SPECIAL DYSLEXIE EN TALENONDERWIJS - Levende Talen

More documents

Recommendations

Info

In de loop der jaren hebben wij vele leerlingen begeleid bij het leren van een of meer vreemde talen en daardoor kennisgemaakt met de eisen die aan leerlingen worden gesteld. Juist het trainen van taalfuncties blijkt nogal verschillend te worden opgevat. Als antwoord op de spreekopdrachten zijn er in principe meestal meer reacties mogelijk, variërend van eenvoudig naar complex taalgebruik. Hoofdzaak is dat de reactie communicatief adequaat is. Het is dan ook opvallend dat sommige docenten vasthouden aan een reactie die woord voor woord overeenkomt met het in de leergang voorgestelde antwoord. In deel 3 van een Engelse leergang bijvoorbeeld komt de volgende zin voor, te gebruiken als je iemand een compliment maakt: ‘You are so clever, winning that essay competition’. In het oefenboek staat de volgende opdracht: ‘Je buurjongen heeft een opstelwedstrijd gewonnen. Je geeft hem een compliment. Wat zeg je?’. Zouden leerlingen spontaan de voorgestelde zin gebruiken, mochten ze ooit in zo’n situatie komen? Waarschijnlijk niet. Zulke zinnen worden ingeprent met het oog op het proefwerk en worden daarna weer snel vergeten. Het is de vraag of dat een efficiënte manier is om spreekvaardigheid te ontwikkelen. Voor dyslectische leerlingen, die ook nog eens extra moeite zullen hebben met het lezen van de soms ingewikkelde, gekunstelde opdrachten en het opschrijven van de antwoorden, geldt dat eens te meer. Bij luistervaardigheid kan een flinke hoeveelheid leeswerk nodig zijn Trainen van luistervaardigheid Bij luistervaardigheid kan een flinke hoeveelheid leeswerk nodig zijn, bijvoorbeeld bij het maken van meerkeuzevragen of het invullen van een gatentekst. In het voorbeeld dat hiernaast is afgebeeld, het begin van een luistertaak, is dat het geval. Hoewel de in te vullen woorden eenvoudig zijn, is de kans groot dat het lezen van de dyslectische leerling te langzaam gaat en te veel concentratie vraagt om het beluisterde te kunnen volgen. De schuingedrukte woorden moesten worden ingevuld. Het zal duidelijk zijn dat een dyslectische leerling ook in het nadeel is, wanneer niet uit antwoorden gekozen kan worden, maar de antwoorden in de vreemde taal opgeschreven moeten worden. Als zo’n leerling laag op luistervaardigheid scoort, is daarom niet uit te sluiten dat dat door de lees- en/of schrijfcomponent van de luistertaak komt. Dat is des te schrijnender, omdat luistervaardigheid naast spreekvaardigheid, juist een sterke vaardigheid kan zijn waarmee de leerling de slechte 20 Levende Talen Magazine | DYSLEXIE resultaten bij lezen en schrijven kan compenseren. Juist dyslectische leerlingen zouden aangespoord moeten worden hun kijken luistervaardigheid te ontwikkelen door zo veel mogelijk te kijken naar tv-programma’s in de vreemde taal. Onregelmatige werkwoorden leren Er zijn docenten die vanaf het tweede leerjaar wekelijks onregelmatige werkwoorden laten leren. Soms zijn dat er wel heel erg veel, dertig tegelijk voor de eerste keer is misschien niet alleen voor een dyslectische leerling een hele klus. Aan de hand van voorbeelden uit het Engels laten we zien hoe lastig die taak is. Allereerst is er de niet voorspelbare koppeling tussen klanken en letters. Vergelijk bijvoorbeeld read – read – read met leave – left – left. Je hoort dezelfde klinkers, in beide gevallen spel je in het hele werkwoord ea, maar in de verbogen vormen vind je in het ene werkwoord ea en in het andere e. In spread – spread – spread zie je dezelfde spelling ea als in read – read – read, maar in spread hoor je in alle vormen de klinker . Vergelijk ook pay – paid – paid (drie keer dezelfde klinker) met say – said – said. De klinkers in rise – rose – risen en in ride – rode – ridden zijn dezelfde, maar in ridden spel je twee dezelfde medeklinkers en in risen niet. De geschreven vorm van het hele werkwoord voorspelt weinig over de verbogen vormen: bear wordt verbogen als bore – borne maar hear als heard – heard. De verwarring treedt vooral op als de werkwoorden alfabetisch voorbeeld Listening Examination Anglia, Elementary Level Listen to this passage and write the missing words in the spaces given. Our topic today is elephants. In some (example) ways they are just like us. They live (1) in family groups and they love taking baths! There are two kinds of elephant – African and Asian. The African elephant is the world’s biggest land (2) animal. Males can grow up to 4m tall, which is over twice as tall as a man (3). They can weigh up to 7 tons, which is as much (4) as 90 people! Asian elephants are smaller and lighter, with smaller ears. They live in India, Sri Lanka and parts of south east Asia. (Et cetera)
Als je geschreven vormen niet secuur verwerkt, vormen onregelmatige werkwoorden een groot struikelblok worden aangeboden. Vergelijk bijvoorbeeld spit – spat – spat met split – split – split. Of hide – hid – hidden met hit – hit – hit. Ook werkwoorden die rijmen, kunnen anders verbogen worden: know – knew – known maar show – showed – shown. Dyslectische leerlingen zullen niet altijd oog hebben voor het aantal verschillende vormen (één, twee of drie), en evenmin voor de verschillen tussen de vormen (choose – chose). Dat vraagt namelijk om gerichte aandacht en het besef dat er sprake is van verschil. Als je geschreven vormen niet secuur verwerkt, vormen onregelmatige werkwoorden een groot struikelblok. Het leren van onregelmatige werkwoorden geeft minder problemen wanneer ze naar klinkergroepen worden geordend (zie voor het Engels de verwijzing onder , zie Van Berkel, Wiers & Hoeks- Mentjens, 2007b). Men kan zich overigens afvragen of alle werkwoorden wel even zinvol zijn om te leren. Laagfrequente werkwoorden als to breed – bred – bred, to leap – leapt – leapt, to mow – mowed – mown of to stride – strode – stridden zullen de leerlingen waarschijnlijk nauwelijks tegenkomen. Het is daarom aan te bevelen om met hoogfrequente werkwoorden te beginnen (zie eveneens ). Conclusie Wanneer het vreemdetalenonderwijs vanuit het perspectief van de dyslectische leerling bekeken wordt, komt men struikelblokken op het spoor die niet alleen met dyslexie, maar ook met de inrichting van het talenonderwijs te maken hebben. Rekening houden met dyslexie gaat verder dan het niet rekenen van spelfouten of het geven van tijdsverlenging bij toetsen. Veel zaken die in het talenonderwijs zo vanzelfsprekend lijken, zijn dat niet meer als je door de ogen van een dyslecticus kijkt. Dat duidelijk te maken was het doel van dit artikel. ■ Literatuur Berkel, A. van, Wiers, E., & Hoeks-Mentjens, R. (2007a). Dyslexie en vreemde talen: het kernprobleem. Levende Talen Magazine, 94(6), 5–7. Berkel, A. van, Wiers, E., & Hoeks-Mentjens, R. (2007b). Begeleiding van dyslectische leerlingen bij het leren van een vreemde taal. Levende Talen Magazine, 94(7), 14–17. Mondria, J.-A., & Wiersma, B. (2004). Receptief, productief en receptief + productief woorden leren: wat maakt het uit? Levende Talen Tijdschrift, 5(3), 29–37. 21 Levende Talen Magazine | DYSLEXIE
Page 1 and 2: LEVENDE Talen MAGAZINE SPECIAL DYSL
Page 3 and 4: INHOUD 4 Rinie Hoeks-Mentjens, Evel
Page 5 and 6: had ze al bijna uit toen wij nog ma
Page 7 and 8: Foto: Anda van Riet Evelyn Wiers, A
Page 9 and 10: SO Nederlands - rechts Schrijf het
Page 11 and 12: Foto: Anda van Riet DYSLEXIE EN VRE
Page 13 and 14: ENGELS VOORLEZEN een stukje over ee
Page 15 and 16: eschreven in het vorige artikel 1 ,
Page 17 and 18: BEGELEIDINGSMATERIAAL Engels Begele
Page 19: heid is dan uitspraak oefenen. Als
Page 23 and 24: vreemde taal waarvan ze de spelling
Page 25: AUTEURS Dr. A.J. van Berkel Ans van

SPECIAL DYSLEXIE EN TALENONDERWIJS - Levende Talen

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?