bestemmingsplan hortusbuurt - Gemeente Groningen

van de binnenstad op de voormalige vestingterreinen - moderne, praktisch ingerichte laboratoria
gebouwd. Rond de zeventiende-eeuwse Hortus Botanicus in het noordwestelijke deel van de
Hortusbuurt kwam in 1899 aan de Grote Rozenstraat op de plaats van een ouder gebouw uit 1874
een, voor zijn tijd, ultramodern Botanisch Laboratorium met aansluitende dienstwoningen en
voorzieningen. Het ontwerp was van rijksbouwmeester J. van Lokhorst (de uitbreiding van 1909 was
van de hand van architect J. Vrijman).
Het Guyot-complex werd in 1893 uitgebreid met een schoolgebouw en een Israëlitisch kosthuis
aan het begin van de Nieuwe Kijk in ’t Jatstraat. In de periode daarna, zoals uit een kaartje uit de
negentiende eeuw blijkt, is het deel van de Ossenmarkt dat voor het Guyotinstituut is gelegen,
getransformeerd in een tuin met in het midden een gedenksteen voor de heer Guyot.
2.6 De twintigste eeuw
In de eerste helft van de twintigste eeuw vinden in het gebied weinig structuurwijzigingen plaats.
Hoe landelijk de noordkant van de Hortusbuurt nog was, blijkt uit de aanwezigheid van grote
bloemkwekerijen op deze plek en het aangrenzende Remonstrants Gasthuis.
Zuivelfabriek
Op de nog open terreinen in het gebied werden bijzondere functies ondergebracht. Zo werd in
1909 op de plek van de voormalige scheepswerf aan de Noorderhaven nabij het Noorderplantsoen
de Coöperatieve Stoomzuivelfabriek en Melkinrichting ‘Stad en Lande’ gebouwd. De allure van
de plek vertaalde zich in de architectuur van het gebouw in Jugendstil. De fabriek ging in 1923
failliet, maar het gebouw is blijven bestaan en aangepast voor bewoning.
Onderwijs
De aanwezigheid van de Universiteit trok ook andere onderwijsinstellingen aan.
Aan de Boteringesingel werden twee scholen gebouwd ten behoeve van het lager onderwijs en het
beroepsonderwijs (ambachtsschool). Eén van de twee scholen is inmiddels gesloopt om plaats te
maken voor een appartementencomplex. In 1924 volgde bouw van de gemeentelijke HBS aan de
Grote Rozenstraat tegenover het Botanisch Laboratorium. Het Guyotcomplex werd in deze periode
(tot 1939) verder uitgebreid met nieuwbouw. Dit leidde tot schaalvergroting, zowel aan de zijde
aan de Ossenmarkt, als de Nieuwe Boteringestraat en de Kleine Leliestraat.
Nutsvoorzieningen
In 1908 volgde bouw van de watertoren aan de Noorderbinnensingel 14. De watertoren werd
gebouwd om de watervoorziening voor het Academisch Ziekenhuis te regelen. De toren is 45
meter hoog en bezit een voor Nederland unieke stalen constructie. Het ontwerp kwam van een
architect uit het Duitse Bremen. Tot in de jaren zeventig bleef hij in gebruik.
Nijverheid
In 1929 werd in het noordelijke deel van de Nieuwe Kijk in ‘t Jatstraat een confectieatelier
gebouwd naar het ontwerp van architect G. Saville. Het complex neemt bijna het gehele bouwblok
in beslag tussen de Nieuwe Kijk in ‘t Jatstraat, de Noorderbinnensingel en de Grote Appelstraat.
Het gebouw werd later in gebruik genomen door het Volkenkundig Museum.
Het Noorderplantsoen
De laatste fase in de totstandkoming van het Noorderplantsoen viel samen met de aanleg van de
Oranjewijk op basis van het herziene uitbreidingsplan van Mulock Houwer uit 1916. Een
speelweide werd aangelegd tussen de buitenzijden van de bolwerken en de tegenwoordige
Oranjesingel aan de zuidkant van het plantsoen.
Bestemmingsplan Hortusbuurt/ Noorderplantsoen, versie vaststelling, augustus 2001
9