tabela moris nian, numeru migrasaun, numeru moris no mate, no selu-seluk tan. 11
Page 3 and 4: PROJEKSAUN BA POPULASAUN TUIR GRUPU
Page 11: PROJEKSAUN BA POPULASAUN TUIR GRUPU
Page 15 and 16: Tabela 1 (kontinuasaun) Feto Tinan
Page 31 and 32: Tabela 7 (kontinusaun) PROJEKSAUN B
Page 37 and 38: 80+ 70-74 60-64 50-54 40-44 30-34 2
Page 39 and 40: 80+ 70-74 60-64 50-54 40-44 30-34 2
Page 53 and 54: Tabela A (kontinusaun) PROJEKSAUN B
Page 57 and 58: Tabela A (kontinuasaun) PROJEKSAUN
Page 63 and 64:
Tabela A (kontinusaun) PROJEKSAUN B
Page 65 and 66:
Tabela A (kontinuasaun) PROJEKSAUN
Page 67 and 68:
Page 69 and 70:
Page 71 and 72:
Page 73 and 74:
Page 75 and 76:
Page 77 and 78:
Page 79 and 80:
show all

POPULATION PROJECTIONS Final in Tetum version

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?