MERINDADEAK Nafarroako Historiako Gaiak Bigarren ... - Navarra

Iruñeko erresumatik nafarroako erresumara (XI-XIII. Mendeak)
6.3. Frankoen hiriak
XI. eta XII. mendeetan Europa guztian ekonomiak goraldi bizia
izan zuen. Nekazaritzak eta abeltzaintzak aurrera handia egin zuten.
Komertzioak, komunikabideek eta hiriek garapen galanta izan zuten.
Hiri horiei burguak esan zitzaien eta bertakoei burgesak.
Nafarroa Europa eta Espainia lotzen zituen bidagurutze batean zegoen.
Hortaz aurki asko iritsi ziren hona aurrerapen horiek. XI. mendearen
bukaera aldean eta XII.aren hasieran, etorkin asko iritsi ziren
Frantziaren hegoaldetik Nafarroan ezartzeko, komertzioan eta eskulangintzan
arituz. Lizarra, Gares, Erriberri edo Elo bezalako hiriak agertu
eta garatu ziren, eta Iru–ean aparteko auzoak sortu ziren: San Cernin
eta San Nicolas. Bertako jendeari pribilegio bereziak eman zizkioten, foruak
alegia, trabarik ez izateko beren eginkizunetan. Nekazariak ez bezala,
horiek lurjabearen menpeko baitziren, etorkinok gizon libreak
ziren (ÇfrankoakÈ) eta zilegi zuten lurra saldu nahiz erostea, salgai negozioetan
aritzea non-nahi, beren udal agintariak hautatzea edo administrazio
publikoan postuak edukitzea.
Gainera 1119an konkistatuta, Nafarroak bazuen hiri bat berariaz
eginkizun horietan aritzen zena: Tutera. Bertako bizilagunei, kistauak
haiek ere, foru berezia eman zitzaien. Erriberako hiriburua Erdi Aro
gehientsuan Erresumako hiririk jendetsuena izan zen.
6.4. Erlijio gutxiengoak
Frankoekin batera juduak ere etorri ziren: banka negozieoetan espezializatutako
gutxiengoa, eta hiri nagusietan judu-auzoak sortu ziren:
Iru–ean eta Lizarran. Tuterak segur aski lehendik ere bazuen judu-auzo
bat, musulmanen agintalditik.
Musulman askok aldegin bazuten ere, eskulangile eta nekazari xumeak
Erriberan geratu ziren, eta mairu-auzoetan zokoratu zituzten, bertan
beren ofizioetan aritzen segitzeko.
Bai juduek eta bai mairuek beren-beren legeak zituzten, eta jeneralean
errespetuz tratatzen bazituzten ere, aparteko auzoetan bizi ziren
49