laporan ketua audit negara aktiviti kementerian/jabatan/agensi dan ...

6.4 PENEMUAN AUDITPengauditan yang dijalankan antara bulan Ogos hingga November 2009, mendapatipada keseluruhannya pengurusan kawalan NRW adalah kurang memuaskan dan masihmempunyai ruang untuk penambahbaikan. Sejumlah RM185 juta telah diperuntukkan dibawah RMKe-9 untuk melaksanakan projek pengurusan kawalan NRW. Pada tahun 2009,kadar pencapaian NRW ialah 49.4% berbanding sasaran ditetapkan 53%. Tahap NRW inidapat ditentukan dengan melaksanakan audit terhadap kuantiti air yang disalurkan ke dalamsistem agihan berpandukan kepada Imbangan Air. Imbangan Air menjelaskan komponenasas NRW yang dikira adalah berdasarkan amalan terbaik (best practice) dan diguna pakaioleh International Water Association (IWA). Berdasarkan Imbangan Air terkini iaitu tahun2008 seperti di Rajah 6.1, didapati NRW bagi Negeri Sabah ialah sebanyak 155,760,247m 3 setahun iaitu 51.7% daripada jumlah isi padu kemasukan air ke dalam sistemagihan sebanyak 301,275,511 m 3 setahun. JANS menganggarkan kehilangan hasilberjumlah RM140.17 juta setahun.Rajah 6.1Imbangan Air Negeri Sabah Pada Tahun 2008 (m 3 setahun)Billed Metered Consumption145,515,264 m 3 /year(48.29%)SystemInputVolume301,275,511m 3 /yearSumber: Rekod JANSAuthorizedConsumption145,531,620m 3 /year(48.3%)Water Losses155,743,891m 3 /year(51.7%)Billed AuthorizedConsumption145,515,264m 3 /year(48.29%)UnbilledAuthorizedConsumption16,356 m 3 /year(0.01%)CommercialLosses22,977,299m 3 /year(7.6%)Billed UnmeteredConsumption0 m 3 /yearUnbilled MeteredConsumption0 m 3 /yearUnbilled UnmeteredConsumption16,356 m 3 /year(0.01%)Unauthorized Consumption11,700,988 m 3 /year(3.9%)Customer Meter Inaccuraciesand Data Handling Errors11,276,311 m 3 /year(3.7%)Physical Losses132,766,592 m 3 /year(44.1%)RevenueWater145,515,264m 3 /year(48.29%)NonRevenueWater(NRW)155,760,247m 3 /year(51.71%)Berdasarkan Imbangan Air di atas, aspek yang ditemui dan boleh dipertingkatkan adalah isipadu kemasukan air ke dalam sistem agihan di mana tiga daripada 52 buah meterpengeluaran tidak berfungsi dan 14 buah lagi meter pengeluaran tidak dibuat verifikasi,penggunaan sah yang dibilkan hanya 48.3% daripada jumlah isi padu kemasukan air kedalam sistem agihan, kehilangan fizikal yang begitu tinggi iaitu sebanyak 44.1% dananggaran kehilangan komersil sebanyak RM11 juta setahun serta pelaksanaan projek NRWsecara holistik di mana aspek pengurusan kebocoran semasa tempoh tanggungan74