amsterdam%20waterbestendig

Inleiding
Het klimaat verandert, waardoor de zeespiegel stijgt en rivieren in bepaalde perioden
meer water af zullen voeren. Hierdoor neemt het risico op overstromingen toe.
Bovendien zullen er vaker intensieve regenbuien optreden, die lokaal moeilijk zijn op
te vangen en tot wateroverlast en schade kunnen leiden. Maar ook langere periodes
van droogte en hitte kunnen het stedelijke leefklimaat onaangenaam maken en
zorgen voor verlaging van de grondwaterstand.
Tegelijkertijd zal de stad in toenemende mate transformeren en verder verdichten.
Er zullen meer woningen op het zelfde oppervlak verrijzen, er zal meer in de ondergrond
gebouwd worden en de buitenruimte zal intensiever worden gebruikt. Ook
deze ontwikkelingen zullen het watersysteem onder druk zetten. Daarom moeten er
nieuwe oplossingen worden gevonden voor bijvoorbeeld voldoende waterberging
en een adequaat grondwaterpeil.
Er zijn een groot aantal klimaatopgaven die pas op termijn echt gaan spelen, maar
nu al aandacht en oplossingsrichtingen vragen. De specifieke ligging van de Metropoolregio
Amsterdam op een knooppunt van watersystemen zorgt in combinatie
met de economische bedrijvigheid en het gunstige investeringsklimaat voor een
complexe opgave. Het betreft de sterkst groeiende regio van Nederland waar grote
investeringen gedaan worden.
Voor de regio is het van groot belang dat de verschillende opgaven in samenhang
beschouwd worden. Er liggen volop kansen om klimaatbestendigheid te realiseren
in specifieke waterprojecten, maar aanhaken bij lopende ruimtelijke processen biedt
veel meer en bovendien meer robuuste en efficiënte mogelijkheden.
Het watersysteem
De Metropoolregio Amsterdam is een waterknooppunt. Op deze plek komen het
hoofdwatersysteem (IJsselmeergebied, Amsterdam-Rijnkanaal/Noordzeekanaal) en
de regionale systemen (stadsboezem, Amstellandboezem) bij elkaar. Bijzonder is
dat de Amstellandboezem in open verbinding staat met het Amsterdam-Rijnkanaal
en het Noordzeekanaal. Voor Amstelland is de Amstel de snelweg die overtollig
water uit de polders en veenweidegebieden dwars door de stad afvoert naar het IJ.
52
Vandaar stroomt het richting IJmuiden waar het water gespuid of uitgemalen wordt
op de Noordzee.
In normale omstandigheden lijkt het vanzelfsprekend dat in alle componenten het
water staat op het peil dat we willen en dat het stroomt waar het moet stromen.
Maar in periodes van veel neerslag in eigen land en de bovenstroomse buurlanden,
of tijdens langdurige periodes van droogte, moet er voortdurend aan de ‘knoppen’
worden gedraaid om alle met water verbonden belangen te kunnen blijven dienen.
De regio ligt in dijkring 13, 14 en 44. De veiligheidsnorm van dijkring 44, waarin de
Noordzeekanaalzone en dus ook de IJ-oevers zijn gelegen, is vele malen lager dan
die van de omliggende dijkringen. Dit gebied transformeert in snel tempo van voormalig
havengebied in gemengd stedelijk woongebied. De primaire keringen (de sluis
bij IJmuiden, de Oranjesluizen tussen IJ en IJmeer, de dijken lang het Markermeer/
IJmeer en de keringen langs de Lek) bepalen voor een belangrijk deel de veiligheid
van de regio. Andere waterkeringen en kunstwerken beschermen tegen overstromingen
van regionale wateren of werken als 2e verdedigingslinie bij een overstroming
vanuit de grote wateren. Veel van deze keringen liggen midden in stedelijk gebied
en zijn volledig bebouwd zoals de Amsterdamse stadskering.
De wateropgaven
Met het oog op de toekomstige ontwikkelingen is het van belang te weten waarom
zaken geregeld zijn zoals ze zijn geregeld en de aspecten te kennen die nauw met de
waterverdeling verbonden zijn, zoals veiligheid, wateroverlast, watertekort, droogte
en verzilting. Evenzo is het van belang te weten waar de schoen wringt en welke
knelpunten we kunnen verwachten als de klimaatverandering doorzet. Een integrale
benadering van de vraagstukken vanuit de watersector en de ruimtelijke ordening
gezamenlijk is essentieel.
De opgaven zijn als volgt:
Bescherming tegen overstroming
Om Amsterdam te beschermen tegen overstromingen moeten de primaire keringen
mogelijk worden versterkt om te kunnen voldoen aan de nieuwe veiligheidsnormen.
De vraag is welke regionale keringen (onder andere de westelijke kering van het
Amsterdam-Rijnkanaal) en sluizen nu en de toekomst niet voldoen aan de veiligheids-