Klik hier om die artikel in PDF-formaat af te laai. - LitNet

LitNet Akademies Jaargang 9(3), Desember 2012
Eers het hy gevoel dat die oomblik toe hy Verwoerd geskiet het, die belangrikste in sy lewe
was, maar noudat hy uiteindelik die platform het om sy boodskap aan Suid-Afrika oor te dra,
voel hy dis die werklike hoogtepunt van sy lewe. Daarna het hy voortgegaan om ’n roerende
politieke rede te hou. Hy het gevoel dat Suid-Afrika sy regmatige plek onder die nasies in die
wêreld moes inneem en homself nie verder moes isoleer nie. Hy het die mense aangespoor
om ’n “great and glorious future” aan te gryp en ’n beleid te volg soos Harold Macmillan
bepleit het: “Rule by merit and not pigment of skin”: 145
South Africa has to throw off the slimy snake of apartheid which is gripping its throat.
Practical apartheid, obviously, cannot go immediately. The principle of apartheid has
to be flung off [...] and then it is up to the coloured section of the population how
rapidly the practical section is put into effect.
Regter Rumpff het hoflik reageer en die hof tot 26 September verdaag sodat Pratt se gedrag
vir twee weke deur ’n psigiater gemonitor kon word en daaroor aan die hof verslag gedoen
kon word voordat ’n finale beslissing gevel word.
4.5 Professor Lamont se verslag en die finale uitspraak van regter Rumpff
Die superintendent van Weskoppies, prof. Austin M. Lamont, het ’n uitvoerige verslag
opgestel. Prof. Lamont het aan die Universiteit van Glasgow gekwalifiseer en was ’n gesiene
neuroloog.
Hy het sy verslag begin met ’n heenwys op ’n tatoeëermerk wat Pratt op sy regtervoorarm
laat aanbring het. Dit het bestaan uit twee gekruiste swaarde met ’n P vir Pratt en ’n V vir
Verwoerd. Links en regs daarvan was twee datums: 9.4.1960 en 12.9.1960. Dit was die tyd
wat hy verhoorafwagtend was. Pratt was eufories oor sy tatoe. Pratt het prof. Lamont vertel
dat die skoot op Verwoerd al die spanning wat in sy lewe oor die laaste ses jaar vanaf 1954
opgebou het, meteens ontlaai het.
Pratt het uit sy tronkdagboek voorgelees dat die herstel van Verwoerd vergelykbaar was met
die wederopstanding van Christus en dat hy self die rol van Judas Iskariot speel: 146 “He stated
that he had always had ‘a sneaking regard for Judas in view of his important contribution to
the basis of the Christian religion’.”
Hoewel hy belowe het dat prof. Lamont die dagboek kon lees, het hy dit die volgende dag
opgeskeur en in die toilet afgespoel. Pratt was onbeskof en minagtend en het by tye dreigend
teenoor van die verpleegpersoneel opgetree. Hy het ook aan vervolgingswaan gely en die
verpleegsuster moes eers van sy tee proe voordat hy bereid was om dit te drink. 147
Die hegte verweefdheid van Pratt se emosionele versteurdheid met die feit dat sy vrou hom
verlaat het, word baie duidelik uit die verslag. Tydens ’n onderhoud met die psigiaters het
Pratt gesê die verpleegpersoneel se optrede was “a sort of exaggeration of my wife’s
behaviour from 1957 onwards”. ’n Paar dae later moes hy toegee dat sy vrou, wat in
Nederland was, geen invloed op die personeel kon uitoefen nie, maar het nogtans gemeen:
773