Amsterdams schans en bolwerken - Theo Bakker's Domein

Amsterdams schans en bolwerken
ben gehad met de direct achter de wal gelegen zaagmolen van
de Admiraliteit, teneinde die niet in de luwte van een molen op
het bolwerk terecht te laten komen.
Een onbekend aantal molens dat op de bolwerken verscheen was
een herbouw van een bestaande molen. Ter voorbereiding van
de aanleg der bolwerken werden in 1661 de te verwijderen molens
uit het uitbreidingsgebied geïnventariseerd, waarvan in het
Stads Archief Amsterdam twee werkkaarten overgebleven zijn
Boven: Nagenoeg alle molens eindigden als bovenkruiende stellingmolens.
De hoogte van de stelling varieerde per molen en was afhankelijk
van storende bebouwing (windvang) in de buurt.
Rechts: Gedurende de 18e eeuw kwamen beide typen molens naast elkaar
voor. Het duurde meer dan een eeuw voor de stellingmolen
algemeen ingevoerd was. Hier het Raampoortje met links de oude
Bloem en achter de bomen de nieuwe Victor op bolwerk Rijk.
(SAA toegangsnr.5039, inv.nr.2, f.75v-76 en inv.nr. 10035/267).
In de 17 e eeuw werden standerdmolens gebouwd (zie afbeelding
p.8), die met en met vervangen werden door het type bovenkruiende
stellingmolen, waarvan we er een hebben overgehouden:
de Gooyer. Er is nog een tweede molen bewaard
gebleven: de Bloem van bolwerk Rijkeroord. Die werd in 1878
wel afgebroken maar buiten Amsterdam, aan de Haarlemmerweg
weer opgebouwd. Toen die plek door de annexatie van
Sloten in 1921 weer binnen Amsterdams grondgebied kwam te
liggen was de Bloem weer “thuis”.
De stellingmolens hadden allemaal het kruiwerk buitenwaarts,
in tegenstelling tot de molens in Noord-Holland boven ‘t IJ, die
bijna zonder uitzondering een binnenkruiwerk hebben.
9