SPECIAL DYSLEXIE EN TALENONDERWIJS - Levende Talen

More documents

Recommendations

Info

BEGELEIDING VAN DYSLECTISCHE LEERLINGEN BIJ HET LEREN VAN EEN VREEMDE TAAL Dyslectische leerlingen hebben problemen met technisch lezen en spellen. Er zijn voldoende mogelijkheden voor docenten om hun leerlingen te helpen en te ondersteunen als het gaat om de koppeling tussen letters en klanken, en het automatiseren van woordherkenning in een vreemde taal. Maar ook niet-dyslectische leerlingen die moeite hebben met een vreemde taal, kunnen baat hebben bij extra oefeningen op dit gebied. Ans van Berkel, Rinie Hoeks-Mentjens & Evelyn Wiers In het vorige artikel is uiteengezet dat het kernprobleem van dyslectische leerlingen schuilt in de koppeling van het geschreven aan het gesproken woord (technisch lezen) en andersom (spellen). In dit artikel bespreken wij hoe dyslectische leerlingen begeleid kunnen worden bij het leren van een vreemde taal. Wij doen suggesties die specifiek gericht zijn op het verbeteren van het technisch lezen en het spellen. Wij beperken ons daarbij tot 14 Levende Talen Magazine | DYSLEXIE de onderbouw van het voortgezet onderwijs. In het volgende artikel zullen we het vreemdetalenonderwijs vanuit het perspectief van de dyslectische leerling beschouwen en enige struikelblokken signaleren die het gevolg zijn van de problemen met lezen en spellen. Verbeteren van teken-klankkoppeling (lezen) en klank-tekenkoppeling (spellen) Het komt regelmatig voor dat dyslectische leerlingen een geschreven woord niet herkennen, hoewel zij wel de uitspraak en de betekenis van het woord weten. Zoals Foto: Anda van Riet
eschreven in het vorige artikel 1 , wordt er in de leergangen nauwelijks aandacht besteed aan de koppeling tussen letters en klanken. Het is juist dit soort informatie dat dyslectische leerlingen nodig hebben om niet herkende woorden te ontsleutelen. Verklanking leidt dan tot de herkenning van het woord. Dit soort kennis is ook handig wanneer de leerling een woord tegenkomt waarvan hij de uitspraak niet (meer) weet. Die situatie kan zich bijvoorbeeld voordoen tijdens het woordjes leren. In plaats van zelf een uitspraak te verzinnen die niet klopt of zijn toevlucht te nemen tot spellinguitspraak, kan de leerling een uitspraak bedenken die de correcte uitspraak benadert. Zelfs als een leerling een woordleerprogramma gebruikt waarmee de woorden kunnen worden uitgesproken – wat aan te bevelen is –, is het zinvol hem bewust te maken van de koppeling tussen letters en klanken. Die informatie werkt naar twee kanten: ontsleutelen van geschreven woorden en spellen. Als leerlingen eenmaal leren zien dat in het Duits de letter h veelvuldig voorkomt na een lange klinker, en wel voor de medeklinkers m, l, n en r voor kan komen maar niet voor andere medeklinkers (de MoLeNaaR-regel), is de kans minder groot dat zij *der Shon (der Sohn) spellen. Is duidelijk geworden dat in het Engels de letter h achter de medeklinkerletter staat waar hij bij hoort, dan zullen vormen als *waht (what) minder voorkomen. Is in het Frans de richting van de accenten op de letter e gekoppeld aan de klanken /e/ (é) en // (è), dan zal de leerling minder twijfelen over de accenten bij het spellen. Een tekening van een klok, waarop de wijzers op vijf voor één staan, heeft al vele leerlingen daarbij geholpen. De wijzer naar het cijfer 11 staat in de richting van het accent op è, en heeft de klank van //. De wijzer naar het cijfer 1 staat in de richting van het accent op é, en heeft de klank van /e/. Extra materialen Een training met betrekking tot de koppeling tussen letters en klanken in een vreemde taal vraagt veel tijd en aandacht, zowel van de leerling als van de begeleider. Meestal zal die training buiten de lessen gegeven worden, bovenop het normale huiswerk. Het is daarom van belang dat de extra hulp zo efficiënt mogelijk is, dat betekent, zo nauw mogelijk aansluit bij het gevolgde onderwijs. Hoe de begeleiding vorm krijgt, hangt ook af van de ter beschikking staande materialen. Voor het Engels is veel meer materiaal beschikbaar dan voor het Frans en Duits. Op zijn allerlei tips betreffende dyslexie en het leren van een vreemde 15 Levende Talen Magazine | DYSLEXIE In de leergangen wordt nauwelijks aandacht besteed aan de koppeling tussen letters en klanken taal te vinden. Een overzicht van door ons geschreven begeleidingsmateriaal staat in bijgaand kader. Het efficiëntst is materiaal dat naadloos aansluit bij de leergang. In elke unit worden, aan de hand van de woorden die in die unit aan bod komen, enige spellingpatronen uitgelegd en geoefend. Dergelijk materiaal is ontwikkeld bij het brugklasdeel van enkele Engelse leergangen. Is er geen extra materiaal bij de leergang voorhanden, dan is een programma waarin hoogfrequente woorden worden geoefend een goede keuze. De kans is immers groot dat de leerling dergelijke woorden in de onderbouw zal moeten leren. Dergelijke pakketten bestaan voor het Engels en zullen in de komende maanden ook voor het Frans en Duits verschijnen (in de serie Opstapboeken). Hier is ook een vermelding van het computerprogramma Remedioom op zijn plaats. Dit programma, dat is gebaseerd op de grootste gemene deler van woorden uit brugklasleergangen, is voor elk van de drie vreemde talen op de markt. Een laatste mogelijkheid van ondersteuning biedt een klank-spellingschrift. Dat is niets anders dan een verzameling bladzijden waarop per bladzij onder één of meer kapstokwoorden woorden worden geschreven die bij een bepaalde klank en spelling horen. Het klank-spellingschrift is gebaseerd op analogie. Het kan gebruikt worden om spellingpatronen bewust te maken tijdens het woordjes leren en ook om na een so of proefwerk hardnekkige fouten de juiste plek te geven. Onderstaand voorbeeld laat de bladzij van de Engelse klank /eI/ zien. De klinker in baby, name, day, train baby (a) later lady table name (a-e) late safe grape day (-ay) say way pray train (ai, vaak voor n, l) main mail overige break eight straight Wanneer een schrijfwijze tot de regelmatige spellingpatronen behoort, wordt er een kapstokwoord gegeven. Komt een spelling minder vaak voor, dan wordt het woord onder overige geschreven. Woorden met zulke schrijfwijzen zijn het lastigst om te onthouden, omdat
Page 1 and 2: LEVENDE Talen MAGAZINE SPECIAL DYSL
Page 3 and 4: INHOUD 4 Rinie Hoeks-Mentjens, Evel
Page 5 and 6: had ze al bijna uit toen wij nog ma
Page 7 and 8: Foto: Anda van Riet Evelyn Wiers, A
Page 9 and 10: SO Nederlands - rechts Schrijf het
Page 11 and 12: Foto: Anda van Riet DYSLEXIE EN VRE
Page 13: ENGELS VOORLEZEN een stukje over ee
Page 17 and 18: BEGELEIDINGSMATERIAAL Engels Begele
Page 19 and 20: heid is dan uitspraak oefenen. Als
Page 21 and 22: Als je geschreven vormen niet secuu
Page 23 and 24: vreemde taal waarvan ze de spelling
Page 25: AUTEURS Dr. A.J. van Berkel Ans van

SPECIAL DYSLEXIE EN TALENONDERWIJS - Levende Talen

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?