Parochie, Eucharistie & Small Christian Communities - MAGIX

Eucharistie’ (sharing of the Eucharist). Ze observeert dat de Eucharistie van twee kanten wordt benaderd.
Enerzijds is zij heilsmiddel, anderzijds een expressie van eenheid. Deze twee benaderingswijzen
hebben verschillende consequenties met betrekking tot het ‘deelnemen aan de Eucharistie’. Wanneer
de Eucharistie beschouwd wordt als een heilsmiddel lijkt het geen probleem om deze met niet-katholiek
gedoopten te delen. Aan de andere kant, als expressie van eenheid, is het delen van de Eucharistie juist
niet mogelijk. Hetgeen gevierd wordt (eenheid) is dan immers niet aanwezig. Wijlens stelt dat er tussen
deze twee benaderingswijzen een ‘creatieve spanning’ (creative tension) zou moeten bestaan. 164
Cooke ziet deze spanning ook maar neemt met betrekking tot de eenheid genoegen met de eenheid die
uit het doopsel blijkt. Hij stelt zich de (retorische) vraag stelt of de Kerk de Eucharistie wel zou mogen
weigeren aan een gedoopte. Ook benadrukt hij dat de Eucharistie nodig is om tot eenheid te komen. 165
In deze stellingname lijkt hij gebruik te maken van de ruimte die de toevoeging zonder onderscheid laat
in de uitspraak die het Tweede Vaticaans Concilie over deze zaak doet: “het deelnemen aan elkaars
heilige diensten mag niet beschouwd worden als een middel dat men zonder onderscheid kan aanwenden
(indiscretim adhibendum) voor het herstel van de eenheid onder de christenen” (UR 8). Als regel
kan men dus niet aan elkaar diensten deelnemen, toch wordt hiermee niet ontkend dat de Eucharistie
zowel eenheid uitdrukt als bewerkt.
Wijlens observeert dat de uiteindelijk tot stand gekomen wetgeving zowel negatief als positief gewaardeerd
kan worden. 166 De pessimistische benadering ziet dat de ruimte die het concilie laat om de
Eucharistie een werktuig van eenheid te laten zijn, in de wetgeving onbenut blijft. Een creatieve spanning
tussen de twee benaderingen van de Eucharistie lijkt afwezig. De wetgeving staat deelname aan
de Eucharistie slechts toe in individuele gevallen, gebaseerd op individuele noden. Anderzijds is er
ook een positieve waardering mogelijk. In de wetgeving is namelijk een enorme vooruitgang geboekt,
zeker gezien de complexe oecumenische situatie van het Westen. Waar het concilie alleen over dialoog
spreekt, maakt de wetgeving onderscheid tussen Kerken en kerkelijke gemeenschappen en trekt
daarbij overeenkomstige conclusies. 167
Ten aanzien van de huidige wetgeving maakt Wijlens een drietal opmerkingen. Zo observeert ze een
spanning met betrekking tot deelname aan de Eucharistie als heilsmiddel. Deze benadering is individueel
gericht en staat daarmee haaks op de gemeenschaps-gerichtheid van het Tweede Vaticaans
Concilie. Hierbij kan de vraag gesteld worden of de Eucharistie als heilsmiddel en als expressie van
eenheid, wel onafhankelijk van elkaar beschouwd kunnen worden. Op de tweede plaats wordt er in de
wetgeving geen rekening gehouden met de situatie van een persoon die in zijn of haar eigen Kerk van
de Eucharistie is uitgesloten. En tenslotte merkt Wijlens op dat er met de betrekking tot de creatieve
spanning die tussen de twee benaderingen van de Eucharistie aanwezig zou moeten zijn, nog een
uitdaging ligt voor de wetgeving. 168
Enerzijds kunnen we dus concluderen dat de wetgeving een duidelijk standpunt heeft, namelijk dat
deelname aan de Eucharistie alleen kan plaatsvinden in individuele gevallen voor individuele (en erkende)
noden. Dit standpunt van het leergezag wordt gedeeld door Ratzinger, Kasper en ook Van
Eijk. 169 Hierbij staat voorop dat de Eucharistie een eenheid uitdrukt die aanwezig behoort te zijn. Het is
dan vanwege de waarheid niet mogelijk dat niet-katholieken tot de Eucharistie naderen. 170 Anderzijds
164 Myriam Wijlens, Sharing the Eucharist: a theological evaluation of the post conciliar legislation. Lanham: University Press
of America, 2000, 363.
165
Cooke (1966), 347-348.
166
In het bijzonder gaat het hier om CIC\83, c.844.
167
Wijlens (2000), 364-365.
168
Ibid., 365.
169
Zie ook §3.1.3 op p.37 eerder in deze scriptie.
170
Zie bijvoorbeeld: Kasper (2004), 143.
56