Theorie en praktijk van menselijk gedrag in een solidair zorgstelsel

5.11 Financiële prikkels voor ziekenhuizen
Net als bij beroepsbeoefenaren, zijn er verschillende soorten
prikkels die het handelen van ziekenhuizen beïnvloeden, waarbij
een onderscheid gemaakt kan worden tussen financiële en
niet-financiële prikkels. Deze laatste worden in paragraaf 2.5
besproken.
Veel instellingen in de zorgsector in Nederland zijn niet gericht
op het maken van winst (non-profit). Vanuit continuïteitsperspectief
moeten ze weliswaar een positief bedrijfsresultaat
realiseren, maar zij hoeven geen aandeelhouders tevreden
te stellen, zoals in de for-profit sector.
Daarnaast heeft een instelling zoals een ziekenhuis een sociale
en maatschappelijke verantwoordelijkheid. Deze komt onder
andere tot uitdrukking in de term ‘maatschappelijke onderneming’.
In een eerder advies is de RVZ uitgebreid op dit aspect
ingegaan. 92
De verhouding for-profit/non-profit kan verschillen tussen
landen en is nauw verbonden met de wijze waarop de instellingen
worden gefinancierd.
Financiering van ziekenhuizen
De financiering van ziekenhuizen vindt op verschillende manieren
plaats, waarbij een viertal systemen onderscheiden kunnen
worden: op basis van een budget, op basis van ligdagen,
op basis van een lump sum per patiënt per behandeling of op
basis van gedeclareerde kosten (fee-for-service).
Tabel 5.1 geeft een overzicht van de verschillende systemen en
hun incentives zoals die uit de literatuur naar voren komen. 93
Hierbij is naast het honoreringssysteem, de eenheid waarop de
vergoeding gebaseerd is aangegeven. Ook is aangegeven of het
een retrospectieve of prospectieve methode is. Prospectief wil
zeggen dat de vergoeding vooraf vast ligt, terwijl dit bij retrospectief
niet het geval is. Een vergoeding per verrichting is
retrospectief ook al kunnen de tarieven vast zijn, aangezien het
aantal verrichtingen varieert en op voorhand de kosten dus
niet vastliggen. Bij functionele budgettering kan er zowel sprake
zijn van een retrospectieve of prospectieve methode.
RVZ Theorie en praktijk van menselijk gedrag in een solidair stelsel 75