Amsterdams schans en bolwerken - Theo Bakker's Domein

Amsterdams schans en bolwerken
Toen de dreiging van een belegering geheel geweken was veranderden
de aanvankelijk houten molens in grote stenen bouwwerken.
Geen molenaar die er bij nadacht dat de vroedschap
nog steeds elk moment de sloop kon gelasten. Op het moment
dat de stad andere plannen voor de vestingwerken ontwikkelde
en ontruiming gelastte zagen de eigenaars van de molens hun
investeringen als sneeuw voor de zon verdwijnen.
Zie ook: http://www.theobakker.net/pdf/precario-windgeld.pdf
Boven: Brand is de grootste bedreiging voor een molenaar. Niet alleen
blikseminslag was een gevaar, ook het warmlopen van de vang
(houten rem) was bij harde wind regelmatig de oorzaak van brand.
Rechts: In 1742 brandde de Roomolen af. Alleen de ‘hoge teerlingen’ van
de stelling stonden nog overeind.
Brand
Het grootste gevaar waaraan molens blootstaan is brand. Er
zijn in Amsterdam dan ook heel wat molens, ook molens op
de bolwerken, afgebrand. Klassieke gevaren zijn blikseminslag
en het “door de vang lopen”, de molen slaat door harde wind op
hol en is niet meer te remmen. Het toch proberen te remmen leverde
brandgevaar op door wrijving van de houten rem op houten
as of wiel. Dit was nooit zo maar overmacht; de molenaar
was roekeloos geweest. Bij harde wind mindert een zorgvuldig
molenaar op tijd zeil (zwichten) of zet de molen helemaal stil
en legt een der wieken aan de ketting.
In de tekst komt u regelmatig het verbranden van molens tegen.
De afbeelding links is het afbranden van een vuilwatermolen
bij bolwerk Blauwhoofd in 1783.
11