Klik hier om die artikel in PDF-formaat af te laai. - LitNet

LitNet Akademies Jaargang 9(3), Desember 2012
brief geskryf aan die leiers van talle Afrikastate op die vooraand van onafhanklikheid en
gewaarsku teen kommunisme en die Sowjet-strategie omdat dit ’n groot gevaar vir die
toekoms van Afrika was wat op “Red colonialism” sou uitloop. 173
Die ironie is dat baie Afrikaners en Engelssprekendes wat later geïndoktrineer is ten opsigte
van die “rooi gevaar” en “swart gevaar” (Visser 2007), nooit die geleentheid gehad het om ’n
kritiese diskoers te voer oor die outoritêre tendense wat baie bevrydingsbewegings ter wille
van magkonsolidering van hulle sosialistiese vriende oorgeneem het nie.
As mens terugkyk, kan mens tereg wonder of daar nie eenvoudiger politieke oplossings was
wat vir almal minder traumaties sou gewees het nie. ’n Konstruktiewe diskoers met die elites
van die ANC en PAC en ’n meer tegemoetkomende politiek kon tot gevolg gehad het dat die
geskiednis dalk eerder ’n soortgelyke verloop geneem het as die swart burgerregtebeweging
van Martin Luther King in die VSA.
7. Ten slotte
Pratt het voor die aanslag op Verwoerd ’n besonder kritieke fase van maniese depressiwiteit
belewe en is net betyds van ’n derde selfmoordpoging weerhou. Die toespitsing van die
politieke krisis in kombinasie met ernstige depressie oor sy huwelik het hom waarskynlik op
daardie stadium uiters labiel gemaak. Die manier waarop hy sy persoonlike probleme probeer
baasraak het, was om dit te verdring en homself in die rol van ’n politieke verlosser te loods.
Dit lyk asof die sluipmoordpoging nie beplan was nie. Die waarskynlikste verklaring is dat
hy impulsief en op die ingewing van die oomblik gehandel het.
Dat Pratt hom na bewering op Verwoerd wou wreek omdat hy kwansuis ’n verhouding met
Pratt se Nederlandse vrou gehad het, is lagwekkend. Dit is wel moontlik dat sy weens die
ondraaglikheid van Pratt se psigiatriese probleme toevlug in die arms van ’n ander man
gevind het.
Die agterdog van die neuroloog, Allan Bird, dat sy vennoot Solly Jacobson in ’n sameswering
met Pratt betrokke was om Verwoerd te vermoor, is ook nie oortuigend nie. Inteendeel, daar
is grondige argumente wat die tese sonder moeite weerlê.
Bibliografie
Algemene bronne
Adams, Z. 2011. Race, madness and the archive. Ongepubliseerde doktorale proefskrif,
Universiteit van die Wes-Kaap.
785