MERINDADEAK Nafarroako Historiako Gaiak Bigarren ... - Navarra

Historiaurretik erdi arora
ezagun da zenbateko eragina izan zuten kultura horiek Nafarroako zenbait
eremutan.
2.3. Artea
Denboraren joanean, Paleolitoko kobazulo-pinturek eskematismo
maila handia bereganatu zuten (Etxauri, Leartza); argi igartzen zaio
hortik gizon haien pentsamentua gero eta abstraktuagoa zela. Aski zituzten
lerro eta trazadura lodi bakan batzuk ehiztaria, ehizagaia eta armak
ere imajinatzeko, eta bai ehizaren mugimendu osoa, erasoa edo
animaliaren heriotza ere. Inoizka (Uxue mendiko petroglifoak, hau da,
harri grabatuak), beren esangura erabat iluntzeraino eskematizatuta
daude marrazkiak. Obra horietan iduri du arte abstraktua lauzpabost
mila urte aitzinatu zela.
2.4. Hizkuntza
Garaitsu honetan, halaber, K.a.ko bigarren edo hirugarren milaurtekoan,
badirudi gaur arte iraun duen hizkuntza baten oinarria osatuta zegoela:
euskara hain zuzen. Baina oraindik eragin asko jaso beharko zituen
ondorengo mendeetan erromatarrek ezagutu zuten forman egoteko.
Hizkuntza honi erdaraz ematen zaion izena (vascuence) Erromatarren
legioak hona iristean topatu zuten lehenbiziko herriaren izenetik
heldu da: baskoiak (latinez vascones). Baina inguruko beste herri batzuk
ere euskaradunak ziren: akitanoak (iparraldean), barduloak, karistioak
eta autrigoiak (mendebalean). Hizkuntza ez ezik, ohiturak eta bizimoduak
ere antzekoak zituzten.
2.5. Migrazio protohistorikoak
Trikuharrien munduak goia jotzen zuen denboran, Mediterranio
ekialdeko kulturak askoz handiagoko kultur maila batera iritsiak ziren.
28