1 al-Farabi, De scientiis / Über die Wissenschaften, texto latino con ...

Huius autem scientiae duae sunt partes, quarum una speculatur tantum
circa lineas, superficies; alia circa corpora. Sed illa quae speculatur circa corpora,
dividitur secundum numerum specierum corporum, scilicet in cubos, pyramides,
sphaeras, columnas, serratilia, pinealia.
De his autem omnibus speculativa duobus modis considerat: uno, cum
unumquodque istorum per se considerat, scilicet lineam per se, superficiem per se,
cubum per se, et ita de aliis; alio, cum unumquodque istorum alii comparat,
secundum ea quae accidunt eis. Cum autem ea inter se comparat, vel considerat
aequalitatem vel inaequalitatem, vel aliquod aliud suorum accidentium, vel
considerat qualiter una ordinentur in alia, videlicet qualiter linea in superficie, et
superficies in corpore, vel superficies in superficie, et corpus in corpore.
Oportet autem sciri quod Geometria et Arithmetiea habent elementa, per
quae multa declarantur in eis. Sed elementa sunt finita; quod vero declaratur per
illa, sunt infinita. Unde liber Euclidis, in quo sunt elementa Geometriae et
Arithmeticae, dicitur Liber Elementorum. In quo consideratio fit duobus modis,
uno resolutionis, alio compositionis. Quibus duobus modis antiqui tractatores
huius scientiae usi sunt in suis libris. Sed Euclides in suo libro non incessit nisi
secumdum viam compositionis.
3. De Aspectibus
Scientia de aspectibus inquirit de eisdem, de quibus et geometria, scilicet de
figuris, magnitudinibus, sitibus, ordine, aequalitate et inaequalitate, et aliis, sed ita
ut sunt in lineis, superficiebus et corporibus, absolute.
Unde speculatio geometriae communior est, quam speculatio huius. Sed
quamvis id de quo tractatur in hac, contineatur in eodem de quo tractat illa, tamen
haec non est superflua sed necessaria; quia ea quae Euclides necessario probavit
esse quadrata, cum ad ea aspicitur ex alia longitudine, videntur rotunda vel plana;
ex hiis quae sunt aequidistantia, videntur esse concurrentia; et aequalia videntur
inaequalia, et e converso. Ex hiis quae sunt sita in una superficie, quaedam
apparent inferiora, quaedam altiora; et ex hiis quae sunt priora, quaedam apparent
posteriora et e converso. Quapropter necessaria fuit scientia, quae discerneret inter
illud quod apparet in visu aliter quam sit, et inter illud quod apparet ita ut est.
10