bestemmingsplan hortusbuurt - Gemeente Groningen

3. BESTAANDE EN TOEKOMSTIGE SITUATIE
3.1 Historisch kader
Mede ten gevolge van de ontstaans- en ontwikkelingsgeschiedenis van de Hortusbuurt is dit
stadsdeel het voorbeeld van de gedifferentieerde stad. Verschillende gebieden met een geheel
eigen geschiedenis, karakter en sfeer bestaan naast elkaar en maken het stadsdeel als totaal tot een
aantrekkelijk gebied. Ook de ligging tussen de binnenstad en het Noorderplantsoen draagt hieraan
bij: enerzijds in de nabijheid van de voorzieningen van de binnenstad en anderzijds aan het
Noorderplantsoen, gezichtsbepalend voor de stad, aantrekkelijk door de grote maat van het groen
en feitelijk door zijn gebruik het enige echte ‘stadspark’.
De Hortusbuurt dateert van de grote Renaissance-uitleg van 1624 en is in zijn ontwikkelingsgeschiedenis
onlosmakelijk verbonden met die van de binnenstad. Het reeds in 1618 vastgestelde
stratenpatroon, een stelsel van haaks op elkaar staande wegen, is in de loop der eeuwen nagenoeg
ongewijzigd gebleven en sluit aan op de structuur van het centrum. Het bijzondere van deze "nieuwe
stad" is zijn enorme omvang. De stad Groningen werd met deze uitleg bijna tweemaal zo groot.
In het oorspronkelijke stedenbouwkundig ontwerp met haaks op elkaar staande wegen zijn een aantal
grote open ruimtes uitgespaard met een duidelijk functioneel doel (de Ossenmarkt en het Nieuwe
Kerkhof). Op praktische wijze zijn de bestaande noord-zuid lopende wegen van de oude stad in het
nieuwe stadsdeel doorgetrokken: de nieuwe Kijk in 't Jat-, de nieuwe Boteringe- en de nieuwe
Ebbingestraat.
De Hortusbuurt is een typische binnenstadswijk: gesloten bouwblokken en aaneengesloten
bebouwing. Kenmerkend is de diversiteit.
Er is in de wijk een driedeling te maken: de belangrijkste panden staan aan de Diepenring (inclusief
die aan Ossenmarkt); een tweede groep staat aan de doorgaande noordzuidroutes; de derde groep ligt
aan de achter- en dwarsstraten. De woonhuizen uit de tweede groep zijn qua opzet vergelijkbaar met
die van de binnenstad, zij het dat deze in de negentiende eeuw veelal werden verbouwd en
opgehoogd met een verdieping. De woonhuizen aan de zij- en achterstraten zijn in later tijd niet
verhoogd, maar werden naar achteren toe uitgebreid met diverse bijgebouwen.
Ook functioneel is de Hortusbuurt een typische binnenstadswijk. Hoewel veel van de oorspronkelijke
functies zijn verdwenen, is het verleden nog waarneembaar.
Naast de winkelstraten is het wonen sterk vertegenwoordigd. De bouwblokgrootte in de
Hortusbuurt is aanzienlijk groter dan die in de oude binnenstad (binnen de Diepenring) en de
binnenterreinen zijn lang onbebouwd gebleven. Hierdoor konden hier in de loop van de tijd de
voor de Hortusbuurt karakteristieke hofjes gevestigd worden. Daarnaast werden op de
binnenterreinen veel scholen, bedrijven en bijzondere functies (watertoren, kwekerij, enz.)
gevestigd. Deze typische binnenstedelijke gebieden voegen een dimensie aan de stad toe, de ‘Verborgen
Stad’.
Het gebied herbergt voorts een aantal grote stedelijke functies; de rechtbank, de Rijksuniversiteit
Groningen (RUG) en de hele Nieuwe Ebbingestraat zijn daar uitgesproken exponenten van,
evenals de onlangs gereed gekomen parkeergarage onder de Ossenmarkt.
Binnen de grenzen van het gebied zijn een aantal onderling verschillende gebieden te
onderscheiden, elk met een eigen karakteristiek en op het niveau van de stad met een eigen
stedenbouwkundige betekenis. Het betreft de volgende straten: het Boterdiep, de Nieuwe
Ebbingestraat, de Nieuwe Boteringestraat, de Nieuwe Kijk in’t Jatstraat, de Diepenring en de rand
langs het Noorderplantsoen (de paragrafen 3.2 tot en met 3.7), de gebieden tussen de radialen en
Bestemmingsplan Hortusbuurt/ Noorderplantsoen, versie vaststelling, augustus 2001
13