Erf en Wereld - Zuivelhistorie Nederland

zijn laatste reis naar Jutland had hij zijn kaasmakerij geheel volgens Deens
model ingericht. Bovendien was hij vertaler uit het Deens en bewerker van
de «Meierei-Notiz-Tabellen zur genauen täglichen Controlle der Erträge an
Milch, Butter und Käse, deren Verwertung sowie der Beobachtungen bei der
Butter- und K~se-Produktion» (Flensburg, 1875) en van het «Meierei-Hauptbuch»
(Flensburg). Dat alles werd gedaan met de bedoeling niet al te ver achter
te blijven «bij onze noordelijke naburen, die ons in het zuivelbedrijf zijn
voorbijgestreefd en van wie wij hebben geleerd, dat praktijk en wetenschap
hand in hand behoren te gaan». 39
Toen de volgende morgen de wandelleraar-instructeur zich in een lange witte
jas had gestoken en, met het gewicht van zijn dubbel gezag van Meierei-leider
en directeur van een zuivelvakschool, zich naar de melkkelder begaf om
de manier van boterbereiding van zijn gastvrouw, boerin Miedema, met de
kennersblik van de vakman te bekijken en te beoordelen, was de belangstelling
van de bewoners van «De Hege Beammen» tot het hoogtepunt gestegen.
Over hetgeen op die ochtend aldaar gebeurd is, hebben wij het voorrecht het
mondeling verslag in-grote-trekken te bezitten van een ooggetuige, de 84-jarige
heer S. K. Miedema. «Ik zie Gäbel nog, gekleed in witte jas, in onze melkkelder
bij het kneedbord staan», vertelde Miedema ons. De wandelleraar-instructeur
vond de boter, die de boerin onder zijn ogen bereidde, te vochtig:
de melk was er niet geheel uit verwijderd, meende hij. Gäbel merkte op, dat
het produkt droger moest zijn. Intussen constateerde hij tot zijn genoegen,
dat het pas bereide produkt een «prima smaak» had: een kwaliteitsaanduiding,
die, naar later bleek, geen der vier en veertig overige door Gäbel bezochte
boerenbedrijven van de wandelleraar had kunnen verwerven.
Vervolgens ging de Noord-Sleeswijker zelf aan het werk. Hij deed zijn best
aan het kneedbord, maar... «hij kneedde de boter te lang, met het gevolg, dat
het produkt «kliemsk» (kleverig en week als deeg) was». Miedema junior besloot
zijn mededeling met een olijke bijzonderheid. «Mijn vader kreeg voor
zijn boter steeds eerste keur. Maar voor het vat met de boter, die door Gäbel
was bereid, ontving hij... tweede keur!»
Over zijn bezoek aan de boerderij «De Hege Beammen» berichtte Gäbel in zijn
verslag, uitgebracht aan het hoofdbestuur van de Friese Mij. van Landbouw:
«Nr. 15, Herrn Miedema, Oudkerk: Alter nicht eben zweckmássiger Milchkeller.
Aufrahm-system in dënische Bakken, Holsteinisches Butterfasz, guter
Eishaus vorhanden, leider aber leer, da der sehr frostfreie Winter eine zu geringe
Anfuhr von Eis gestattete folge dessen der Vorrath bereits verbraucht
war». 40
[044] Het instructieve werk van de wandelleraar ontmoette algemene waardering,
in die mate zelfs, dat men Gábel verzocht het volgend jaar terug te
komen voor het maken van een tweede rondreis, aan welke uitnodiging hij
gaarne voldeed. Zijn optreden had de belangstelling voor deze bedrijfstak
39 Citaat uit een voordracht van G. Liedke, leraar en compagnon van D. Gäbel, gehouden in een vergadering
van de Sleeswijk-Holsteinse landbouwvereniging.
40 Zie over de arbeid van Gäbel de uitvoerige mededelingen in: Spahr v. d. Hoek, dl. II, blz. 234-246
▲ Heruitgave zuivelhistorienederland 44
© Laverman Drachten