Uit het dagboek van Joan Georg Dröghoorn te Ootmarsum 1790 ...

\ \
UIT HET DAGBOEK VAN JOAN GEORG
DRÖGHOORN TE OOTMARSUM,
1790-1793
DOOR
W. H. DINGELDEIN.
De Oudheidkamer Twente te Enschede is enkele jaren
geleden door schenking eigenares geworden van een ver-
zameling stukken uit het archief van wijlen Mr. W. J. Engels
van Beverforden te Ootmarsum. Hieronder bevinden zich een
aantal dagboeken uit den Patriottentijd, bijgehouden door
Mr. Wennemar Hendrik Dröghoorn, die in Juni 1813 als
vrederechter te Ootmarsum is overleden, en van zijn vader
Joan Georg Dröghoorn, benevens een verzameling brieven
aan den zoon gericht. Blijkens meer dan één vermelding in
brieven en dagboeken van Joan Georg Dröghoorn heeft deze
gedurende een lange reeks van jaren een diarium bijgehouden,
en .dit regelmatig aan zijn zoon gezonden, maar nagenoeg
alles daarvan is zoekgeraakt of vernietigd, behoudens een
reeks aanteekeningen over de jaren 1790-1793. Het leek mij
van voldoende belang, deze laatste openbaar te maken. Een
volledige afdruk ervan zou weinig zin hebben, omdat er te veel
kaf onder het koren schuilt, hetgeen den hedendaagsehen
lezer weinig kan interesseeren (b.v. wie er preekten, welke
rechtzaken er aanhangig waren, aankoop van levensbehoeften,
huiselijk opgenoegen, schandaaltjes, gaan en komen,
huwelijk en geboorte, ziekte en overlijden van gemeenteleden,
visites over en weer enz. enz.) Daarom worden die dagboek-
bladen alleen in uittreksel weergegeven. Men kan echter verzekerd
zijn, dat alles, wat na schifting van belang leek, wordt

96
gepubliceerd, waarbij hier en daar kleine pikanterieën niet
verwaarloosd zijn. Ter inleiding diene het volgende.
Joan Georg Dröghoorn werd als zoon van Wennemar Hendrik
Dröghoorn (Dröghorn) en Anna Elisabeth Kaupe op
31 Mei 1719 geboren (wäär, is niet met zekerheid te constateeren)
en stamde uit een Familie in het Duitsche graafschap
Mark, welke een respectabele rij van predikanten had voortgebracht,
van wie de meesten in het Ruhrgebied werkzaam
waren. 1) De vader Wennemar Hendrik was 10Sept. 1682
te Wengern, een plaatsje tusschen Witten en Volmarstein,
geboren. Hij huwde 10 December 1705 Anna Elisabeth Kaupe,
"des erb. Hern Vincent Kaupe gewesen Burgermeisters und
Rathsherrn in Dortmund Tochter", werd predikant te Linden
in 1708, te Hünxe in Kleefsland in 1716. Deze laatste benoe-
ming had hij te danken aan Johann Sigismund vrijheer van
Heiden, generaal in Pruisischen dienst en gouverneur der stad
en citadel Wezel, gehuwd met Maria Louise rijksgravin van
Diepenbruch zur Empel. Hij erfde de havezate Ootmarsum
van zijn neef Johann Diederich van Heiden, die in Februari
1716 als luitenant-qeneraal kinderloos overleden was. 2) Dat
genoemde Van Heiden een predikant te Hünxe kon aanstellen,
moet uit kracht van collatierecht zijn geschied, dat op hem
was overgegaan door zijn vrouw, die in deze streek gegoed
was. 3) De gemeente H ünxe was die benoeming echter niet
welgevallig, en daarom bood Johann Sigismund of diens zoon
Friedrich Johan Sigismund hem het ambt van rentmeester te
1) Zie "Dröghornsches Geschlechts-Register, entworffen von David
Davidis, Pastorn in Wengern und der Prediger Classe im Amt Wetter
Inspector", eigenhandig geschreven en bekrachtigd te Wengern 28 Apr, r
1772, en "Dröghornsches Geschlechts Register", samengesteld door J. W. {
Dunqellen, Ev.-Luth. pred. te Blankenstein. gedagteekend 1 Nov. 1772;
beide in de Oudheidk. Twente.
2) Ter Kuile, Havezathen. 174 en ..Lijst der commendeurs of cumpters
des Huijzes Ootmarssen' in Oudhk. Tw.
3) Mededeeling van Prof. Dr. K. Döhmann te Burgsteinfurt.

97
Beerenbroek aan, 4) terwijl hij in 1729 naar Ootmarsum werd
overgeplaatst. Hier werd hij, nadat A. D. G. Zahn het a~bt
korten tijd had waargenomen, opvolger van Dr. Antoni Jan
.Perizonius, die tot 24 April 1728 in functie was. Dröqhoorn
stelde zijn eerste protocol op 22 Mei 1730 te boek. 5) Hij
overleed kort na 5 Juni 1747 te Ootmarsum tengevolge van
mishandelingen, waarover ook het dagboek spreekt. Zijn
vrouw, burgemeesterdochter uit Dortmund, overleefde hem
twintig jaar en stierf 15 September 1767 te Ootmarsum ten
huize van haar zoon Joan Georg. 6)
Deze werd geboren als derde van vijf kinderen, van wie er
twee of drie jong stierven, terwijl de in leven blijvende dochter
Anna Elizabeth, geboren in 1714, gestorven te Utrecht
22 Juni 1799, 7) op 9 December 1748 huwde met Mr. Antonie
van den Doorslag, advocaat aan het Hof van Lltrecht.F]
Joan Georg Dröqhoom nam in de jaren omstreeks 1738 het
Comptoir van Twente over de generale middelen waar op een
jaarwedde van 100 dukaten, vrije kost en kamer, enz., maar
resigneerde van dezen voordeeligen post uit liefde voor zijn
ouders. 9) In 1741 namelijk volgde hij zijn vader, die op jaren
begon te komen, in het rentmeesterschap op en protocolleerde
in die hoedanigheid den 10 Juni 1741 voor het eerst, terwijl
zijn laatste protocol 26 Sept. 1773 is gedateerd. 10) Hij bekleedde
dit ambt, waaraan een omvattende administratie was
verbonden, op een tractement van 100 dukaten tot groot ge~
4) Genealogie der Familie Dröghorns van Op-Wenqern etc. in
Oudhk. Tw.
5) Protocolboek van Erfwinninqen, Opvaarten. Versterven en Vrijkoopingen
des Huijzes Ootmarssen ab anno 1684, in Oudhk. Tw.
0) Staat en inventaris der goederen van wijlen W. H. Dröghoorn en
A. E. Kaupe, etc., in Oudhk. Tw.
7) Dagb. Wennemar Hendrik Dröghoorn op dien datum.
S) Id., 9 Dec. 1773.
9) Brief van Joan Georg Dr. aan Wennemar Hendrik Dr., 16 Aug.
1788.
10) Protocol van Erfwinningen, enz.
7

98
noegen van zijn principaal Friedrich Johan Sigismund vrijheer
(sinds 1767 graaf) van Heiden, maar toen deze in 1769 overleden
was, en diens zoon Sigismund Vincent Lodewijk Gustaaf
graaf van Heiden Hompesch het bewind over den huize Ootmarsum
voerde, bleek het alras. dat deze den rentmeester
minder gunstig gezind was dan zijn vader. Aan den grooten
invloed der Van Heidens was het te danken, dat aan Joan
Georg Dräghoorn in 1748 het reutmeesterschap van de domeinen
in het graafschap Bentheim. dat zijn de goederen van
den Hof Ootmarsum, welke door de Staten van Overijssel op
7 November 1747 aan stadhouder Willem Karel Hendrik Friso
. waren geschonken, 11) werd opgedragen. Bovendien werd hij
tot burgemeester van Ootmarsum gekozen. 33 jaar lang, van
Petri 1754 tot 1787, bekleedde hij deze functie, maar hoewel
hij op 6 November 1787 nog ter continuatie werd voorqedragen
aan Gedeputeerde Staten, werd zijn keuze niet
geapprobeerd. 12) 15 Februari 1750 won hij het volle burgerschap
van Ootmarsum. 13)
Het heerschzuchtig en grillig karakter van S. V. L. G. van
Heiden Hompesch was oorzaak, dat hij op 7 Juni 1775
plotseling zijn ontslag kreeg als rentmeester van het Huis
Ootmarsum, een krenking, waaronder hij zijn leven lang diep
gebukt ging. En alsof dit niet genoeg was, bewerkte de drost,
dat hij ook van, zijn rentmeesterschap der stadhouderlijke
domeinen in de Nedergraafschap Bentheim ontheven ~erd
omstreeks 1?80. 14) Te voren een welgesteld man, die drie
11) H. Specht, in Grafschafter Heimatkalender, Bentheim 1928,
bI. 45-46.
12) G.A.O. No. BOa. De stukken uit het Gemeente- en het Kerkeraadsarchief
van Ootmarsum, waarnaar in de aanteekeningen wordt verwezen,
zijn aangeduid met de nummers van den nog niet verschenen
inventarls van Dr. W. J. Formsma als G.A.O. No. ",. en K.A.O. No ... '..
13) G.A.O. No.4.
14) Brieven van J. G. Dr. aan W. H. Dr. en briet van den Domeinraad
C. de Verdun aan W. H. Dröghoorn, Den Haag 25 Jan. 1782.

99
boerenerven had kunnen koopen, 15) zou hij nu met zijn gezin
tot den bedelstaf zijn vervallen, iridien hem niet een klein
'pensioen was verleend en vermogende lieden, vrienden van.
zijn zoon Wennemar Hendrik, hem niet met enkele honderden
guldens 's jaars hadden ondersteund.
Hoewel hij ondanks alles trouw bleef aan het Huis van
Oranje, werden er bij hem op 7 Augustus 1788 de' glazen
ingeslagen, om hem te treffen als vader van een zoon, die zijn
patriottische gevo.elens niet had verborgen.
Joan Georg Dröghoorn trouwde 2 October 1750 16 ) met·
Anna Christina ten Cate, geboren te Eibergen 15 Februari
1726 als dochter van Willem ten Cate 17) en Arnalda Geertruij
(d) Meijling, die in 't geheel 13 kinderen hadden, allen
te Eibergen geboren, maar van wie er slechts 4 den volwassen
leeftijd bereikten. 18) De oudste zoon Cornelis ten Cate, geb.
30 Nov. 1706, overl. te Eibergen 30 Sept. 1786, werd J. U. Dr.
en huwde 3 Oct. 1737 te Eibergen met Catharina van
Eybergen. De volgende zoon, Jan Adolph ten Cate, geb.
21 Dec. 1709, overl. te Eibergen 9 Juli 1790, werd koopman
en huwde met Gerharda Catharina Coopmans. Zij hadden
minstens één zoon en één dochter, van wie Arnalda Geertruijd,
geb. te Eibergen 29 Oct. 1732, overl. te Enschede 12 Juli 1800,
den 6 Maart 1762 te Renkum trouwde met Albertus Weddelink,
predikant te Enschede. 19) Voorts trad de dochter van
Willem ten Cate en Arnalda Geertruijd Meijling, Antonetta,
geb. 20 Febr. 1718, op·.J9 April 1748 in den echt met Dr.
11 5 ) Zie beneden op 15 Juni 1790.
1G) Dagboek W. H. Dr. op 2 Oct. 1772.
17) Ook wel Wilhelmus Caat of Willem Cate, burgemeester (Kerkeboeken
Eibergen).
18) Voor de genealogie Ten Cate zie de aanteekeningen van Willem
ten Cate, Cornelis teil Cate en Joan Georg Oröghoom in Oudhk. Tw.
19) Zie ook Bladen uit een familiebijbel Weddelink 1728-1810, later
in bezit van de farn. Cramer te Ootm., nu in Oudhk. Tw. en "Bruiloftslied"
door J. G. Oröghoorn, 6 Maart 1762, aldaar.
r

&,
. ~
100
Hermarmus van Beverforden, hofmeier en hefrichter van den
hof Ootmarsum, 20) uit welk huwelijk drie kinderen werden
geboren, van wie de twee eerste zeer jong stierven, terwijl het
derde, Antony Willem Hendrik Hugo van Beverforden, den.
18 Mei 1756 te Ootmarsum geboren werd. Drie dagen later
evenwel overleed de moeder in het kraambed. De zoonnoemde
zich later Vosding van Beverfotden en overleed te Ootmarsum
11 Maart 1833. 21 )
Door deze huwelijken kwam Joan Georg Dröghoorn in
relatie met de voorname families Ten Cate, Meijling, Beverford
en en hun aanverwanten. Dr. Cornelis ten Cate en Jan
Adolph ten Cate werden zijn zwagers, Dr. Hermannus van
Beverlorden zijn behuwd-broeder, Ds. Albertus Weddelink
zijn oomzegger. Eveneens bestond er verwantschap tusschen
hem en Dr. Johannes Jacobus Slaterus, die 17 Juli 1735 te
Goor werd gedoopt als zoon van Ds. Johannes Jacobus
Slaterus, predikant aldaar van 1726-1745, en Anna Christina
Meiling, 22) in 1775 secretaris van Ootmarsum werd en aldaar
in 1785 overleed. 23) Deze relatie kan alleen via de Meijlings
tot stand zijn gekomen, doch de genealogie dezer uitgebreide
familie is op sommige punten nog duister. Men mag echter
aannemen, dat de moeder van den Ootmarsumschen secretaris
een zuster was van Arnolda Geertruij Meijling, de vrouw van
Willem ten Cate te Eibergen. In dit geval was Dröghoorns
vrouw naar haar tante Anna Christina Slaterus-Meiling ge~
noemd en waren Dr. Johannes Jacobus Slaterus en. Dröqhoorns
vrouw neef en nicht, zoodat ook Dröghoorn terecht
van den secretaris als zijn "neef" kon spreken.·
De kinderen van J. G. Dröghoorn en A. C. ten Cate waren:
20) ..Bruiloftslied" en ..Vreugdegalmen" door Hendrik Jan Bos, 19
Apr. 1748. in Oudhk. Tw.
~1) Geslachts-Register der familie Van Bevervoorde, door Mr. W. J.
Engels v. B., in Oudhk. Tw.
22) Doopboek van Goor.
~3) G.A.O. No.6. 9. 10; zie ook dit Dagb. op 7 Juni 1790.

101
1. Wennemer Hendrik, 24) geboren te Ootmarsum 4 Mei 1754,
leerling van het gymnasium te Oldenzaal tot zomer 1773,
student in de rechten te Utrecht 1773-1777, gepromoveerd
tot doctor 22 Sept. 1777 op proefschrift over het Overijsselsche
Landrecht (Ad partes II. tit. 6. Statutorum Transisala-
niorum). Hij vestigde zieh te Ootmarsum als advocaat, doch
had door tegenkanting van den drost Van Heiden een geringe
practijk, waarom hij in het voorjaar van 1785 het hem aan-
gebodenambt van gouverneur bij den zoon van Mr. Joachim
Frederik de Beaufort, drost van Ijsselstein, raad der domeinen
van stadhouder Willem V, wonend te 's-Gravenhaqe, aannam.
In September 1787 was hij tijdelijk in Ootmarsum terug, in
Maart 1788 werd hij te Amsterdam gouverneur bij den koop-
.man Stadnitski en woonde er met zijn zuster Anna Elisabeth
sarnen, met wie hij zieh in April 1792 te Utrecht vestigde, om
de lelding der studie van zijn vroegeren pupil De Beaufort en
andere jongelieden op zieh te nemen. Na de omwenteling van
1795 werd hij als patriot tot' vcrscheidene ambten geroepen:
raad van justitie der stad Utrecht, ordinaris raad van den have
van het gewest Utrecht, lid van het voorloopiq bestuur en van
het provinciaal bewind van Utrecht. Inmiddels bleef hij de
functie van mentor bij de studie van enkele jongelieden waarnemen.
In Januari 1798 gekozen tot voorzitter van het voorloopig
administratief bewind, werd hij in Februari aangewezen
tot secretaris van den minister van justitie te 's-Gravenhaqe,
Tadama. Vervolgens werd hij door het Staatsbewind der
Bataafsche Republiek op 3 Oct. 1803 benoemd tot lid der
Hooge Militaire Vierschaar, terwijl hij bij keizerlijk besluit
van 14 Februari 1811 benoemd werd tot vrederechter van het
kanton Ootmarsum. Zoo kwam hij na lange afwezigheid in
zijn vaderstad terug en vervulde er zijn ambt met groote toewijding
tot zijn dood in de maand Juni 1813. Inmiddels was
.24) AUe bijzondeheden over hem zijn ontleend aan de stukken uit den
boedel Engels van Bevervoorde, in Oudhk. Tw.

102
hij - waarschijnlijk in 1800 - gehuwd met Antonia de
Haardt, die hem vier kinderen schonk.
2. Anna Elizabeth, geboren te Ootmarsum 2 Mei 1756, 25)
gehuwd te Utrecht 1 April 1797 met den burger Van
Wessel. 26)
3. Willem, geboren 25 Sept. 1757, jong overleden. 27)
4. Johan Vincent, geboren 8 Juli 1759, jong overleden. 28)
5. Frederik Jan, geboren 10 Juni 1761, ongehuwd overleden
te Ootmarsum 24 Febr. 1811. 29)
6. Willem, geboren 15 Juli 1764, waarschijnlijk op zee verongelukt
in 1789. 30)
7. Arnolda Geertruida, geboren 9 Oct. 1766, ongehuwd
overleden te Ootmarsum in 1805. 31)
In den tijd, waarover het dagboek loopt, bestond het gezin
Dröghoorn dus uit de beide ouders, den zoon Frederik Jan en
de dochter Arnolda Geertruida (Truijken).
De oud-rentmeester overleed in den winter van 1794 op '95,
na 30 October 1784 en vóór 5 Februari 1795. 32 ) De sterfdatum
van zijn vrouw is mij niet bekend; in ieder gevaloverleefde zij
hem. De herinnering aan Drög hoorn is te Ootmarsum en in
de omliggende boerschappen nog niet uitgewischt. Men zeqt :
o.a., dat hij zeer streng tegenover de pachters van't huis
Ootmarsum optrad, geen vriend van de Katholieken was en
in de Kooy (de Eendenkooi) in 't Ageler Broek is begraven,
doch ieder jaar een hanentred dichter op de stad aankomt.'
Grasmaaiers in de weiden bij de Kooy hebben hem daar gezien
in de gedaante van een klein rood kereltje, dat hen wilde meelokken.
25, 20) Aanteekenlnqen Engels van Bevervoorde, Dagboek W. H. Dröq-
hoorn en brieven, Oudhk. Tw.
27, 28, 29, 30, 31) Aanteekeningen Engels van Bevervoorde. Dagboek
W. H. Drëghoorn en brieven, Oudhk. Tw.
32) Brieven van Statius van Rhee te Amsterdam aan W. H. Dröghoorn,
van die datums.

103
UITTREKSELS UIT HET DAGBOEK
1790.
Juni 5. Zaterdag. Hr Drost bekomt heden middag een beroerte.
Dr. Bening komt, dag Sijn Hg. overleed te middernagt.
- Heden wierd of was' het 43 jaaren, toen wij van 2
Almelose schippers in eygen huis wierden overvallen.
Sigismund Vincent Gustaaf Ledewijk graaf van Heiden
Hompesch, heer van Ootmarsum, Walburg, Ohe en Laak,
dynast van Stevensweert, geboren te Ootmarsum 22 Februari
1731, gedoopt 4 Maart 1731, als zoon van Friedrich
Johan Sigismund vrijheer van Heiden en Eleonora
Henriette Mauritia gravin van Hompesch. Hij huwde
Augustus 1752 (ondertr. Ootm, 22 Juli) met Anna
Sophia Dorothea, vrijvrouw van Riedesel en Eisenbach,
geb. 26 Oct. 1727, gestorven te Brunswijk 20 Nov. 1803
als dochter van Johann Ludwig van Riedesel vrijheer van
Eisenbach en Catharina Eleonora van Riedesel vrijvrouw
van Eisenbach. (De Ned. Leeuw 1939, no. 12, kol. 575
en meded. van A. van Marle, Baarn). Hij werd 31 Maart
1769 benoemd tot drost van Twente, 1 Juni 1786 tot
drost van Salland als opvolger van Arend Sloet tot
Tweenijenhuizen. (Zie Ov. Almanak 1850, 268, 254).
Dr. Bening was arts te Neuenhaus. - Voor den overval
zie beneden op 5 Juni 1791.
Juni 6. Zondag. 't Overlijden van de Drost van Zalland
word aan mij door Mevr. de Drostin genotificeerd.
Juni 7. Maandag. Heden avond werd het 15 jaaren, toen ik
wegens 't bewuste secretariaat van mijn bediening als rentm.
des huijzes Ootm. wierd ontslagen op een brusque wijze in
prestie van wijl. proc. Van Ing (els). D' overledene Land Dr.
word met 3 poosen yeder een uur lang heden verluid, te weten
van 8 tot 9, van 12 tot 1 en van 3 tot 4 uuren. Graaf Wilm
word afgehaalt.
Het is niet helder, wat er met dit secretariaat wordt
,'" ;.,'..
. '",
, ",
i : .... '

104
bedoeld. Aannemelijk is het, dat Dröghoorn na den dood
van secretaris Perizonius in 1775 moeite heeft gedaan
voor de vacante secretarisplaats der stad Ootmarsum en
dat zulks den drost niet aangenaam is geweest. Benoemd
werd Dr. Johannes Jacobus Slaterus (G.A.O. No.6 en
9). komend uit Goor (K.A.o. No.4; op St. Michièl1761
met attestatie gekomen). Hij won 28 Febr. 1767 het volle
burgerrecht (G.A.O. No.4) en stierf 13/14 Juni 1785,
ongehuwd (Brief van J. G. Dr. aan W. H. Dr. 15 Juni
1785), zijn zaken in groote verwarring achterlatend.
Everhardus Bernardus van Ingels, 'procureur-fiscaal
van den drost van Twente, oud-burgemeester en oudontvanger
van de stad Ootmarsum, overleden 4 Oct. 1785
te Ootm., 53 jaar oud (Brief van J. G. Dr. aan W. H~ Dr..
4 Oct. 1785).
Anne Willem Carel graaf van H. H., geb. op den huize
Walburg bij Stevensweert 15 Sept. 1756, gest. te Bent-
. heim 5 Juni 1807, huwde te Zwolle 28Febr. 1788 met
Isabella Carolina Sophia Wilhelmina van Weitolzhausen
genaamd Schrautenbach, geb. te Venlo 4 Dec. 1850, dr.
v. Louis Balthasar en van Juliana Floreritina Reiniera
gravin van Rechteren (Trouwb. Ootm., De Ned. Leeuw
t.a.p. en meded, A. van Marle).
Juni 8. Dinsdag. Graaf Wilm arriveert. De drost van Zal~·
land word weer met 3 pausen verluid als vorigen daags.
Juni 9. Woensdag. Wijlen d'Hr. Droste word weer als te
voren met 3 poosen yeder van een uur verluid en daarna des
nagts te 12 uuren in stilte hier in de kerk bijgezet, wordende
12 of 14 flambouwen door de naaste boeren gedragen, een
singuliere vertoninge, daar was een grote menigte volk op de
been. Neev Beverforden van Nieuwenhuis komende heeft de
staatsie aangezien, dog geen burger of ingeseten dezer stad
heeft er deel aan gehad of den .... '. genoten.
Bij blad beschadigd. De boeren waren de meiers
van't· huis Ootmarsum uit Groot- en Klein Agelo. Zie

105
ook op 5 Juni 1791. - Mr. Antony Vosding van Beverforden,
patriot, majoor van het gewapende burqervrijcorps
te Ootmarsum, was in November 1787, toen de
Pruisische huzaren onder Van Golz de stad binnentrokken,
naar Nordhorn uitgeweken. In de jaren, waarover
het dagboek loopt, kwam hij herhaalde malen te Ootmarsum
op bezoek bij familie en vrienden. Hij was een
boezemvriend van zijn neef W. H. Dröqhoorn. Zie ook
Snuif, Het gewapende burgervrijcorps te Ootm., in Verz.
Bijdr., 341.
Juni 11. Vrijdag. Sr Amelung vaart op sijnen kruijwagen
door twee jongens getrokken door de stad.
Over dezen Amelung zie beneden op 12 Juni 1791.
Juni 13. Zondag. Do yan Loo voormid. een lijk-praedieatle
op den overleden Drost gr. H. Hompesch.
Jacobus van Loo, proponent te Naarden, beroepen te
Ootm. 1777, overl. aldaar 1797 (Zie A. Moonen, Naemketen
der Predikanten, uitg. 1807, bl. 29). Hij teekent in
zijn Dagboek, uitgegeven Amsterdam 1814, niets op over
den dood van zijn beschermer den drost, maar slaat van
30 Jan. tot 28 Aug. 1790 over. De tweede predikant van
Ootmarsum was destijds Gerhardus Bernardus Stulen,
een Ootm. predikantszoon, beroepen aldaar in 1786, bedankt
1797 (Moonen).
Juni 15. Dinsdag. Schuurman, Ribbert en Tijman te Mander
brengen yeder een voeder turf van de Strijp, daar ik een mijte
voor 9 guld. gekogt hadde. - Do van Loo vertrekt heden
morgen met zijn zoon naar Holland.
J. G. Dröghoorn kocht in Februari 1762 in maatschappij
met Dr. Nltert en proc. van Oonk het erve Ribbert
voor f 3300.- van de provincie Overijssel. Vóór de
overdracht echter desisteerden de beide laatstgenoemden
van die maatschappij tegen een uitkeering ad t 100.aan
ieder, zoodat Dröghoorn alleen eigenaar werd. (Reg.

106
50e penn. 1728-1787 Landger. Ootm. op 16 Maart 1762;
R. A. in Ov., Rechterlijke archieven No. 1138x).
Hij kocht 25 Aug. 1763 van de Heeren van de Ridder-:
schap van Ov. het erve en goed Schurink voor f 5218-10
(id. op 14 Febr.· 1764), terwijl hij het erve Tyinck of
Timan den 1 Sept. 1765 van F. J. S. baron van Heiden,
heer van Ootmarsum, voor f 3000.- kocht (id. op 30
Jan. 1766). Over deze drie erven zie ook beneden op 14
Sept. 1793. De Strijp is de boerschap de Striepe in het
Bentheimsche, grenzend aan Langeveen en Bruinehaar.
Juni 19. Zaterdag. Neef Bevervoorde wil op 't legaat van
1000 g. niet [voorschieten]. maar eyst verzetting van mijn
huis en hof, waartoe nood gedrongen moet overgaan, en heden
avond nog gepasseerd voor V. Rhee en H. K. Cramer.
Dit legaat was te wachten van een ouden neef Dirk
Roesche te Haarlem. Van Beverforden had reeds eenige
malen voorschotten hierop gegeven; vgl. b.v. Dagb.
17 Juni.
Juli 3. Zaterdag. Do van Loo legt te Almelo bij Do Stulen
nog ziek, kunnende zijn reis na Holland niet vervorderen.
Juli 5. Maandag. Do van Loo komt heden van Almelo terug.
Juli 6. Dinsdag. Neev Beverforden stuurt mij het tweede
deel zijner deductie en vertoog.
Dit verweerschrift staat in verband met de procedure
wegens Injurie, door den advocaat-fiscaal der Hoogheid
van Overijse! sinds 1787 gevoerd tegen Van Beverforden.
Juli 12. Maandag. Heden avond arriveert onze dogter Anna
Elisabeth van Amsterdam p. postwage in goeden welstand.
Juli 15. Donderdag. Mevrouw Hofmeyers verwelkomt onze
dogter als ook vrouw Aeyelts.
Juli 24. Zaterdag. Wij alle worden heden door mijn schoonbroeder
Mr. H. van Beverforden morgen ter middagmaal
verzogt.
Juli 25. Zondag. St. Jacob. Ds. van Loo predikt voormiddag.
De Heer Drost van Drente graaf van Heiden waren met graaf

107
Willem van Heiden Hampes ter kerke. Ds. van Loo had volgens
rapport van mijn dogter zeer hartelik gebeden voor Zijne
Hoogheid.
Drost van Drente was Sigismund Piéter Alexander
graaf van Heiden tot· Entinge en Reinestein, zoon van
Alexander Karel en volle neef van den overl. drost van
Salland S. V. L. G. van H.-H. Hij was geboren te Breda
25 Nov. 1740, landdrost van Coevorden en 't landschap
Drente tot 1795, kamerheer van de prinses van Oranje-
Nassau, grootkamerheer van prins Willern V, drost van
Drente 1802-1806; stierf Huize Laarwoud 9 Maart
1806. Zie Ned. Adelsboek, 1925, bI. 241.
Juli 26. Maandag. Den Hr Drost van Drente vertrekt heden
morgen te 5ùur door de stad naar Laarwoude. Juffrouw van
Loo maakt haar compliment nog in het passeren van de koets,
waarover den Drost zeer lagte.
Clara Alida de Mol, echtgenoote van Ds. J. van Loo
(Doopb. Ootm.).
Juli 27. Dinsdag. De Heer Baron van Ried-Esel (thans op
den huijze Ootmarsum zijnde met zijn gemalin's Drosten
dogter ) wandelt alleen door de stad. ..... De Rigter gaat
dagelijks na 't huis Ootm. om den staat der schulden te helpen
opmaken, waarna de erfdeeling zal worden gecalculeert.
Frederica Eleonora Louisa Charlotte, dochter van
S. V. L. G. graaf van Heiden Hornpesch, geb. 31 Juli
1755, ondertr. Ootm. 15 Aug. 1773, huwde 8 Sept. 1773
Johann Conrad rijksvrijheer von Riedesel zu Eisenbach,
geb. Gotha 20 Nov. 1742, erfmaarschalk in Hessen, luit.>
gen. in Brunswijkschen dienst, geheimraad van den vorst
van Hessen-Kassel, gest. Lauterbach 21 Dec. 1812 (Ned.
Adelsboek 1910, bI. 339 en Trouwboek Ootm., dat het
juiste trouwjaar 1773 geeft, terwijl Ned. Adelsboek 1774
heeft). Dagboek W. H. Dröghoorn, 1773 Sept. 8: "Hadie
Dominus nobilis Riedesel & primogenita £ilia satrapis
multa pampa matrimonio juncti sunt, nam juventus Oot-

108
marssiensis ducebat eos armata domum vel ad aulam ubi
. bombardas explodebant; ego locum optionis tenui."
Richter van het landgericht Ootm. was Dr. Petrus Hubert,
22 Mei 1758 beëedigd (Lijst van drosten en richters,
R.A. Zwolle). gekomen van Zwolle (attestatie St. Michiel
1758, K.A.O. No.3) en tot in Juni 1795 in functie.
gebleven (Recht. Arch. in R.A. Zwolle).
Aug. 9. Maandag ..... 's avonds weer God beterd rixd(ag)
aan tafel.
Rixdag = rijksdag = hevige ruzie. Denk aan den
Poolsehen Rijksdag van die dagen met zijn ruzies en
tumulten!
Aug. 10. Dinsdag. Nademiddag komt neev W. ten Cate
van Eijberqen in diepe rouw gekleed onverwagt ten onzen
huijze, zijnde zeer onstuijmig, vertrekt heden om half zes uuren
. weer na Tubbergen.
Willem Jacobus ten Cate, oomzegger van Dröghoorn,
geb. te Eibergen 14 Mei 1748 als zoon van Cornelis ten
Cate en Catharina van Eybergen, huwde met Catharina
Aleida Margaretha Dull, stond reeds 1 Jan. 1786 als
predikant te Grosthuizen en Avenhorn in Ni-Holland.
In 1791 van daar naar Hengelo (O.) beroepen, in 1796
van daar vertr. naar Ootrn., in 1802 ontslag genomen.
V g1. Aanteekeningen van Corn. ten Cate in Oudhk. Tw.;
Brieven W. H. Dröghoorn; Moonen, Naemketen, 22, 29
en Dagb. 2 Juni 1791.
Aug. Il. Woensdag. Sr Amelung vaart met zijn reijskoetse
met vier schimmels bespannen na zijn buijtengoed op de Haar,
de chirurg: Kersbergen begleid hem.
Bartholomeus van Kersbergen was chirurgijn te Ootm.
Aug. 14. Zaterdag. Betje laat zich bij Mr Aeijelts siletteren
(= silhouetteeren ).
Aug. 15. Zondag. Heden namiddag vertrekt onze dogter
Betje.

109
Zij zalover Almelo en Deventer naar Harderwijk
reizen en verder per beurtschip naar Amsterdam.
Aug. 21. Zaterdag. Op verzoek van Do van Loo wil Do
Dinkqreve, die hier present was, niet prediken, zeggende, dat
hier niet kon studeren.
Fahritius Dinckqreve, pred. te Noordwolde, was Mei
1782 te Ootm. getrouwd met Anna Maria, dr. v. Abraham
van Laer en Aleida Krull (zie beneden) .
Aug. 24. Dinsdag. Bartholomeus Rust-Dag. Heden was
Ootmarser stoppelmarkt, maar weijnig te doen.
Aug. 29. Zondag. Neev ten Cate praed. predigt heden
voormid: te Denekamp, alwaar groot genoegen heeft gegeven,
zo dat menhoopt, dat Zijn Weleerw. aldaar tot praedicant
zal worden beroepen om dat Zijn Eerw: in Noordholland een
combiriatie heeft, dat zeer lastig is.
Sept. 1. Woensdag. De ziekte van Sr Amelung verergert,
Do van Loo word bij hem verzorgt en de prof. Vinke van
Lingen en Or Benink van Nieuwenhuijs selve ontboden.
Sept. 11. Zaterdag. Pr Aeyelts informeert mij 's avonds van
zijn wedervaren te Tubbergen, alwaar hij bij den Heer van
Eschede had gespijst praesente desselfs Heer Broeder den Abt
van het zo rijke CIaoster te Vaarle.
Gerrit Aeyelts was de zoon van den schoolrnr. Carel
Ayelts; hij was tot Nieuwjaar 1789 gouverneur bij de
twee zoons van den drost van Twente,· Derk baron Ben-
tinck tot Diepenheim, en werd toen "gemétamorphiseert
in procureur" (Brief J. G. Dr. aan W. H. Dr., 21 Febr.
1789). Zie over den schoolrnr.: Dagb. 31 Mei 1791.
Heer van Eschede of den Eeshof was Johan Otto Bernard
van Eschede, die 7 Febr. 1771 met het goed was
beleend geworden (Ter Kuile, Havezathen}, Proost (niet
abt) van het kapittel van het adellijk stift of klooster der
Praemonstratenser Orde te Varlar in Westfalen was
Jozef Johan Willem van Eschede, die volgens Geerdink,
Twente, 471 ook archidiaconus van Coesfeld en Lette en

110
burgheer te Nienborg was. Een andere broer, Bernardus
Franciscus Florentinus van E. was kanunnik (stiftsheer)
te Varlar. Zie Mr. R. E. Hattink, Geslachtkundige Aanteekeningen,
Eschede, in Ov. Bijdragen, 2e reeks 3e deel
1900, bI. 50-51.
. Sept. 11. Zaterdag. Herbst spreekt mij heden avond en
verneme dat de pokken te Noordhoorn sterk regeeren en de
zoon van Burgem. Nordwijn daaraan zij overleden.
Herbst was een korporaal, die bij de bezetting van
Ootmarsum in 1788 met zijn vrouwals maatregel van
straf of wraak bij Dräghoorn ingekwartierd werd en in
de stad bleef wonen. (Br. van J. G. Dr. aan W. H. Dr.,
o.a. Il Juni en 16 Aug. 1788).
Sept. 16. Donderdag. Den Nieuwenhuijzer couranten bode
wil mij zes pond aal aansmeren, doch refutere ., ... Pr.
Aeyelts refereert mij van het Drostenger. d. 14 dezer gehou~
den en dat Bogelskamp zijn proces had verloren met compensatie
van kosten.
Johan Caspar Joseph van Raet tot Beugelskamp
(1717-95) was gehuwd met Juliane Wilhelmina Bentinck
tot Breklenkamp. Toen haar broer Herman Otto B.
tot Br. in 1790 de havezate Br. verkocht aan Levin von
Elberfeldt tot Langen, werd hij daarover in een proces
gewikkeld met zijn zuster en haar man Van Raet. Vgl.
Ter Kuile, Havezathen, 74.
Sept. 26. Zondag. Heden word het nieuwe Jagt Placaat van
den [24 Sept.] gepubliceert.
Het Reglement op de Jagt, door de Staten van Over-
ijssel 24 Sept. 1790 te Kampen gearresteerd, beteekende
voor den adel het einde van zijn recht, om alleen de jacht
te mogen uitoefenen. Artikel III. waar het voor de stad
Ootmarsum om ging, luidde: "De burgemeesteren van de
kleine steden in Zalland: Hardenberg, Ommen, Gene-.
muyden, Grafhorst en Wilsum; in Twenthe Oldenzaal,
Ootmarssum, Goor, Delden, Enschede en B-yssen; en in

111
Vollenhove de stad Vollenhove, nevens dezelver secretarien,
schoon ongegoed, en zodane burgeren, in dezelve
steden wonende, en in de Schout- of Rigterampten waar
in die kleine steden gelegen zijn, ten minsten tot de
waardy van duyzend ducaten gegoed zijnde, zullen in die
zelve schout, of rigterampten voor haare personen de jagt
mogen exerceeren ." Omdat dit artikel niet zegt, waarin
die goederen, welke een waarde van minstens 1000 'dukaten
of f 5250.- moeten hebben, moesten bestaan, ontstond
er, zooals het dagboek aanstonds leert, dadelijk
verschil van opvatting over de toepassing van art. III,
waarop door den drost 5 Oct. beslist werd.
Sept. 27. Maandag. De Hf secretaris Pennink en zijn famille
zijn hede na den huijze Noord Deuring bij de Heer Engelberts.
Hieronymus' Pennink Hendrikszoon, burgemeester van
Enschede, ged. 31 Oct. 1745 als zoon van Hendrik Pennink
en Maria Catharina Permink (Benthem, Gesch. v.
Enschede, 1920, 727) werd I' Januari 1786 secretaris der
stad Ootm, als opvolger van wijlen Or. J. J. Slaterus
(Brief J. G. Dr. aan W. H. Dr. 23 Oct. 1785). Hij huwde
22 Nov. 1786 Anna Mechtelt van Assen (Trouwb.
Ootm.). Hij stierf als burgemeester van Denekamp te
, Ootm.4 Juli, 1830 (Reg. van Overl. gem. Ootm.). - De
, familie Engelberts had o.a. vertakkingen in Amsterdam
en Nordhorn (Vg!. H. Specht, Bürqerbücher der Stadt
Nordhorn, 1939). Het huis Noord-Deurninqen werd door
den eigenaar Frederik Reinhard Borchard graaf van
Rechteren Limpurg, die op zijn goederen in Zuid-Duitschland
vertoefde, niet bewoond (Döhmann en Dinqeldein,
Sinqraven, III, 173), maar was toen blijkbaar aan een
lid der Familie Engelberts verhuurd.
Sept. 29. Woensdag. Veele burgers gaan ter jagt.
Oct. 1. Vrijdag. De Heer en Mr. A. Vosding van Beverforde
benevens een Utregtse vlugteling Cuvel genaamd arriveren
hier, houdende een conferentie met Doet. Racer.
. .

112
Oct. 2. Zaterdag. De liefhebbers der jagt jagen sterk.
Oct. 3. Zondag. 's Avonds was nog grote beweging over de
jagt, verscheiden lieten hare huijzen &c. zoo hoog aanslaan en
taxeren, dat meenden de sa van 5000 g1.volgens Jagt Placaat \
daaruijt te vinden.
Oct. 4. Maandag. De taxatien der 5000 g1. gaan nog voort
en worden heden gezonden aan den Drost, zijnde daarbij zo
. wel de huijzen als de Landerijen van het wigbold dezer stad
in taxatie gebracht.
Oct. 5. Dinsdag. Den Heer Drost rescribeert aan de magistraat,
dat ten aanzien der gerequireerde 5000 g1. om te
mogen jagen geen huijzen of binnegronden in taxatie kunnen
komen, maar alleen gronden in 't Gerigte gelegen.
Oct. 9. Zaterdag. Heden wierd het lijk van de wed. Abr.
van Laar in de kerk alhier plegtig begraven.
Abraham van Laar (Laer), fabrikeur, burgemeester en
kerkmeester, geb. te Ootm. 4 Juni 1704, over1. ., ..
huwde Aleida Krull, geb. te Neuenhaus 20 Sept. 1718 als
dr. v. Egbert Krull en Maria Arentse en overleed (volgens
't Dagb.) 4 Oct. 1790. (Zie Geslachtlijst Van Laer,
Oudhk. Tw.).
Oct. 11. Maandag. Mevrouw de .Drostin zie ik voor de
eerste maal na haar mans dood in de stad. N.B. dit is abuis,
het was Mevr. Hubert.
Oct. 22. Vrijdag. Heden was Nieuwenhuijzer vette beeste
markt. Meestr Aeyelts en burgern Van Rhee kopen daar een
vet beest, item Campste en Ter Linde, Jufr Staverman en
Keller, de Tukker en Jongeman en zo voorts.
Oct. 25. Maandag. Spreke heden met de wijnkoper Teusse
over de Jagt. Hij verhaalt, dat bij Resolutie op de Landdag
gedecideert zij dat geen huijzen, capitalen &c. niet konden ge~
taxeerd worden of volgens Jagt Reglement in eenige aanmerkinge
komen, maar alleen vaste goederen in het Gerigte of
district daar men wilde jagen gelegen.
Oct. 30. Zaterdag. Slager Hendk arriveert heden met een

113
coppel vette beesten van Oost Vriesland. Wij bespreken een
half beest, daarvan slager Hendk Frowijn de wederhelfte aan
Jan Berend verkoopt. Jan de jager zegt dat graaf Willern morgen
arriveert. Daar is een bruijloft in ten Oevershuïjs. Slager
Hendk slagt 2 vette beesten -.
Jagers van't huis Ootm. waren in 1771 Johan Leonard
Gakstede en Willern Berens (Reken. Huis Ootm.,
Oudhk, Tw.). In 1783 teekende Johan Gakstätter op de
lijst van het gewapende burgervrijcorps (Oudhk. Tw.).
Dus wordt deze bedoeld. Jager Johannes (Jan) kwam
volgens 't Dagb. van W. H. Dräghoorn dikwijls bij Dr.
aan huis, o.a. als coiffeur.
Nov. 1. Maandag. Onze beest word bij slager Hendk geslagt
als mede veel andere beesten.
Nov. 2: Dinsdag. Onze halve beest (daarvan de Tuijnman
Dopeij de wederhelft heeft genomen) word heden op de stads
wage gewogen, te weten het vlees 256 œ, de halve rugge 36 œ,
het vet 120 œ, half voor ons 60 œ, te zamen 352 œ; bedraagt
in gelde à 2Yz stuv. f 44.- guld.
Nov. 4. Donderdag. Garenmarkt, het garen heeft geen aftrek .
.Nov. 5. Vrijdag. De kermis was frequent.
Nov. 25. Donderdag ..... heden was Catharmen dag, wanneer
den sloptiende word geleverd.
Nov. 29. Maandag. Pr. Aeyelts reijst voor de Heer van
Breklenk: naar Vreden wegens Lheenzaak.
Het Huis Breklenkamp was een leen der vrij-wereldlijke
abdij of het stift van Vreden in 't Munsterland (Ter
Kuile, Havezathen. 70).
Dec. 6. Maandag. St. Nicelaasdag. De Bone G. Heespelink
krijgt zijn goed en stuurt ons een mandje van onze kinderen
waarin 3 douzijn bukkingen, 1 œ snuijftabak en een japon
voor Truijken; rixd (ag) met moeder wegens snuijf tabak.
Hermen Schlijk en G. Heespelink te Ootm., de Moltmaker
te Tilligte, de Coopman te Mander waren boden
8

114
op Amsterdam en Holland; zij reisden daar met hun wagen
heen (Brieven en Dagb.).
Dec. 7. Dinsdag mijn g'hele comsumptie. is heden
avond in mijn kamer een weijnig pannekoek en 2 bukkingen.
Dec. 8. Woensdag. De lste avond Praedicatie door Do Stulen.
Zende ter bekostiging van de kaarsen heden namiddag
aan Do van Loo 3 zestehalven. Gebruijke heden avond in mijne
kamer een weijnig knollen met een stukjen worst.
Dec. 9. Donderdag. Br ter Beek word geciteerd teqenseanstaande
Drostenger. den 7 dezer wegens boete, dat hij de
Havezate van't huijs Ootmarsum g'invadeert heeft.
Dec. 17. Vrijdag Den Hr. Drost van Zalland (te
voren drost van Twente B. Derk Bentink passeert hier met zijn "\
broeder den overste Bentink van de jagt te Noorthoorn, spijsen
bij de Rigter.
Derk baron Bentinck tot Diepenheim, 4: Oct. 1790 tot
drost van Salland benoemd als opvolger van S. V. L. G.
graaf van Heiden Hompeseh. Zie Ov. Alm. 1850, 268.
Zijn broeder is Carel baron Bentinek, geb. kast. Schoonhesen
14 Nov. 1751, overl. te 's Gravenhage 9 Dec. 1825.
(Ned. Adelsboek 1912). In 1790 kan hij weloverste zijn
geweest.
Dec. 23. Donderdag. Tukkers baas scheert mij. Kope tegens
Kersrnis van slagerHendk !4 kalf vlees 14 œ - f 1~8~.
Dec. 24:. Vrijdag. Kersavond. Mijn vrouw laat een stoete
bakkenbij Jan de Bakker om dat Tijman met zijn gewoonlijke
boeren stoet uitblijft..
Dec. 27. Maandag 's namiddags hadden wij een bezoek
van Neev Dr. A.van Beverforden op een kopje thee. Sijn
WEd. in een korslig humeur zijnde wende alle kragten tegen
mij aan, mij beschuldigende van de minagting tegens mijne
bloedvrienden, al te groot betrouwen op den Drost - te veel
eeten - te lang slapen - vlees vreten en al wat niet meer,
Welk alles ik passeerde, omdat het ons niet van belanqenis

115
. was, om ons met Sijn WEd. om eenige bagatellen te brouilleeren,
latende alles voor zijn rekening.
Dec. 31. Vrijdag. Laatste dag van't jaar 1790. Zwaantjen
de meijd gaat na haar ouders en koeken namid. om 2 uuren.
Mijn dogter bakt nieuwjaarskoeken om morgen uijt te deelen,
Daar heerst een groote kalmte, schoon nieuwjaarsdag
morgen is.
Dikwijls had de drost het schieten op Nieuwjaarsdag
verboden, b.v. in 1773, toen W. H. Dröghoorn in zijn
dagboek schreef: Hodie nerno autem est more soli to bombardam
exonerate, quoniam satrapes vetuerat,
(Hier is een gaping tot 26 Maart 1791).
1791.
Maart 26. Zaterdag. Heden arriveert de broeder van onze
seer. Pennink met zijn vrouw of bruijd van St. Omer.
De broeder is Gerrit Pennink (1751-1835), later notaris
te Enschede. Huwde 30 Oct. 1791 te Losser met
Marie Philippine [osephe Breton, geb. te St. Omer 28
Maart 1761, overl. 28 Mei 1797, dr. v. Jean Jacques Br.
en Marie Anne Cerf. (Zie Benthem, Gesch. v. Enschede,
1920, bI. 728-'-29). Naar St. Omer in Fransch-Vlaanderen
waren vele patriotten in 1787 uitgeweken, en speelden
er een belangrijke rol in de groote club der Montaq-
•
nards als ook in die van de "Sansculottes bataves". Zie
Blok, Gesch. v. h. Ned. Volk, 3e dr., III, 659.
Maart 29. Dinsdag. D'approbatie of keur komt heden van
de Heeren Gedep. weerom. De grf. niet na de order, alwaarom
niet wierd g'opend.
Op 22 Febr. 1791 waren tot gemeenslieden gekozen
Gerrit Oosterwijk, Pelgrim Louis van Assen, Jan Hendrik
Völkers, Willem Berends jr.; tot burgemeesters E. van
Laer, G. van Rhee. Mr. H. Knijpinga Cramer, G. van
Assen, Pr. E. Becke en J. Staverman.

116
In de vergadering van Raad en Meerite 31 Maart 1791
werd de van Ged. Staten teruggekomen keur geopend en
gelezen. G. van Rhee nam zijn benoeming niet aan en
betaalde de daarop staande boete van 6 goudgld.; de ge~
meensman Völkers bedankte.
't Bleek, dat Ged. Staten, waarschijnlijk onder invloed
van graaf Willem en Reynt Jan Sloet tot Ev'erlo, die lid
van dit college was, nog al gewijzigd hadden: zij hadden
Adolf Kuyler als breukmeester. Gerrit Haverkamp en
Gerrit Willems als gemeenslieden aangewezen, maar er
bestond wèl een Adolf Keiler, een Jan Hendrik Haverkamp
en een Bernardus en een Wolter Wilmes. Ook bedankte
burgemeester E. Becke nog. Daarom werd besloten,
de keur niet te publiceeren, maar ze aan H.E.M. te
remitteeren.
Bij brief van 5 April 1791 kwam de keur reeds terug
(onderstond R. J. Sloet tot Everlo). Burgemeesteren:
G. van Rhee, cameraar, C. Keller, vice-cameraar, E.
Becke, zegelaar, J. Staverman. vice-zeqelaar, Antony van
Laer jr. en Adolf Keiler, breukmeesters. Gemeenslieden:
J. H. Völkers, W. Berends jr., J. H. Haverkamp, en
Wolter Wilmes. Van dezen bedankten nog G. van Rhee,
A. van Laer jr., J. H. Völkers en W. Wilmes; de overigen
deden den eed van zuivering. De herziene keur werd
9 April 1791 gepubliceerd. (Zie Keurboek van Ootmarsum,
G.A.Ô. No. BOa). ..
Maart 30. Woensdag. Heden wierd geviert den uytqeschreven
Algemeenen Biddag over de gehele linie.
Deze werd bij publicatie van Ridd. en St., 14 Febr.
1791, uitgeschreven, terwijl hij ook in de andere provinciën
zou worden gehouden, "om in alle de kerken deezer
landen by een te komen, ten einde alle ingezeetenen, die
het vaderland. en hun eigen tydelyk en eeuwig welzyn ter
harte neemen. zig ten zelven dage vereenigen, om de
Allerhoogste Majesteit ootmoedig te voet te vallen, zyn

117
onnadenkelyke barmhertigheeden, waardoor wy tot heden
toe gespaart zyn, te roemen en te verheerlyken, onze
zonden en misdaden te belyden .... . de Allerhoogste
Voorzienigheid biddende, haare zeegeningen uittestorten
over onze koophandel, zeevaart, land- en akkerbouw,
handwerken. visscheryen, handels-maatschappyen, en de
overige bronnen van onzen voorspoed." Voorts nog te
bidden voor de bestuurders, den prins van Oranje en zijn
familie en den bloei van alle Protestantsehe kerken. .
April 2. Zaterdag. De heer van Evenlo op Ootmarsum
zijnde wil nevens graaf Willem dat de keur zal worden gepu~
bliceert, tgeen de burgm niet goed vinden.
Heer van Everlo was Reynt Jan baron Sloet tot Everlo,
geb. 1722, overl. 1796, geadmiteerd 15 Maart 1762.
April 8.· Vrijdag heden avond komt de schoorsteen
veger Pieter Cuculli van Benthem en maakt mijn schoorsteen
in het comptoir schoon, waarvoor ik hem betale een schell.
Schoorsteenvegers zoowel als glazenmakers kwamen
meest uit ltaliaansch Zwitserland of Graubünden, volgens
verscheidene vermeldingen in de kerkelijke rekeningen
van Denekamp.
April 16. Zaterdag. _Heden was hier de Rector van Almelo
Erler en zijn vrouw, hier tevoren Mademoiselle op 't huijs, bij
Do van Loo.
Johann Gottlieb Erler, uit Saksen ßeboortig, was in
1783 tot rector der Lat. School te ttfielo aangesteld en
deed tot in 1825 dienst, 77 jaar oud. (G. J. Ter Kuile,
J . Twentsche Eiqenheimers, 1936. bl. 79). Hij woonde tot
het midden van 1775 te Ootmarsum en gaf daar lessen
(Dagb. W. H. Dr.}, noemde zich toen Koning, vertrok
naar West-Indië, was in 1776 in Demerary (Brief van
J. G. Dt. aan W. H. Dr. 26 Mei 1776: "Koning nu Erler
genaamd"), repatrieerde en huwde te Tubbergen in 1784
Maria Suzanna Sophia Koenig, jongedochter op Huis
Ootmarsum (ingeschr. te Ootm. 25 Sept. 1784; Trouw-

118
boek). Hij was een vriend van W. H. Dräghoorn; een
aantal brieven van hem zijn bewaard.
April 20. Woensdag. Heden werde zeer ziek in 't lijf met
sterke colyq-pijnen, consumeer den geheelen dag niets des
nagts kreeg eenige ontlasting, den ganschen dag niets ge-
nuttigd.
Dräghoorn was een ernstig breuklijder. waarvoor hij
o.a. in den zomer van 1775 den vermaarden specialist Dr.
Petrus Camper op zijn buiten Klein-Lankum bij Franeker
persoonlijk had geconsulteerd. 't Verhaal der reis in het
dagboek van W. H. Dräghoorn.
April 23. Zaterdag. Neef Mr. Antonij Vosd. v. Beverf.
arriveert heden van Noorthoorn om dus de vriendelijke gast~
malen over Paaschen bijtewoonen. - Daar komen heden 2
Barons de Haas (uyt Drente herkomstig en waarvan de eerie
voor 20 jaaren uit Drente zoude zijn gerelegeert en verbannen)
en nemen hun intrek bij ten Oever, houdende de Pr.
Aeyelts hun gezelschap, die mij dit 's avonds ten mijnen huijze
refereert.
De herberg van Ten Oever lag tegenover Dräghoorns
huis.
April 24. Zondag. Paasdagh ..... daar worden geen paasvuren
gebrand.
April 29. Vrijdag Spreke met den molen baas Bernardus
ten Bos, die mij communiceerd dat op aanstaande
Dingsdag d. 3 Maij de reijze aanneemt na Dortmond. alwaar
geroepen om een nieuwe windkoornmole te maken. Hij presenteerd
zig om brievenvoor mij mede te nemen.
April 30. Zaterdag. Couchere brieven na Dortmond. Inqe-,
sloten aan de wede van mijn neef Caspar Hendk Potgiesser
met 2 genealogische tabellen tot hun onderrigting.
De molenmaker woont te Oldenzaal.
Mei 2. Maandag. Johann: Hoebrinck stuurt ons 20 bond
asperges, eremor tart: en Rhabarber.

119
Hoebrink, koopman te Deventer, doet reeds eenige tientallen
jaren lang zaken met Dröghoorn.
Mei 5. Donderdag. De 2 zogenaamde Barons de Haas die
zedert Paaschen bij ten Oever logeerden echappeerden dezen
morgen zonder hunne vertering over de 30 guld. bedragende
te voldoen. Zij wilden hier fabriquen oprigten, dan het consteerd,
dat het avanturiers en bedriegers waren.
Mei 9. Maandag. Cornelis Oosterwijk word heden plegtig
begraven.
Mei 10. Ontfange heden p. postwage van den boekhandelaar
Brouwer te Deventer de Post-rijder met het bestelde boek
Bijbelsche Wierook van Do Johannes Zassenius, kost 6 schell:
Mei 15. Zondag ongemakken, mij belemmerende in
mijn Godsdienstpligten, Deus in posterum providebit. - De
Couranten komen tijdig, inhoudende de grote Revolutie in
Polen, omtrent de regering form: daar op uytkomende als in
Noord-Amerika en Frankrijk, wordende de kroon erflijk verklaart
in het doorl. Huys van Saxen.
In 1791 werd na ontzettende tegenwerking van den
Landdag een constitutie aangenomen, die geïnspireerd
was door de Fransche van 1791: liberum veto en confederatie
werden verboden, het koningschap zou erfelijk
zijn in het huis van Saksen (koning was toen Stanislaus
Poniatowski). de lijfeigenschap bleef bestaan.
Mei 18. Woensdag. Ootm: May markt. Teunis Mulder
brengt mij mijn pensioen pro anno 1790, vervallen Maij 1791.
Pensioen als gewezen reutmeester der stadhouderlijke
domeinen (= de Bentheimsche goederen van den Hof
Ootmarsum) ad f 200.-.
Mei 21. Zaterdag. Dr. Racer arriveert hier namiddag te
2 uuren, vaceerende in zaken compromissionaal met Or Hk
Cramer tuschen de Baron Bentmek en Baron de Raet aan Kips
huys alwaar door de bediende van de baron Bentmek word
gedient van Duplycq.

120
Kips huis is het huis van den postmeester Kip, nu hôtel
Tubantia van den heer A. Kip.
Racer was de vermaarde rechtsgeleerde Dr. Jan Willem
Racer te Oldenzaal. Or. Hendrik Knijpinga Cramer, zoon
van Hermarmus Cramer en Mettina Alegonda Knijpinga
(sinds 7Juni 1767 tweede vrouw van Dr. Hermannus van
Beverforden), studeerde te Leiden in de rechten (Geslachts-Reqister
Farn. van Bevervoorde in Oudheidk.
Tw.; Trouwb. Ootmarsum).
Mei 25. Woensdag. Heden komt de droevige tijding dat de
Eerw. en Zeer geleerde Heere Meyling actueel predicant te
OldensaaI in den bloeij van zijne jaaren overleden zij tot grote
smerte en droefheijd van alle waare Christenen.
Jan Willern Meyling, Sylvester Diederikszoon, ge~
doopt te OldenzaalSFebr. 1764, beroepen als proponent
te Oldenzaal in 1789. Zijn vader was van 1757 tot 1783
predikant aldaar geweest. Zie Moonen, Naemketen, 27,
en Doopb. Oldenz.
Mei 29. Zondag. . ... ontfanqen een rouwbrief wegens 't
overlijden van neev Do Meyling te Oldenzaal,nog geen 23
jaaren oud zijnde.
Van Loo, Dagboek, bI. 101: "Den 28 Mei. Dezer dagen
stierf mijn vriend W. J. M., een jongeling van drie en
twintig jaren, met geestvermogens toegerust, die veel
beloofden, met hoedanigheden versierd, die hem zeer bemind
maakten. Dezen dag houdt zijn broeder den gestor~
vene eene lijkrede." Volgen "zwaarmoedige bedenkingen"
over de handelwijze der onbegrijpelijke voorzienigheid.
Mei 31. Dinsdag. Heden tredende in mijn 73ste jaar mijnes
ouderdoms. Geev a Heer, door Uwen H. Geest, dat ik mijne
overige levensdagen moge iurigten ter Uwer eer en mijner
ziele zaligheid, dit is mijne bede en harten wens. - Meester
Aeyelts en zoon komen mij feliciteren.
Carel AeyeIts, geb. te Zutphen als zoon van Ayelt
Carels en Elizabeth Huitink (Reg. v: Overl. Ootm.),

121
komend van Zutphen (K.A.O. No.3), werd in 1758
schoolmr. te Ootm. Hij was eerste schoolmr., misschien
begonnen als tweede. Zijn school werd, gelijk in alle
plaatsen, waar Latijnsche scholen gevestigd waren, in
tegenstelling tot deze, "Duitsehe" , d.i. Nederlandsche
school geheeten (G.A.O. No.9). Tot Nov. 1810 is hij in
functie gebleven (Zie brief van 25 Nov. 1810, G.A.O.
No. 14). Hij was getrouwd met Hermanna van Tubbergh
en stierf te Ootm. 19 Sept. 1827, oud 91 jaar (Reg. v.
Overl., Ootm.). De. hier bedoelde zoon was de procureur
Gerrit.
Juni 2. Donderdag. Mijn vrouwen dogter zijn verzogt bij
Tante Beverforden in den Hoek, alwaar outworden. dat onze
waarde neev Do ten Cate, thans praedicant te Grosthuijzen en
Avenhorn in Noord-Holland, tot Praedieent te Hengelo in
Twente zij beroepen. - De postwage op Deventer is, ofschoon
het Hemelvaartsdag was, edog gevaren.
Juni 5. Zondag. Het was heden na den datum 44 jaar, dat
wij van de Almelose schippers, Isaak en Harmen ten Bruggenkate
wegens een presente roggen verkoop en gans onschuldig
wierden op 't lijf gevallen in onze eijgen woning en dermaten
geslagen en met de voeten op de borst getreden, dat de dood
van mijn waarden vader korte. dagen daarna volgde.
Zie ook beneden op 5 Juni 1792. Over den twist tussehen
den drost van Twente en den Heer van Almelo, of
de Crimineele Vierschaar van het Huis Almelo dan wel
het Drostengericht van Twente bevoegd was, dezen doodslag
te berechten, vergelijk Ter Kuile, Havezathen. 28.
De daders wisten uit hun preventieve hechtenis op het
huis Almelo te ontsnappen.
Heden middag was het ook juijst een jaar geleden, dat
d'Hg. Heer S. V. 1. G. grave van Heiden-Hompesch Heer
des huijzes Ootmarsum staande in den tuijn in eene der vijvers
met een angel vissend en in bijwesen van zijne gemalin geboren
Barenesse van Ried Esel door een beroerte overvallen -wierd,

123
ik op een cruelle wijze en zonder verhoor wierd ontzet van mijn
ampt als rentm des H. Ootm: mijn totale ruine wierd toen besloten,
maar, den geregten God heeft zulks tot hiertoe nog niet
gedoogt, maar veel Tijrannen reeds tijdlik ziqtbaar gestraft en
ten grave gesleept.
Juni 9. Donderdag. Het word heden na den datum een jaar,
toen 't lijk van den Drost Heyden Hompesch 's avonds met
flambouwen door de Ageler boeren gedragen hier in de kerk
wierd begraven. Sic transit gloria mundi. Wiens lighaam hier
in 't tijdlike als een Afgod vereert, ja als aangebeden wierd
ligt nu ten spijse voor de wormen.
Juni 12. Zondag. Pinksterdag. Heden morgen vroeg te vier
uuren stierf na een langdurige sukkelarij in den bloeij zijner
jaaren de Heer G. W. Amelung zedert den jaare 1784: commis
en ontfanger der convoyen en licenten alhier, een groot liefhebber
van jagen en vissen, en een boesemvriend van wijl. den
Heidensehen Drost, Levende niet als een gemeen edelman,
maar als een kleijnen vorst, houdende koets en paarden, knegts
in livereij. Een man, die zig de wereldse vermaken en glorie
ten eenemale had overgegeven, en die twee nieuwe en fraaije
huijzen in deze stad had doen timmeren. Het singulier en wellustig
charakter en leven van dezen avonturier, dieeerst
hoesaar, daarna entrepreneur bij de Hannovers troupen of
armee en vervolgens hier commis was, zal zo ligt niet worden
vergeten.
Zijn liefde voor de jacht blijkt hieruit, dat hij eens alle
jachtdistricten in de Nedergraafschap Bentheim pachtte
(Br. van J. G. Dr. aan W. H. Dr., 1 Jan. 1786). Bij een
vischpartij, die hij 18 Aug. 1785 te Breklenkamp hield,
ontsprong burgemeester Van Laer ter nauwer nood den
dood en liet een zekere Frits Berghuis het ,leven. Het
,product vàn de beruchte jeneverstokerij den Doolhof bij
het Huis Breklenkamp was niet vreemd aan deze onqelukken.
Zij hadden het "in ruijme mate ingezwolgen."
(Brief J. G. Dr. aan W. H. Dr. 21 Aug. 1785). Amelung

124
speelde den grand-seigneur en gaf b.v. bij een collecte
voor nieuwe brandbluschmiddelen 100. gulden (Brief
J. G. Dr. aanW. H. Dr. 22 Febr. 1786). Een ander maal
is het ..Amelung heeft nu een nieuwe maitres opgedaan."
(Br. J. G. Dr. aan W. H. Dr. 15 Apr. 1785).
Juni 16. Donderdag. Sr Amelung word heden plegtig begraven
in de kerk alhier. NB. Op debegraffenis van Amelung
was Pr (ocureur ) Staverman smoordronken geweest.
Juni 18. Záterdag Heden lopen veele lieden na 't
Clooster Frendeswegen alwaar morgen Procession is..
23Juni was het Sacramentsdag. De processie, die op
dezen dag pleegt te worden gehouden, zal dus op den
Zondag te voren uitgegaan zijn.
Juni 24. Vrijdag. De Oouairiere van Heiden Hompes zie ik
voor de eerste maal door de stad vaarèn. Heden, als St. Jan,
was het te Bentheim processie, werwaarts zig veele Roomse,
om den volkomen aflaat ..... hadden begeven.
Deze processie werd tot voor enkele tientallen jaren
in 't openbaar gehouden; tegelijk was het de drukbezochte
St. Janskermis. ,
Juni 26. Zondag. Heden was een groot gastmaal bij d'Heer
Van der Capelle tot Veldhuysen al waar ook praesent en.
g'inviteerd waren Neev Dr. A. v. Beverforden, H. K. Cramer,
seer. Pennink en Dr. Hasenbroek van Nieuwenhuijs,
Brief J. G. Dr. aan W. H. Dr. 19 Apr. 1789: "D'Baron
van der Capelle tot Rijsseld, woont thans te Veldhuyzen
en isdaar zeer g'agt en bemind, zijnde door die
van Ulzen, Nieuwenhuis en Veldhuijzen plegtig ingehaalt,
die daarvoor ijeder met 50 gld. of 10 ducaten zijn
beschonken." Hier kan niet bedoeld worden Frederik
Johan Benjamin baron van der Capellen. heer van Rijsselt,
geb. 6 Mei 1770, tUtrecht 1 Maart 1851. (Ned.
Adelsb. 1908, 78), omdat de persoon, door Oräghoorn
bedoeld. op 7 Febr. jarig was (Oagb. 8 Febr. 1792). Van
der CapelIen was stellig een uitgeweken patriot, evenals

125
Dr. Hasenbroek, die uit Zutphen kwam. In 1793 hield
deze zich bij meester Aeyelts te Ootm. op, daarna op 't
Huis Breklenkamp, en vertrok 23 Mei '93 naar Zutphen
(Dagb. J. G. Dr.).
Juni 29. Woensdag. De couranten vermelden, dat de koning
van Frankrijk Ledewijk de 16. van Parijs onlangs ontvlugt
zijnde na bij de grenzen van Brabant gelukkig agterhaald en
aangehouden zij - dit zal van eonsequentie zijn. .
De koning werd met zijn gezin op zijn vlucht 22 Juni
te Varennes in het. Argonnerwoud ten N.W. van V erdun
achterhaald.
Juli 10. Zondag. Do van Loo predikt nalang vertoevens
wederom voormiddag, dog kort, verklaart bij zijn inleijdinge,
dat hij voor deze keer niet bestraffen, maar alleen vermanen .
zal (mogelijk dat hij zijn pligt zo lang verzuijmt had tot onqenoegen
der gemeente).
Juli 13. Woensdag. De Dingsdaagse Haarlemse Courant
heden ontfangen vermeld niets uijt Vrankrijk.
Juli 20. Woensdag. Ontfange een brief van neev Do Wed-
. deling, communiceerende de mariage of aanstaande huwelijk
van zijn Dogter Johanna met D: Bern: Cramer op 't Schild
alhier.
De hier bedoelde dochter Johanna Adolfina, geb. te
Enschede 29 Juli 1767, trouwde 2 December 1791 met
Mr. Bernhardus Cramer, koopman te Ootmarsum, geb.
aldaar 23 Juni 1755 als zoon van burgemeester Willern
Cramer en' Mechteld Staverman (Aant. in den bijbel van
de fam. Weddelink en Doopb. Ootm.).
Juli 28. Donderdag de gehele familie Van Riedesel
arriveert op 't huijs Ootmarssum met elf domestieken.
Aug. 14. Zondag. Eijndelijk predikt Do van Loo wederom
voormiddag. De Douairiere van Heiden Hampes, de overste
Ried Esel en zijn vrouw sampt wijder agnaten zijn voormid.
onder zijn gehoor.
Van Loo, Dagboek: "Den 14 Augustus. Gepredikt,

126
met veel vuur en leven. Ik had den vorigen dag met mijnen
hoogmoed te strijden en wilde eene stof kiezen, die
ik dacht, dat meer naar den smaak van sommiqen.mïjner
haarderen zou zijn, maar ik ging mijne neiging te keer,
en koos een stof, Matth. XIII : 16, 17, naar de nuttigheid
van het algemeen. Dit behaagde mijnen Meester, want
hij schonk mij zijne hulp, en beloonde mij met zielenrust."
Harmen Cramer van lilzen word heden morgen in Reutern
door de pagters van't monopolie gecalangeert en aangehaalt
met 5 ank. genever, moet voor boete betalen 620 g1. - Mijn
nabuur van Beek klopt zig met zijn kostgangers.
Aug. 15. Maandag. Mar: Hemelv. R(oomsche) H(eijligen)
D(ag). Verneme dat Do Weddelink met zijn vrouwen zijn
dogter de bruyd op morgen stonden te arriveren. Schrijve
heden aan Teusse, om morgen Yz anker wijn van hem te
ontfangen.
Aug. 16. Dinsdag. Heden arriveert de Familie van Do
Weddelink tijdig.
Aug. 17. Woensdag. Schrijve heden een billet aan de Hr
secretaris Permink om op de verkoop der meubilaire goederen
van Sr Amelung op morgen gefixeert voor mij aan te kopen
zijn leuningstoel.
Aug. 18. Donderdag. Heden was de verkoop van de meubilaire
goederen van Sr Amelung. Vele vreemde heeren en
dames waren hier. Teusse zoontje Hendk komt onder de paarden
en word deerlijk bezeert. Pennink stuurt mij de stoel uit
den boedel van Amelung gekaft.
Over het ongeluk zie Van Loo, Dagboek 18 Aug.
Aug. 19. Vrijdag. Heden was de verkoping der immobile
goederen van Sr Amelung aan Kips huijs. Het Huijs op de
markt word aangehouden, 't huijs van wijl. Pr van Ingels cum
annexis koopt de Seer. Permink voor de som van vierduijzend
G. zegge f 4000.-.
Aug. 20. Zaterdag. De Seer. Penninck beziet met zijn vrouw
hun nieuwaangekoft Domain.

127
Aug. 21. Zondag. De kostganger bij Van Beek word gevat
dog echappeert na Lage.
Aug. 25. Donderdag. Item de twede kostganger van Beek
zijnde zijn cameraad echappeert na Amstdm.
Aug .. 28. Zondag. Do Meijlink predikt voormid. loco Do
van Loo.
Van Loo, Dagboek: "Den 28 Aug .... Onder de preek
van M ... zeer aandachtig, niet levendig; meer als kenner,
dan als een die stichting zoekt, hoorende. - Des namiddags
zeer verstrooid, zeer te onvreden over den donkeren,
onevangelischen onzin, dien ik over het H. Avondmaal
hoorde voordragen "
Sept. 2. Vrijdag. Heden avond krijge ik (zonder weijnig of
niets gedronken te hebben) eene zodanige duijseling of
schwindel genaantt in het hoofd, waaraan wijlen mijn waarden
vader ook laboreerde, dat moeijte had, om in 't bed te komen,
omdat ik altoos werde alleen gelaten en niemand na mij omziet,
nemende een ijeder zijn qemak - deus providebit.
Sept. 6. Dinsdag. Heden de 6 Septern: was het 48 jaar na
1743 wegens 't bewuste malheur - Dom: providebit.
't Is duister, wat men hieronder moet verstaan.
Sept. 8. Donderdag. Heden was een groot gastmaal bij
Cramer op 't Schild of een vriendenmaal. Praesent bruijd en
bruijdegom, alle uijt den Hoek en meer andere.
De familie Cramer woonde in 't huis, nu bewoond door
den bakker J. Koopmans.
In den "Hoek" woonde de hofmeiersfamilie.
Sept. 11. Zondag. Heden na middag te 2 uur arriveert ten
onzen huijze zeer onverwagt mijn neef (van vaders zijde) Joan
Georg Dröghoorn eenige zoon van mijn volle neef mede ge~
naamt Joan Georg Dröghoorn gewoont hebbende in het stamhuijs
te Blankensteyn, dog reeds voor 15 jaaren overleden.
De volle neef Joan Georg Dr. "vas een zoon van Arnold
Henrich Dr., broer van Wennemar Hendrik Dr., den
vader van den dagboekschrijver (Geneal. der Farn. Dröq-

128
hoorn van Op-Wengern ). De gast was eerste boekhouder
bij den koopman Feldhaus te Elberfeld en maakte een
reis te paard door Munsterland, Oost-Friesland en aan-
. grenzend gebied, om gelden voor zijn patroon te innen.
Sept. 19. Maandag. Bernerdus Bruggink reverteerd van
Laarwolde (werwaards hij door Schneidler op gepass. Vrijdag
morgen met een geslagt dannen hart gezonden was.)
Bedoeld wordt een damhert, uit de Wildbaan van het
Huis Ootm.
Sept. 21. Woensdag. Heden meld de Haarlemse Courant
dat de koning van Frankrijk de acte van constitutie der Nat:
Vergadering g'accepteerd had op den 13 dezer - en ten dien
eijnde nog nader in de Nationale Vergadering verschijnen zou.
Sept. 23. Vrijdag. D'Heer van Beek, wonend in Hofmeijers
huijs en zijnde mijn buurman, die nog onlangs een groten
winkel had, echappeert in de gepasseerde nagt met vrouwen
kind, en laat veel schulden na.
Het Hofmeiershuis is het huis aan de Grootestraat.
naast de Ned. Herv. pastorie, later bewoond door Mr.
Engels van Beverfoorde, nu door den winkelier Scherphof.
In een der huizen daarnaast moet Dröghoorn dus gewoond
hebben.
Sept. 23. Vrijdag heden rixd. wegens gebrek aan turf,
zo dat zonder eeten te bed gegaan.
Sept. 24. Zaterdag. Heden word de Jagt voor dit Saisoen
geopent.
Sept. 27. Dinsdag dezen nademiddag circa vier uuren
(de kerkenraad alhier zijnde vergadert) werden in de kerk
plegtig getrouwd Antony van Laar (zoon van Abr. van Laar,
gewezen kerkrnr. alhier) met [ufv Dina Cramer eenige dogter
van de Hr Willem Cramer op 't Schild in prestie van eene
schare van toekijkers, waaronder ook kwamen Mevrouw van
Ried Esel en kroost. Neev Beverforden van Noorthoorn des
namiddaags komende, was bij de trouwplegtigheijd (die door
Do van Loo wierd verrigt) als mede dogter Truijtje present.

129
De gasten en agnaten van den koopm en thans kerkmr Antony
van Laar worden heden onthaalt en getracteerd· bij oud Br
Egbt van Laar.
Antony van Laer, zoon van Abraham van L. en Aleida
Crull, geb. 24 Sept. 1755, overl. 30 Dec. 1823; Dina
Cramer, dr. v. Willem C. en Mechteld Staverman, geb.
12 Nov. 1752, gest. 2 Dec. 1823 (Kerkeboeken en B.St.
Ootm.). Egbert van L. was een broer van Abraham.
Oct. 1. Zaterdag. Denekamper kermis. De jonge vrouw
Dina Cramer ..... schijnt bij haare verplaatzing in Laarshuijs
aldaar voor al nog niet te kunnen aarden lopende dagelijks na
haar vader W. Cramer en doet haar beklag.
Van Laarshuis is het huis aan de Schildstraat, nu
eigendom van den heer L. Meyboom, arts. Het is qebouwd
in de 18e eeuw; in het huis is een Bentheimersteenen
schoorsteenmantel uit dien tijd. Een fraaie steen
met de wapens Van Laer- Veldkamp (grootouders van
Antony en Egbert van Laer, gehuwd 27 Jan. 1702),
afkomstig uit dit huis, bevindt zich in het Rijksmuseum
Twenthe te Enschede, als geschenk van den heer Meyboom.
Oct. 2. Zondag. Heden blijft de Haarlemse Courantvoor
de eerste maal uijt N.B.
act. 10. Maandag. Ant. van Laar onlangs getrouwd met de
jufr Dina Cramer geeft heden een tractement aan de jonge
meisjes, dienstmeiden &c. ten huyse van de Erfgen. Kip aan
de poort van het Schild- en Markt vierendeel.
De stad was in vier kwartieren of wijken verdeeld:
Schîld-, Markt-, Ooster- en Hooge Lindenvierendeel.
Deze indeeling had beteekenis voor de keuze der ge~
meenslieden. Bedoeld huis is het tegenwoordige hôtel
Tubantia.
Oct. 15. Zaterdag. Heden avond stierv hier Do Lambertus
Campstede hebbende alhier te Ootmarsum als rector der
Latijnsche school gefungeert van den jare 1736 tot hiertoe, en
9

130
dus ruijm 55 jaaren, zijnde de vader van Jan Campstede. Professor
aan het Gymnasium te Lingen. Oud 78 jaaren.
act. 17. Maandag ..... de rector Do L. Campstede word
heden morgen plegtig verluijd. Mijn vrouw is nevens andere
heden avond op 't rouw beklag van wijlen Do Campstede.
act. 18. Dinsdag men zegt dat de freule van Hersseveld
gaat trouwen met haar coetzier.
Bedoeld wordt Anna of Georgette Cornelia marquise
de Thouars tot Harseveld: zie Singraven III, 38-39.
act. 20. Donderdag. Heden namiddag word op het kerkhof
alhier begraven de Eerw. en Geleerde Heer Lambs Campstede
rector van het Gymnasium alhier, een man van grote kunde in
de talenen bijzondere talenten. - Zoon Frederik Jan als zijn
gewezen discipul volgt het lijken word benevens de predicanten
en magistraat ten sterfhuijze op een glas wijn onthaald. '
act. 28. Vrijdag. Simon en Judas R.H.D., patronen dezer
kerk en wiens gebeente hier zouden zijn begraven.
act. 31. Maandag. De Jade Meijer bied voor een oude jas
6 guId., ik late hem die, als meer waardig zijnde, voor 2 dueaten,
dog hij gaat weg.
Nov. 16. Woensdag heden namiddag wierd ik zeer
ziek.
N.B. Van d. 18 Novem: 1791 tot den 22 [an. 1792 is
niets aangeteekend wegens mijn Indispositie en ziekte in
Novem: en Xbr 1791.
1792.
Jan. 24. Dinsdag ..... de juffers en jonge heeren diverteren
zig met een sledevaart op 't ijs na Scholten ter Linde te Volte;
Truijtje blijft te huijs.
Jan. 27. Vrijdag. De geboortedag van de gemalin van graaf
Wilm ward heden op Weleveld geviert. Die van't huijs alhier
daarnaartoe.
Het huis Weleveld werd bewoond door Willem Hendrik
baron van Hambroeck en zijn zuster.

131
Febr. 1. Woensdag.Mijn zwager den hofrigter Beverforden
geeft een groot gastmaal, te weten d'Heeren Engelberts van
Amsterdm, Dr. van Ludik van Nieuwenhuis, Kok van Almelo,
Racer van Oldenzaal, Hasebroek, neev Mr. A. v. van Beverforde
en meer andere patriot (ten) .
Welke Kok (Cock) bedoeld wordt, staat niet vast,
daar er verscheldene leden van dit geslacht destijds
(sommigen vroeger, anderen later) te Almelo leefden.
Wellicht is het Mr. H. C. Cock, die in een sterfhuis van
wijlen Anna Judith Cock, 23 Sept. 1794 wordt genoemd,
en waar ook compareert Hendrika Cock als vrouw van
Petrus Stulen "(den Ootmarsumer predikant).
Febr. 2. Donderdag. pr Aeyelts met d'Heer Hasebroek
worden in de Societeyd voorgesteld dog daarvan komt geen
gevolg.
Wellicht is dit het gezelschap "Fraternitas" of "Frater~
nité", sinds 1776 reeds genoemd in 't Dagboek van W. H.
Dr., en maandelijks om beurte bij een der leden (waar-
"onder Dräghoorn) vergaderend.
Febr. 6. Maandag. Neev Mr. A. Vosding van Beverforden
.... wil namiddag vertrekken na Veldhuijzen, om morgen
"de geboorte verjaaring van den Baron Van der CapelIen bij
te wonen.
Febr. 9. Donderdag. 's Avonds komt de Pr. Aeyelts bij ons
en gaat daarna ter bruijloft van Doctors Leijde, die heden
voor het stadhuijs trouwde met een Jood van Noorthoorn,
welke bruiloft wierd gehouden ten huijze van Postmr Kip, hij
had volgens rapport zig zeer insolent gedragen.
De bruid was een dochter van den Joodsehen dokter
Samuel Pool"te Ootm., die genoemd wordt in een aanteekening
van J. G. Dr. van 17 April 1786. "Heden morgen
word den Joden Or S. Pool dood in zijn bed gevon~
den en des nainiddaags circa 5 uur in den Cotten beqraven
onder een toevloed en geleijde van eene ongemene
schare van menschen, zo burgers als boeren." (De [ood-

132
sehe begraafplaats ligt in den Kotten op den Kuiperberg.)
Febr. 10. Vrijdag. Met den Joden Sabbet cesseert de bruijloft
van Leijde Pool alias Docts Leijde.
Febr. 12. Zondag. Daar word een vreemde Juffer door de
magistraat g'arresteerd en op 't stadh. gebragt.
N.B. Van d. 12 Febr. tot 14. Maart wegens onpaslikheid
niet kormen aanschrijven. [15-31 Maart ontbreekt] .
April 16. Maandag. Do Campstede prof. te Lingen arriveert
heden met zijn gemalin.
In een brief van 26 Mei 1789 schrijft J. G. Dr. aan
W. H. Dr., dat prof. Campstede. ongeveer 45 jaar oud,
voornemens is in 't huwelijk te treden met de wed. Ter
Eek (Zur Eyck) geb. Costerus, die R.K. is, maar zeer
verstandig en bekwaam.
April 19. Donderdag. . .... mijn behuwde broeder Beverfarde
word slimmer en gevaarlijk.
April 20. Vrijdag. D'Heer en Mr. H. van Beverfarde hofrigter
en hofmeijer des Haves Ootmarsum stierv heden morgen
circa 7 uuren in de ouderdom van 76 jaaren, nalatende een
zoon van't eerste bed Mr. A. Vosding v. Beverforde. Mijn
vrouwen dogter gaan voormiddag daar na toe geroepen zijnde.
April 21. Zaterdag. Wijl. den Hr. Beverforde word een
uur te weten van Il tot 12 verluijd.
April 25. Woensdag. Mr. Herm. van Beverforde (mijn behuwde
broeder) word heden in de kerk alhier plegtig begraven.
Frederik gaat in het 3e paar, door geen vreemde vriende ge~
volgt als Do Weddelink. oud Br Cok en zijn schoonbroeder
Ten Cate te Almelo. Mijn vrouw, zoon Fred. en dogter zijn
mede bij de rouw maaltijd.
H. N. ten Cate te Almelo was gehuwd met A. M. G.
Cock. De laatste, weduwe geworden, gaf 6 Juli 1839 "een
kistjen met een zilveren schotel benevens twee dito borden
en bekers, bestemd voor het H. Avondmaal, aan den
Kerkeraad en de gemeente (Brief in 't arch. v.d. Diaconie
der Herv. Gem. te Almelo). De kerkeraad bezit thans

133
nog de 2 zilveren bekers en het blad (schotel) en de 2
ronde schotels. Alle voorwerpen dragen het inschrift
"A. M. G. Cock wed. N. H. ten Cate aan de Hervormde
Gemeente te Almelo, Anno 1839.'~ Zij moet een zuster
zijn geweest van de vrouw van oud-burqem. Cock, en
nauw verwant aan de vrouw van den hofmeier en die van
Dröghoorn.
Dagb. W. H. Dr.: 1792: Mon oncle v. Beverforde
mourut à Ootm. le 20me d'Avril à l'age de 76 ans et de
quelques mois, il avait eu un accès de paralysie, le 9me
du même mois; j'en reeais la communication à Utr. le
2me de Mai.
Mei 19. Zaterdag. Mijn zoon arriveert heden avond van
Utrecht met een karre van Deventer.
Dagb. W. H. Dr.: 1792. Vendredi le 18me de Mai.
Ayant pris le chariot de poste, je pars pour Deventer, ou
j'arrive le soir, il fit un tems mauvais. Samedi le 19 ayant
pris un voiture (een karre) je pars de Deventer à 6 heures
du matin et j'arrive à Ootm. environ les 8 du soir. Après
une absence de 4 ans, je revois enfin mon père ma mère,
qui se portent passablement bien, tant par les ans que par
leurs déboires et malheurs.
Mei 20. Zondag. Mijn zoon gaat niet ter kerke. De meester
Aeyelts verwelkomt hem en blij ft tot des avonds zitten.
Mei 21. Maandag. Dr. Cramer en Do van Loo verwelkomen
zoon Dr.
Mei 29. Dinsdag .... heden namiddag wandelt mijn zoon de
Dr. met zijn broeder Frederik na Mander, om daar enige
locale inspeetie te nemen van onze drie erven.
Mei 31.· Donderdag. Heden passeert het 73ste jaar van mijn
leevens tijd en trede in het 74ste jaar. Heden wierd het nagt of
avondmaal op het huijs Ootmarsum uijtgedeelt aan Mevr. de
gravin en meer andere leden van de Augsborgsche Confessie,
te weten de praeceptor Erler van Almelo, Takke van Oldenzaal,
&c.

-'
L
134
Zeer waarschijnlijk bediende een Duitsch Evanqelisch-
Luthersch predikant het H. Avondmaal. Takke was
groentekweeker van den drost (olitor satrapis) geweest;
Dagb. W. H. DL
Juni 1. Vrijdag. Meester Aeyelts als collecteur schrijft het
zout op bij de cooplieden. .
Juni 5. Dinsdag. Heden was het de 45ste jaarstijd dat wij in
onze eijgen huijs geweldadig overvallen en jammerlik geslagen
wierden door twee brutale Almelosehe schippers met name
Harmen en Isaak ten Bruggenkate, van welken eersten mijn
olden vader dodelijk gewond wierd.
Juni 10. Zondag. Heden was de geboorte verjaring van zoon
Frederik, tredende in zijn 32ste jaar zijnes ouderdoms. De
almagtige God, die hemel en aarde en de menschen daarin
geschapen en gemaakt heeft, geve hem zijn zegen zo tot dit
tijdlike als bijzonder tot zijne Eeuwige gelukzaligheijd; dit
wenst zijnen ouden vader en hoopt van God verhoort te worden.
- Zoon Dr. tweemaal ter kerke.
Mijn zoon ontfangt heden avond een brief van den jongen
Heer Stadnitski, dat te Amsterdm was tijding gekomen van
een revolutie te Berlijn, te weten dat de koningwas g'arres~
teerd en aan de kroonprins d'executieve magt en commando
over de troupes was overgedragen.
Juni 17. Zondag .. Heden avond om 8 uuren krijge de Courant
vermeld van de revolutie te Berlijn.
Ik vond niet, wat met deze revolutie bedoeld wordt.
Juni 25. Maandag. Heden als l e Maandag na St. Jan was
Hofdag der hofhorige. Dr. Cramer fungeert als hofmeijer.
Namelijk van den hof Ootmarsum, met Dr. Hendrik
Knijpinga Cramer, stiefzoon van wijlen H. van Beverforden,
als hofrichter.
Juni 30. Zaterdag. Heden avond zware rixd. met mijn 'zoon
en nu eerst ontdekt hoe zeer hij in zijne Christelijke gevoelens
te Amsterdam is bedorven. Ik hope en wensehe met al mijn
hart, dat de barmhartige God hem zal verligten en behoeden

'\
135
voor alle verdere dwalingen en dat hij den weg ter eeuwige
zaligheijd moge intreden, op dat ik hem eerlang in den hemel
weer mag zien. De Heer & almagtige God vervulIe mijn wens.
Juli 3. Dinsdag .. Heden was een groot maaksmaal bij ten
Oever en een koekenkraam.
Over maaksmalen. die in de herbergen werden gehou~
den, vgl. H. Boom, Mijne Reisportefeuille. 2e dr. 1932,
148-49~
Juli 16. Maandag. Zoon Or. neemt afscheid bij de rentrnr.
Schneidler. Sijn Ed. stuurt ons 's avonds eenige gekookte
rivier kreeften.
Adolph Schneidler, uit Bentheim, eerst secretaris van
den drost Van Heiden Hompesch, van Juli 1775 tot eind
1794 tevens rentmeester van het Huis Ootm; vgl. Protocolboek
van Erfwinningen enz. - Dagb. W. H. Dröqhoorn
9 Juli 1792: "Vader met den Hr. Schneidler afrekening
gehouden .... Schneidler verhaalt mij, dat deszelfs
rekening, zijnde van 16 jaaren, met de Graavin geslooten
heeft, dat Riedesel thans eigenaar van Walburg is en dat
het huis Ootmarssum, met het geene er onder behoort,
eerlang waarschijnlijk zal moeten verkogt worden."
Juli 19. Donderdag. Heden morgen te 5 uuren vertrekt mijn
oudste zoon W. H. wederom na Utrecht; God geleide hem ...
Ik was de gehele nagt opgebleven, zijnde 't afscheijd voor mij
aandoenlijk geweest..
Daqb. W. H. Dr.: Ma depense du voyage et pendant
mon séjour de deux mois à Ootm. monte à f 135.-.
Juli 27. Vrijdag. Heden morgen ontfange missive van zoon
Docte in dato Utrecht d. 23 Julij met het aangename bericht
dat Sijn E. op Vrijdag avond te voren in goeden welstand
aldaar zij aangekomen.
Juli 31. Dinsdag. A. Teusse aan de poort heeft heden een
geheel corps Rooms priester en te gast, daartspriester Meyer
van Rossum en vele anderen.
Otto Meyer, pastoor van Rossum en de Lutte, aarts-

L
136
priester van Twente 1763-.1796; zie Geerdink. Twente,
122, 123. De herberg van Teusse moet aan de voormalige
Houtenpoort hebben gelegen; aan de Steenenpoort lag
die van Kip.
Aug. 1. Woensdag." Spreke heden met de Jode Meijer over
zijn en zijner gehele natie gruwelijk ongeloof en demonstrere
hem dat wij niet uyt de wet van Moses maar alleen door de
verdiensten van den Messias, die God als een middelaar
tuschen God en menschen heeft aangenomen, door genade en
niet uit de werken kunnen zalig worden; alleen door het gelove
aan hem, door den invloed van zijn H. Geest ter navolging
en goede werken; berouwover onze zonden en generhande
afgoderij omtrend de wereldse zaken plegende, maar de wereld
gebruykende en niet misbruykende, dus wedergeboren
moeten worden.
Aug. 4. Zaterdag. Een zekeren Dake van Almelo (wiens
dogter is gehuwd aan den commis te Almeloo, én wiens zoon
praedicant is) wierd heden hier begraven. De man in zware
schuld~n gedompelt moest Almeloo ontwijken, hadde zig als
knegt in de vermaarde stokerij van de Heer van Breklenkamp,
den Doolhof genaamt, zedert eenigen tijd g'engaseert, en nu
aldaar zijnde overleden heden als voorschr. op den kerkhof
alhier burgerlijk begraven in de grafste van J. H; ten Bokurn.
Aug. 12. Zondag. Daar passeren bij mooij weer veel Heeren
en Dames en treden telkens bij ten Oever uijt.
Aug. 22. Woensdag. De couranten zijn fataal voor de stad
Parijs.
Dagb. W. H. Dröghoorn: Il y a une furieuse tumulte
à Paris le jour de St. Laurent 10me de Août, un corps
considerable de Suisses, en défendant le château de Tuilleries
a été massacré par le peuple. L'Assemblée Nationale
a décrété lasuspension du roide sa haute charge le
même jour. A Dieu ne plaisse que ces scènes tragiques
soient funestes à la liberté Française!
Aug. 28. Dinsdag. [ufv van Loo s'namiddaaqs te onzen

137
huijze wegens de inwooning van den rector, dat mijn vrouw
declineert.
Opvolger van Lambertus Campstede werd Godfried
Ernst Philip Hesius, komende uit Haarlem, waar hij 4
jaar aan of op school was geweest, trad 1 Sept. 1792 in
dienst (Brief van 23Febr. 1792 G.A.O. No. 10). Hij was
niet meer in functie op 11 Febr. 1802, toen er een vacature
was. (G.A.O. No. 12). - Van Loo, Dagboek, 28 Aug.:
"Onze nieuwe rector H ...... is aangekomen. Een man
. van veel ijver en vlijt in de wetenschappen, die vele bekwaamheid
heeft om kindeten te onderwijzen, een goed,
eerlijk karakter, gevormd door de wetenschap."
Aug. 29. Woensdag. Neev J. G. Dröghoorn van Blankensteijn,
nu de q'hele negotie van zijn patroon overgenomen heb-
bende, arriveert hier voormiddag en spijst des avonds bij ons,
dog slaapt bij ten Oever. [ufr van Loo met den nieuwen rector
. komen mede des avonds bij ons en bezien de vertrekken, die
den. nieuwen rector zeer welgevallen.
Aug. 30. Donderdag. Tante Beverforde verzoekt moeder en
Betje, en keurt de inwoninge van den rector heel af.
Aug. 31. Vrijdag. Den nieuwen rector word op denraad~
huijze in pleno senatu geexamineert ten overstaan van de
beijde praedieanten loci, de Hr rigter, Or Schoning etc., dat
hij luisterrijk doet en zijn beroep des geconfirmeert wordt.
Van Loo, Dagboek noemt 28 Aug. als den dag van't
examen en leidt hem in zijn ambt in met een aanspraak
in 't Latijn.
(Over Sept., Oct., en Nov. bijna niets aangeteekend).
Sept. 17. Maandag. heden worde verrast door' den ouden
rigter H. J. Bos nu 86 Jaaren oud en neemt plegtig van mij
afscheijd .
.Nov. 18. Hede overleed de oude riqtr Bos te Oldenzaal.
Over den verwalter-landrentrneester van Twente, verwalter-richter
van Oldenzaal en richter van Enschede,
Hendrik Jim Bos, geb. te Borne 1706, gestorven te Olden-

138
zaal 18 Nov. 1792, zie A. G. de Bruyn, De Ned. Herv.
Kerk te Oldenzaal en andere opstellen, 1934, bI. 39-50.
Hij was zeer bevriend met de familie Van Heiden Hompesch
op 't Huis Ootm. .
Dec. 6. Donderdag. De Cramergilde eet en brast heden bij
Teusse na ouder gewoonte. Heden was het tot diep in de nagt
een extra stormweer zo dat de pannen van de huijzen vlogen.
Dec. 7. De Cramergilde teert nog bij continuatie.
Dec. 9. Zondag. De heeren van't Cramergilde zechen nog.
Dec. 12 Woensdag . Sture te vergeefs weegens voorige
Haarlemse Cour. van vorigen Postdag - inhoudende de prijsvrage
van het Theologisch Genootschap te Haarlem aangaan~
de den Messias .
Heden word mijne bigge door Bleek Janna gemest en van
Toffelen Nike voor 2Yz st. het œ gekoft agter mijn huïjs ge~
slagt. Hermine maakt 't geweijde schoon, bedraagt dus
19~17~4.
Dinsdag 25. Kersdagh. Heden is communiedag door Do van
Loo predigt voormiddag en bedient het Heijlige Sacramt. Do
Stulen predigt namiddag. Bij oud-burgem Cramer op het Schild
is het familie gastmaal. Item de wed. Campstede hadde een
groot aantal vrienden ter visite als [an van Assen, Gozen &
vrouw, oud br van Rhee en fam: item meer andere.
1793.
Jan. 1. Dinsdag. Nieuwjaarsdag. Do van Loo indispoost
zijnde predikte Do Stulen voormiddag. Namiddag geen kerk.
- Bij ons Nieuwjaar geweest 1. d'Heer en Neev Beverforde,
2. d'Heer en neev Or Bernh. Cramer van't Schild en nigt zijn
Eheliefste, 3. en meer anderen. N.B. wegens mijn indispositie
en om dat Kersbergen mij de ruste vooral reeommendeerde
meest mijn bed hebbende moeten houden is dagelijks niets
g'annoteerd. [Eerstvolgende aant. 9 Febr.].
Febr. 9. Zaterdag. 's Avonds te 6 uurèn komt de rentm
Schneidler bij mijbesoigneren en was tot over agt uren des

139
avonds - en belooft groote dingen te zullen doen tot ons
voordeel en aan de Doctr schrijven. - Truijken zeer op 't hol
zijnde maakt wederom rixd., behelpe mij heden avond weer
met een stukje brood in het comptoir, om twisten te vermijden.
Febr. 15. Vrijdag. Geboorte verjaring van mijn vrouw A. C.
ten Cate, tredende in haar 68ste jaar. Met de postwagen ontfangen
brieven van zoon Or .te Utrecht, die aan Haar Ed.
Yz ankr wijn ter verjaaring versorgt door de wijnkoper Teusse,
dat mijn vrouwook alleen opslaat. en in bewaring neemt,
zonder mij iets 'te present (eren) .
Febr. 16. Zaterdag. De couranten zijn important.
Febr. 17. Zondag. Vastenavond. N.B. de vastentijd is begonnen
gepasseerde Dingsdag zijnde het heden den zogenaamden
groten vastenavond. - Dezen morgen overleed zeer
subiet en zonder eenige voorafgaande ziekte den oud jager
van den huijze Ootmarssum zedert 1741 tot 1775 toen ik ontslagen
wierd. Menigmaal heeft hij aan mij (die zijn weldoener
was en aan wien hij naast God zijn groot fortuijn te danken
. had) verzekert, dat hij in 't koude winter ao 1709 geboren zij,
dus 10 jaaren ouder als ik. God zegene zijn ziel. Hoewel men
geen voordelige gedagten van die man kan hebben, terwijl hij
van een nijdigen aart was en geen liefde voor zijn medemens
had, tot toorn, slagerij en wellust van't vlees en goede versorging
genegen en ondankbaar aan zijn weldoener in den
hoogsten graad, ik hope als een Christen en als zijn vriend,
dat hij (die de pligten van een Christen zeer wel kende) in
zijn laatste uuren door een hartelik berouwen op de verdiensten
van zijnen en onzer aller Heijland steunende de zaligheijd
moge genieten. Wij zijn dog alle groote zondaars en buijten
Jesus Christus alle verlocren.
Febr. 18. Maandag. Jager Wilm word verluijd.
Jagers van't huis Ootm. waren in 1771 Johan Leonard
Gakstede (Gakstätter) en Willern Berends (Rekening
Huis Ootm. 1771, Oudheidk, Tw.). Hier wordt Berends
bedoeld.

L
140
Maart 8. Vrijdag. Heden was de heuglijke geboorte verjaaring
van onzen geliefden stadhouder Prins Willem de Se
tredende in zijn 4Sste jaar.
Maart 26. Dinsdag. Courantier Keyler stuurt mij een rekentje
van couranten port ad S gld.
Hij las de Opregte Haarlemmer-, de Overijsselsche
Courant, en de HoogduitscheCourant, de laatste samen
met A. Schneidler, die ook nu en dan de Rotterdamsche
ter lezing zond. Tevens was Dr. geabonneerd op den
Postrijder en De Nieuwe Europisehe Staatssecretaris,
een maandblad.
April 1. Paasmaandag. Daar worden schikkingen gemaakt
ter receptie der Hannovers hulptroupes, die hier aanstaande
Zaturdag met de artillerije verwagt worden, zullende te zamen
hun rendevou of zamelplaats hebben te Benthem.
1 Febr. 1793 had de Nationale Conventie aan den stadhouder
den oorlog verklaard. Dumouriez rukte 16 Febr.
over de grenzen en behaalde aanvankelijk successen,
maar was niet opgewassen tegen de Nederlandsche, Oostenrijksche,
Pruisische en Enge1sche troepen, waarvan de
hier bedoelde Hannoveranen deel uitmaakten. - V g.
ook Van Loo, Dagb., 3, 7 en 26 Maart 1793.
April 2. Dinsdag. Het waken der burgerij word opgezegt.
April 5. Vrijdag. Ontfange een biljet van de heer Schneid-
Ier, dat op morgen alhier zouden inrukken twee reqimenten
cavallerije Hannoverse auxiliaire troupes, waarvan alhier in
de stad komen zouden de staf te weten alle officiëren en 280
mannen met de paarden.
Eod (em). Ontfange een waarschuwings billet van den
seer. Pennink, dat op morgen ter inquartiering bij mij zullen
komen en geplaatst worden een officier met 2 domestieken en
3 paarden, waartegens wij in aller haast onze mesures nemen.
April 6. Zaterdag. Arriveerde het corps auxiliaire Hann:
troupes cavallerije. De cornet of lieu tent Comink met 2 bediendens
namen hun intrede volgens billet bij ons, des mor-

141
gens om 11 uur, toen ik nog in mijn cubiculum was, hij werd
door mijn vrouwen dogter beleeft ontfanqen, 's middags kostelik
onthaalt als mede de bedienden, de paarden bestede bij
ten Oever. 's Avonds spijsde ik met hen, het was een braav en
kundig jongeling, hij schepte groot genoegen in mijn discours
en wij zagen de landkaarten na waarvan ik hem eene van Braband
medegaf.
April 7. Zondag. Vertrok het corps cavalleristen van hier
op Almelo 's morgens circa 8 uuren, mijn contubernaal de
Lieutn Comink of Conink (die mij zeer toegedaan was) verscheen's
morgens voor mijn slaapplaats, bedankte acrativelik
hartelik .voor het vriendelik en beleefd onthaal en bij sonder
voor de gecom: landkaart, gaf 6 st. drinkgeld aan de meyd en
vertrok sampt bedtendens en paarden.
April 8. Maandag. Ontfange wederom een kort billet van
de Hr Schneidler waarbij kennis beliefde te geven, [rno dat
Rijssel, Valenciennes en Douaij aan de keyzerlijke troupes
waaren overgegeven, 20 dat de keyserlijke armée aan den gene~
raal Dumourier kruyd en lood gegeven had, en dat deze 3tio
marcheerde met het gansche leger na Parijs, en dat de keyser-
lijke en Pruysische arrnee ad 80.000 man volgden, om de rust
aldaar te herstellen. Voorts, dat aanstaande Vrijdag hier zouden
arriveren 1200 koppen van het regiment van den qeneraal
Mulio.
De overgave van Valenciennes was een loos alarm; de
stad viel pas na een zesweeksche belegering in Juli 1793;
Rijsel werd niet genomen.
De generaal Dumouriez, die de zaak der Nat. Conv.
verried en naar de zijde van de coalitie overliep, had geen
succes met zijn plan, naar Parijs op te rukken en het
koningschap te herstellen, daar zijn leqer, door de representauten
der Conventie bewerkt, hem in den steek liet,
waardoor hij op 5 April bij Doornik zijn heil in de vlucht
naar 's vijands kamp moest zoeken. - Os van Loo noem-
de hem "een engel Gods".

142
April 10. Woensdag. Alles is in rep en roer om de hulptroepen
wel te ontfangen.
April 11. Donderdag. Het hooij word afgewogen en de
quartleren verdeelt.
April 12. Vrijdag. [Blanco; van deze tweede inkwartiering
wordt niets gezegd].
April 14. Zondag. De Over-Ysselsche Courant levert veel
nieuws en tevens van het gepasseerde te Oldenz. rakende het
arrivément der Hann: auxiliaire troupes.
De jaarg. 1793 is de éeniqe, die in het archief van de
Provo Ov. en Zwolsche Cour. ontbreekt en ook elders
bleek hij onvindbaar, zoodat hier geen toelichting kan
worden gegeven.
April 18. Donderdag. Men leest uyt de Haarlemse Courant
dat de Hannoverse cavallerije te Breda behouden g'arriveert
zij. Men zegt, dat nog 400 recruten Hannoverse staan te
passeren.
April 28. Zondag. Vervaardige heden een billet aan Do
Stulen rakende het gedrag van onze ongodsdienstige meijd,
op de bitterste klagten van mijn vrouw, dat die een censure
verdiende alvorens als lidmaat wierd aangenomen.
April 3.0. Dinsdag. Heden nagt om 3 uuren spreke met
Bonen Mannes nagtwaker, corrigere hem wegens' zijn vrouwen
gedrag en sIegte behandeling amtrend Frederik en betale hem
5Y2 st. waakgeld.
Mei 1. Woensdag. Heden als Meijdag word te Breklenkamp
de vogel geschoten. pr Aeyelts, schoon pas gerecon~
valesceert, rijd daar na toe, daar is braaf wat te bissen.
Mei 7. Dinsdag. Om de middàg komt onze nieuwe meijd
van Oldenzaal in dienst verzeld van haar zuster, zij is genaamt
Ka of Katrijn Strooink, 17 à 18 jaaren oud (wonende haar
zuster hier als dienstmeijd bij de windemuller ), zij heeft voor
een jaar lhoon bedongen 16 guld. zonder ijets anders; de
vorige hovenier Takke van't huijs Ootmarssum, als getrouwd
zijnde aan haar moeders zuster is dus haar behuwde oom.

143
Mei 9. Donderdag. Zoon Frederik wijst de nieuwemeijd de
wegen en huijzen dezer stad aan .
.Md 24. Vrijdag. Beginne heden de deur van Grootmoeders
keuken des avonds te sluijten. ter conservering van roggen,
turf, toffelen en traan - sapienti sat.
Mei 27. Maandag. Men hoort dat Keyzer te Ulzen zeer
aanmerkelik is bestolen, en men verdenkt daar mede de [ooden.
Mei 28. Dinsdag. De kleermakers gilde heeft heden en
gisteren geteerd De toren van mijn vrouw is enverdraaglik.
Mei 29. Woensdag. De disputen of differenten tuschen den
nieuwen rector. Hesius en Mr. Aeyelts worden door de magistraat
gedecideert tot nadeel van de laatste.
8 Mei 1793 kwam de rector Hesius in de Duitsche
school, met verzoek aan den schoolmeester Aeyelts, om
het geraas en getier van zijn leerlingen te doen ophouden.
Er ontstond een woordenwisseling, waarbij Aeyelts den
rector zou hebben uitgescholden. Het verslag van beide
partijen, 13 en 15 Mei 1793, loopt uiteraard uiteen.
(G.A.O. No. 10).
Mei 30. Donderdag. Heden wierden alle mobilia &c. van
wijlen den Heer en Mevr. du Tour te Weerselo publyq verkogt.
David Constantijn de Meaupas baron du Tour, gest.
11 Mei 1785, huwde 1758 Golda C. E. E. van Bellinkhof
en Hofstede, wed. van Frédéric Louis markies de
Thouars. Zij stierf 8 Maart 1793. Zij hadden den (Nteuwen)
Bellinkhof of de Woeste reeds in 1780 verkocht en
woonden sindsdien te Weerselo op het Stift. Vgl. Ter
Kuile, Havezathen. 44-45.
Mei 31. Vrijdag .. Heden trede ik in mijn 75ste jaar van
mijnen tijdl. ouderdom. Mijn vrouw hervormt zig tot het goede.
Juni 9. Zondag. Do van Loo predigt voor mid: omtrend het
ongodsdienstig gedrag der medeleden en de verdorven zeden.
Text Hiob.

144
Juni 13. Donderdag. Daar zijn 25 recruten bij Ten Oever.
Juni 22. Zaterdag. De seer. zend mij een billet nopens de .
sententie in zaken der stad Ootmarsum en d'Ageler boeren
rakende de dienstpligtigheid gepronuntieerd deli 11 Julij 1747.
Die dienstpl. bestand voorn. in wagendiensten, staken
en waken ten behoeve van de stad.
Juni 23. Zondag. Vereere aan Herbst agt mooije breijnadels
van wijlen mijn vader voor den jongen Heer Baron van Itter ":
sum tot Oosterhof.
Juni 26. Woensdag. Heden arriveren de couranten heel
vroeg en tijdig, bij de Overijsselsche Courant bevind zig een
advertentie van M. Tijl & Zoon, als uitgevers van dezelve, dat
in poster urn het courantengeld met 4 st. 's jaars verhoogt word.
Juni 30. Zondag. Do Aeyelts predikt voormid., moeder en
Truijtje onder zijn gehoor, de kerk was vol geweest, met
Mevr. de Drostin & anderen. Een Joodsehen schoolm bij den
zogenaamden Bosjade inwonende valt dood ter aarden en
word heden avond nog na zijn logement bij de Bosjade ge..
transporteert.
Ds. Aeyelts, zoon van meester A., stond in 1791 te
Hem in Noord ..Holland, in 1793 te Blaricum en Laren
(Dagb. 8 Juli '93).
Juli 9. Dinsdag. Heden was de verkopinge der boeken van
wijl. de oud rigter H. J. Bos te Oldenzaal.
De opbrengst der boekerij, 728 titels omvattend volgens
den gedrukten catalogus, was f 667 ..17

l (
1
i'f I
J
f t
145
geweest; God weet het maar al te wel, waarom hij als .wanhopig
zeide, nu ga ik getroost na de Judas).
De zoon Willern "wilde niet deugen" en ging ten einde
raad in 1787 met het Compagniesschip Oud-Haarlem als
adelborst naar de Oost. Men hoorde nooit meer iets van
hem (Brieven J. G. Dr. aan W. H. Dr.).
Juli 11. Donderdag. De boekverkopinge der Biblietheek van
den oud rigtr Bos te Oldenzaal continueert nog.
Aug. 7. Woensdag. Abrahamink te Agelo word verluijd,
zijnde voorleden Vrijdag nog na deprocessie te Brandligt
geweest.
Aug. l O, Zaterdag. Laurents-daq, als men knollen moet
zaaijen.
Aug. 11. Zondag. Heden avond ontfange over Ulzen een
missive in dato 5 Aug. te voren van de Heeren Executeuren
van den boedel van wijl. Neev Roesche, waarbij kennis geven,
dat het Legaat ad 1000 guld. kan worden ontfangen op den
l O Aug., die al voorbij is.
Aug. 18. Zondag. Do Amshof van Ulzen had het ongeluk
'bij zijn aankomst op 't Schild met de cheze om te vallen, edog
door Gods voorzienigheid onbeschadiqt, dus Zijn Eerw: nog
's namiddaaqs kon prediken.
Aug. 22. Donderdag. De gehele familie van de rijke Engiers
[= Engelberts] zo van Noord-Deurninq als van Amsterdam
'houden heden een groot gastmaal bij Mevrouw de wede
Beverforde in den Hoek en wandelen in 't publ. door de stad
met veel statie: Dr. H. K. Cramer comite. gaan namiddag bij
Cramer opt Schild.
Aug. 26. Maandag. Leze uyt de Hoogduytse Courant dat
den hertog van [ork den 12 dezer met 30.000 man cavallerije
direct na Parijs op mars zijn gegaan, om de ongelukkige
koningin te verlossen.
Sept. 1. Zondag. Heden namiddag circa 6 uuren komt mijn
zoon van Utrecht onverwagt bij ons in goeden welstand met

L
146
een rijtuig van Almeloo hebbende den weg van Deventer tot
Almeloo te voet afgelegt.
Dagb. W. H. Dr.: "Le 30 Août. J'arrive à Deventer
ce soir en chariot de poste avec Schneidler et son beau
frère. Sam. le 31. Je pars de Dev~ ce matin à pié, j'arrive
à Rijssen environ les 6 heures bien mouillé par la pluye.
Dim. le 1 Sept. Je parsde R. vers les huits du matin, en
chemin je suis mouillé de nouveau, c'est ce qui me fait
prendre la résolution de louer un fargon à Almelo, me
faisant mener à Ootm. ou j'arrive vers les cinq du soir. e
Ici je trouve les choses presque sur le même pié que l'an
, Hél l b .d o., ..
passe. e as. eaucoup e mtsere .
Sept.12. Donderdag. Heden geweldige rixd. met mijn vrouw,
die de Drostin wil aanspreken tegens het advis van mijn
zoon, zo dat zonder ijets te nuttigen na mijn kamer begeve.
Hieruit blijkt ook de gerechtvaardigde antipathie van
zoon doctor tegen de familie Van Heiden Hornpesch.
Sept. 13. Vrijdag. Heden was het eerste Land & Stadgerigt
na de grote vacantie. Zoon Or is aant Landgerigt praesent en
spijst des middaags bij de Heer Rigter. 's Avonds was hij bij
oud Br Cramer op bezoek, komt tamelik laat te huijs.
Sept. 14. Zaterdag. Heden avond was een fatalen dag, dat
ik met mijn vrouw transport en overdragt passeerde voor de
heer rigter Hubert assess. Pr. Schneidler en Voor Hermen van
onze drie erven en goederen Schurink, Ribbert en Tijman te
Mander ten behoeve van den heer Drossaard de Beaufort voor
de som van [niet ingevuld] zo als bij uijtveijling van den [datum
niet ingevuld) hadden gegolden.
Dagb. W. H. Dr.: ..Samedi le 14 de Sept. Mon père et
ma mère ont vendu aujourd'hui leur trois fermes Schul-
ring. Tijinck et Ribbed à Manderen à monsr. J. F. de
Beaufort pour la somme de f 10.662~ 12~: le transport en
a été ce soir devant le bailli Hubert, en présence de man sr.
Schneidler.'
De erven werden, nadat zij reeds op 20 October 1785

147
met een hypotheek van f 8000.- waren bezwaard, op 8
Dec. 1791 publiek geveild (Prot. transp. en verz., Landger.
Ootm., R.A. Zwolle) en op 14 Sept. 1793 gerichte~
lijk overgedragen aan den hypotheekgever en kooper Mr.
Joachim Frederik de Beaufort, drost van Ijsselstein,
wonend te 's-Gravenhaqe. Dröghoorn had die f 8000.moeten
opnemen, om aan zijn verplichtingen tegenover
den Raad der Domeinen van stadhouder Will em V te
voldoen, die een belangrijke vordering op hem had, ontstaan
uit verwaarloosde afrekeningen. Vergelijk o.a. brief
van J. G. Dr. aan W. H. Dr. van 20 Oct. 1785 en brief
van den domeinraad C. de Verdun te 's-Gravenhaqe aan
W. H. Dr. van 25 Jan. 1782.
. Sept. 20. Vrijdag. Men verzekert dat er een ords postwage
zal vaaren van Groningen op Coevorden-Nieuwenhuijs-
Ootmarsum .& Endschede et vice versa.
Sept. 22. Zondag. Zoon Dr. neemt afscheyd van alle goede
vrienden. Gedurende zijn verblijf alhier was hij niet ter kerke
geweest en ook heden niet.
Sept. 23. Maandag. Heden morgen om 5 uur vertrekt mijn
zoon met de postwage, zig tijdig na 't Posthuys begevende om
een goede plaats te bekomen. Het scheyden was voor mij
sensibel.
Sept. 30. Maandag. (Einde van het Dagboek).
\ '