Klik hier om die artikel in PDF-formaat af te laai. - LitNet

3.3 Reaksie op die sluipmoordpoging
LitNet Akademies Jaargang 9(3), Desember 2012
Volgens koerantberigte was Suid-Afrika in ’n skoktoestand na die aanslag. Die Volksraad het
eenparig hulle meegevoel uitgespreek. Selfs sir De Villiers Graaff, leier van die opposisie, het
die aanslag bestempel as ’n “lafhartige daad wat heeltemal onbekend op die Suid-Afrikaanse
politieke toneel is”. 106 Intussen het daar lorrievragte blomme en beterskapkaartjies in
Afrikaans en Engels by die hospitaal opgedaag.
Pratt se vrou, wat steeds in Nederland was, het by vriende van die sluipmoordpoging
gehoor. 107 Sy neef, S.D. Pratt het dadelik Pratt se weduwee-suster, Peggy Ricketts, wat in die
Kaap gewoon het, verwittig. Sy was baie ontsteld en het opgevlieg Johannesburg toe. 108 Haar
seun, wat op die elite Anglikaanse privaatskool Michaelhouse 109 was en vir die Paasnaweek
saam met ’n maat by Pratt op die plaas gekuier het, het sy eie weergawe van die gebeure in ’n
brief aan sy ma neergepen. Issie Maisels (1998:107) vertel wat in die brief gestaan het:
The following sentence then appears: “Of course the climax of the Show came when
Uncle David had a go at Verwoerd.” [...] He then describes that Verwoerd finished his
speech and the judging of the champions began. Just before the final animal was
judged, the letter continues, he saw Uncle David walking into the arena and standing
and joking with some of the exhibitors. He said that the animals started leaving the
arena and he suddenly heard two bangs going off like crackers. He says he jumped up
and saw Dr Verwoerd collapsing. He said he had a horrible feeling that it was Uncle
David who had shot Verwoerd although he didn’t know at that stage who had done it.
[…] He came to the conclusion that Uncle David had shot Verwoerd in a moment of
blind insanity.
Ruth Pilkington, ’n sekretaresse van ’n skoubeoordelaar, het net agter die eregaste gesit en
het ook ’n gedetailleerde ooggetuie-berig neergepen. Sy vertel dat ’n Indiër-kelner
senuweeagtig gevra het of dit ’n wit man of swart man was wat Verwoerd geskiet het. Op
haar antwoord dat dit ’n wit man was, het hy ’n sug van verligting geslaak. 110
Die buiteland het met gemengde gevoelens reageer. Daar het ondersteunende telegramme
ingestroom vanuit die VSA, Groot-Brittanje, Oostenryk en Australië. 111 Daar is selfs vars
tulpe per lugvrag uit Nederland gestuur. 112
Die Britse eerste minister, Harold Macmillan, is dadelik van die gebeure in kennis gestel en
het ’n boodskap van meegevoel en spoedige herstel gestuur. Die Amerikaanse president,
Dwight Eisenhower, was baie bekommerd oor die aanval en het sy ambassadeur in Suid-
Afrika gelas om spyt te kenne te gee oor die “laakbare aanval” op dr. Verwoerd. 113
In Londen het die gevoelens gewissel van afsku tot verbystering. Mense was bevrees dat die
pendel van geweld wat ná die Sharpeville-skietery en die noodtoestand ontketen is, verder
kon eskaleer. 114 Britse kommentators, hoewel geskok deur die aanslag, het egter vas gestaan
by hulle kritiek teen apartheid en het gewaarsku: “Violence could only breed violence.” 115
Ook die Anglikaanse aartsbiskop van Kaapstad, dr. Joost de Blank, het apartheid skerp
veroordeel en gewaarsku dat die fronte verder kon verhard. 116
765