18.06.2013 Views

scarica il Notiziario S.I.M. - Società Italiana di Malacologia

scarica il Notiziario S.I.M. - Società Italiana di Malacologia

scarica il Notiziario S.I.M. - Società Italiana di Malacologia

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

Contributi 14<br />

<strong>Notiziario</strong> S.I.M. 23 (9-12) pp. 14-21 sett.-<strong>di</strong>c. 2005 <strong>di</strong>cembre 2005<br />

Bittium, Cassiella e Cerithi<strong>di</strong>um: chiave <strong>di</strong> determinazione<br />

e tavole<br />

Morena Tisselli* & Luigi Giunchi*<br />

Il genere Bittium è stato oggetto <strong>di</strong> varie revisioni. La prima<br />

<strong>di</strong> queste fu effettuata da Nordsieck (1976-1977) con<br />

l’istituzione d’innumerevoli forme e sottospecie. Successivamente<br />

Verduin (1976 e 1982) ridusse <strong>il</strong> numero delle<br />

specie valide e approfondì i caratteri <strong>di</strong> <strong>di</strong>stinzione <strong>di</strong><br />

ciascuna specie. Infine Linden, Van der & Wagner (1990)<br />

<strong>di</strong>edero una chiave <strong>di</strong> determinazione. A seguito del presente<br />

stu<strong>di</strong>o si ritiene ut<strong>il</strong>e proporre un aggiornamento<br />

della lista delle specie presenti nel Me<strong>di</strong>terraneo.<br />

L’elenco delle specie riportate da Chiarelli et al., 1999 è<br />

così mo<strong>di</strong>ficato (contrassegnata con * la specie aggiunta):<br />

*Bittium inc<strong>il</strong>e Watson, 1897<br />

Bittium jadertinum (Brusina, 1865)<br />

Bittium lacteum (Ph<strong>il</strong>ippi, 1836)<br />

Bittium latre<strong>il</strong>li (Payraudeau, 1826)<br />

Bittium reticulatum (Da Costa, 1778)<br />

Bittium scabrum (Olivi, 1792)<br />

Bittium simplex (Jeffreys, 1867)<br />

Cerithi<strong>di</strong>um submam<strong>il</strong>latum (De Rayneval & Ponzi,<br />

1854)<br />

Cassiella abylensis Gofas, 1987<br />

Specie escluse<br />

Bittium watsoni (Jeffreys, 1867) viene escluso dalla lista<br />

me<strong>di</strong>terranea come già proposto da Bouchet & Warén<br />

(1986).<br />

1a Conchiglia adulta alta più <strong>di</strong> 5 mm con apice ottuso rotondeggiante, globoso. Diametro<br />

del primo mezzo giro 0,25-0,30 mm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2<br />

1b Conchiglia adulta alta più <strong>di</strong> 5 mm con apice acuto. Diametro del primo mezzo giro<br />

0,10-0,15 mm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3<br />

1c Conchiglia adulta alta non più <strong>di</strong> 5 mm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4<br />

2a Conchiglia bianco-giallastra. L’ultimo giro presenta 3 f<strong>il</strong>e <strong>di</strong> cordoni nodulosi. I due<br />

cordoni nella parte abapicale del giro compaiono per primi, <strong>il</strong> terzo cordone si sv<strong>il</strong>uppa<br />

in posizione adapicale fra la sutura e gli altri due. Gli esemplari adulti sono alti circa<br />

9 mm.<br />

2b Conchiglia <strong>di</strong> colore dal bianco beige al bruno con macchie biancastre <strong>di</strong>sposte irregolarmente.<br />

Ogni giro può presentare una fascia adapicale più chiara del resto della conchiglia.<br />

L’ultimo giro presenta 3 f<strong>il</strong>e <strong>di</strong> cordoni nodulosi. Altezza circa 7 mm. Specie endemica<br />

delle Isole Canarie, ma segnalata anche per <strong>il</strong> Me<strong>di</strong>terraneo (sub nomine<br />

Bittium watsoni).<br />

* via Novara, 19 - 48020 San Zaccaria (RA) - e-ma<strong>il</strong>: motissel@tin.it<br />

’<br />

Contributi<br />

Bittium lacteum<br />

(Figg. 7, 31)<br />

Bittium inc<strong>il</strong>e<br />

(Figg., 14-16, 32)

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!