Lions 458 - Lions Clubs International - MD 112 Belgium

36
Tony Judt ° 1948 + 2010
Op 7 augustus 2010 in De Morgen:
In New-York is gisteren op 62-jarige leeftijd de Britse historicus
Tony Judt overleden. Hij gold als een van de belangrijkste
historici van onze tijd. Judt werd vooral bekend door zijn
vuistdikke boek ‘Na de oorlog’ uit 2005, een geschiedenis
van Europa sinds 1945. Hierin beschrijft hij hoe Europa uit de
puinhopen van de Tweede Wereldoorlog herrees, en hoe
het grootste gedeelte van het continent de weg naar welvaart
en democratie insloeg.
Judt is geboren in Londen op 2 januari 1948. Zijn Belgisch-
Joodse (!) ouders van gemengde Russische en Roemeense afkomst
waren gevlucht voor het nazisme. Hij heeft steeds een
voorliefde voor de Belgen gehad (‘Is there a Belgium’) en was regelmatig
te gast in ons land voor spreekbeurten. Ikzelf heb Judt
leren kennen via radio Klara bij Jean-Pierre Rondas, de onvolprezen
radiomaker die onlangs de omroep heeft verlaten.
Judt is geboren in Londen. Hij groeide op in een arbeidersmilieu.
Hij begon zijn studies in Cambridge en zette ze voort in Parijs. Hij
doceerde in Cambridge, Oxford, Berkeley en New-York. Als Jood
werd hij ook aangegrepen door de oorlog in Israël in 1967 en ging
er meevechten met de Israëli. Na de oorlog werkte hij als tolk op
de bezette Golanhoogte. Hij was echter zo ontnuchterd door de
houding van de Joden tegenover de overwonnen Palestijnen dat
hij volledig brak met het zionisme en er later scherpe kritiek op
leverde.
Judt, een intellectueel gigant, bekleedde de zeer prestigieuze
Erich Maria Remarque-leerstoel in Europese studies aan de Universiteit
van New-York en schreef veel artikels voor de New York
Review. In 1996 werd Judt verkozen tot lid van de American Academy
of Arts and Science en van de British Academy.
Zijn grote voorbeelden waren Albert Camus en Arthur Koestler.
Beide mannen waren communisten van het eerste uur en waren
nadien zo ontgoocheld door de houding van Stalin dat zij fervente
tegenstanders werden van de Sovjet-Unie. Dit in tegenstelling
tot Sartre die de Stalinisten zelfs na de inval in Hongarije
trouw bleef.
Hij noemde zichzelf een ‘universeel sociaal-democraat’ met een
zeer grote achterdocht ten opzichte van linkse ideologieën met
op de persoon gebaseerde politiek. Hij ergerde zich ook aan de
rol van de Verenigde Staten van Amerika als ’s werelds enige supermacht.
Judt was naast een gevierd wetenschapper ook een
aanjager van het politieke debat .
Zijn magnum opus was Na de oorlog: een geschiedenis van Europa
na 1945. Judt behandelde de geschiedenis van 34 landen
over een periode van 60 jaar in één groot verband dat zowel in-
Ex Libris
tercontinentale politiek als regionale geschiedenis besloeg. Hij
liet zien hoe groot de economische gevolgen van de oorlog
waren en hoe Europa - met de hulp van Amerika, maar ook op
eigen kracht - zich herstelde. De burgers profiteerden daar pas
van in de jaren vijftig en vooral in de jaren zestig. Nadien werd
ook de politieke vernieuwing steeds radicaler. Maar het succes
van het werk is niet alleen de geschiedenis van schokkende gebeurtenissen
en breuken maar vooral de kracht van het verhaal
dat iedereen kan boeien. We zien er hoe de Franse Generaal de
Gaulle, die gedurende de hele oorlog in Engeland verbleef, na de
bevrijding erin slaagde te beletten dat onze landen gewoon ingelijfd
werden bij de USA. Later versloeg hij ook de val van de
Oost-Europese landen na de implosie van het communisme.
Ieder land komt op een andere wijze uit deze verstikking vrij.
In zijn redevoeringen en veelvuldige artikels in de pers haalde hij
hard uit naar de Amerikaanse voorvechters van de Irak-invasie.
Hij noemde deze ‘verdwaalde haviken’. Hij had het over de studentenopstand
in Parijs als ‘er gebeurde NIETS’ en de staat Israël
noemde hij ‘een land dat nooit volwassen zal worden’.
Wie de moed heeft om het magnum opus van Judt te lezen (meer
dan 1000 pagina’s kleine druk), zal er zeker van genieten en vaak
verwonderd zijn. Onwillekeurig zal de lezer de vergelijking maken
met de bestseller (ook bestlezer?) van Geert Maks ‘In Europa’,
een boek dat op een andere wijze de recente geschiedenis van
Europa behandelt en waar ook een televisiereeks op gebaseerd
is. Mak verplaatst zich naar
welbepaalde plekken in het
Europese continent. Hij beschrijft
wat daar heeft
plaatsgevonden en hoe
deze (dikwijls meer dan
huiveringwekkende) dingen
konden gebeuren en
welke de voedingsbodem
ervan was. In het boek van
Mak valt het ook op hoe
dikwijls deze verwijst naar
het werk van Judt, een