Klik hier om die artikel in PDF-formaat af te laai. - LitNet

LitNet Akademies Jaargang 9(3), Desember 2012
Figuur 1. Verwoerd groet hooggeplaastes voor sy openingsrede by die Unie Skou.
(Bron: P. Grobbelaar, Man van die Volk, ble. 72-3)
As regsgeleerde is mens seker altyd geïnteresseerd in sulke beroemde gevalle. As mens
hedendaagse berigte lees oor die sluipmoorde van Pratt en Tsafendas, is dit opvallend hoeveel
daar in die dade geprojekteer word deur die beriggewende protagoniste vanuit hulle eie
heilsperspektief. 1 Die geskiedenis van die vroeë sestigerjare is taamlik toegegooi onder
retrospektiewe beoordelings van die geskiedenis wat die historiese milieu as ’t ware amper
verdring. 2
Daar is heelwat oor Tsafendas en sy moontlike motiewe geskryf (Van Wyk 1966; Van
Woerden 2000; Adams 2011; Cooper s.j.), maar die meeste mense weet redelik min van
Pratt. 3 Die vraag kom outomaties op: Wat sou ’n Engelse sakeman en boer wat nie juis as ’n
politieke aktivis opgeval het nie, daartoe gedryf het om die Eerste Minister tromp-op te loop
en te skiet? Wou Pratt hom wreek op Verwoerd omdat laasgenoemde na bewering ’n
verhouding met sy Nederlandse vrou gehad het? Of was hy kop in een mus met sy neuroloog,
’n oortuigde kommunis en hegte vriend van Joe Slovo? Het hulle die sluipmoord beplan met
die hoop dat Pratt, gesteun deur sy neuroloog, as ontoerekeningsvatbaar vir die daad
klassifiseer sou word soos die neuroloog se vennoot later beweer het? Wat het die rooi briefie
met die moorddreigemente aan Verwoerd twee weke voor die aanslag daarmee te doen? Of
was dit eerder ’n geval dat Pratt weens sy manies-depressiewe psigoses aan ’n verlossersindroom
gely het en Suid-Afrika van die simbool van apartheid wou bevry?
Om die Pratt-sluipmoordpoging te ontleed, is destydse koerantberigte, dokumente in die
Nasionale Argief en ’n aantal outobiografieë nuttig om meer uitsluitsel oor die motiewe vir
die sluipmoord te kry, maar ook om ’n beter beeld van Pratt as mens te kan vorm. Die tipiese
747