Plena Manlibro de Esperanta Gramatiko - Hejmo

Vortetoj
Vorteto ne bezonas finaĵon, sed povas aperi en frazo tia, kia ĝi estas. La vortetoj estas limigita
grupo de vortoj, kiuj montras tre bazajn ideojn, gramatikajn rilatojn k.t.p. Jen ĉiuj oficialaj
vortetoj dividitaj en grupojn.
Rolvortetoj: al, anstataŭ, antaŭ, apud, ĉe, ĉirkaŭ, da, de, dum, ekster, el, en, ĝis, inter, je,
kontraŭ, krom, kun, laŭ, malgraŭ, per, po, por, post, preter, pri, pro, sen, sub, super, sur, tra,
trans.
Pronomoj (personaj): mi, ni, vi, (ci), li, ŝi, ĝi, ili, oni, si.
O-vortecaj kaj A-vortecaj vortetoj: kiu, tiu, iu, ĉiu, neniu, kio, tio, io, ĉio, nenio, kia, tia, ia, ĉia,
nenia, kies, ties, ies, ĉies, nenies, ambaŭ, la kaj la nomoj de la Esperantaj literoj.
Nombraj vortetoj: unu, du, tri, kvar, kvin, ses, sep, ok, naŭ, dek, cent, mil, nul.
Kunligaj vortetoj: kaj, aŭ, sed, plus, minus, nek, ol.
Frazenkondukaj vortetoj: ke, ĉu, se, ĉar, apenaŭ, dum, ĝis, kvankam, kvazaŭ, ol.
E-vortecaj vortetoj lokaj: kie, tie, ie, ĉie, nenie, ĉi, for.
E-vortecaj vortetoj tempaj: kiam, tiam, iam, ĉiam, neniam, ankoraŭ, baldaŭ, hodiaŭ, hieraŭ,
morgaŭ, jam, ĵus, nun, plu, tuj.
Diversaj E-vortecaj vortetoj: kial, tial, ial, ĉial, nenial, kiel, tiel, iel, ĉiel, neniel, kiom, tiom, iom,
ĉiom, neniom, ajn, almenaŭ, ankaŭ, apenaŭ, des, do, eĉ, ja, jen, jes, ju, kvazaŭ, mem, ne, nur, pli,
plej, preskaŭ, tamen, tre, tro.
Ekkriaj vortetoj kaj sonimitoj: adiaŭ, bis, fi, ha, he, ho, hura (hu ra), nu, ve.
Kvankam vortetoj ne bezonas finaĵojn, oni povas aldoni finaĵojn kaj afiksojn por krei novajn
vortojn kun aliaj signifoj: antaŭe, duma, mia, ilia, unua, due, plia, kialo, morgaŭo, ĉirkaŭi, ĝisi,
treege, unuigi, pliiĝi k.t.p.
45 el la vortetoj ŝajnas havi iajn finaĵojn, ŝajnas kunmetitaj, sed estas nekunmetitaj: tio, tia, kio,
kie, iu, iel, ĉiam, ĉiom, nenial, nenies... Tiuj vortetoj nomiĝas tabelvortoj.
Apenaŭ enkondukiĝas novaj vortetoj, ĉar ili estas stabila, fermita klaso de vortoj. Provoj enuzigi
novajn vortetojn preskaŭ ĉiam montriĝas vanaj. Vidu tamen "Neoficialaj vortetoj".
Okazis provoj ŝanĝi iujn E-vortecajn vortetojn, kiuj finiĝas per "aŭ", en finaĵvortojn. Ekzemple
hodiaŭ -> *hodie*, ankoraŭ -> *ankore*, almenaŭ -> *almene*. Tiaj provoj estis siatempe eĉ
oficiale tolerataj de la Akademio de Esperanto. Nur en poezio oni povus ankoraŭ renkonti tiajn
formojn. En ordinara lingvaĵo oni nepre restu ĉe la normalaj formoj.
Frazoj kaj frazpartoj
Frazo estas vico de vortoj, kiuj kune esprimas penson.
34