მáƒÂსწáƒÂვლებლის წიგნი
მáƒÂსწáƒÂვლებლის წიგნი
მáƒÂსწáƒÂვლებლის წიგნი
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
საქართველოს სახელმწიფო გერბი
lia SalvaSvili<br />
manana maWavariani<br />
Cveni garemo 4<br />
maswavleblis<br />
saxelmZRvanelo<br />
bunebismetyvelebaSi<br />
gamomcemloba<br />
`meridiani~<br />
Tbilisi • 2011
Cveni garemo 4<br />
maswavleblis saxelmZRvanelo bunebismetyvelebaSi<br />
avtorebi:<br />
lia SalvaSvili (jgufis xelmZRvaneli) – pedagogi, geografiul mecnierebaTa doqtori,<br />
manana maWavariani – fizikosi<br />
redaqtori – givi bojgua – filologi<br />
iakob gogebaSvilis premiis laureati<br />
dizaineri da damkabadonebeli – badri CugoSvili<br />
mxatvroba da kompiuteruli grafika – ilia WrelaSvilisa<br />
fotoebi – akaki muSkiaSvilisa<br />
garekanis dizaini – nato yubaneiSvilisa<br />
yvela ufleba daculia.<br />
am saxelmZRvanelos arc erTi nawili, aranairi formiTa da saSualebiT,<br />
iqneba es eleqtronuli Tu meqanikuri, ar SeiZleba gamoyenebul iqnes<br />
gamomcemlis werilobiTi nebarTvis gareSe.<br />
saavtoro uflebebis darRveva isjeba kanoniT.<br />
© <br />
<br />
Tbilisi, al. yazbegis gamz. 45<br />
<br />
elfosta: info@meridianpub.com<br />
<br />
CHVENI GAREMO (OUR NATURE) 4<br />
Teacher’s textbook in Natural Science<br />
Authors<br />
Redactor<br />
Lia Shalvashvili, Manana Machavariani<br />
Givi Bojgua<br />
All rights reserved<br />
© L. Shalvashvili, M. Machavariani, 2011<br />
© Publishing House MERIDIAN, 2011<br />
45 Al. Kazbegi Ave., Tbilisi, Georgia<br />
Phone 832 39-15-22<br />
E-mail: info@meridianpub.com<br />
© Second Edition, 2011
Semfaseblebis recenzia<br />
3
Sinaarsi<br />
koncefcia.......................................................................................5<br />
erovnuli saswavlo gegma............................................................8<br />
sagakveTilo Temebis saaTobrivi ganawileba.......................... 12<br />
Sinaarsisa da miznebis ruka....................................................... 13<br />
gakveTilebis detaluri aRwera............................................... 21<br />
4
koncefcia<br />
Cveni jgufis mier warmodgenili bunebismetyvelebis IV klasis saxelmZRvanelo<br />
(kompleqti – `Cveni garemo~), Sedgenilia axali erovnuli saswavlo gegmis mixedviT.<br />
igi efuZneba III klasis standarts da asaxavs IV klasis standartiT gansazRvrul<br />
mimarTulebebs:<br />
1. cocxal samyaros;<br />
2. sxeulebsa da movlenebs;<br />
3. dedamiwasa da garesamyaros;<br />
4. adamiansa da garemos.<br />
kompleqtSi warmodgenil saswavlo masalaSi ganxorcielebulia am mimarTu lebebis<br />
integrireba.<br />
sagakveTilo Temebis Sinaarsi da Tanamimdevroba mocemulia nacnobidan ucnobze,<br />
martividan rTulze gadasvlis principiT.<br />
warmodgenili sagakveTilo Tematika, saswavlo miznebi, aqtivobebi, praqtikuli<br />
samuSaoebi Tu unar-Cvevebi pasuxobs Tanamedrove pedagogikisa da fsiqologiis moTxovnebs,<br />
swavleba-swavlis axal meTodikas. igi orientirebulia `aRmoCenebis gziT swavlebaze~.<br />
moswavle swavlobs cdebis, eqsperimentebis saSua lebiT, viTardeba nabij-nabij, amowmebs<br />
sakuTar Zalebsa da SesaZleblobebs, uCndeba sakuTari Tavis rwmena, umuSavdeba adekvaturi<br />
TviTSefasebis unari, stimuli eZleva mis SemoqmedebiT iniciativas, rac ubiZgebs<br />
damoukidebeli kvleva-Ziebisaken.<br />
problemur-kvleviTi meTodiT Catarebuli gakveTilebi da SemoTavazebuli<br />
aqtivobebi dadebiT saswavlo motivacias uqmnis bavSvs, sainteresosa da saxalisos xdis<br />
bunebismetyvelebis gakveTilebs.<br />
saxelmZRvanelo - kompleqtSi Sedis:<br />
I. moswavlis wigni;<br />
II. moswavlis samuSao rveuli;<br />
III. moswavlis dakvirvebis dRiuri;<br />
IV. maswavleblis wigni.<br />
I. moswavlis wigni<br />
moswavle, saxelmZRvanelos daxmarebiT, daeufleba Ziri-<br />
Tad SemecnebiT unarebs. mas TandaTan gamoumuSavdeba kvlevis,<br />
saazrovno, socialuri, komunikaciis, TviTmarTvis unar-Cvevebi.<br />
moswavle SeZlebs informaciis Sejamebas, sakuTari gamocdi<br />
lebis an dakvirvebis Sedegad miRebuli STabeWdilebebis<br />
gamoxatvas sxvadasxva saSualebiT (mag., TxrobiT, xatviT,<br />
xazebis SeerTebiT, Canawerebis gakeTebiT, pantomimiT), daskvnis<br />
damoukideblad gamotanas, mieCveva urTierT TanamSromlobas<br />
wyvilebsa da jgufebSi.<br />
saxelmZRvaneloSi warmodgenili savarjiSoebi mravalfero<br />
vania da sxvadasxva sirTulisaa.<br />
gakveTilis struqtura mocemulia<br />
Semdegi Tanamim devrobiT:<br />
1. gakveTilis saswavlo miznebis miRweva saWiro aqti vo bebis Sesa bamisi savarjiSoebiT,<br />
didaqtikuri TamaSebiTa da praq tikuli samuSaoebiT;<br />
2. Sejamebis saxiT mocemuli sagakveTilo teqsti;<br />
5
3. masalis aTvisebis Semowmebisa da codnis ganmtkicebis mizniT warmodgenili rubrikebi:<br />
`Seamowme Seni codna~, `davaleba~.<br />
IV klasis saxelmZRvaneloSi mocemulia sxvadasxva sirTulis praqtikuli samuSao,<br />
romelic emsaxureba standartiT gaTvalisiwnebuli misaRwevi Sedegebis Sesrulebas;<br />
warmodgenilia rubrika `minda meti vicode~. masSi mocemulia saintereso sabunebismetyvelo<br />
masala, romelsac meoTxeklaselebi interesiT gaecnobian. damatebulia rubrika<br />
`moifiqre!~.<br />
saxelmZRvanelo dayofilia Tavebad. yoveli Tavis yovel gakveTils aqvs qudi<br />
(Sesabamisi feris zoli), romelic asaxulia wignis SinaarsSi. gakveTils eTmoba erTi, ori,<br />
iSviaTad sami an oTxi gverdi. savarjiSoebTan mocemulia rubrikebis pirobiTi niSnebi.<br />
II. moswavlis samuSao rveuli<br />
saxelmZRvanelo-kompleqtis Semadgeneli nawilia<br />
moswavlis samuSao rveuli. igi gankuTvnilia moswavleTa<br />
damoukidebeli muSaobisaTvis da emsaxureba standatiT<br />
gaTvaliswinebuli misaRwevi Sedegebis Sesrulebas. samuSao<br />
rveuli moicavs 110 sxvadasxva donis savajiSos, romelic<br />
xels uwyobs moswavleebSi kvlevis, saazrovno, socialuri,<br />
komunikaciisa da TviTmarTvis unar-Cvevebis Camoyalibebas.<br />
II. moswavlis dakvirvebis dRiuri<br />
dakvirvebis dRiuris mizania, daexmaros moswavles garemoze, cocxal da aracocxal<br />
bunebaze, amindsa da mimdinare sezonur cvli lebebze dakvirvebis Sedegebis asaxvasa da<br />
TavmoyraSi. dRiurSi mocemuli kiTxvebis Sesabamisad moswavle akeTebs Canawerebs,<br />
msjelobs mewyvilesTan erTad; akvirdeba msofliosa da saqarTvelos rukebs, muSaobs<br />
konturul rukebze da pirobiTi niSnebis gamoyenebiT avsebs maT.<br />
III. maswavleblis wigni<br />
maswavleblis wignSi warmodgenili iqneba yvela<br />
gakveTilebis deta luri aRwe ra. gakveTilebis scenarebi<br />
mocemu lia im mizniT, rom maswavlebelma SeimuSaos sakuTari<br />
sagakveTilo varianti.<br />
maswavleblisTvis gankuTvnil gakveTilebis dagegmvis<br />
cxrilebSi asaxulia: 1. gakve Tilis Tema; 2. saswavlo miznebi; 3.<br />
aqti vo bebi; 4. moswavleebis organizeba; 5. saga kve Tilo drois<br />
savaraudo gana wileba; 6. resursebi; 7. unarebis Sefaseba.<br />
Sinaarsisa da miznebis rukaSi TiToeuli gakveTili saTvis<br />
gansaz Rvru lia gakveTilis Tema, mizani, standartiT gaTva lis<br />
winebuli mimar Tu leba (Sesabamisi kodebiT) da gakveTilis<br />
Sedegi.<br />
6
amgvarad, Cven mier warmodgenili bunebismetyvelebis IV klasis saxelmZRvanelokompleqti<br />
– `Cveni garemo~ uzrunvelyofs:<br />
• moswavlis ukeT Seguebas lokaluri garemosadmi, mis swor ekologiur orientirebas;<br />
• garemos aRqmas uSualod sakuTar gamocdilebaze dayrdnobiT;<br />
• problemebis gadaWris xerxebis dauflebas;<br />
• moswavlis mier sakuTari Tavisa da garemomcveli cocxali Tu aracocxali obieqtebis<br />
ukeT Secnobas;<br />
• damoukideblad muSaobis SesaZleblobas;<br />
• moswavlis SemecnebiTi unarebis, metyvelebis, emociuri sferos, SemoqmedebiTi<br />
SesaZleb lobebis da saswavlo Cvevebis ganviTarebas;<br />
• globaluri azrovnebis dawyebas; lokalurad moqmedebas;<br />
• moswavlis dadebiTi pirovnuli Tvisebebis (urTierTTanamSromlobis, megobrobis,<br />
pasuxis mgeblobis, damoukideblobis da a.S.) Camoyalibebas.<br />
7
erovnuli saswavlo gegma<br />
IV klasis bunebismetyvelebis standarti<br />
wlis bolos misaRwevi Sedegebi<br />
ცოცხალი სამყარო<br />
სხეულები და<br />
მოვლენები<br />
დედამიწა და<br />
გარესამყარო<br />
ადამიანი და გარემო<br />
ბუნ.IV.1.<br />
მოსწავლეს<br />
შეუძლია<br />
ორგანიზმების<br />
სასიცოცხლო<br />
ციკლის აღწერა<br />
ბუნ.IV.3.<br />
მოსწავლეს შეუძლია<br />
ერთმანეთისგან<br />
განასხვავოს სითბოს<br />
გამტარები და<br />
არაგამტარები<br />
ბუნ.IV.6.<br />
მოსწავლეს შეუძლია<br />
ზოგიერთი<br />
გეოგრაფიული<br />
ობიექტის აღწერა<br />
ბუნ.IV.9.<br />
მოსწავლეს შეუძლია<br />
პირადი და<br />
საზოგადოებრივი<br />
ჰიგიენის წესების<br />
დაცვა<br />
ბუნ. IV.2.<br />
მოსწავლეს<br />
შეუძლია<br />
დაასახელოს<br />
ზოგიერთი<br />
ორგანიზმის<br />
ნიშან-თვისებების<br />
ადაპტაციური<br />
მნიშვნელობა<br />
ბუნ.IV.4.მოსწავლეს<br />
შეუძლია მაგნიტის<br />
მოქმედების აღწერა<br />
ბუნ.IV.5.<br />
მოსწავლეს შეუძლია<br />
აღწეროს ბგერის<br />
წარმოქმნა და მისი<br />
წყაროები<br />
ბუნ.IV.7.<br />
მოსწავლეს შეუძლია<br />
დედამიწის<br />
ფორმაზე მსჯელობა<br />
ბუნ.IV.8. მოსწავლეს<br />
შეუძლია მზის<br />
სისტემის აღწერა<br />
ბუნ.IV.10.<br />
მოსწავლეს შეუძლია<br />
უსაფრთხო ქცევის<br />
წესების დაცვა<br />
ბუნ.IV.11.<br />
მოსწავლეს შეუძლია<br />
გარემოზე ზრუნვის<br />
ელემენტარული<br />
წესების დაცვა<br />
წლის ბოლოს მისაღწევი შედეგები და მათი ინდიკატორები<br />
მიმართულება: ცოცხალი სამყარო<br />
ბუნ. IV. 1.<br />
მოსწავლეს შეუძლია ორგანიზმების სასიცოცხლო ციკლის აღწერა.<br />
შედეგი თვალსაჩინოა, თუ მოსწავლე:<br />
• აკვირდება ორგანიზმებს სასიცოცხლო ციკლის სხვადასხვა სტადიაზე, შედეგებს<br />
წარმოადგენს ნახატების ან ჩანაწერების სახით. სვამს კითხვებს (მაგ., როგორ<br />
იცვლება თესლიდან აღმოცენებული მცენარე, როგორ იცვლება თავკომბალა?) და<br />
პოულობს პასუხებს;<br />
• პოულობს მსგავსება-განსხვავებას სხვადასხვა ორგანიზმის სასიცოცხლო ციკლის<br />
სტადიებს შორის;<br />
• საუბრობს სასიცოცხლო ციკლის ადაპტურ მნიშვნელობაზე;<br />
• აღწერს იმ ცვლილებებს, რომლებსაც სხვადასხვა მცენარე განიცდის სასიცოცხლო<br />
ციკლის განმავლობაში (მაგ., თესლი-ნაყოფი-თესლი).<br />
ბუნ. IV.2. მოსწავლეს შეუძლია დაასახელოს ზოგიერთი ორგანიზმის ნიშან-თვისებების<br />
ადაპტაციური მნიშვნელობა.<br />
შედეგი თვალსაჩინოა, თუ მოსწავლე:<br />
• აკვირდება და აღწერს მცენარეებისა და ცხოველების ზოგიერთ გარეგნულ ნიშანს<br />
(მაგ., ეკლები, შეფერილობა, თესლის გავრცელების სამარჯვები, ცხიმის მარაგი,<br />
8
საფარველი), რომლებიც ეხმარება მათ გარემოსთან შეგუებაში;<br />
• აღწერს ცხოველთა ქცევას (მაგ., მიგრაცია, ჯოგებად გაერთიანება, შთამომავლობაზე<br />
ზრუნვა) და განმარტავს მის მნიშვნელობას გარემოსთან შეგუებაში;<br />
• იყენებს მოდელებს მფარველობითი, გამაფრთხილებელი შეფერილობის<br />
ეფექტიანობის სადემონსტრაციოდ.<br />
მიმართულება: სხეულები და მოვლენები<br />
ბუნ. IV. 3. მოსწავლეს შეუძლია ერთმანეთისგან განასხვავოს სითბოს გამტარები და<br />
არაგამტარები.<br />
შედეგი თვალსაჩინოა, თუ მოსწავლე:<br />
• ატარებს მარტივ ცდებს სხვადასხვა მასალისაგან დამზადებული სხეულების<br />
თბოგამტარობაზე დასაკვირვებლად, წარმოადგენს ცდის მონაცემებს და აკეთებს<br />
დასკვნებს;<br />
• ჩამოთვლის სითბოს შენარჩუნების მაგალითებს ყოველდღიური ცხოვრებიდან (მაგ.,<br />
ბინის თბოიზოლაცია, ბეწვის ტანსაცმელი, თერმოსი);<br />
• ამოიცნობს საყოფაცხოვრებო ნივთებიდან თბოგამტარებს და თბოიზოლატორებს ან<br />
მათ განსხვავებული თბოგამტარობის მქონე ნაწილებს;<br />
• გადაჭრის სითბოს შენარჩუნებასთან დაკავშირებულ სხვადასხვა ტიპის პრობლემას;<br />
• აღწერს ბუნებრივი თბოიზოლატორების (მაგ., ბეწვი, ბუმბული, ცხიმი) მნიშვნელობას<br />
ორგანიზმებისთვის.<br />
ბუნ. IV. 4. მოსწავლეს შეუძლია მაგნიტის მოქმედების აღწერა.<br />
შედეგი თვალსაჩინოა, თუ მოსწავლე:<br />
• ატარებს ცდებს მაგნიტის საშუალებით, სხვადასხვა მასალისგან დამზადებულ<br />
სხეულებს აჯგუფებს მაგნიტთან ურთიერთქმედების მიხედვით;<br />
• აკვირდება ორი მაგნიტის პოლუსების ურთიერთქმედებას. განასხვავებს მაგნიტის<br />
მიერ სხეულების მიზიდვას პოლუსებთან და სხვა ნაწილებთან;<br />
• ჩამოთვლის მაგნიტის გამოყენების მაგალითებს ყოველდღიური ცხოვრებიდან.<br />
ბუნ. IV. 5. მოსწავლეს შეუძლია აღწეროს ბგერის წარმოქმნა და მისი წყაროები.<br />
შედეგი თვალსაჩინოა, თუ მოსწავლე:<br />
• აკვირდება სხვადასხვა ობიექტის მიერ გამოცემულ ბგერებს, განასხვავებს მათ<br />
(ხმამაღალი, ხმადაბალი) და ამოიცნობს ბგერის წყაროს;<br />
• ატარებს მარტივ ცდებს და მსჯელობს ბგერის მილევაზე წყაროდან დაშორების<br />
მიხედვით.<br />
მიმართულება: დედამიწა და გარესამყარო<br />
ბუნ. IV. 6. მოსწავლეს შეუძლია ზოგიერთი გეოგრაფიული ობიექტის აღწერა.<br />
შედეგი თვალსაჩინოა, თუ მოსწავლე:<br />
• ფერის მიხედვით ასხვავებს წყალსა და ხმელეთს გლობუსსა და რუკაზე;<br />
• აღწერს გეოგრაფიულ ობიექტებს, მათ შემადგენელ ნაწილებსა (მაგ., მდინარის<br />
სათავე, შესართავი, კალაპოტი, მთის მწვერვალი, კალთა, ძირი) და მახასიათებლებს<br />
(მაგ., ჩქარი _მდორე, ციცაბო_დამრეცი);<br />
• აკვირდება და აღწერს გეოგრაფიული ობიექტების თვალსაჩინო ცვლილებებს<br />
სეზონების მიხედვით, მონაცემებს წარმოადგენს კოლაჟების ან ჩანაწერების სახით.<br />
9
ბუნ. IV. 7. მოსწავლეს შეუძლია დედამიწის ფორმაზე მსჯელობა.<br />
შედეგი თვალსაჩინოა, თუ მოსწავლე:<br />
• იყენებს დედამიწის სხვადასხვა გამოსახულებას, კოსმოსიდან გადაღებულ სურათებს<br />
და საუბრობს დედამიწის ფორმაზე;<br />
• ადარებს სხვადასხვა ხალხის ადრინდელ შეხედულებებს დედამიწის ფორმის შესახებ;<br />
• აგროვებს ინფორმაციას მოგზაურებზე, აანალიზებს მას და მსჯელობს ამ მოგზაურების<br />
წვლილზე დედამიწის ფორმის შესახებ წარმოდგენის ჩამოყალიბებაში;<br />
• დაიტანს კონტურულ რუკაზე გამოჩენილი მოგზაურების მარშრუტებს.<br />
ბუნ. IV. 8. მოსწავლეს შეუძლია მზის სისტემის აღწერა.<br />
შედეგი თვალსაჩინოა, თუ მოსწავლე:<br />
• იყენებს ილუსტრაციებს და ახასიათებს მზის სისტემას (მაგ., პლანეტების სიდიდე,<br />
დაშორება მზიდან);<br />
• ხატავს პლანეტებს და თანმიმდევრულად განალაგებს მზიდან დაშორების მიხედვით;<br />
• აღწერს აღჭურვილობასა და სატრანსპორტო საშუალებებს, რომლებიც გამოიყენება<br />
კოსმოსში სამოგზაუროდ.<br />
ბუნ. IV. 9. მოსწავლეს შეუძლია პირადი და საზოგადოებრივი ჰიგიენის წესების დაცვა.<br />
მიმართულება: ადამიანი და გარემო<br />
შედეგი თვალსაჩინოა, თუ მოსწავლე:<br />
• საუბრობს ზოგიერთი საკვები პროდუქტის შენახვის წესებზე და ამ წესების დაცვის<br />
აუცილებლობაზე;<br />
• ზრუნავს საკლასო ოთახის და საცხოვრებელი ადგილის სისუფთავეზე (მაგ. განიავება<br />
და სხვა);<br />
• აფასებს საზოგადოებრივი კვების და სავაჭრო ობიექტის (მაგ. სახლის მიმდებარე<br />
ტერიტორიაზე არსებული ობიექტები) შესაბამისობას ჰიგიენურ ნორმებთან და ამის<br />
საფუძველზე აკეთებს არჩევანს თუ სად შეიძლება შეიძინოს საკვები.<br />
ბუნ. IV. 10. მოსწავლეს შეუძლია უსაფრთხო ქცევის წესების დაცვა.<br />
შედეგი თვალსაჩინოა, თუ მოსწავლე:<br />
• ცნობს გრაფიკულ პირობით ნიშნებს (პიქტოგრამებს), რომლებიც ხელს უწყობს<br />
• მოსწავლის სწორ და უსაფრთხო ორიენტირებას საზოგადოებრივ ადგილებში;<br />
• ასახელებს ხანძრის გამომწვევ ძირითად მიზეზებს და მისი თავიდან აცილების გზებს;<br />
• წარმოადგენს ხანძრის გაჩენის შემთხვევაში ქცევისა და პირველადი დახმარების<br />
წესებს სიმულაციური თამაშით;<br />
• მსჯელობს ჭექა-ქუხილის დროს ქცევის წესებზე (თავის შეფარება, ელექტრო<br />
ხელსაწყოების და მობილურის მოხმარება);<br />
• მსჯელობს მზის დაკვრის, სხეულის გადახურების ან გადაციების თავიდან აცილების<br />
გზებზე.<br />
ბუნ. IV. 11. მოსწავლეს შეუძლია გარემოზე ზრუნვის ელემენტარული წესების დაცვა.<br />
შედეგი თვალსაჩინოა, თუ მოსწავლე:<br />
• აგროვებს მონაცემებს განსხვავებული წყაროებიდან (მაგ., ფოტოები, ილუსტრაციები,<br />
უშუალო დაკვირვება) და იკვლევს საკუთარ საარსებო გარემოში ადამიანთა<br />
საქმიანობას წარსულში და დღეს და მის გავლენას ბუნებრივ გარემოზე. შედეგებს<br />
10
წარმოადგენს კოლაჟის სახით;<br />
• იცავს ბუნებაში ცეცხლის მოხმარების წესებს (მაგ. კოცონისათვის ადგილის სწორად<br />
შერჩევა და ჩაქრობა);<br />
• იცავს ბუნებაში საყოფაცხოვრებო ნარჩენების განთავსების წესს.<br />
პროგრამის შინაარსი<br />
1. სასიცოცხლო ციკლი:<br />
სასიცოცხლო ციკლის სტადიები, თესლი/აღმონაცენი/ზრდასრული მცენარე,<br />
კვერცხი/მატლი/ჭუპრი/პეპელა, ქვირითი/თავკომბალა/ბაყაყი.<br />
2. ორგანიზმთა შეგუება გარემოსთან:<br />
სხვადასხვა საარსებო გარემოსთან ორგანიზმების შეგუების თავისებურებები,<br />
სტრუქტურული და ქცევითი შეგუების სახეები.<br />
3. სითბოს გადაცემა.<br />
სითბოს გამტარი და არაგამტარი მასალები;<br />
ბუნებრივი და ხელოვნური თბოიზოლატორები.<br />
4. მაგნიტი<br />
მაგნიტის თვისებები;<br />
მაგნიტის გამოყენება ყოფა-ცხოვრებაში;<br />
5. ბგერა<br />
ბგერათა მრავალფეროვნება.<br />
ბგერის წარმოქმნა და გავრცელება;<br />
ბგერის წყაროები (მაგ. მუსიკალური ინსტრუმენტი);<br />
6. ხმელეთზე არსებული ზოგიერთი გეოგრაფიული ობიექტი<br />
წყალი და ხმელეთი გლობუსსა და რუკაზე;<br />
გეოგრაფიული ობიექტები და მათი ნაწილები: სათავე, შესართავი, კალაპოტი, მთის<br />
ძირი, მწვერვალი, კალთა და სხვ.<br />
გეოგრაფიული ობიექტების მახასიათებლები: ჩქარი, მდორე, ციცაბო, დამრეცი და<br />
სხვ.<br />
გეოგრაფიული ობიექტების მახასიათებლების სეზონური ცვლილება<br />
7. მზის სისტემა<br />
პლანეტები და მათი ურთიერთგანლაგება;<br />
კოსმოსში სამოგზაურო ტრანსპორტი და აღჭურვილობა;<br />
8. დედამიწის ფორმა<br />
დედამიწის ფორმა.<br />
ძველ ხალხთა წარმოდგენა დადამიწის ფორმაზე; მოგზაურები _ აღმოჩენები;<br />
9. სასწავლო რუკა<br />
საქართველოს ფიზიკურ-გეოგრაფიული და კონტურული რუკები.<br />
ჰორიზონტის მხარეები.<br />
10. საზოგადოებრივი ჰიგიენა და უსაფრთხოება<br />
ჯანმრთელობა და დასასვენებელი ადგილები;<br />
საზოგადოებრივ ადგილებში უსაფრთხო ქცევის წესები და ორიენტირების<br />
მარეგულირებელი ნიშნები;<br />
ჯანსაღი კვება _ ჯანმრთელობის აუცილებელი პირობა;<br />
11
sagakveTilo Temebis saaTobrivi ganawileba<br />
saswavlo wlis ganmavlobaSi sul aris 32.5 saswavlo kvira.<br />
bunebismetyvelebis swavlebas IV klasSi eTmoba kviraSi 3 saaTi:<br />
32.5 × 3 = 97.5 saaTi;<br />
97.5 sT. – 86 sT. = 11.5 saaTs.<br />
amgvarad, maswavleblisTvis mTeli saswavlo wlis ganmavlobaSi gansazRvruli<br />
sarezervo dro Seadgens 11.5 saaTs.<br />
12
Sinaarsisa da miznebis ruka<br />
gakv.<br />
№<br />
gakveTilis<br />
Tema<br />
gakveTilis mizani mimarTuleba kodi Sedegi<br />
akad.<br />
saaTi<br />
I Tavi _ xmeleTis zedapiri<br />
1 wyali da<br />
xmeleTi<br />
rukaze<br />
dakvirvebis unaris ganviTareba;<br />
rukis gaxseneba; ferebis<br />
mixedviT globussa da rukaze<br />
wylisa da xmeleTis garCeva;<br />
rukasTan sworad dgomis wesebis<br />
gacnoba; natifi motoruli<br />
Cvevebis ganviTareba (Zerwva)<br />
dedamiwa da<br />
garesamyaro<br />
bun.IV.6 moswavles<br />
SeuZlia zogierTi<br />
geografiuli<br />
obieqtis aRwera<br />
2<br />
2 wylis siRrme SeZlos martivi cdebis<br />
saSualebiT wylis siRrmis<br />
cvlilebaze dakvirveba;<br />
ferebis mixedviT rukaze wylis<br />
siRrmeebis garCeva; dakvirvebisa<br />
da daskvnebis gamotanis unaris<br />
ganviTareba<br />
dedamiwa da<br />
garesamyaro<br />
bun.IV.6 moswavles<br />
SeuZlia zogierTi<br />
geografiuli<br />
obieqtis aRwera<br />
1<br />
3 ruka da<br />
ferebi<br />
SeZlos ferebis mixedviT,<br />
rukaze xmeleTis simaRleebisa da<br />
wylis siRrmeebis garCeva;<br />
rukaze mocemuli ferebis<br />
Sesabamisi<br />
mozaikis damzadeba-awyoba<br />
dedamiwa da<br />
garesamyaro<br />
bun.IV.6 moswavles<br />
SeuZlia zogierTi<br />
geografiuli<br />
obieqtis aRwera<br />
2<br />
4 mTa da misi<br />
nawilebi<br />
SeZlos geografiuli obieqtis _<br />
mTis aRwera da misi Semadgeneli<br />
nawilebis dasaxeleba; Seqmnas<br />
mTis martivi pirobiTi niSani<br />
dedamiwa da<br />
garesamyaro<br />
bun.IV.6 moswavles<br />
SeuZlia zogierTi<br />
geografiuli<br />
obieqtis aRwera<br />
1<br />
5/<br />
6<br />
mTa da misi<br />
nawilebi<br />
(gagrZeleba)<br />
SeZlos mTis Semadgeneli<br />
nawilebisa da misi<br />
maxasiaTeblebis aRwera;<br />
rukasTan muSaobis unaris<br />
ganviTareba; kvlevisa da<br />
TviT-marTvis unar-Cvevebis<br />
ganviTareba<br />
dedamiwa da<br />
garesamyaro<br />
bun.IV.6 moswavles<br />
SeuZlia zogierTi<br />
geografiuli<br />
obieqtis aRwera<br />
2<br />
7 mdinare da<br />
misi nawilebi<br />
SeZlos geografiuli<br />
obieqtis _ mdinaris aRwera<br />
da misi Semadgeneli nawilebis<br />
dasaxeleba; Seqmnas mdinaris<br />
martivi pirobiTi niSani<br />
dedamiwa da<br />
garesamyaro<br />
bun.IV.6 moswavles<br />
SeuZlia zogierTi<br />
geografiuli<br />
obieqtis aRwera<br />
1<br />
8 mdinare da<br />
misi nawilebi<br />
(gagrZeleba)<br />
SeZlos mdinaris Semadgeneli<br />
nawilebisa da misi<br />
maxasiaTeblebis aRwera;<br />
rukasTan muSaobis unaris<br />
ganviTareba<br />
dedamiwa da<br />
garesamyaro<br />
bun.IV.6 moswavles<br />
SeuZlia zogierTi<br />
geografiuli<br />
obieqtis aRwera<br />
1<br />
9 mdinaris<br />
napiri da<br />
Senakadebi<br />
SeZlos orientireba mdinaris<br />
dinebis mixedviT; gansazRvros<br />
mdinaris marjvena da marcxena<br />
napiri; kvlevisa da TviTmarTvis<br />
unar-Cvevebis ganviTareba<br />
dedamiwa da<br />
garesamyaro<br />
bun.IV.6 moswavles<br />
SeuZlia zogierTi<br />
geografiuli<br />
obieqtis aRwera<br />
1<br />
10 tba SeZlos geografiuli obieqtis<br />
_ tbisa da misi maxasiaTeblebis<br />
(sidide, siRrme) aRwera;<br />
rukasTan muSaobis unaris<br />
ganviTareba; Seqmnas tbis martivi<br />
pirobiTi niSani<br />
dedamiwa da<br />
garesamyaro<br />
bun.IV.6 moswavles<br />
SeuZlia zogierTi<br />
geografiuli<br />
obieqtis aRwera<br />
1<br />
13
gakv.<br />
№<br />
gakveTilis<br />
Tema<br />
gakveTilis mizani mimarTuleba kodi Sedegi<br />
akad.<br />
saaTi<br />
11 garemoSi<br />
dakvirveba<br />
(gakveTilieqskursia)<br />
SeZlos ganasxvavos lokaluri<br />
garemos geografiuli obieqtebi<br />
garemoSi; gamoumuSavdes garemos<br />
aRqmisa da SecnobisaTvis<br />
dakvirvebisa da analizis unari<br />
dedamiwa da<br />
garesamyaro<br />
bun.IV.6<br />
bun.IV.11<br />
moswavles SeuZlia<br />
zogierTi geografiuli<br />
obieqtis aRwera;<br />
moswavles SeuZlia<br />
garemoze zrunvis elementaruli<br />
wesebis<br />
dacva<br />
1<br />
12 garemos<br />
sqematuri<br />
naxati<br />
eqskursiisas miRebuli<br />
informaciis ganmtkiceba<br />
lokaluri garemos ukeT<br />
Seswavlis mizniT; SeZlos<br />
sakuTari sqematuri naxatis<br />
wardgineba (prezentacia)<br />
dedamiwa da<br />
garesamyaro<br />
bun.IV.6<br />
bun.IV.11<br />
moswavles SeuZlia<br />
zogierTi geografiuli<br />
obieqtis aRwera;<br />
moswavles SeuZlia<br />
garemoze zrunvis elementaruli<br />
wesebis<br />
dacva<br />
1<br />
13/<br />
14<br />
Semajamebeli<br />
gakveTili<br />
_ xmeleTis<br />
zedapiri<br />
miRebuli codnis sistemaSi<br />
moyvana; saazrovno unar-Cvevebis<br />
ganviTareba; TviTmarTvis unar-<br />
Cvevebis, natifi motoruli<br />
Cvevebis ganviTareba<br />
dedamiwa da<br />
garesamyaro<br />
bun.IV.6<br />
bun.IV.11<br />
moswavles SeuZlia<br />
zogierTi geografiuli<br />
obieqtis aRwera;<br />
moswavles SeuZlia<br />
garemoze zrunvis elementaruli<br />
wesebis<br />
dacva<br />
2<br />
II Tavi – dedamiwa<br />
15 ra aris<br />
horizonti<br />
gaecnos Ria da daxuruli<br />
horizontis cnebas; daakvirdes<br />
horizonts uSualod garemoSi,<br />
agreTve saklaso oTaxis<br />
fanjridan, gaakeTos Canaweri<br />
dedamiwa da<br />
garesamyaro<br />
bun.IV.7 moswavles SeuZlia<br />
dedamowis formaze<br />
msjeloba<br />
2<br />
16 horizontis<br />
mxareebi<br />
SeZlos horizontis ZiriTadi da<br />
Sualeduri mxareebis gansazRvra;<br />
sibrtyeze (furcelze)<br />
orientireba<br />
dedamiwa da<br />
garesamyaro<br />
bun.IV.7 moswavles SeuZlia<br />
dedamowis formaze<br />
msjeloba<br />
2<br />
17 ruka SeZlos rukaze horizontis<br />
ZiriTadi da Sualeduri<br />
mxareebis gansazRvra;<br />
SeZlos rukaze mocemuli<br />
pirobiTi aRniSvnebis wakiTxva;<br />
gaecnos rukis mniSvnelobas<br />
dedamiwa da<br />
garesamyaro<br />
bun.IV.7 moswavles SeuZlia<br />
dedamowis formaze<br />
msjeloba<br />
1<br />
18 polusebi da<br />
ekvatori<br />
SeZlos rukaze da globusze<br />
datanili meridianebisa da<br />
paralelebis, Crdilo da samxreT<br />
polusis, ekvatoris garCeva<br />
dedamiwa da<br />
garesamyaro<br />
bun.IV.7 moswavles SeuZlia<br />
dedamowis formaze<br />
msjeloba<br />
1<br />
19 kontinentebi<br />
da okeaneebi<br />
formiTa da moxazulobiT<br />
ganasxvavos erTmaneTisagan<br />
kontinentebi; SeZlos maTi<br />
CamoTvla da Cveneba rukaze<br />
dedamiwa da<br />
garesamyaro<br />
bun.IV.7 moswavles SeuZlia<br />
dedamowis formaze<br />
msjeloba<br />
1<br />
20 Zveli<br />
xalxebis<br />
warmodgenebi<br />
gaixsenos mze da planetebi;<br />
gaecnos Zveli xalxebis<br />
warmodgenebs samyarosa da<br />
dedamiwis Sesaxeb;<br />
wignze damouki-debeli<br />
muSaobis, analizis unar-Cvevebis<br />
gamomuSaveba<br />
dedamiwa da<br />
garesamyaro<br />
bun.IV.7 moswavles SeuZlia<br />
dedamowis formaze<br />
msjeloba<br />
1<br />
14
gakv.<br />
№<br />
gakveTilis<br />
Tema<br />
gakveTilis mizani mimarTuleba kodi Sedegi<br />
akad.<br />
saaTi<br />
21/<br />
22<br />
gamoCenili<br />
mogzaurebi<br />
gaecnos da Seagrovos<br />
informacia didi geografiuli<br />
aRmoCenebis Sesaxeb;<br />
konturul rukaze daitanos maTi<br />
mogzaurobis marSrutebi<br />
dedamiwa da<br />
garesamyaro<br />
bun.IV.7 moswavles SeuZlia<br />
dedamowis formaze<br />
msjeloba<br />
2<br />
23 pirveli<br />
mogzauroba<br />
dedamiwis<br />
garSemo<br />
ganumtkicdes warmodgena<br />
dedamiwis formis Sesaxeb;<br />
imsjelos dedamiwis garSemo<br />
pirveli mogzaurobis wvlilze<br />
dedamiwis formis Sesaxeb<br />
warmodgenis CamoyalibebaSi<br />
dedamiwa da<br />
garesamyaro<br />
bun.IV.7 moswavles SeuZlia<br />
dedamowis formaze<br />
msjeloba<br />
1<br />
24/<br />
25<br />
Semajamebeli<br />
gakveTili –<br />
dedamiwa<br />
miRebuli codnis sistemaSi<br />
moyvana;<br />
dakvirvebisa da saazrovno unar-<br />
Cvevebis ganviTareba; konturul<br />
rukaze muSaobis unar-Cvevebis<br />
ganviTareba<br />
dedamiwa da<br />
garesamyaro<br />
bun.IV.7 moswavles SeuZlia<br />
dedamowis formaze<br />
msjeloba<br />
2<br />
III Tavi _ mze da planetebi<br />
26 mze, dedamiwa<br />
da mTvare<br />
Seswavlili masalis (II klasSi)<br />
safuZvelze SeZlos martivad<br />
daaxasiaTos mze, dedamiwa da<br />
mTvare<br />
dedamiwa da<br />
garesamyaro<br />
bun.IV.8<br />
moswavles SeuZlia<br />
mzis sistemis aRwera<br />
1<br />
27 planetebi da<br />
maTi urTierT-ganlageba<br />
ilustraciebis gamoyenebiT SeZlos<br />
planetebze dakvirveba, maTi<br />
daxasiaTeba sididisa da mzidan<br />
daSorebis mixedviT<br />
dedamiwa da<br />
garesamyaro<br />
bun.IV.8<br />
moswavles SeuZlia<br />
mzis sistemis aRwera<br />
1<br />
28 planetebi da<br />
maTi urTierT-ganlageba<br />
(gagrZeleba)<br />
xatvisas SeZlos Tanamimdevrulad<br />
ganalagos planetebi mzidan<br />
daSorebis mixedviT; SeZlos<br />
moZravi aqtivobiT sworad warmoadginos<br />
planetebis Tanamimdevrulad<br />
ganlageba<br />
dedamiwa da<br />
garesamyaro<br />
bun.IV.8<br />
moswavles SeuZlia<br />
mzis sistemis aRwera<br />
1<br />
29 mogzauroba<br />
kosmosSi<br />
ilustraciaze dakvirvebiT<br />
SeZlos kosmosuri xomaldis martivad<br />
aRwera; SeZlos SearCios<br />
aRWurviloba, romelic saWiroa<br />
kosmosSi mogzaurobisas<br />
dedamiwa da<br />
garesamyaro<br />
bun.IV.8<br />
moswavles SeuZlia<br />
mzis sistemis aRwera<br />
1<br />
30 Semajamebeli<br />
gakveTili _<br />
mze da planetebi<br />
miRebuli codnis sistemaSi<br />
moyvana; saazrovno unar-Cvevebis<br />
ganviTareba; TviTmarTvis unar-<br />
Cvevebis, natifi motoruli Cvevebis<br />
ganviTareba<br />
dedamiwa da<br />
garesamyaro<br />
bun.IV.8<br />
moswavles SeuZlia<br />
mzis sistemis aRwera<br />
2<br />
IV Tavi – siTbos gadacema<br />
31 haeris<br />
Tvisebebi<br />
isaubros haeris Tvisebebze;<br />
cdebis saSualebiT daakvirdes<br />
haeris Tvisebebs<br />
sxeulebi da<br />
movlenebi<br />
bun.IV.3 moswavles SeuZlia<br />
erTmaneTisgan<br />
ganasxvavos siTbos<br />
gamtarebi da<br />
aragamtarebi<br />
1<br />
32 haeris<br />
Tvisebebi<br />
(gagrZeleba)<br />
cdis saSualebiT daakvirdes<br />
siTbos gadacemas; daakvirdes<br />
haeris Tvisebas – Tboizolatorobas<br />
sxeulebi da<br />
movlenebi<br />
bun.IV.3 moswavles SeuZlia<br />
erTmaneTisgan<br />
ganasxvavos siTbos<br />
gamtarebi da<br />
aragamtarebi<br />
1<br />
15
gakv.<br />
№<br />
gakveTilis<br />
Tema<br />
gakveTilis mizani mimarTuleba kodi Sedegi<br />
akad.<br />
saaTi<br />
33 siTbos<br />
gatareba<br />
martivi cdebis Catarebis<br />
Sedegad SeZlos sxeulebis<br />
Tbogamtarobaze dakvirveba;<br />
monacemebis cxrilis saxiT<br />
warmodgena<br />
sxeulebi da<br />
movlenebi<br />
bun.IV.3 moswavles SeuZlia<br />
erTmaneTisgan<br />
ganasxvavos siTbos<br />
gamtarebi da<br />
aragamtarebi<br />
1<br />
34 Tboizolatorebi<br />
gaecnos xelovnur<br />
Tboizolatorebs; isaubros maT<br />
praqtikul gamoyenebaze<br />
sxeulebi da<br />
movlenebi<br />
bun.IV.3 moswavles SeuZlia<br />
erTmaneTisgan<br />
ganasxvavos siTbos<br />
gamtarebi da<br />
aragamtarebi<br />
1<br />
35 siTbos<br />
SenarCuneba<br />
martivi cdis meSveobiT<br />
daakvirdes siTbos SenarCunebas;<br />
SeZlos yoveldRiur<br />
cxovrebidan siTbos SenarCunebis<br />
magaliTebis dasaxeleba<br />
sxeulebi da<br />
movlenebi<br />
bun.IV.3 moswavles SeuZlia<br />
erTmaneTisgan<br />
ganasxvavos siTbos<br />
gamtarebi da<br />
aragamtarebi<br />
1<br />
36 usafrTxoebis<br />
dacva<br />
SeZlos xelovnuri da bunebrivi<br />
Tboizolatorebis garCeva da<br />
maTi dajgufeba; Tbogamtarebisa<br />
da Tboizolatorebis dajgufeba;<br />
isaubros usafrTxoebis dacvis<br />
wesebze<br />
sxeulebi da<br />
movlenebi<br />
bun.IV.3 moswavles SeuZlia<br />
erTmaneTisgan<br />
ganasxvavos siTbos<br />
gamtarebi da<br />
aragamtarebi<br />
1<br />
37 Semajamebeli<br />
gakveTili<br />
– siTbos<br />
gadacema<br />
miRebuli codnis sistemaSi<br />
moyvana; codnis gamoyeneba;<br />
kvlevisa da saazrovno unar-<br />
Cvevebis ganviTareba<br />
sxeulebi da<br />
movlenebi<br />
bun.IV.3 moswavles SeuZlia<br />
erTmaneTisgan<br />
ganasxvavos siTbos<br />
gamtarebi da<br />
aragamtarebi<br />
1<br />
V Tavi _ magniti<br />
38 ra aris<br />
magniti?<br />
gaecnos magnits; dakvirvebis Sedegad<br />
SeZlos saganTa klasifikacia<br />
magnitTan urTierTqmedebis<br />
mixedviT<br />
sxeulebi da<br />
movlenebi<br />
bun.IV.4 moswavles SeuZlia<br />
magnitis moqmedebis<br />
aRwera<br />
1<br />
39 magnitis<br />
Tvisebebi<br />
cdebis safuZvelze SeZlos magnitis<br />
Tvisebebze dakvirveba (garemo<br />
_ haeri); sagnebis dajgufeba<br />
magnitTan urTierTqmedebis<br />
mixedviT<br />
sxeulebi da<br />
movlenebi<br />
bun.IV.4 moswavles SeuZlia<br />
magnitis moqmedebis<br />
aRwera<br />
1<br />
40 magnitis<br />
Tvisebebi<br />
(gagrZeleba)<br />
cdebis safuZvelze SeZlos<br />
magnitis Tvisebebze dakvirveba<br />
(garemo _ wyali); sagnebis dajgufeba<br />
magnitTan<br />
urTierTqmedebis mixedviT<br />
sxeulebi da<br />
movlenebi<br />
bun.IV.4 moswavles SeuZlia<br />
magnitis moqmedebis<br />
aRwera<br />
1<br />
41 magnitis<br />
forma da zoma.<br />
damagniteba.<br />
damagnitebul sxeulze dakvirvebiT<br />
magnitis Tvisebebis gacnoba;<br />
kvlevis unar-Cvevebis ganviTareba<br />
sxeulebi da<br />
movlenebi<br />
bun.IV.4 moswavles SeuZlia<br />
magnitis moqmedebis<br />
aRwera<br />
2<br />
42 magnitis<br />
polusebi<br />
magnitis polusebze dakvirveba;<br />
SeZlos ganasxvavos magnitis mier<br />
sxeulebis mizidva polusebTan da<br />
sxva nawilebTan; magnitis polusebis<br />
urTierTqmedebaze dakvirveba; damagnitebuli<br />
sxeulis polusebze dakvirveba;<br />
magnitis polusebis urTierTqmedebaze<br />
dakvirveba da SeZenili<br />
codnis praqtikulad gamoyeneba<br />
sxeulebi da<br />
movlenebi<br />
bun.IV.4 moswavles SeuZlia<br />
magnitis moqmedebis<br />
aRwera<br />
1<br />
16
gakv.<br />
№<br />
gakveTilis<br />
Tema<br />
gakveTilis mizani mimarTuleba kodi Sedegi<br />
akad.<br />
saaTi<br />
43 magnitis<br />
gamoyeneba<br />
yofa-cxovrebaSi<br />
SeZlos magnitis gamoyenebiT<br />
martivi modelebis damzadeba;<br />
TviTmarTvis<br />
unar-Cvevebis ganviTareba<br />
sxeulebi da<br />
movlenebi<br />
bun.IV.4 moswavles SeuZlia<br />
magnitis moqmedebis<br />
aRwera<br />
1<br />
44 magnitis<br />
gamoyeneba<br />
yofa-cxovrebaSi<br />
(gagrZeleba)<br />
SeZlos magnitis yofa-cxovrebaSi<br />
gamoyenebaze msjeloba; damoukideblad<br />
moifiqron rogor<br />
gamoiyenon magniti sxvadasxva<br />
situaciaSi<br />
sxeulebi da<br />
movlenebi<br />
bun.IV.4 moswavles SeuZlia<br />
magnitis moqmedebis<br />
aRwera<br />
1<br />
45 Semajamebeli<br />
gakveTili _<br />
magniti<br />
miRebuli codnis sistemaSi<br />
moyvana;<br />
saazrovno unar-Cvevebis ganvi-<br />
Tareba<br />
sxeulebi da<br />
movlenebi<br />
bun.IV.4 moswavles SeuZlia<br />
magnitis moqmedebis<br />
aRwera<br />
2<br />
VI Tavi _ bgeraTa samyaro<br />
46 bgera SeZlos ganasxvavos erTmaneTisgan<br />
sxvadasxva bgerebi;<br />
gaecnos bgeraTa mravalferovnebas<br />
sxeulebi da<br />
movlenebi<br />
bun.IV.5 moswavles SeuZlia<br />
aRweros bgeris<br />
warmoqmna da misi<br />
wyaroebi<br />
1<br />
47 bgeris wyaro<br />
da musikaluri<br />
instrumentebi<br />
cdaze dakvirvebis Sedegad SeZlos<br />
bgeris wyaros amocnoba;<br />
gaecnos sxvadasxva musikaluri<br />
instrumentis bgeris wyaros<br />
sxeulebi da<br />
movlenebi<br />
bun.IV.5 moswavles SeuZlia<br />
aRweros bgeris<br />
warmoqmna da misi<br />
wyaroebi<br />
1<br />
48/<br />
49<br />
bgeris<br />
gavrceleba<br />
daakvirdes sxvadasxva obieqtis<br />
mier gamocemul bgerebs;<br />
amoicnos bgeris warmoSobis<br />
mizezi<br />
sxeulebi da<br />
movlenebi<br />
bun.IV.5 moswavles SeuZlia<br />
aRweros bgeris<br />
warmoqmna da misi<br />
wyaroebi<br />
2<br />
50 maRali da<br />
dabali<br />
JReradobis<br />
bgerebi<br />
ganasxvavos maRali da dabali<br />
JReradobis bgerebi<br />
sxeulebi da<br />
movlenebi<br />
bun.IV.5 moswavles SeuZlia<br />
aRweros bgeris<br />
warmoqmna da misi<br />
wyaroebi<br />
1<br />
51 bgerebis<br />
amocnoba<br />
SeZlos amoicnos gansxvavebuli<br />
bgerebi; SeZlos bgeris wyaros<br />
dasaxeleba<br />
sxeulebi da<br />
movlenebi<br />
bun.IV.5 moswavles SeuZlia<br />
aRweros bgeris<br />
warmoqmna da misi<br />
wyaroebi<br />
1<br />
52 xmamaRali da<br />
xmadabali<br />
bgerebi<br />
ganasxvavos bgerebi siZlieris<br />
mixedviT (xmamaRali/xmadabali)<br />
sxeulebi da<br />
movlenebi<br />
bun.IV.5 moswavles SeuZlia<br />
aRweros bgeris<br />
warmoqmna da misi<br />
wyaroebi<br />
1<br />
53 bgeris<br />
mileva<br />
daakvirdes (mousminos) gamocemul<br />
bgerebs wyarodan daSorebis<br />
mixedviT<br />
sxeulebi da<br />
movlenebi<br />
bun.IV.5 moswavles SeuZlia<br />
aRweros bgeris<br />
warmoqmna da misi<br />
wyaroebi<br />
1<br />
54 Semajamebeli<br />
gakveTili<br />
_ bgeraTa<br />
samyaro<br />
miRebuli codnis sistemaSi<br />
moyvana;<br />
saazrovno unar-Cvevebis ganvi-<br />
Tareba<br />
sxeulebi da<br />
movlenebi<br />
bun.IV.5 moswavles SeuZlia<br />
aRweros bgeris<br />
warmoqmna da misi<br />
wyaroebi<br />
2<br />
VII Tavi – sasicocxlo cikli<br />
55/<br />
56<br />
rogor<br />
mravldebian<br />
mcenareebi<br />
gaecnos mcenareTa sxvadasxvagvar<br />
gamravlebas; daakvirdes<br />
yvavilis mtvers; Seagrovos<br />
sxvadasxva mcenareTa Teslsebi,<br />
SeZlos maTi saxelebis dadgena<br />
cocxali<br />
samyaro<br />
bun.IV.1<br />
moswavles SeuZlia<br />
organizmebis<br />
sasicocxlo ciklis<br />
aRwera<br />
2<br />
17
gakv.<br />
№<br />
gakveTilis<br />
Tema<br />
gakveTilis mizani mimarTuleba kodi Sedegi<br />
akad.<br />
saaTi<br />
57 rogor<br />
mravldebian<br />
mcenareebi<br />
(gagrZeleba)<br />
cdis saSualebiT daakvirdes<br />
mcenaris sasicocxlo cikls;<br />
SeZlos sasicocxlo ciklis<br />
sqemis Sedgena<br />
cocxali<br />
samyaro<br />
bun.IV.1<br />
moswavles SeuZlia<br />
organizmebis<br />
sasicocxlo ciklis<br />
aRwera<br />
1<br />
58 rogor<br />
mravldebian<br />
mwerebi<br />
SeZlos mwerebis sasicocxlo<br />
sqemis Sedgena<br />
cocxali<br />
samyaro<br />
bun.IV.1<br />
moswavles SeuZlia<br />
organizmebis<br />
sasicocxlo ciklis<br />
aRwera<br />
1<br />
59 rogor<br />
mravldebian<br />
Tevzebi da<br />
bayayebi<br />
gaecnos Tevzebisa da bayayebis<br />
sasicocxlo cikls; SeZlos<br />
sxvadasxva organizmis (mag.<br />
Tevzis da bayayis sasicocxlo<br />
ciklis stadiebs Soris<br />
msgavseba-gansxvavebis povna)<br />
cocxali<br />
samyaro<br />
bun.IV.1<br />
moswavles SeuZlia<br />
organizmebis<br />
sasicocxlo ciklis<br />
aRwera<br />
1<br />
60 rogor<br />
mravldebian<br />
frinvelebi<br />
SeZlos frinvelTa sasicocxlo<br />
ciklis sqemis Sedgena<br />
cocxali<br />
samyaro<br />
bun.IV.1<br />
moswavles SeuZlia<br />
organizmebis<br />
sasicocxlo ciklis<br />
aRwera<br />
1<br />
61 rogor<br />
mravldebian<br />
ZuZumwovrebi<br />
gaecnos ZuZumwovrebis<br />
gamravlebas; daakvirdes cxenis<br />
sasicocxlo cikls<br />
cocxali<br />
samyaro<br />
bun.IV.1<br />
moswavles SeuZlia<br />
organizmebis<br />
sasicocxlo ciklis<br />
aRwera<br />
1<br />
62 jgufuri<br />
proeqti –<br />
qvewarmavlebi<br />
SeZlos jgufurad Seqmnili<br />
proeqtebis wardgena; kvlevis<br />
da saazrovno unar-Cvevebis<br />
ganviTareba<br />
cocxali<br />
samyaro<br />
bun.IV.1<br />
moswavles SeuZlia<br />
organizmebis<br />
sasicocxlo ciklis<br />
aRwera<br />
1<br />
63 cocxali<br />
organizmebi<br />
SeZlos cocxali<br />
organizmebisaTvis<br />
damaxasiaTebeli niSan-Tvisebebis<br />
gansazRvra<br />
cocxali<br />
samyaro<br />
bun.IV.1<br />
moswavles SeuZlia<br />
organizmebis<br />
sasicocxlo ciklis<br />
aRwera<br />
2<br />
64 Semajamebeli<br />
gakveTili –<br />
sasicocxlo<br />
cikli<br />
miRebuli codnis sistemaSi<br />
moyvana; codnis gamoyeneba;<br />
kvlevisa da saazrovno unar-<br />
Cvevebis ganviTareba<br />
cocxali<br />
samyaro<br />
bun.IV.1<br />
moswavles SeuZlia<br />
organizmebis<br />
sasicocxlo ciklis<br />
aRwera<br />
2<br />
VIII Tavi – saarsebo garemo<br />
65 mcenareTa<br />
saarsebo<br />
garemo<br />
isaubros gansxvavebul saarsebo<br />
garemoze; fotoilustr.<br />
dakvirvebiT SeZlos sxvadasxva<br />
saarsebo garemoSi arsebuli<br />
mcenareebis Sedareba<br />
cocxali<br />
samyaro<br />
bun.IV.2 moswavles SeuZlia<br />
daasaxelos zogierTi<br />
organizmis<br />
niSan-Tvisebebis<br />
adaptaciuri<br />
mniSvneloba<br />
1<br />
66 cxovelTa<br />
saarsebo<br />
garemo<br />
SeZlos gansxvavebul saarsebo<br />
garemoSi binadari cxovelebis<br />
Sedareba<br />
cocxali<br />
samyaro<br />
bun.IV.2 moswavles SeuZlia<br />
daasaxelos zogierTi<br />
organizmis<br />
niSan-Tvisebebis<br />
adaptaciuri<br />
mniSvneloba<br />
1<br />
67/<br />
68<br />
xmeleTis<br />
mcenareebi<br />
daakvirdes da aRweros mcenaris<br />
zogierTi garegnuli niSani,<br />
romelic exmareba maT garemosTan<br />
SeguebaSi<br />
cocxali<br />
samyaro<br />
bun.IV.2 moswavles SeuZlia<br />
daasaxelos zogierTi<br />
organizmis<br />
niSan-Tvisebebis<br />
adaptaciuri<br />
mniSvneloba<br />
2<br />
18
gakv.<br />
№<br />
gakveTilis<br />
Tema<br />
gakveTilis mizani mimarTuleba kodi Sedegi<br />
akad.<br />
saaTi<br />
69 wylis<br />
mcenareebi<br />
daakvirdes da aRweros wylis<br />
mcenareebis zogierTi garegnuli<br />
niSani, romelic exmareba<br />
maT garemosTan SeguebaSi;<br />
ganasxvavos wylis mcenareebi<br />
wyal- mcenareebisgan<br />
cocxali<br />
samyaro<br />
bun.IV.2 moswavles SeuZlia<br />
daasaxelos zogierTi<br />
organizmis<br />
niSan-Tvisebebis<br />
adaptaciuri<br />
mniSvneloba<br />
1<br />
70 xmeleTis<br />
cxovelebi<br />
daakvirdes da aRweros cxovelis<br />
zogierTi garegnuli niSani,<br />
romelic exmareba maT garemosTan<br />
Seguebaze<br />
cocxali<br />
samyaro<br />
bun.IV.2 moswavles SeuZlia<br />
daasaxelos zogierTi<br />
organizmis<br />
niSan-Tvisebebis<br />
adaptaciuri<br />
mniSvneloba<br />
1<br />
71 wylis<br />
cxovelebi<br />
daakvirdes da aRweros wylis<br />
cxovelebis zogierTi garegnuli<br />
niSani, romlis meSveobiTac<br />
Seguebulni arian wyalSi<br />
cxovrebas<br />
cocxali<br />
samyaro<br />
bun.IV.2 moswavles SeuZlia<br />
daasaxelos zogierTi<br />
organizmis<br />
niSan-Tvisebebis<br />
adaptaciuri<br />
mniSvneloba<br />
1<br />
72 cxovelTa<br />
qceva<br />
gaecnos cxovelTa qcevas;<br />
aRweros cxovelTa qcevis<br />
magaliTebi<br />
cocxali<br />
samyaro<br />
bun.IV.2 moswavles SeuZlia<br />
daasaxelos zogierTi<br />
organizmis<br />
niSan-Tvisebebis<br />
adaptaciuri<br />
mniSvneloba<br />
1<br />
73 sezonebis<br />
gadatana<br />
SeZlos ganmartos cxovelTa<br />
qcevis mniSvneloba garemosTan<br />
SeguebaSi<br />
cocxali<br />
samyaro<br />
bun.IV.2 moswavles SeuZlia<br />
daasaxelos zogierTi<br />
organizmis<br />
niSan-Tvisebebis<br />
adaptaciuri<br />
mniSvneloba<br />
1<br />
74 sicocxle<br />
udabnoSi<br />
gaecnos udabnos cxovrebas;<br />
Seadaros adamianebisa da<br />
cxovelebis erTsa da imave<br />
bunebriv pirobebTan Seguebis<br />
Taviseburebani; Seagrovos<br />
informacia dedamiwis sxvadasxva<br />
adgilebSi mcxovreb adamianTa<br />
yofis Taviseburebebis Sesaxeb<br />
cocxali<br />
samyaro<br />
bun.IV.2 moswavles SeuZlia<br />
daasaxelos zogierTi<br />
organizmis<br />
niSan-Tvisebebis<br />
adaptaciuri<br />
mniSvneloba<br />
1<br />
75/<br />
76<br />
sicocxle<br />
yinulebSi<br />
Seadaros adamianebisa da<br />
cxovelebis erTsa da imave<br />
bunebriv pirobebTan Seguebis<br />
Taviseburebani; Seagrovos<br />
monacemebi da gamoikvlios<br />
sakuTari saarsebo garemos<br />
zegavlena adamianTa saqmianobaze;<br />
SeZlos mfarvelobiTi<br />
Seferilobis efeqturobis<br />
demonstrireba modelis<br />
saSualebiT<br />
cocxali<br />
samyaro<br />
bun.IV.2 moswavles SeuZlia<br />
daasaxelos zogierTi<br />
organizmis<br />
niSan-Tvisebebis<br />
adaptaciuri<br />
mniSvneloba<br />
2<br />
77 Semajamebeli<br />
gakveTili –<br />
organizmebis<br />
saarsebo<br />
garemo<br />
SeZlos adamianis saqmianobaze<br />
saarsebo garemos zegavlenis<br />
amsaxveli kolaJebis an Canaxatis<br />
wardgena; miRebuli codnis<br />
sistemaSi moyvana;<br />
codnis gamoyeneba; kvlevisa<br />
da saazrovno unar-Cvevebis<br />
ganviTareba<br />
cocxali<br />
samyaro<br />
bun.IV.2 moswavles SeuZlia<br />
daasaxelos zogierTi<br />
organizmis<br />
niSan-Tvisebebis<br />
adaptaciuri<br />
mniSvneloba<br />
2<br />
19
gakv.<br />
№<br />
gakveTilis<br />
Tema<br />
gakveTilis mizani mimarTuleba kodi Sedegi<br />
akad.<br />
saaTi<br />
IX Tavi – adamiani da garemo<br />
78 adamiani da<br />
garemo<br />
SeZlos adamianisa da garemos<br />
urTierTdamokidebulebis aRwera<br />
adamiani da<br />
garemo<br />
bun.IV.11 moswavles SeuZlia<br />
garemoze zrunvis elementaruli<br />
wesebis<br />
dacva<br />
1<br />
79 organizmis<br />
gakaJeba<br />
SeZlos jansaRi cxovrebis wesis<br />
gacnobiereba; isaubros misi<br />
dacvis aucileblobaze<br />
adamiani da<br />
garemo<br />
bun.IV.9<br />
moswavles SeuZlia<br />
piradi da sazogadoebrivi<br />
higienis wesebis<br />
dacva<br />
1<br />
80 adamiani da<br />
dasveneba<br />
ilustraciebidan SearCios<br />
adamianis janmrTelobisTvis<br />
saukeTeso bunebrivi pirobebi;<br />
SeZlos sakuTari arCevanis<br />
dasabuTeba<br />
adamiani da<br />
garemo<br />
bun.IV.9<br />
moswavles SeuZlia<br />
piradi da sazogadoebrivi<br />
higienis wesebis<br />
dacva<br />
1<br />
81 usafrTxo<br />
qcevis wesebi<br />
SeZlos pirobiTi niSnebis<br />
amocnoba; sazogadoebriv<br />
adgilebSi swori da usafrTxo<br />
orientireba<br />
adamiani da<br />
garemo<br />
bun.IV.10 moswavles SeuZlia<br />
usafrTxo qcevis wesebis<br />
dacva<br />
1<br />
82 sakvebi<br />
produqtebi<br />
gaecnos zogierTi sakvebi<br />
produqtis samSoblos; aRweros<br />
maTi gza nedleulidan mza<br />
produqtamde<br />
adamiani da<br />
garemo<br />
bun.IV.9<br />
moswavles SeuZlia<br />
piradi da sazogadoebrivi<br />
higienis wesebis<br />
dacva<br />
1<br />
83 jansaRi kveba SeZlos jansaRi kvebisTvis<br />
saWiro sakvebi produqtebis<br />
SerCeva<br />
adamiani da<br />
garemo<br />
bun.IV.9<br />
moswavles SeuZlia<br />
piradi da sazogadoebrivi<br />
higienis wesebis<br />
dacva<br />
1<br />
84 produqtis<br />
Senaxva<br />
daakvirdes sxvadasxva garemoSi<br />
sakvebi produqtebis Senaxvas;<br />
isaubros sakvebi produqtebis<br />
Senaxvis wesebze<br />
adamiani da<br />
garemo<br />
bun.IV.9<br />
moswavles SeuZlia<br />
piradi da sazogadoebrivi<br />
higienis wesebis<br />
dacva<br />
1<br />
85/<br />
86<br />
Semajamebeli<br />
gakveTili –<br />
adamiani da<br />
garemo<br />
miRebuli codnis sistemaSi<br />
moyvana; codnis gamoyeneba;<br />
kvlevisa da saazrovno unar-<br />
Cvevebis ganviTareba<br />
adamiani da<br />
garemo<br />
bun.IV.9<br />
bun.IV.10<br />
bun.IV.11<br />
moswavles SeuZlia<br />
piradi da sazogadoebrivi<br />
higienis wesebis<br />
dacva;<br />
moswavles SeuZlia<br />
usafrTxo qcevis wesebis<br />
dacva;<br />
moswavles SeuZlia<br />
garemoze zrunvis elementaruli<br />
wesebis<br />
dacva<br />
2<br />
sul 86 gakveTili<br />
SeniSvna: TiToeuli gakveTili miznad isaxavs rogorc gakveTilis dagegmvis cxrilis<br />
grafaSi – `gakveTilis mizani~ mocemuli miznebis miRwevas, agreTve amave<br />
gakveTilis cxrilis grafaSi – `fasdeba Semdegi unarebi~ CamoTvlili unar-<br />
Cvevebis ganviTarebas.<br />
20
I Tavi _ xmeleTis zedapiri<br />
gakveTili 1<br />
gakveTilis Tema: wyali da xmeleTi rukaze.<br />
gakveTilis miznebi<br />
aqtivobebi<br />
moswavleebis<br />
organizeba<br />
drois<br />
ganawileba<br />
resursebi<br />
fasdeba Semdegi<br />
unarebi<br />
• dakvirvebis unaris<br />
gaxseneba; rukis<br />
gacnoba; ferebis<br />
mixedviT globussa<br />
da rukaze wylisa da<br />
xmeleTis garCeva;<br />
• rukasTan sworad<br />
dgomis wesebis gacnoba;<br />
natifi motoruli<br />
Cvevebis ganviTareba<br />
(Zerwva).<br />
• saklaso saubari _<br />
`rukis gacnoba~<br />
• praqtik. samuS.<br />
wyvilebSi<br />
• muSaoba<br />
saxelmZRvaneloze<br />
• aqtivoba rukasTan<br />
• muSaoba samuS. rv.-Si<br />
individ.;<br />
mTeli klasi;<br />
wyvilebSi<br />
5 wuTi<br />
10 wuTi<br />
5 wuTi<br />
10 wuTi<br />
10 wuTi<br />
saxelmZRvanelo,<br />
samuS. rveuli,<br />
globusi,<br />
ruka, saCvenebeli<br />
joxi,<br />
plastilini,<br />
saZerwi dafa,<br />
plastilinis<br />
saWreli dana<br />
kvlevis<br />
unar-Cvevebi<br />
• dakvirveba<br />
saazrovno<br />
unar-Cvevebi<br />
• analizi<br />
• Sejameba<br />
5 wuTi<br />
SemoTavazebuli aqtivobebi: gakveTilis dasawyisSi maswavlebeli ganvlili masalis<br />
Sexsenebisa da axal masalaze gadasvlis mizniT, moswavleebs uCvenebs globuss da mimarTavs<br />
kiTxvebiT:<br />
_ ra aris es? (globusi).<br />
_ romeli feri Warbobs globusze? (cisferi).<br />
_ ras aRniSnaven am feriT? (mdinareebs, tbebs, zRvebs, okeaneebs).<br />
_ riT aris dafaruli dedamiwis zedapiris umetesi nawili? (wyliT).<br />
_ riT aris dafaruli dedamiwis zedapiris ufro mcire nawili? (xmeleTiT).<br />
_ romeli ferebiT aRniSnaven globusze xmeleTs? (mwvaned, yviTlad, yavisfrad).<br />
(moswavleebi pasuxoben, ixseneben Seswavlil masalas).<br />
Semdeg etapze maswavlebeli moswavleTa yuradRebas miaqcevs kedelze gakruli<br />
naxevarsferoebis fizikuri rukisken da mimarTavs maT:<br />
_ albaT gaxsovT, rom gasul wels Cven gavecaniT rukas.<br />
maswavlebeli: _ diax, es naxevarsferoebis fizikuri rukaa. ruka didi xnis win Seqmnes<br />
adamianebma. misi daxmarebiT SeiZleba garkveuli warmodgena Segveqmnas mTeli dedamiwis an misi<br />
nebismieri adgilis Sesaxeb. ruka naxazia, romelzec specialuri aRniSvnebiTaa gamosaxuli<br />
dedamiwis zedapiri Semcirebuli saxiT. Tu SeviswavliT romeli ras aRniSnavs, rukas advilad<br />
wavikiTxavT.<br />
SesaZloa, moswavleebs gauCndeT kiTxva: _ `dedamiwa xom mrgvalia, maS rogor gamosaxes<br />
is qaRaldze?~<br />
tardeba praqtikuli samuSao wyvilebSi:<br />
moswavleebs aqvT plastilini, saZerwi dafebi, plastilinis saWreli plastmasis danebi.<br />
maswavlebeli wyvilebs aZlevs davalebas _ plastilinisgan gamoZerwon patara globusi,<br />
Semdeg gaWran Suaze _ or naxevarsferod, gaabrtyelon da daakran saZerw dafaze. ase miiReben<br />
`plastilinis naxevarsferoebis rukas~.<br />
samuSaos damTavrebis Semdeg maswavlebeli ekiTxeba moswavleebs:<br />
_ ra da ra feris plastilini gamoiyeneT? (cisferi, yavisferi, yviTeli, mwvane).<br />
_ plastilinis ramdeni wre miiReT?<br />
wyvilebi warmoadgenen TavianT namuSevrebs. dasasrul, alageben samuSao magidas da<br />
iwmenden xelebs.<br />
muSaoba saxelmZRvaneloze:<br />
moswavleebi individualurad asruleben I savarjiSos saxelmZRvaneloSi: daakvirdi<br />
rukaze xmeleTsa da wyals. daasaxele romeli nomeri isari miuTiTebs `xmeleTs~ romeli _<br />
`wyals~.<br />
Semdeg, moswavleebi ecnobian rukasTan dgomis wesebs. maswavlebels erTi moswavle<br />
21
gamohyavs rukasTan, aZlevs saCvenebel joxs da klass acnobs rukasTan dgomis wesebs;<br />
gamosul moswavles sTxovs:<br />
1. rukasTan dadges marjvena mxridan (Tu caciaa _ marcxena mxridan);<br />
2. saCvenebeli joxi marjvena xelSi daiWiros (Tu caciaa _ marcxena xelSi);<br />
3. rukasTan ise dadges, rom ar dafaros saCvenebeli obieqti;<br />
4. rukaze uCvenos ara warwera, aramed saCvenebeli obieqti;<br />
5. amasTan, Seecados, uCvenos zustad; saxelwodebebi ki garkveviT warmoTqvas.<br />
aqtivoba rukasTan:<br />
maswavlebels rigrigobiT gamohyavs yvela moswavle. moswavleebi monacvleobiT aCveneben<br />
rukaze xmeleTsa da wyals (magaliTad, I moswavle uCvenebs `xmeleTs~, II _ `wyals~ da a.S.).<br />
/maswavlebelma yuradReba unda miaqcios imas, rom TiToeuli moswavle rukasTan sworad<br />
dadges/.<br />
muSaoba samuSao rveulSi:<br />
moswavleebi individualurad muSaoben samuSao rveulSi da asruleben II savarjiSos:<br />
daakvirdi ferebs. TiToeuli feri xaziT daukavSire im sityvas, romelsac igi rukaze aRniSnavs.<br />
maswavlebeli amowmebs Sesrulebuli davalebis siswores.<br />
aqtivobis Sejamebisas igi moswavleebs mimarTavs kiTxvebiT:<br />
_ rukaze wyals romeli ferebiT aRniSnaven? (lurjad, cisfrad).<br />
_ rukaze xmeleTs romeli ferebiT aRniSnaven? (mwvaned, yviTlad, yavisfrad).<br />
_ daakvirdiT rukas, riTi aris garSemortymuli xmeleTi? (wyliT).<br />
_ xmeleTze Tu SegiZliaT aRmoaCinoT lurji an cisferi feri?<br />
moswavleebi survilis mixedviT gamodian rukasTan da uCveneben wyals xmeleTze. moswavleebma<br />
SesaZloa uCvenon tbebi, mdinareebi.<br />
daskvna: rukaze lurji da cisferi aRniSnavs wyals. mwvane, yviTeli da yavisferi ki _<br />
xmeleTs.<br />
gakveTilis Sejamebisas moswavleebs gamoaqvT daskvna, rom rukaze pirobiTi aRniSvnebiT<br />
(ferebiT) gamosaxulia dedamiwis zedapiri.<br />
wyali cisfrad an lurjad aRiniSneba. xmeleTi ki _ mwvaned, yviTlad da yavisfrad.<br />
SeniSvna: mocemuli gakveTili emsaxureba Seswavlili masalis gameorebas.<br />
gakveTili 2<br />
gakveTilis Tema: wylis siRrme.<br />
gakveTilis miznebi<br />
aqtivobebi<br />
moswavleebis<br />
organizeba<br />
drois<br />
ganawileba<br />
resursebi<br />
fasdeba Semdegi<br />
unarebi<br />
• SeZlos martivi<br />
cdebis saSualebiT<br />
wylis siRrmis cvlilebaze<br />
dakvirveba;<br />
ferebis mixedviT<br />
rukaze wylis siRrmeebis<br />
garCeva;<br />
• dakvirvebisa da<br />
daskvnebis gamotanis<br />
unaris ganviTareba.<br />
• saklaso saubari<br />
• praqtikuli<br />
samuSao<br />
• muSaoba samuS.<br />
rv.-Si<br />
• aqtivoba _<br />
`mogzauroba<br />
wyalze~<br />
• muSaoba samuSao<br />
rveulSi<br />
• Sejameba<br />
individ.;<br />
mTeli klasi;<br />
wyvilebSi<br />
5 wuTi saxelmZRvanelo,<br />
samuSao<br />
10 wuTi<br />
10 wuTi<br />
10 wuTi<br />
5 wuTi<br />
5 wuTi<br />
rveuli<br />
msoflios fizikuri<br />
ruka (ara<br />
naxevarsferoebis);<br />
saTamaSo gemi, gam-<br />
Wvirvale WurWeli,<br />
plastmasis boTli<br />
wyliT, oTxi erTnari<br />
zomis muyaos<br />
naWeri (saniSnis<br />
formis), feradi<br />
fanqrebi (an saRebavebi),<br />
flomasteri<br />
an markeri<br />
kvlevis<br />
unar-Cvevebi<br />
• dakvirveba<br />
saazrovno<br />
unar-Cvevebi<br />
• analizi<br />
maswavlebels exmareba asistenti.<br />
SemoTavazebuli aqtivobebi: gakveTilis pirvel etapze maswavlebeli moswavleTa<br />
yuradRebas mimarTavs kedelze gakruli fizikuri rukisken da svams kiTxvebs:<br />
22
_ rogor fiqrobT, rukaze wyali ratom aris aRniSnuli lurjadac, cisfradac da Ria<br />
cisfradac?<br />
_ ra gansxvavebaa sxvadasxva feriT aRniSnul wylebs Soris?<br />
(moswavleebi gamoTqvamen TavianT mosazrebebs).<br />
maswavlebeli azustebs moswavleTa pasuxebs da mimarTavs maT:<br />
_ dedamiwaze wyali sxvadasxva adgilas sxvadasxva siRrmisaa _ zog adgilas igi ar aris<br />
Rrma, zogan _ Rrmaa, xolo zogan _ Zalian Rrma. amitom rukaze wyali sxvadasxva feriT<br />
aRniSnes. im adgilas, sadac wyali ar aris Rrma _ Ria cisferi gamoiyenes, xolo sadac Zalian<br />
Rrmaa _ lurji feriT aRniSnes.<br />
gakveTilis meore etapze tardeba praqtikuli samuSao wyvilTa monawileobiT:<br />
maswavleblis asistenti wyvilebs urigebs gamWvirvale erTjerad Wiqebs, oTx, erTnairi zomis<br />
muyaos naWers (saniSnis formis), romelsac maswavlebeli winaswar amzadebs, da plastmasis<br />
boTliT wyals. wyvilebs eZlevaT aseTi davaleba:<br />
1) oTx WiqaSi CaasxiT wyali. erTSi _ cota, meoreSi _ ufro meti, mesameSi _ masze meti,<br />
meoTxe ki gaavseT;<br />
2) TiToeul WiqaSi CayaviT saniSne. daakvirdiT, sadamde dasvelda saniSne;<br />
3) amoiReT saniSneebi Wiqebidan da flomasteriT an markeriT gaxazeT is adgili, sadamdec<br />
dasvelda saniSne;<br />
4) saniSneebi SeadareT erTmaneTs.<br />
SesaZloa maswavlebelma sTxovos moswavleebs wylis siRrmeebis ferebis Sesabamisad<br />
Wiqebis garedan moniSvnac.<br />
Sedegi: oTxive WiqaSi saniSne sxvadasxva siRrmeze dasvelda.<br />
wyali SeiZleba iyos sxvadasxva siRrmis _ araRrma, Rrma, ufro Rrma da Zalian Rrma.<br />
maswavlebeli: _ asea dedamiwazec _ okeaneebi, zRvebi, tbebi sxvadasxva siRrmisaa.<br />
muSaoba samuSao rveulSi:<br />
maswavlebeli: _ axla ki daakvirdiT saxelmZRvaneloSi mocemuli wylis siRrmeebis svets<br />
da mipasuxeT:<br />
_ ra feriT aris aRniSnuli araRrma wyali? (Ria cisferiT).<br />
_ masze ufro Rrma wyali?<br />
_ kidev ufro Rrma wyali?<br />
_ Zalian Rrma wyali? (lurjiT).<br />
_ axla ki imuSaveT individualurad da samuSao rveulSi mocemuli wylis siRrmeebis<br />
aRmniSvneli gauferadebeli ujrebi gaaferadeT nimuSis Sesabamisad. SeadareT mewyvilis<br />
namuSevars.<br />
maswavlebeli amowmebs Sesrulebuli davalebis siswores da mimarTavs moswavleebs: _ ra<br />
feris fanqrebi (an saRebavebi) gamoiyeneT? (moswavleebi upasuxeben).<br />
/am davalebis Sesrulebisas moswavleebi imaxsovreben wylis siRrmeebis ferebs,<br />
uviTardebaT TviTmarTvis unar-Cvevebi (natifi motoruli Cvevebi)/.<br />
gakveTilis mesame etapi eTmoba rukasTan muSaobas:<br />
maswavlebeli: _ vis SeuZlia, rukaze maCvenos araRrma wyali?<br />
_ Rrma wyali?<br />
_ Zalian Rrma wyali?<br />
(moswavleebi saCvenebeli joxiT uCveneben).<br />
tardeba aqtivoba _ `mogzauroba wyalze~:<br />
maswavlebeli: _ modiT, axla dedamiwaze vimogzauroT, oRond wyalze. maswavlebeli<br />
gamosul moswavles aZlevs saTamaSo gems, romelic iwyebs `mogzaurobas~. maswavlebeli<br />
sTxovs, gemi SeaCeros im adgilas, sadac wyali ar aris Rrma, gamodis meore moswavle, romelic<br />
agrZelebs `mogzaurobas~, maswavlebeli sTxovs, gemi SeaCeros im adgilas, sadac wyali Zalian<br />
Rrmaa da a.S.<br />
`mogzaurobis~ dasasrul, maswavlebeli amcnobs moswavleebs, rom maT msoflio okeaneSi<br />
`imogzaures~. msoflio okeane wylis udidesi sivrcea. igi 5 okeanisagan Sedgeba. esenia:<br />
atlantis, wynari, indoeTis, CrdiloeTis yinulovani da samxreTis okeane.<br />
informacia maswavlebels: msoflio okeane xmeleTis udidesi nawilebiT dayofilia xuT<br />
23
okeaned _ wynari, atlantis, indoeTis, CrdiloeT yinulovani da samxreTis 1 .<br />
Semdeg samuSao rveulSi individualurad asruleben III savarjiSos. maswavlebeli,<br />
Semowmebis mizniT, ramdenime moswavles waakiTxebs savarjiSos.<br />
gakveTilis Sejamebisas moswavleebs gamoaqvT daskvna, rom dedamiwaze wyali sxvadasxva<br />
siRrmisaa. zogan araRrmaa, zogan _ Rrma, zogan _ ufro Rrma, zogan _ Zalian Rrma. rukaze<br />
wylis siRrmeebs ferebis TandaTanobiTi gamuqebiT aRniSnaven.<br />
Sefaseba: gakveTilis Catarebisas, maswavlebeli SeiZleba daakvirdes ramdenime komponents:<br />
1. ramdenad yuradRebiT usmens moswavle cdis Catarebis instruqcias da ramdenad SeuZlia<br />
misi sworad realizeba;<br />
2. ramdenad kolegialuria moswavle wyvilebad muSaobisas;<br />
3. dakvirvebis Sedegad, ramdenad sworad gamoaqvs daskvnebi wylis siRrmeebTan dakavSirebiT;<br />
4. ramdenad SeuZlia wylis siRrmeebis garCeva ferebis mixedviT rukaze.<br />
gakveTili 3<br />
gakveTilis Tema: ruka da ferebi.<br />
gakveTilis miznebi<br />
aqtivobebi<br />
moswavleebis<br />
organizeba<br />
drois<br />
ganawileba<br />
resursebi<br />
fasdeba Semdegi<br />
unarebi<br />
• SeZlos ferebis<br />
mixedviT, rukaze<br />
xmeleTis simaRleebisa<br />
da wylis siRrmeebis<br />
garCeva;<br />
• rukaze mocemuli<br />
ferebis Sesabamisi<br />
mozaikis damzadebaawyoba<br />
• saklaso saubari<br />
• muSaoba saxelmZRvan.<br />
• praqtikuli samuS. _<br />
`davamzadoT mozaika~<br />
individ.;<br />
mTeli klasi;<br />
wyvilebSi<br />
10 wuTi saxelmZRvanelo,<br />
5 wuTi muyaos<br />
formatebi<br />
30 wuTi jgufebisTvis<br />
(an wyvilebisTvis),<br />
saZerwi<br />
dafebi,<br />
plastilini,<br />
plastilinis<br />
dana, Cxiri<br />
kvlevis<br />
unar-Cvevebi<br />
• dakvirveba<br />
saazrovno<br />
unar-Cvevebi<br />
• analizi<br />
SemoTavazebuli aqtivobebi: gakveTili praqtikulia.<br />
gakveTilis dasawyisSi maswavlebeli moswavleebs sTxovs, daakvirdnen kedelze gakrul<br />
an dakvirvebis dRiurSi mocemul fizikur rukas da im ferebs, romlebic rukazea mocemuli.<br />
Semdeg, maswavleblis miTiTebiT, moswavleebi gadaSlian saxelmZRvanelos da akvirdebian<br />
xmeleTis simaRleebisa da wylis siRrmeebis safexurebs (svetebs).<br />
maswavlebeli svams kiTxvebs:<br />
_ ra feriT aris aRniSnuli yvelaze maRali xmeleTi? (muqi yavisfriT).<br />
_ ras aRniSnaven am feriT? (maRal mTebs).<br />
_ ra feriT aris aRniSnuli masze dabali xmeleTi? (Ria yavisfriT).<br />
_ ras aRniSnaven am feriT? (SedarebiT dabal mTebs).<br />
_ ra feriT aris aRniSnuli kidev ufro dabali xmeleTi? (yviTliT).<br />
_ ras aRniSnaven am feriT? (vake maRlobebs).<br />
_ ra feriT aris aRniSnuli yvelaze dabali xmeleTi? (muqi mwvane feriT).<br />
_ ras aRniSnaven am feriT? (vake dablobebs).<br />
_ ra feriT aris aRniSnuli yvelaze Rrma wyali? (lurjiT).<br />
_ masze ufro naklebi siRrmis wyali? (muqi cisferiT).<br />
_ kidev ufro naklebi siRrmis wyali? (cisferiT).<br />
_ ra feriT aris aRniSnuli yvelaze naklebi siRrmis (araRrma) wyali? (Ria cisferiT).<br />
Semdeg moswavleebi ecnobian saxelmZRvaneloSi fotoebze mocemuli dedamiwis yvelaze<br />
maRal mTebsa da okeanis yvelaze Rrma fskers.<br />
gakveTilis Semdeg etapze tardeba praqtikuli samuSao _ `davamzadoT mozaika~.<br />
muSaoba SeiZleba Catardes rogorc jgufurad, aseve wyvilebis saxiT. es maswavleblis<br />
gadasawyvetia da damokidebulia klasSi moswavleTa raodenobaze.<br />
1<br />
wyaro: The International Hydrographic Organization (http://www.iho.shom.fr/).<br />
sxva wyaroebis mixedviT, SesaZlebelia msoflio okeane davyoT oTx nawilad _ wynari okeane, atlantis<br />
okeane, indoeTis okeane, CrdiloeT yinulovani okeane.<br />
24
maswavlebeli moswavleebs urigebs saZerw dafebs, plastilins da sTxovs, gamoZerwon<br />
saxelmZRvaneloSi mocemuli xmeleTisa da wylis aRmniSvneli ferebis plastilinis<br />
burTulebi.<br />
moswavleebi wyvilebad (an jgufurad) amzadeben sxvadasxva feris plastilinis burTulebs<br />
da awyoben saZerw dafebze.<br />
Semdeg maswavlebeli jgufebs (an wyvilebs) urigebs muyaos formatebs, moswavleebs aZlevs<br />
instruqcias:<br />
1. muyaos zedapiri dafaron plastilinis Txeli feniT (fonis fers moswavleebi Tavad<br />
SearCeven).<br />
2. plastilinis specialuri daniT an CxiriT amokawron xmeleTis zedapiris formebi _<br />
konturebi (mag., borcvebis, mTebis konturi), agreTve wylis obieqtebi _ zRvis an tbis<br />
konturi, SesaZloa amokawron nakadulis, mdinaris konturi). es moswavleebis fantaziazea<br />
damokidebuli.<br />
3. winaswar momzadebuli plastilinis burTulebi dadon da Seavson konturi saTanado<br />
feris burTulebiT.<br />
4. damagrebis mizniT, TiTebiT odnav daawven burTulebs.<br />
samuSaos dasrulebis Semdeg tardeba gamofena. TiToeuli jgufi (an wyvili) warmoadgens<br />
Sesrulebul namuSevars. aRweren, ra gamosaxes, romeli ferebi gamoiyenes, rogor gamosaxes<br />
wylis siRrme, xmeleTis simaRle da a.S.<br />
maswavlebeli moswavleTa namuSevrebs TvalsaCino adgilas gamofens klasSi da moswavleebs<br />
madlobas gadauxdis Sesrulebuli samuSaosaTvis.<br />
gakveTili 4<br />
gakveTilis Tema: mTa da misi nawilebi.<br />
gakveTilis miznebi<br />
aqtivobebi<br />
moswavleebis<br />
organizeba<br />
drois<br />
ganawileba<br />
resursebi<br />
fasdeba Semdegi<br />
unarebi<br />
• SeZlos geografiuli<br />
obieqtis<br />
_ mTis aRwera da<br />
misi Semadgeneli<br />
nawilebis<br />
dasaxeleba<br />
• Seqmnas mTis<br />
martivi pirobiTi<br />
niSani<br />
• saklaso saubari<br />
• dakvirveba _ aqtivoba<br />
_ `dedamiwis<br />
zedapiri~<br />
• muSaoba saxelmZRv.<br />
da Sejameba<br />
• muSaoba wyvilebSi<br />
da samuSao rveulSi<br />
individ.;<br />
mTeli klasi;<br />
wyvilebSi<br />
10 wuTi saxelmZR.,<br />
samuS. rveul-<br />
8 wuTi<br />
15 wuTi<br />
10 wuTi<br />
Si, sufTa<br />
cxvirsaxoci,<br />
samuSao<br />
formatebi,<br />
ubralo da<br />
feradi fanqrebi,<br />
flomasterebi<br />
kvlevis<br />
unar-Cvevebi<br />
• dakvirveba<br />
saazrovno<br />
unar-Cvevebi<br />
• analizi<br />
• saSinao davaleba<br />
2 wuTi<br />
SemoTavazebuli aqtivobebi:<br />
gakveTilis dasawyisSi tardeba saklaso saubari:<br />
_ gaixseneT, riT aris dafaruli dedamiwa? (xmeleTiTa da wyliT).<br />
_ rogoria xmeleTis zedapiri? (uswormasworo, zogan amozneqilia, zogan _ Cazneqili,<br />
zogan ki _ brtyeli).<br />
_ Tqveni azriT, ra aris mTa?<br />
_ risi nawilia, xmeleTisa Tu wylis? (xmeleTis).<br />
_ SegiZliaT aRweroT mTa? (moswavleebi aRweren).<br />
dakvirveba _ aqtivoba _ `dedamiwis zedapiri~:<br />
maswavlebeli moswavleebs aZlevs instruqcias:<br />
_ SevTanxmdeT, rom cxvirsaxoci pirobiTad aris xmeleTis zedapiri. aiReT cxvirsaxoci,<br />
gaSaleT da daifareT xelisgulze;<br />
_ aamoZraveT TiTebi, Semdeg ki odnav moxareT;<br />
_ ras amCnevT?<br />
(`xmeleTis zedapiri~ amoZravda _ zogan amoizniqa, zogan Caizniqa).<br />
25
maswavlebeli: _ diax, xmeleTis zedapiri danaoWda da pirdapir Cven Tvalwin aRimarTa<br />
`mTebi~, xolo maT Soris gaCnda dadablebuli adgilebi.<br />
_ aseve xdeba bunebaSic, magram, ra Tqma unda, ase swrafad ara. dedamiwis xmeleTis<br />
zedapiris moZraobis gamo 2 warmoiSobian mTebi da xeobebi, Rrmulebi da maRlobebi.<br />
Sejameba: ras SeiZleba vuwodoT mTa? (bunebriv amaRlebas xmeleTis zedapirze 3 ).<br />
muSaoba saxelmZRvaneloze: maswavlebeli moswavleebs sTxovs daakvirdnen<br />
saxelmZRvaneloSi mocemul mTebis fotos da svams kiTxvebs:<br />
_ daakvirdiT, ras gagonebT mTis forma?<br />
_ yvela mTa erTnairia?<br />
_ ra nawilebi aqvs mTas? (moswavleebi gamoTqvamen mosazrebebs).<br />
_ ra hqvia mTis yvelaze maRal nawils? (mwvervali).<br />
_ ra hqvia mTis yvelaze dabal nawils? (Ziri).<br />
_ ra eSveba mTis mwvervalidan Ziramde? (kalTebi).<br />
_ mTebis kalTebi erTnairad aris daxrili? (zogi naklebad daxrilia, zogi _ metad).<br />
_ riT gansxvavdebian mTebis mwvervalebi erTmaneTisgan? (zog mTas maxvili mwvervali<br />
aqvs, zogs _ momrgvalebuli).<br />
Sejameba: mTas aqvs Ziri, mwvervali da kalTebi.<br />
mTis yvelaze dabali nawili Ziria, mTis yvelaze maRali nawili ki _ mwvervali. mwvervali<br />
SeiZleba iyos momrgvalebuli an maxvili.<br />
mTas aqvs kalTebi. Tu kalTa naklebad daxrilia _ igi damrecia, Tu metad daxrili _<br />
cicabo.<br />
muSaoba wyvilebSi: maswavlebeli wyvilebs urigebs samuSao formatebs, avalebs _<br />
moifiqron da Seqmnan mTis pirobiTi niSani. mewyvileebi uTanxmeben erTmaneTs da formatze<br />
xataven pirobiT niSans. samuSaos dasrulebis Semdeg wyvilebi TavianT namuSevrebs<br />
akraven klasSi TvalsaCino adgilas. mimdinareobs saukeTeso martivi pirobiTi niSnis Ser-<br />
Ceva. moswavleebi irCeven erTs, romelsac maswavlebeli klasSi gakrul samuSao formatze<br />
flomasteriT xatavs. Semdeg moswavleebi samuSao rveulSi Caxataven am niSans.<br />
Semdeg moswavleebi individualurad muSaoben samuSao rveulSi da asruleben savarjiSoebs:<br />
I. naxatze mocemul mTis nawilebs uweren Sesabamis saxelwodebebs da aferadeben;<br />
maswavlebeli amowmebs Sesrulebuli savarjiSos siswores.<br />
saSinao davaleba: Semdegi gakveTilisTvis Sinidan moitaneT plastilini da saZerwi dafa.<br />
2<br />
mTebi warmoiqmnebian dedamiwis qerqis moZraobis, deformaciisa da dedamiwis wiaRSi mimdinare sxva kompleqsuri<br />
mizezebis gamo.<br />
3<br />
dam. inf. ix.: http://www.mountain.ru/.<br />
26
Change language