RESULTAĆ<strong>2010</strong>Do da n ann pesoch dl 2009, pëiala economia mondiala dl <strong>2010</strong> indôite y sö (+3,7% aladô dles ultimesvalutaziuns dl IFO), inće sce al é degran desfarënzies danter i singuiraiuns. I paîsc BRIC (Brasil, Ruscia,India, Cina) é la forza che tira, cunrates de chersciüda dlungia le 10%.Inće i Stać Unis é te na fasa olacheara va indô söpert (+2,7%), mo tlsecundo semester dl <strong>2010</strong> é ladinamica economica bele stada plüdebla. Por le raiun UE27 vëiga l’IFOpor le <strong>2010</strong> na rata de chersciüdaeconomica valia al +1,6%. T’Europavëgn la conjuntöra menada inant daiPaîsc Todësc (+3,5%). Por l’Austria dàdant l’IFO na chersciüda dl PIL valiaal +1,8%, por la Talia de +0,9%.Le maiù problem, che interessëiadötes les maius economies, é almomënt les finanzes publichesdejastrades y i risć che ara ne vaisnia da les paié jö. Ćinamai i paîsc chegnô aratà n iade economies model,sciöche i Stać Unis, le Canada, laFrancia o la Gran Bretagna, à oramaiacumulé n gran debit publich. Lasituaziun é gnüda da peso tratanla crisa finanziara internazionalaporvia di gragn intervënć publics.Sciöche ejëmpli en cunt de dejavanzstatal plütosc co de sistem bancardebl pol gnì nominé la Grecia y laIrlanda. Por le rest é le <strong>2010</strong> gnücaraterisé da n svilup bandorëntdles börses, n aumënt plütosc debldi prisc dles materies prömes cun depices tendënzes inflazionistiches, nmantignimënt dla politica di fić bascdles casses zentrales y n andamëntbindebò turbolënt dla ingiamia eurodollar.Inće la economia de Südtirol mostratler che ara va indô söpert dl <strong>2010</strong>,mo al é inće val’ pice problem.Un di aspeć positifs é chël chel’economia de Südtirol cheriëiainant posć de laûr. Implü vëgneladorè tres demanco la cassaintegraziun ordinara - la maiù pertdles firmes industriales é indô te naplëna produziun. La spana d’inflaziunse balanzëia a n livel nia problematich(danter le 2,2% y le 2,6%). Tl prömsemester dl <strong>2010</strong> é le comerz cunl’ester indô stè bun de mëte pé(esportaziuns +17,3%; importaziuns:+18,9%). Le turism à desmostrèd’ester n motor dla conjuntöraimportant inće ti pröms ot mëiscdl ann. Les statistiches dl’Autostradadl Prener respidlëia sides lemovimënt positif di marćià foradecàco i flusc turistics, cun n aumënt dl4,3% por ći che reverda i mesi pesoćy dl 1,7% dl trafich cun mesi lisiers.Ti pröms diesc mëisc dl ann élaumentè inant inće le numer dlesfirmes (ater co l’agricoltöra).Le numer dles porsones che chir laûrs’à smendrì dantadöt ti mëisc dad’isté dl <strong>2010</strong>.L’andamënt dla conjuntöra deSüdtirol é segné indere inće da nvalgügn faturs negatifs. Un de chisc él’andamënt dl marćé di credić, olachela domanda di credić ales firmes échita, sce ara ne va nia ćinamai jöpertpor les firmes cun de manco co 20dependënć. Al s’à implü ćiamò rovinéla cualité dl credit, porvia dl aumëntde passa le 20% di credić che ne po niagnì plurà. Por ći che reverda i numerine vara indere nia da mosoré lefenomenn di concordać straiudiziai,dla morala da paié y dles dificoltês daincassè, mo aladô dles firmes pêl chechisc problems vëgnes dant oramaite düć i seturs, inće sce te na mosöradesvalia.Por ći che reverda i consumadus êle tlima registré te Südtirol te dötescater les inrescides fates ia por l’ann(de jenà, d’aurì, de messè y d’otober)plü altes co la mesaria UE, modantadöt dl valur talian, deperpo cheal ê plü bas co chël austriach y porintan de tëmp valì a chël registré tiPaîsc Todësc.Da pert dles firmes crëscel - por lesecundo iade indolater - i iudizi sön idavagns arjunć. Da n punt de odüdaeconomich röion ala contlujiun chela tendënza positiva por la economiade Südtirol se renforzes, do che letlima de crëta â arjunt le punt plü bastl secundo semester dl 2009. Cunreferimënt al iudize sön i davagnsche po efetivamënter gnì arjunć, àle 76% dles firmes detlarè de avëiarjunt davagns positifs. Al vëgndantadöt desfarenzié le setur dlahotelaria y dla restoraziun (indesc:89) y le comerz alingrossa (86). Tlamesaria réstel les stimes dl artejanattradizional (78), dl comerz al menü(78), di sorvisc (75) y dla industria(74). Les cooperatives da paur semostra deperpo manco contëntes desciöche i prisc paià fora al produtur(56) va.Fontana:IRE: Istitut de inrescida economicadla Ćiamena de comerz da Balsan<strong>RELAZIUN</strong> <strong>2010</strong>ann finanziar6
LE CHEDER ECONOMICHINTERNAZIONAL Y NAZIONALL’economia internazionala registrëiapor le <strong>2010</strong> n svilup tler a jì söpert(+3,7% en confrunt al 2009), mo cun nvalgönes desfarënzies danter i singuiraiuns, sides a livel internazionalco ma a livel europeich. A livelinternazional gnarà le svilup trat daipaîsc che é tl laûr de gnì sö, olacheles rates de chersciüda azica ćinamaile 10%. Inće i Stać Unis registrëian svilup söpert (+2,7% dl <strong>2010</strong>), motl secundo semester dl <strong>2010</strong> é lachersciüda economica bele stadaplü debla. Por le raiun UE27 vëigal’IFO danfora por le <strong>2010</strong> na spana dechersciüda economica valia al +1,6%.Les forzes trainantes t’Europase sposta dala periferia al zënter,chël ô dì tl raiun de lingaz todësch.Chësc vëgn dal problem che i staćPIIGS sciöche an ti dij (Portugal,Irlanda, Talia, Grecia, Spagna - chëlô dì i paîsc europeics cun n granindebitamënt publich) stënta da paiéjö sü debić y dal fat che i capitai derisch chires indô “terac sigüsc”. Dl<strong>2010</strong> saràl i Paîsc Todësc che mënainant la conjuntöra europeica, cun nachersciüda economica dl +3,5%. Porl’Austria s’aspeta l’IFO na chersciüdadl PIL valia al 1,8%, por la Taliadeperpo dl 0,9%. Le maiù problem,che tol ite dötes les maius economiesdl monn, é al momënt les finanzespubliches dejastrades. Ćinamai ipaîsc che gnô aratà n iade economiesmodel, sciöche i Stać Unis, le Canada,la Francia y la Gran Bretagna àoramai acumulé de gragn debić.La situaziun é gnüda da peso tratanla crisa finanziara internazionalaporvia di gragn intervënć publics.N ejëmpl por düć é la Grecia. Ti prömsmëisc dl <strong>2010</strong> él aumentè i dübisön la poscibilité che le stat elenichfoss bun de paié jö so debit. Sön imarćià valutars à l’euro patì de granpresciuns. Ma les dezijiuns tutesa Bruxelles ai 8 y 9 de mà é stadesbones de alisiré la situaziun, cun aiüćvalis a 750 miliarć de euro. A meznovëmber à inće l’Irlanda damanèdo i aiüć dla UE. Da n punt de odüdaglobal é la situaziun sön i marćiàfinanziars n pice pü plü debla. Dechësc vers àl daidé do les acordanzespolitiches di G20 che prô deregolamentè danü i marćià finanziarsinternazionai (FMI, Basel III).Danter i evënć prinzipai che àcaraterisé la economia mondialadl <strong>2010</strong> tres l’andamënt di marćiàfinanziars, dles materies prömes ydi marćià valutars vëgnel segnalè:BÖRSES BANDORËNTES:La economia mondiala s’à indô tratsö mo les börses bandorëia.Sön i marćià finanziars y tlsetur bancar él ćiamò na granmalsegurëza, al manćia n otimismcostant danter i operadus dla börsa.I PRISC <strong>DL</strong>ES MATERIES PRÖMESVA N PICE PÜ SÖ:Do le mascim storich registré tlpröm semester dl 2008 (145 US$)é le petröre al momënt bindebòconvegnënt, cun na cuotaziun atualache roda incër i 84 US$ al barjel.I andamënć registrà dl <strong>2010</strong> é:petröre: +8,4%; aluminium: +5,5%;plom: -0,5%; ram: +15,5%; zinch:-12,2%; or: +22,2%; nichel: +20,1%.Fontana:IRE: Istitut de inrescida economicadla Ćiamena de comerz da Balsan7 <strong>RELAZIUN</strong> <strong>2010</strong>ann finanziar