15.02.2013 Views

pdf per la stampa - Teoria e Storia del Diritto Privato

pdf per la stampa - Teoria e Storia del Diritto Privato

pdf per la stampa - Teoria e Storia del Diritto Privato

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

G. ROMANO – Permuta ed evizione in un noto testo 42<br />

punto aderire al<strong>la</strong> prospettiva di una differenziazione<br />

dei rimedi processuali, a seconda che si agisse<br />

<strong>per</strong> l’adempimento <strong>del</strong><strong>la</strong> controprestazione<br />

(actio in factum civilis o actio civilis incerti) o <strong>per</strong> <strong>la</strong> subita<br />

evizione (actio in factum pretoria). Non è irragionevole<br />

ritenere che, in tal caso, l’attenzione <strong>del</strong><br />

giurista si sarebbe innanzi tutto rivolta all’azione<br />

di adempimento, salvo poi precisare che in caso<br />

di evizione si sarebbe <strong>per</strong>ò dovuto fare ricorso a<br />

un’actio in factum: nel presupposto, magari anche<br />

non esplicitamente dichiarato, di un mancato <strong>per</strong>fezionamento<br />

<strong>del</strong><strong>la</strong> fattispecie contrattuale. Andamento<br />

discorsivo che sostanzialmente si riscontra,<br />

re<strong>la</strong>tivamente <strong>per</strong>ò all’ipotesi di do ut manumittas,<br />

nel già richiamato Paul. 5 quaest.<br />

D.19.5.5.2.<br />

Ciò probabilmente contribuisce a chiarire <strong>la</strong><br />

ragione <strong>per</strong> cui da taluni autori si sia sostenuto<br />

che <strong>per</strong> i c<strong>la</strong>ssici <strong>la</strong> <strong>per</strong>muta rappresentasse un<br />

contratto distinto rispetto al do ut des, piuttosto<br />

consistente nello scambio immediato 57 , nell’am-<br />

57 In questo senso, già A. FABRI, Coniecturarum Iuris Civilis,<br />

Libri Sex‚ cit., 285: («Nescio an quisquam adhuc dixerit, quod<br />

mihi videtur in eo differre <strong>per</strong>mutationem à contractu Do ut des,<br />

quòd <strong>per</strong>mutatio non est priusquàm res quæ <strong>per</strong>mutantur vicissim<br />

dentur [...] At ex contractu <strong>per</strong>mutationis fieri non potest ut obligeris<br />

priusqum <strong>per</strong>mutatio facta sit [...] Sed quoniam qui primus tradidit<br />

rei suae dominium in accipientem transtulit, condictioni locum esse<br />

necesse est, ut quod datum fuit repetatur [...] Contractus igitur Do ut<br />

des, non <strong>per</strong>mutatio est, sed principium <strong>per</strong>mutationis [...]. Denique<br />

<strong>per</strong>mutatio non est cùm Do ut des, sed cùm do: quia tu dedisti»); un<br />

accenno in proposito può trovarsi in L. ZHANG, Contratti

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!