Drs. Erik Baars, presentatie 2 - Hogeschool Leiden
Drs. Erik Baars, presentatie 2 - Hogeschool Leiden
Drs. Erik Baars, presentatie 2 - Hogeschool Leiden
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
<strong>Erik</strong> <strong>Baars</strong>
Wat is de bijdrage van (het lectoraat)<br />
antroposofische gezondheidszorg<br />
aan de ontwikkeling van<br />
individugeoriënteerde zorg?<br />
<strong>Erik</strong> <strong>Baars</strong>
Aspecten van individugeoriënteerde<br />
gezondheidzorg<br />
• Patiënt centraal in het richting en vorm geven aan behandeling, zorg en<br />
begeleiding<br />
• Evenwaardige relatie arts/therapeut – patiënt<br />
• Beste zorg aanbieden<br />
• Systemisch benaderen van gezondheidsvraagstukken<br />
• Integratie van formele kennis, expertkennis en kennis van unieke en<br />
complexe aspecten van de individuele patiënt<br />
• Ondersteuning bij de ontwikkeling tot competente patiënt<br />
• Inrichten van helende omgevingen als bron voor het veranderen van de<br />
eigen gezondheids- en ziektetoestand<br />
• Monitoren van veiligheid, kwaliteit en (kosten)effectiviteit ook op het<br />
niveau van de individuele patiënt<br />
• Inzetten van veilige en effectieve complementaire vormen van<br />
gezondheidszorg als bron voor het veranderen van de eigen gezondheidsen<br />
ziektetoestand
Monitoren op<br />
het niveau van<br />
het individu<br />
Veilige en<br />
effectieve<br />
complementaire<br />
behandelingen<br />
Inrichten van<br />
helende<br />
omgeving<br />
Evenwaardige<br />
relatie<br />
patiënt -<br />
zorgverlener<br />
Patiënt<br />
centraal<br />
in vorm geven<br />
aan<br />
behandeling/<br />
zorg<br />
Ondersteunen<br />
in ontwikkeling<br />
tot competente<br />
patiënt<br />
Beste zorg<br />
Integratie van<br />
formele, expert<br />
en individu<br />
kennis<br />
Systemische<br />
benadering
Meer dan 8o jaar ervaring<br />
• Antroposofische gezondheidszorg: schat aan ervaringskennis<br />
• De geschiedenis leert: ambachtelijkheid gaat vaak vooraf aan<br />
wetenschappelijke kennis<br />
• Ontwikkelen van Practice Based Evidence en Evidence Based<br />
Practice:<br />
– Expliciteren van ervaringskennis<br />
– Systematiseren en methodiekontwikkeling<br />
– Zorgprogramma‟s<br />
– Evaluatie van kwaliteit, (kosten)effectiviteit en meerwaarde<br />
• Individugeoriënteerde aanpak:<br />
– Methodisch verantwoorden<br />
– Methodisch ondersteunen<br />
– Intact laten in zorg(programma‟s)<br />
• Samenwerking met (inter)nationale reguliere en antroposofische<br />
partners<br />
• Transfer van kennis
Monitoren op<br />
het niveau van<br />
het individu<br />
Veilige en<br />
effectieve<br />
complementaire<br />
behandelingen<br />
Inrichten van<br />
helende<br />
omgeving<br />
Evenwaardige<br />
relatie<br />
patiënt -<br />
zorgverlener<br />
Patiënt<br />
centraal<br />
in vorm geven<br />
aan<br />
behandeling/<br />
zorg<br />
Ondersteunen<br />
in ontwikkeling<br />
tot competente<br />
patiënt<br />
Beste zorg<br />
Integratie van<br />
formele, expert<br />
en individu<br />
kennis<br />
Systemische<br />
benadering
De relatie patiënt - zorgverlener<br />
• Verschillende verklaringsmodellen/ mensbeelden<br />
stimuleren een verschillende patient-zorgverlener<br />
relatie.<br />
• Antroposofische gezondheidszorg kan bijdragen in:<br />
– Het bewust maken hiervan<br />
– Haar eigen positie communiceren
De technische benadering van de patiënt<br />
Evidence Based Medicine: veel gezondheidswinst, minder<br />
persoonlijke aandacht<br />
Het streven naar een wetenschappelijk onderbouwde<br />
geneeskunde levert veel gezondheidswinst op. Maar de<br />
persoonlijke aandacht voor de patiënt neemt wel af. Zo<br />
langzamerhand verdwijnt de individuele patiënt onder een<br />
stortvloed van algemene behandelrichtlijnen.<br />
“De vele richtlijnen werken reductionisme (beperking) in de hand.<br />
De patiënt wordt teruggebracht tot een galblaas of een nier. De<br />
arts behandelt dan een orgaan. Maar wat de ziekte voor de<br />
patiënt betekent, wordt vergeten. Reuma is voor een violist iets<br />
heel anders dan voor een kantoormedewerker.”<br />
Uit: Trouw, 24-9-2009<br />
Jozien Bensing, directeur van het NIVEL en hoogleraar Klinische<br />
Psychologie en Gezondheidspsychologie aan de Universiteit Utrecht
De patiënt centraal en de relatie patiënt -<br />
zorgverlener<br />
• Grondwaarden voortkomend uit het antroposofisch<br />
mensbeeld:<br />
– Gelijkwaardigheid<br />
– Dienstbaarheid<br />
– Tegenwoordigheid van geest<br />
Uit: Blomaard, 2005
Monitoren op<br />
het niveau van<br />
het individu<br />
Veilige en<br />
effectieve<br />
complementaire<br />
behandelingen<br />
Inrichten van<br />
helende<br />
omgeving<br />
Evenwaardige<br />
relatie<br />
patiënt -<br />
zorgverlener<br />
Patiënt<br />
centraal<br />
in vorm geven<br />
aan<br />
behandeling/<br />
zorg<br />
Ondersteunen<br />
in ontwikkeling<br />
tot competente<br />
patiënt<br />
Beste zorg<br />
Integratie van<br />
formele, expert<br />
en individu<br />
kennis<br />
Systemische<br />
benadering
De systemische benadering van de patiënt en de<br />
integratie van formele, (antroposofische) expertkennis<br />
en de kennis van de individuele patiënt<br />
• Antroposofische gezondheidszorg:<br />
– Integratie van reguliere en antroposofische kennis<br />
– Ziekte- en gezondheidsfenomenen zien als<br />
uitdrukking van systemische disbalans<br />
– (Veelal) individugeoriënteerd<br />
• Bijdrage van de antroposofische gezondheidszorg:<br />
– Werkwijze expliciteren en systematiseren: onder meer<br />
het methodisch hanteren van patroonherkenning en -<br />
toepassing<br />
– De eventuele meerwaarde zichtbaar maken<br />
– Duidelijke „producten‟ ontwikkelen: bv.<br />
• zorgprogramma‟s waarbij de individugeoriënteerde<br />
aanpak intact blijft, of<br />
• aanvullende benadering van kwaliteit van zorg
Methodiek van patroonherkenning en -<br />
toepassing<br />
• Huidige methodieken sterk gefocust op protocollering en<br />
richtlijnontwikkeling<br />
• Ervaringskennis:<br />
– Impliciete patroonherkenning & patroontoepassing<br />
– In staat tot aanpassing aan complexe en unieke<br />
situaties<br />
• Toevoegen aan protocollen en richtlijnen: expliciet<br />
methodisch hanteren van patronen:<br />
– In professioneel oordeelsvormingsproces gericht op de<br />
individuele patiënt<br />
– In methoden van individugeoriënteerd effectonderzoek
De systemische benadering van de patiënt en de<br />
integratie van formele, expertkennis en de kennis van<br />
de individuele patiënt<br />
´Huisarts moet ook over praktische wijsheid beschikken<br />
Een huisarts die louter richtlijnen toepast, is geen goede huisarts.<br />
Voor kwalitatief goede zorg is meer nodig dan het in de praktijk<br />
brengen van evidence-based medicine. Hij moet ook praktische<br />
wijsheid in zijn oordeel betrekken. …<br />
De competentie die ik in dit profiel mis, is moeilijk in woorden te<br />
vatten. Het heeft te maken met een klinisch blik, intuïtie,<br />
fingerspitzengefühl, klinisch inzicht. Het is de competentie<br />
waarmee we alle beschikbare informatie over de klachten, de<br />
hulpvraag, de persoon, context en wensen van de patiënt, diens<br />
omgeving, onze eigen kennis, ervaring, normen en waarden en<br />
parate (evidence-based) kennis met behulp van ons gezonde<br />
verstand en academisch denkniveau kritisch beoordelen,<br />
combineren en op waarde schatten, om daarmee tot een<br />
weloverwogen advies te komen.‟<br />
Uit: Medisch contact, 2009 nr. 11, p. 453-455, Offringa-Hup.
Monitoren op<br />
het niveau van<br />
het individu<br />
Veilige en<br />
effectieve<br />
complementaire<br />
behandelingen<br />
Inrichten van<br />
helende<br />
omgeving<br />
Evenwaardige<br />
relatie<br />
patiënt -<br />
zorgverlener<br />
Patiënt<br />
centraal<br />
in vorm geven<br />
aan<br />
behandeling/<br />
zorg<br />
Ondersteunen<br />
in ontwikkeling<br />
tot competente<br />
patiënt<br />
Beste zorg<br />
Integratie van<br />
formele, expert<br />
en individu<br />
kennis<br />
Systemische<br />
benadering
Ondersteuning bij de ontwikkeling tot<br />
competente patiënt<br />
• Antroposofische therapieën zijn gericht op<br />
(versterking van) zelfregulatie op het niveau van:<br />
– het lichamelijk functioneren<br />
– het psychosociaal functioneren<br />
– betekenis geven aan het eigen leven<br />
• Voorbeelden:<br />
– Non-verbale therapieën: voorbeelden geven;<br />
laten beleven en ervaringen opdoen door de<br />
patiënt > leren het anders aan te pakken,<br />
zelfsturen<br />
– Gencydo bij hooikoorts: versterking van de<br />
balans in het immuunsysteem (nieuw<br />
werkingsprincipe)
Ondersteuning bij de ontwikkeling tot<br />
competente patiënt<br />
TSS Morning<br />
15<br />
10<br />
5<br />
SI1<br />
NS1<br />
0<br />
-2 -1.5 -1 -0.5 0 0.5 1 1.5 2 2.5<br />
ImmuneTSS<br />
NS0<br />
SI0
Ondersteuning bij de ontwikkeling tot<br />
competente patiënt<br />
“The immunological data are consistent<br />
with the notion that Gencydo treatment in<br />
both routes of administration will result in<br />
the induction of a more regulatory capacity<br />
in the immune system ….”<br />
Uit: <strong>Baars</strong> et al., 2009
Het bevorderen van de betekenisgeving
Monitoren op<br />
het niveau van<br />
het individu<br />
Veilige en<br />
effectieve<br />
complementaire<br />
behandelingen<br />
Inrichten van<br />
helende<br />
omgeving<br />
Evenwaardige<br />
relatie<br />
patiënt -<br />
zorgverlener<br />
Patiënt<br />
centraal<br />
in vorm geven<br />
aan<br />
behandeling/<br />
zorg<br />
Ondersteunen<br />
in ontwikkeling<br />
tot competente<br />
patiënt<br />
Beste zorg<br />
Integratie van<br />
formele, expert<br />
en individu<br />
kennis<br />
Systemische<br />
benadering
Het inrichten van helende omgevingen als bron voor het<br />
veranderen van de eigen gezondheids- en<br />
ziektetoestand
Het inrichten van een helende omgeving
Het inrichten van een helende omgeving
Het inrichten van een helende omgeving<br />
• Verbinding<br />
• Dragende omgeving<br />
• Diversiteit aan ervaringen<br />
• Prettige omgeving: kennis van de kwaliteiten van<br />
kleur, vorm en beweging inzetten<br />
• Voorbeelden uit cultuur en natuur<br />
• Op gezonde kanten aangesproken worden<br />
• Betekenisgeving
Monitoren op<br />
het niveau van<br />
het individu<br />
Veilige en<br />
effectieve<br />
complementaire<br />
behandelingen<br />
Inrichten van<br />
helende<br />
omgeving<br />
Evenwaardige<br />
relatie<br />
patiënt -<br />
zorgverlener<br />
Patiënt<br />
centraal<br />
in vorm geven<br />
aan<br />
behandeling/<br />
zorg<br />
Ondersteunen<br />
in ontwikkeling<br />
tot competente<br />
patiënt<br />
Beste zorg<br />
Integratie van<br />
formele, expert<br />
en individu<br />
kennis<br />
Systemische<br />
benadering
Het monitoren van veiligheid, kwaliteit en<br />
(kosten)effectiviteit ook op het niveau van de<br />
individuele patiënt<br />
• Bernard Lievegoed leerstoel:kwaliteit<br />
• Monitoren op het niveau van het individu:<br />
– Het methodologisch gebruik maken van<br />
patroonherkenning in effectonderzoek ><br />
workshop en lezing Gunver Kienle<br />
– Onderzoeksgroep lectoraat Antroposofische<br />
Gezondheidszorg en Kenniscentrum Zonnehuizen<br />
> 2010: 2 publicaties over de methodologie en de<br />
toepassing van casuïstische methoden in de<br />
klinische praktijk
Monitoren op<br />
het niveau van<br />
het individu<br />
Veilige en<br />
effectieve<br />
complementaire<br />
behandelingen<br />
Inrichten van<br />
helende<br />
omgeving<br />
Evenwaardige<br />
relatie<br />
patiënt -<br />
zorgverlener<br />
Patiënt<br />
centraal<br />
in vorm geven<br />
aan<br />
behandeling/<br />
zorg<br />
Ondersteunen<br />
in ontwikkeling<br />
tot competente<br />
patiënt<br />
Beste zorg<br />
Integratie van<br />
formele, expert<br />
en individu<br />
kennis<br />
Systemische<br />
benadering
Het inzetten van veilige en effectieve complementaire<br />
vormen van gezondheidszorg als bron voor het<br />
veranderen van de eigen gezondheids- en<br />
ziektetoestand<br />
• Systematische ontwikkeling van kwalitatief goede,<br />
veilige en (kosten)effectieve complementaire vormen<br />
van gezondheidszorg.<br />
• Van Practice-Based Evidence > Evidence Based<br />
Practice<br />
• Lectoraat :<br />
– Ondersteuning van zorginstellingen, beroepsgroepen<br />
en onderzoekers<br />
– (Inter)nationaal netwerk van partners<br />
(onderzoeksinstellingen, hogescholen, universiteiten)<br />
– Hoogstaand onderzoek (incl. promotieonderzoeken)<br />
– Professionele communicatie
Conclusie<br />
• De antroposofische gezondheidszorg<br />
heeft veel bij te dragen aan de<br />
ontwikkeling van de professionele<br />
oriëntatie op het individu binnen de<br />
gezondheidszorg.
Hartelijk dank voor uw aandacht!
Twee vragen centraal<br />
1. Welke professionele vaardigheden/ competenties<br />
moeten gezondheidszorgwerkers en welke<br />
innovaties moeten zorgaanbieders en<br />
zorgverzekeraars ontwikkelen om professioneel,<br />
(ook) individugeoriënteerd te kunnen behandelen<br />
en begeleiden?<br />
2. Wat is de bijdrage van de antroposofische<br />
gezondheidszorg aan de ontwikkeling van een<br />
professionele individugeoriënteerde<br />
gezondheidszorg?
Monitoren op<br />
het niveau van<br />
het individu<br />
Veilige en<br />
effectieve<br />
complementaire<br />
behandelingen<br />
Inrichten van<br />
helende<br />
omgeving<br />
Evenwaardige<br />
relatie<br />
patiënt -<br />
zorgverlener<br />
Patiënt<br />
centraal<br />
in vorm geven<br />
aan<br />
behandeling/<br />
zorg<br />
Ondersteunen<br />
in ontwikkeling<br />
tot competente<br />
patiënt<br />
Beste zorg<br />
Integratie van<br />
formele, expert<br />
en individu<br />
kennis<br />
Systemische<br />
benadering
Change language