BERRIA, 2011-04 - Wikispaces
BERRIA, 2011-04 - Wikispaces
BERRIA, 2011-04 - Wikispaces
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
32 berria <strong>2011</strong>ko apirilaren 17a, igandea<br />
Plaza›Kultura<br />
Iñigo Astiz Iruñea<br />
Orain bi urte eta iaz bezala, bere<br />
buruaren aurkezpena egin zuen<br />
Julio Soto bertsolariak aurtengo<br />
Nafarroako Bertsolari Txapelketako<br />
Finaleko agurrean. Habanera<br />
doinuko printzipio deklarazioa:<br />
«(...) Begira, bi hanka dauzkat,/<br />
pauso luzea, azkarra;/ hanka<br />
artean ere bi,/ pareja ttiki xamarra;/<br />
besoak ere bi dauzkat,/ sasoi<br />
beteko indarra;/ begiak ere bi<br />
dauzkat,/ bista zorrotza, earra;/<br />
belarriak ere bat, bi,/ ta entzuten<br />
dut zure parra./ Guztia binaka<br />
daukat,/ ta oraindik txapel bakarra».<br />
Azken bertsora arte estu<br />
joan zen lehia, baina, azkenean,<br />
bete egin zuen lehen bertso hartan<br />
aipatutako hutsunea Sotok.<br />
Nafarroako bigarren txapela lortu<br />
zuen Iruñean jokatutako saioan.<br />
Eguneko onenaz galdetuta,<br />
ordea, argi du erantzuna: «Labriten<br />
zegoen giroa. Oholtza gainetik<br />
ikusgarri ikusten zen dena».<br />
Zu zara txapelduna, baina oso estu<br />
joan zen lehia.Lau puntu eta erdi soilik<br />
atera zenizkion bigarren gelditu<br />
zen Xabier Silveirari. Hain estu espero<br />
al zenuen zuk ere saioa?<br />
Bai. Oso puntu gutxi dira. Aurrez<br />
bagenekien saioa estu joango<br />
zela, baina bertsotan nahikoa da<br />
batek egun hobea izatea, eta besteak<br />
pixka bat huts egitea, puntuetan<br />
aldea ateratzeko. Hamabost<br />
bertso dira, eta hogei puntuko<br />
tartea ez da handiegia, baina<br />
ez zen halakorik izan, eta buruz<br />
burukoan aritu ginen Silveira eta<br />
biok. Ez nuen argi ikusi nork irabaziko<br />
zuen. Silveirak, nik edo<br />
beste edozeinek irabaz zezakeen.<br />
Silveiraren eta nire artean estuestu<br />
joan zen gauza; azkenean,<br />
baina, estutasun ona izan zen niretzako.<br />
Gustura aritu zinela igartzen zitzaizun.<br />
Pozik egindako lanarekin?<br />
Aldarte oso onarekin nengoen<br />
bertsotarako. Askotan gertatzen<br />
da, estu eta lotuta aritzea, baina<br />
oso buru argi nengoen. Gehiago<br />
edo gutxiago asmatu nuen gero,<br />
baina, behintzat, laguna entzuteko<br />
eta erantzuteko gustura nengoen.<br />
Ez nintzen bertso bakar batean<br />
ere erori, eta finaletan hor<br />
dago klabea: erregular aritu, eta<br />
bertso batzuekin goia jo.<br />
Buruz burukoan egindako kartzelako<br />
saioan jo zenuen goia zuk. Saioko<br />
azken lanean.<br />
Hor jo nuen goren-gorena, nik<br />
uste. Hor erabaki zen txapela, baina<br />
aurretik Julenekin [Zelaietarekin]<br />
zortziko txikian egindako<br />
lana ere polita izan zen.<br />
Kartzelako gaia, ezin egokiagoa:<br />
«Pilotaria zara, buruz buruko finala<br />
jokatzen ari zara, hogeita bana doa<br />
partida. Azken sakea egitera zoaz».<br />
Bai, gai horrek bazuen bere tranpa.<br />
Parekatuta gindoazen Silveira<br />
eta biok. Pilotariak ginela esaten<br />
zuen, baina esaten zuena zen<br />
bi bertsolari ginela, buruz burukoa<br />
jokatzen ari ginela, azken ari-<br />
Julio Soto q Bertsolaria<br />
Bigarrenez jantzi du Julio Sotok Nafarroako Bertsolari<br />
Txapelketako txapela. Lehia estua izan zen finalekoa, baina<br />
lasai aritu zela dio, bere gisan, «irudiari lotutako bertsokeran».<br />
«Bertsotik ez, baina<br />
bertsoarentzat bizi naiz»<br />
keta zela eta hor zegoela dena jokoan.<br />
Bi pilotariren rola jarri ziguten,<br />
baina nik uste jende guztia<br />
ohartu zela gu ere egoera berdinean<br />
geundela errealitatean.<br />
Zuk zeuk parekotasun hori ongi baliatu<br />
zenuen zure lehen bertsoan. Ez<br />
zenuen esan «Juan Martinez de Irujo<br />
naiz», baizik eta «ni Irujoren gorpuan/<br />
txapel bat dago jokuan».<br />
Irujoren gorpuarena errimatzeko<br />
estutasun horretan esan nuen,<br />
baina Irujo eta Aimar Olaizolaren<br />
arteko partida bat irudikatu<br />
nuen berehala. Gainera, oso Irujo<br />
zalea naiz, eta gustura aritu nintzen.<br />
Bitxia. Bertsokeraz olaizolatarragoa<br />
zarela esango nuke, botera gehiago<br />
aritzen zarela, eta tantoak lantzea<br />
gustatzen zaizula; eta Silveira dela<br />
irujotarragoa, airez gehiago sartu<br />
zalea eta.<br />
Izaeraz izan liteke, bai, eta agian<br />
baita bertsokeraz ere.<br />
Adamen eta Evaren rolean aritu zineten<br />
kartzelakoaren aurretik, eta<br />
ongi aritu zineten hor ere.<br />
Oso gustura aritu nintzen. Hasi<br />
nintzen esaten pena zela hainbeste<br />
denbora aguantatu ondoren,<br />
tentazioan erortzea. Banekien<br />
Silveirak tentatuko ninduela bu-<br />
kaerara arte, eta kalkulatua nuen<br />
zein izango zen ofizioa bukatzeko<br />
botako zuen bertsoa. Polita joan<br />
zen. Berak baietz, nik ezetz...<br />
Saioa ongi zihoan buruz burukora<br />
arte, baina hor jo zuen goia, ezta?<br />
Hamarreko txikiko hori agian ez<br />
zen izan eguneko saiorik onena,<br />
baina jendea bero dago, eta berdinekta<br />
haustea da. Oro har, oso bu-<br />
«Aldarte oso onarekin<br />
nengoen bertsotarako,<br />
eta ez nintzen bertso<br />
batean ere erori»<br />
«Garai batean gaiak<br />
itxiegiak ziren, gero<br />
irekiegiak, eta orain<br />
aurkitu da neurria»<br />
ruz buruko polita joan zen, halere.<br />
Ofiziotakoa ona, eta kartzelakoak<br />
ere onak.<br />
Jendeak eskertu zuen Silveiraren eta<br />
zure arteko parekotasun hori.<br />
Morboa pizten du beti halako buruz<br />
buruko batek. Aurretik ere<br />
hitz egiten zen horretaz, eta mentalizatuta<br />
joan ginen bertsolari<br />
guztiak. Normala da jendeak<br />
IÑIGO URIZ / ARGAZKI PRESS<br />
morbo hori nahi izatea. Niri ere<br />
gustatzen zait, bai bertsotan, eta<br />
baita pilotan ere. Hogeita banakoak<br />
asko gustatzen zaizkit.<br />
Eta pilotaria zu zarenean?<br />
Nahiago hogeita bi eta hamar bat,<br />
baina ezin.<br />
Aurreko urterako baino lanketa gogorragoa<br />
egin duzu aurtengorako?<br />
Ez, antzera aritu naiz. Txapelketara<br />
psikologikoki nekatu xamar<br />
heldu naiz, hori bai. Txapelketa<br />
pila bat izan dira jarraian. Euskal<br />
Herrikoa lehenik, Nafarroakoa<br />
gero iaz, eta aurten berriz Nafarroakoa...<br />
Karga bat da. Prestaketa<br />
aldetik, baina, lasai nintzen.<br />
Nola prestatu zara finalerako?<br />
Astean behin edo bitan aritzen<br />
gara bertso eskolan, eta gero etxean<br />
errimategia eta bakarkako lanak<br />
lantzen ditut. Bertsoak ere<br />
asko idazten ditut, eta gero aztertu.<br />
Zer bertsokera landu nahi nukeen<br />
pentsatzen dut, hartara hurbiltzen<br />
saiatzeko. Garrantzitsua<br />
da nola kantatu nahi duzun jakitea.<br />
Maila batera iristean nondik<br />
nora jo nahi duzun erabaki beharra<br />
dago. Pilotan bezala, bakoitzak<br />
bere estiloa du bertsotan.<br />
Irujori, adibidez, airez sartzea<br />
gustatzen zaio. Berdin bertsotan;<br />
berean asmatu behar bakoitzak.<br />
Eta zein da zuretzat nahi duzun bertsokera<br />
hori?<br />
Irudiari lotutako bertsoa. Mugitzen<br />
den bertso bat. Modan dagoen<br />
hitza erabiliz, bertso zinematografiko<br />
bat. Bertsoa mugitzen<br />
ikusi behar du entzuleak halakoetan.<br />
Hori da Maialen Lujanbio<br />
orain urte batzuk lantzen hasi<br />
zen bertsokera, eta niri asko gus-<br />
«Maila batetik aurrera<br />
nork bere bertsokera<br />
landu behar du, nork<br />
bere estiloa»<br />
«Irudiari lotutako<br />
bertsokera da nirea,<br />
mugitzen dena:<br />
zinematografikoa»<br />
tatzen zait. Badaude beste batzuk,<br />
filosofikoagoak direla esan<br />
dezakegunak. Silveirarenak, esaterako.<br />
Irudizkoak baino bertso<br />
sakonagoak botatzen ditu.<br />
Gaiak ere alde izan zenituzten. Adamen<br />
eta Evaren rolean jarri zintuztetenean,<br />
jendeak txalo egin zuen.<br />
Ez da seinale ona hori. Gaiari txalo<br />
jotzean, bertsorik entzun gabe,<br />
jendea txaloka ari da, eta espektatiba<br />
handia dauka. Arriskutsua<br />
izaten da. Hobe izaten da gaia entzun<br />
eta bertsoak entzun ondoren<br />
txaloak jotzea. Gaiei dagokionez<br />
Nafarroan kristoren lana egin da.<br />
Talde ona dago. Azkenengo urteetan<br />
jarri diren gaiak kategoriakoak<br />
izan dira. Gaur egun irekiak<br />
dira, baina ez gehiegi. Garai batean<br />
gaiak itxiegiak ziren, «ehiztari<br />
bat zara eta bi uso datoz», eta gisakoak;<br />
gero zabalegiak jarri ziren,<br />
«esnatu egin zara», edo «leihotik<br />
begira zaude»-ren modukoak; eta<br />
oraingoak, aldiz, neurrikoak dira.<br />
Zabalak baina helduleku batekin.<br />
Bi urte barru Euskal Herriko Txapelketako<br />
finalean, BECen, buruz buru<br />
aritzeko gonbita egin zizun Silveirak<br />
agurreko bertsoan. Desafio handiegia,<br />
agian?<br />
Ezinezkoa da. Berak ere esan<br />
zuen gerora ezinezkoa zela. BECera<br />
iristea oso-oso zaila da edozeinentza,<br />
niretza ia ezinezkoa. Aukera<br />
bat badago beti, baina ia ezinezkoa<br />
da. Ez dut horrekin amesten,<br />
eta ez dut obsesiorik horrekin.<br />
Ilusioa badut, eta lan egingo<br />
dut, baina bide luzea da. Maila<br />
handia behar da, eta zorte are<br />
handiagoa. Hankak hobe lurrean.<br />
Hau da aste honetan izan duzun<br />
agenda: asteazkenean saio bat, ostegunean<br />
saio bat, ostiralean saio<br />
bat, larunbatean bi... Bertsotan bizi<br />
zara?<br />
Beti bertsotan nabil, bai. Bertsotik<br />
ez da erraza bizitzea, baina<br />
bertsoarentzako bizi naizela<br />
esango nuke. Nire pasio handiena<br />
da, asko disfrutatzen dut bertsoarekin,<br />
eta ongi pasatzen dudan artean,<br />
hor segituko dut.