bestemmingsplan hortusbuurt - Gemeente Groningen

BESTEMMINGSPLAN 

HORTUSBUURT/ 

NOORDERPLANTSOEN 

De verborgen stad 

Gemeente Groningen 

Augustus 2001

INHOUD 

1. INLEIDING .......................................................................................................1 

2. HISTORIE EN BESCHERMD STADSGEZICHT ...........................................3 

2.1 Inleiding.............................................................................................................3 

2.2 Prehistorie en Middeleeuwen ............................................................................3 

2.3 De eerste helft van de zeventiende eeuw: nieuwe vestingwerken.....................4 

2.4 De periode 1650-1876 .......................................................................................6 

2.5 Eind negentiende eeuw: ontmanteling van de vestingwerken ...........................7 

2.6 De twintigste eeuw.............................................................................................9 

2.7 Beschermd stadsgezicht en archeologische waarden.........................................11 

3. BESTAANDE EN TOEKOMSTIGE SITUATIE ............................................13 

3.1 Historisch kader .................................................................................................13 

3.2 Het Boterdiep.....................................................................................................14 

3.3 De Nieuwe Ebbingestraat ..................................................................................14 

3.4 De Nieuwe Boteringestraat................................................................................15 

3.5 De Nieuwe Kijk in ’t Jatstraat ...........................................................................15 

3.6 De Diepenring....................................................................................................16 

3.7 De rand langs het Noorderplantsoen..................................................................18 

3.8 De gebieden tussen de radialen..........................................................................19 

3.9 De ‘verborgen stad’ ...........................................................................................22 

3.10 De groenstructuur ..............................................................................................23 

3.11 Ecologische waarden .........................................................................................24 

3.12 Bodem en water .................................................................................................25 

4. VERKEER.........................................................................................................27 

5. MILIEU..............................................................................................................30 

5.1 Milieubeleid in een compacte stad ....................................................................30 

5.2 Milieuhygiënische aspecten...............................................................................30 

6. ECONOMISCHE UITVOERBAARHEID........................................................33 

7. INSPRAAK EN VOOROVERLEG ..................................................................34 

7.1 Inleiding.............................................................................................................34 

7.2 Inspraak..............................................................................................................34 

7.3 Vooroverleg .......................................................................................................34 

7.4 Overige wijzigingen...........................................................................................35

8. JURIDISCHE TOELICHTING .........................................................................36 

8.1 Algemeen ...........................................................................................................36 

8.2 Artikelsgewijze toelichting................................................................................37 

9. VOORSCHRIFTEN ..........................................................................................44

1. INLEIDING 

De Hortusbuurt is een oude stadswijk, direct ten noorden van het stadscentrum, waarvan de 

ontstaansgeschiedenis dateert uit het begin van de zeventiende eeuw, toen ook de Hortus Botanicus in 

het gebied werd aangelegd. 

Kenmerkend is de heldere stedenbouwkundige opzet, een gevarieerde architectonische kwaliteit en 

de aanwezigheid van belangrijke groengebieden als het Noorderplantsoen en de oude Hortus. Het 

hele plangebied, inclusief het Noorderplantsoen, maakt deel uit van het Beschermd stadsgezicht 

Binnenstad (1991). Het feit, dat de Hortusbuurt een van de oudere woonwijken in de stad is met 

een diversiteit aan functies, betekent dat het beheersvraagstuk bijzondere aandacht heeft. Het 

begeleiden van veranderingen is van belang. Gestreefd wordt naar bescherming, en in sommige 

gevallen versterking, van in het gebied gewenste functies en het weren van ongewenste functies. 

Dit bestemmingsplan vormt het planologisch kader voor toekomstige ontwikkelingen. 

Momenteel valt de Hortusbuurt grotendeels onder het bestemmingsplan Binnenstad van 1976. Het 

voorliggend plan wijkt hiervan op enkele onderdelen af: bestemmingsplan Binnenstad 1976 gaf de 

mogelijkheid om de oude Hortustuin te bebouwen met circa 20.000 m² vloeroppervlak; dit 

bestemmingsplan brengt het aantal m² terug naar 6000 en beperkt de bebouwing tot de rand van het 

binnenterrein. 

Wat betreft het bouwblok Nieuwe Kijk in ’t Jatstraat - Grote Appelstraat – Noorderbinnensingel: 

de Theologische Faculteit zal de komende jaren verhuizen en voor het Volkenkundig Museum 

wordt een betere locatie gezocht. Met name de woonfunctie kan hier worden versterkt. 

Het voorliggend plan legt voorts recente ontwikkelingen vast, bijvoorbeeld de rechtbank, de 

parkeergarage, de locatie voormalige Rijks-HBS en de locatie hoek Boteringesingel – Nieuwe 

Boteringestraat. 

De inzet van dit bestemmingsplan, die is gebaseerd op het vorenstaande, is: 

- handhaving, en waar nodig verbetering van de bestaande ruimtelijke en functionele structuur, 

met aandacht voor een kwalitatief goed woon- en leefklimaat; 

- inpassing van nieuwbouw voor met name de universiteit in de waardevolle 

stedenbouwkundige structuur van het plangebied; 

- bescherming bieden aan het plangebied als onderdeel van het Beschermd stadsgezicht 

Binnenstad. 

Bij de begrenzing van het plan is aansluiting gezocht bij de bestaande functionele samenhang van 

het gebied en, aan drie zijden, bij de fysieke begrenzingen ervan. De zuidgrens wordt gevormd 

door het hart van de Diepenring (Spilsluizen en Noorderhaven) en de Wilhelminakade. De west- 

en de noordgrens worden gevormd door het hart van de singelstraten rond het Noorderplantsoen, 

respectievelijk de Noorderbuitensingel, de Grachtstraat en de Oranjesingel. Het (gedempte) 

Boterdiep en de noordkant van de Nieuwe Ebbingestraat begrenzen de Hortusbuurt aan de 

oostzijde. Hier is de plangrens gelegd bij die van het Cibogaterrein. 

Het oude bestemmingsplan Binnenstad 1976 omvatte niet alleen het gebied binnen de Diepenring, 

maar ook de oude wijken er direct omheen. Het gebied binnen de Diepenring is reeds voorzien van 

een nieuw bestemmingsplan; voor de meeste oude wijken direct erbuiten is inmiddels ook een 

nieuw bestemmingsplan opgesteld. Met het voorliggend plan krijgt ook de Hortusbuurt een 

geactualiseerd juridisch-planologisch kader. 

Bestemmingsplan Hortusbuurt/ Noorderplantsoen, versie vaststelling, augustus 2001 

1

In dit gebied zijn de volgende bestemmingsplannen van kracht: 

- “Binnenstad”, vastgesteld door de raad d.d. 6 februari 1978, nr.32 goedgekeurd door 

Gedeputeerde Staten d.d. 24 april 1979, nr. 12078/17/1D 2 e afd; 

- “Guyotplein”, vastgesteld door de raad d.d. 30 maart 1994, goedgekeurd door Gedeputeerde 

Staten d.d. 23-augustus 1994, ARRS d.d.23 juli 1996, nr.94.0459; 

- “Uniforme voorschriften openbaar vaarwater”, vastgesteld door de raad d.d. 28 mei 1997, 

goedgekeurd door Gedeputeerde Staten d.d. 25 augustus 1997, nr.97/09203/1. 


2

2. HISTORIE EN BESCHERMD STADSGEZICHT 

2.1 Inleiding 

Hoewel reeds in de prehistorie sprake was van bewoning in dit gebied, is de Hortusbuurt 

voornamelijk een zeventiende-eeuws wijk. In deze tijd werd de structuur vastgelegd. 

In dit hoofdstuk wordt ingegaan op de ontwikkelingsgeschiedenis van de Hortusbuurt. Deze vormt 

de basis voor een beschrijving van het Beschermd stadsgezicht Binnenstad (paragraaf 2.7) en voor 

de beschrijving van de bestaande en toekomstige situatie in de wijk (hoofdstuk 3). 

2.2 Prehistorie en Middeleeuwen 

De Hortusbuurt ligt, net als het middeleeuwse stadscentrum, op de Hondsrug. Deze rug steekt 

nadrukkelijk uit boven het omringende laaggelegen kleigebied, gevormd door de oorspronkelijke 

oerstroomdalen van de Hunze aan de oostzijde en de Drentse A aan de westzijde (zie bijvoorbeeld 

de kruising Nieuwe Boteringe-/ Grote Kruisstraat). 

In de prehistorie is de Hondsrug in perioden bewoond geweest. De oudste sporen van agrarische 

activiteit in het plangebied dateren van circa 300 v. Chr., de Midden-IJzertijd. Het betreft twee 

waterputten, die werden aangetroffen bij archeologische opgravingen aan de noordzijde van het 

Guyotplein. Het erf dat bij deze twee waterputten behoorde, is tot aan het begin van de jaartelling 

oostwaarts verplaatst. Enkele los gevonden scherven ten oosten van de Nieuwe Kerk wijzen in die 

richting. In de derde eeuw bevond het erf zich in de omgeving van de Nieuwe Kijk in ‘t 

Jatstraat/Grote Kruisstraat, om daarna uit het archeologische blikveld te verdwijnen. De geringe 

onderzoeksdichtheid in het Hortusgebied is hiervan de oorzaak. 

In de vroege middeleeuwen concentreerde de bewoning op de Hondsrug zich in de latere 

binnenstad. In het gebied van de Hortus lag zeer verspreid een klein aantal boerenbedrijven, 

waarschijnlijk in de omgeving van de latere Nieuwe Kerk. Daar splitste zich de oude landroute 

vanuit Drenthe in tweeën naar de kleigebieden in het noorden. 

Naarmate het dorp Groningen in de loop van de Middeleeuwen haar grenzen verlegde, schoven de 

bijbehorende akkers, de essen, verder naar buiten. De uiteindelijke noordrand van die noord-es moet 

worden gezocht bij het Noorderplantsoen. Rond 1100 was de noord-es gescheiden van Groningen 

door de aanleg van een stadswal en –gracht. Aan het einde van de Oude Boteringestraat werd een 

poort gebouwd. In de zestiende eeuw werd vóór deze poort een rondeel aangelegd met daarbuiten 

een brede gracht. 

Na demping van deze gracht rond 1620 kwamen op de plaats van de poort en het rondeel de 

Ossenmarkt en het Guyotplein te liggen. 

Aan het einde van de Middeleeuwen werd de es opgedeeld in moestuintjes. Tegelijkertijd is er 

buiten de stadse wallen en grachten sprake van bebouwing, zoals enkele molens. Deze bebouwing 

bevond zich met name bij een knooppunt van vaar- en landwegen aan de zuidoostkant van het 

plangebied: bij de huidige kruising van de Turfsingel-noordzijde met het Gedempte Boterdiep. 

Hier lagen de stadsgracht, de Cleisloot en -weg (het latere Boterdiep) die de verbinding met 

Bedum vormden, en het rond 1400 gegraven Selwerderdiep, dat via de Rodeweg ten noorden van 

de stad uitkwam in de Hunze (Kaart 1. Plattegrond van Groningen, Jacob van Deventer, circa 

1565). 

2.3 De eerste helft van de zeventiende eeuw: nieuwe vestingwerken 


3

Aan het einde van de zestiende eeuw bleek het verdedigingssysteem van de stad Groningen niet 

langer afdoende. Het bestond uit een vijftiende-eeuwse wal, deels voorzien van een dubbele 

gracht. Na de Reductie van Groningen in 1594, waarbij de stad van Spaanse handen overging in 

staatse, werd besloten de verzwakte vijftiende-eeuwse vestingwal te vervangen door een nieuw 

verdedigingsstelsel. Het plan werd uitgevoerd in de periode 1616-1624. 

De situatie is te zien op een kaart uit 1616 (Kaart 2, Nicolaes van Geelkercken, 1616), waarop het 

al gerealiseerde en nog uit te voeren deel van de nieuwe vestingwal staat, evenals het 

laatmiddeleeuwse bolwerk met het rondeel. 

De aanwezige moestuinen verdwenen naar het meest noordelijke deel van de Hondsrug, buiten de 

nieuwe Boteringepoort; de molens kregen een plaats op de nieuwe bastions. 

Tegelijk met de aanleg van de nieuwe vestingwerken tussen 1617 en 1624 werd de stad uitgelegd in 

noordelijke richting, waarbij het bestaande stadsoppervlak werd verdubbeld. De geologische 

gesteldheid van de bodem, de logische verlenging van de noord-zuid lopende straten in de 

middeleeuwse stad en de vorm van de vesting bepaalden de richting van de straten. 

Het stratenpatroon 

De Kijk in ’t Jatstraat, de Boteringestraat en de Ebbingestraat werden vanuit de middeleeuwse stad 

verlengd en door de verbindende dwarsstraten ontstond een orthogonaal stratenpatroon. 

De Nieuwe Boteringestraat volgt globaal het beloop van een al bestaande weg over het verlengde van 

de zandrug, een laatste uitloper van de Hondsrug, die de stad zuidwaarts verbond met Duitsland en 

noordwaarts met de ommelanden. De Nieuwe Ebbingestraat loopt niet exact parallel aan de 

Boteringestraat omdat deze diende uit te komen bij de Boteringepoort in het midden van de courtine 

(stuk muur of wal gelegen tussen twee, naar de veldzijde uitstekende, punten van een bastion) van de 

nieuwe vesting. Alleen het beloop van de smallere Nieuwe Kijk in ‘t Jatstraat, die als enige niet 

aansloot op een stadspoort, is volledig nieuw ontworpen. 

De dwarsstraten staan loodrecht op de Nieuwe Boteringestraat, in die tijd de belangrijkste straat in dit 

stadsdeel. Zij eindigen aan de oosten westkant op de stadwallen en hebben een breedte van 

ongeveer twaalf meter. Zo is een regelmatig raster ontstaan van drie noord-zuidgerichte hoofdstraten, 

de Nieuwe Kijk in ’t Jatstraat (circa twaalf meter breed), de Nieuwe Boteringestraat en de Nieuwe 

Ebbingestraat (circa zestien meter breed). 

Openbare ruimte 

Bij de invulling van het regelmatige stratenpatroon komen onbebouwde open ruimten voor. In 

Nederland zijn grote pleinen in steden van oorsprong voor de handel en andere bijzondere functies 

bestemd geweest en niet voor pracht en praal. Aan de noordzijde van het Lopende Diep werd ten 

behoeve van de veehandel een rechthoekig marktplein aangelegd, de Ossenmarkt, waarvan de 

Boteringestraat de centrale as vormt. Het westelijke deel van de Ossenmarkt is het latere Guyotplein. 

Meer naar het noorden, op het hoogste punt van de uitleg, werd in 1622 een rechthoekig kerkhof 

aangelegd, dat aanvankelijk het Nieuwe Kerkhof van St. Walburg werd genoemd. Hier stond in de 

zestiende eeuw reeds een kapel. Dit kerkhof wordt aan één korte zijde door de Nieuwe 

Boteringestraat en aan de beide lange zijden door twee dwarsstraten begrensd, de Zuider Kerkstraat 

en de Noorder Kerkstraat. Na een pestepidemie kreeg het kerkhof een ommuring. Pas in de jaren 

1660-1665 werd in het midden van het terrein de Nieuwe Kerk gebouwd naar een ontwerp van 

Coenraet Roeleffs; deze kerk was geïnspireerd op de Noorderkerk te Amsterdam. 

De gelijkarmige kruiskerk is gebouwd op een symmetrisch grondplan en staat centraal op het 

kerkhof, dat de naam Nieuwe Kerkhof kreeg. De radiaal aangelegde toegangspaden met 

boombeplanting zijn een mooi voorbeeld van de geometrische, zeventiende-eeuwse aanleg. 

Wijzigingen in de waterhuishouding 

Het nieuwe stadsdeel telde in het noorden slechts twee poorten: de Nieuwe Boteringepoort en de 


4

Nieuwe Ebbingepoort, respectievelijk gebouwd in 1617 en 1621. Ten oosten van de Ebbingepoort 

vormde de ligging van twee bestaande waterwegen, de Cleisloot en het Selwerderdiep, een probleem. 

Men wilde de courtine van de Ebbingepoort niet verzwakken door twee waterpijpen. Dit resulteerde 

in de aanleg van slechts één waterpoort in de courtine direct naast de Ebbingepoort. 

Een gedeelte van de Cleisloot kwam door de aanleg van de vesting binnen de stadsgrenzen te liggen 

en werd Boterdiep genoemd, nadat het tot een vaart werd vergraven. Om te voorkomen dat overtollig 

water uit het hoger gelegen Schuitendiep overstroomde in de Cleisloot, werd de monding van het 

Boterdiep afgesloten door een dam. In 1623 werd hierop de Steenmarkt aangelegd, een overslagplaats 

voor goederen. Deze open ruimte aan het begin van het Boterdiep is nog steeds te herkennen in de 

hedendaagse situatie. 

Het Lopende Diep en de Noorderhaven zijn een vergraving van de laatmiddeleeuwse stadsgracht. Via 

een waterpoort in de zeventiende-eeuwse wal stond de Noorderhaven in open verbinding met de zee. 

Het diep kreeg met de nieuwe uitleg een nieuwe functie. Scheepvaart over het Schuitendiep (aan de 

oostkant van de stad) en het Reitdiep (aan de noordwestkant) werd hierlangs geleid. De kaden aan 

weerszijden, vanaf de Oude Ebbingepoort tot aan de Kranepijp in het westen, werden in 1626 

aangelegd. Behalve door de versmalling van het water van het Lopende Diep – genoemd naar zijn 

afwateringsfunctie- is de plaats van het vroegere sluizencomplex van de Grote Spilsluizen ook 

afleesbaar uit de aanwezigheid van een brede, groene en deels beplante noordelijke oeverstrook. De 

scheepstimmerwerf van de West Indische Compagnie aan de noordzijde van het diep, net binnen de 

nieuwe wallen, zorgde voor economische bedrijvigheid in het westelijke deel van de Noorderhaven 

en omgeving. 

Verkaveling 

De zeventiende-eeuwse noordelijke stadsuitleg ontleent zijn historisch-stedenbouwkundige waarde 

vooral aan de uitzonderlijke, op geometrische principes gebaseerde structuur. 

Het rechthoekige verkavelingspatroon is in sterke mate bepaald door de militairwetenschappelijke 

denkbeelden uit die tijd over de inrichting van de ideale stad. In de zeventiende eeuw ontstond in 

de Republiek een nieuwe vestingbouwkundige theorie die was gebaseerd op de wiskundige 

rationaliteit van het grondplan. Modellen voor een ideale stad en fortificatiesystemen werden 

tijdens de periode van de Renaissance in Italië ontwikkeld. Voor de verspreiding van deze 

modellen speelde het traktaat van de Nederlandse vestingbouwkundige Simon Stevin “Van de 

oirdeningh der steden” (ca 1600) een belangrijke rol. 

In deze periode van de Hollandse Renaissance gaan esthetische regels samen met bouweconomische 

principes. Een belangrijk principe voor de vorming van een ideaal stadsbeeld is de rechte rooilijn die 

met de bouw van een reeks aaneengesloten huizen een effect van uniformiteit veroorzaakt. 

De rechthoekige structuur werd ook wenselijk geacht voor het volledig en gemakkelijk verkavelen 

van de uit te geven percelen. In de oorspronkelijke opzet voor de indeling van het gebied ging het 

stadsbestuur uit van een regelmatige blokverkaveling met een standaardperceel van 2 x 5 roeden 

(circa acht bij twintig meter). Kenmerkend voor de verkaveling is het in rechthoekige 

bouwblokken aaneengesloten bouwen in de naar de openbare weg gekeerde voorgevelrooilijn. 

Omdat de blokken maar langzaam vol raakten, werd al snel afgeweken van het standaardperceel. 

Langs de Nieuwe Boteringestraat bijvoorbeeld is de perceelsbreedte in veel gevallen anderhalve 

roeden bij een diepte van 11 roeden (circa 6 bij 44 meter). Ook in de lengte van de bouwblokken 

komen afwijkingen voor. Dit komt onder andere door het beloop van de Nieuwe Boteringestraat 

die in noordelijke richting steeds dichter bij de Nieuwe Kijk in ’t Jatstraat komt te liggen. De 

tussenliggende bouwblokken worden steeds kleiner en onregelmatiger. 

Opvallend is het verschil in diepte tussen de westelijke en de oostelijke bouwblokken aan de 

Ossenmarkt. In het oostelijke bouwblok zijn de percelen diep; zij lopen tot aan het Nieuwe 

Kerkhof en hebben aan de achterzijde veelal dienstgebouwen als stallen en koetshuizen. De 

structuur van het westelijke bouwblok zou later sterk veranderen met de komst van het 


5

Doveninstituut van Henri Guyot in het begin van de negentiende eeuw. 

Bebouwing 

In het begin bepaalde het stadsbestuur dat de percelen zoveel mogelijk bebouwd moesten worden met 

een stenen gebouw van tenminste twee verdiepingen. Dit om het gebied een echt stedelijk karakter te 

geven. Aanvankelijk concentreert de bebouwing zich vooral langs het Lopende Diep en de 

Ossenmarkt. Over het algemeen raken de bouwblokken maar langzaam vol. Kennelijk was de 

behoefte niet erg groot aan de aangeboden bouwkavels en konden maar weinigen voldoen aan de 

verplichting om in twee lagen te bouwen. Over het algemeen bestond de bebouwing uit woonhuizen 

van slechts één bouwlaag met een houten kap. Onder de achterkamer was vaak een kelder 

aangebracht. 

Omstreeks 1650 is de ruimte in de noordelijke uitleg nog slechts voor een klein deel bebouwd, 

met uitzondering van bebouwingsconcentraties bij de Spilsluizen en de Noorderhaven, de 

Ossenmarkt, de Nieuwe Boteringestraat, de Nieuwe Ebbingestraat en het Boterdiep. De kaart van 

Egbert Haubois uit 1654 geeft hier een goed beeld van (Kaart 3. Kaart van Haubois, 1653). Vooral 

de omgeving van de Ossenmarkt, die omzoomd is door bomen, is bij de meer welgestelde burgers 

in trek. Zij laten grote woonhuizen op fors bemeten en brede percelen bouwen. 

De Hortus 

Het terrein tussen de Grote Kruisstraat, de Grote Rozenstraat en de Nieuwe Kijk in ‘t Jatstraat 

werd naar verhouding meer gebruikt dan de overige terreinen in het noordelijk deel. Op de kaart 

van (1627) is in het bouwblok begrensd door de Grote Kruisstraat, de Grote Rozenstraat en de 

Nieuwe Kijk in't Jatstraat reeds een tuin te zien van de apotheker Henricus Munting, die achter zijn 

huis in 1626 aan de Rozenstraat een kruidentuin van 35 x 40 meter begon. Deze tuin droeg hij in 

1642 over aan de Groninger Academie (Universiteit), die er de Hortus Botanicus vestigde. 

2.4 De periode 1650 - 1876 

In de tweede helft van de zeventiende eeuw verandert er weinig meer in de stedenbouwkundige 

structuur als gevolg van een langdurige economische recessie. Bovendien was het aantal inwoners 

van de stad sterk achteruitgegaan als gevolg van een pestepidemie in de jaren twintig van de 

zeventiende eeuw. Wel werden in de noordelijke uitleg drie gasthuizen gesticht: het Anna 

Varwersgasthuis (1635) aan de Nieuwe Kijk in het Jatstraat, het Juffer Tette Alberdagasthuis 

(1658) aan het Nieuwe Kerkhof en het niet meer bestaande Groot Cremersgasthuis (1676) aan de 

Grote Leliestraat. 

De zeventiende-eeuwse noordelijke stadsuitbreiding is in bijna twee eeuwen weinig dichter 

bebouwd (Kaart 4. Stadsplattegrond 1857). Tot ver in de negentiende eeuw blijft de Hortusbuurt 

een gebied met een landelijk karakter: veel moestuinen, koemelkerijen en groen, waaronder de 

Hortus Botanicus. Het westelijke gedeelte van de Ossenmarkt werd in de achttiende eeuw beplant 

met bomen, zoals dat rondom het oostelijke deel al eerder gebeurde. Het heette voortaan Beplante 

Ossenmarkt. Pas vanaf 1890 kreeg het de naam Guyotplein. 

Het westelijke gedeelte van de Noorderhaven en omgeving ontwikkelde zich steeds meer als 

havengebied. In 1733 werd tussen de Zoutstraat en Havenstraat een diep bouwblok bebouwd met 

een - voor die tijd - imposant, nog bestaand, dubbel pakhuis van vijf bouwlagen ten behoeve van 

een rietsuikerraffinaderij. Deze heeft bestaan tot 1824. Ten westen hiervan, op de plaats van de 

huidige Werfstraat, lag de scheepstimmerwerf van de West Indische Compagnie. 


6

Bouwimpuls door scholen 

Een belangrijke bouwimpuls kwam in het begin van de negentiende eeuw uit het onderwijs met de 

komst van het Doveninstituut van Henri Daniël Guyot, predikant van de Waalse gemeente in 

Groningen. Na de aankoop van drie percelen aan de Ossenmarkt, Guyotplein 2 en 3 werd het 

Doveninstituut hier gevestigd. Daardoor werd de structuur van het westelijke bouwblok aan de 

Ossenmarkt sterk gewijzigd. 

Een van de vroegste schoolgebouwen van de stad werd gebouwd in 1840 aan de Nieuwe Kijk in ’t 

Jatstraat, de Noorderbewaarschool. Het gebouw is een van de twee laatst overgebleven bewaarscholen 

in de stad en functioneert nu nog steeds als school. 

In 1868 werd ten noorden van de Hortus aan de Grote Kruisstraat de eerste Rijks-HBS van 

Nederland gebouwd. Het monumentale gebouw kreeg een groot voorplein en werd later uitgebreid 

met diverse vleugels. 

Opkomst van handel en industrie 

Rond het midden van de negentiende eeuw ontwikkelde Groningen zich tot de derde handelsstad 

van Nederland; langzaam maar zeker kwam ook de industrie op gang. 

De Noorderhaven zou in het laatste kwart van de negentiende eeuw uitgroeien tot een bloeiend 

centrum van de graanhandel, ten behoeve waarvan grote pakhuizen werden gebouwd. 

2.5 Eind negentiende eeuw: ontmanteling van de vestingwerken 

In de tweede helft van de negentiende eeuw dreigde - door de toenemende bedrijvigheid, handel, 

industrie en groei van de bevolking - de stedelijke structuur uit haar voegen te barsten. De stad 

raakte overvol. Dit leidde tot het ontstaan van krotwoningen en sloppen. Berucht waren de 

sloppenstraatjes in het westelijke deel van de Hortusbuurt, gelegen tussen de Grote Rozenstraat en 

de Grote Leliestraat tegen de stadswal. Vlak buiten de stadspoorten werd al illegaal gebouwd. 

Ook speelde de zorg om de volksgezondheid een toenemende rol. Nog in 1866 werd Groningen 

geplaagd door een grote cholera-epidemie waarbij honderden slachtoffers te betreuren waren. 

Voldoende daglicht en frisse lucht konden de algehele volksgezondheid verhogen. 

Voorts vormden de nauwe toegangspoorten een belemmering voor het toenemende verkeer. 

Sloop van de vesting zou nieuwe mogelijkheden bieden voor de toekomst van de stad. 

Dit werd mogelijk toen in 1874 de Vestingwet in werking trad. De van rijkswege aangestelde 

‘ingenieur der Domeinen’, F.W. van Gendt, maakte in 1876 een globaal plan van ontmanteling en 

uitleg. 

Noorderplantsoen 

Aan de noordkant van de stad projecteerde Van Gendt een stadspark op de vier zeventiendeeeuwse 

bolwerken, gelegen tussen het Boterdiep en Reitdiep: de Boteringe-, de Jats-, de Kruid- en 

de Reitdiepsdwinger. De hoogteverschillen, de structuur van de vesting en de heersende mode 

bepaalden de opzet van het Noorderplantsoen in Engelse landschapsstijl. Kenmerkend zijn een 

asymmetrische aanleg, slingerende paden, waterpartijen, zichtlijnen in combinatie met 

hoogteverschillen en zacht glooiende grasvelden. Voor het oostelijke deel was het plan minder 

gedetailleerd omdat over dit gebied onderhandelingen gaande waren met de provincie. Twee jaar 

later, in 1880, volgde een gedetailleerde stedenbouwkundige bewerking van het plan Van Gendt 

door de Haagse architect B. Brouwer. Hierin is alleen de Jatsdwinger nog voor plantsoenaanleg 

bestemd. Wel is langs de oostzijde van het plantsoen een brede singelboulevard gelegd, die 

overgaat in een ovaalvormige openbare ruimte. 

De vraagprijs van de Staat der Nederlanden voor de voormalige militaire terreinen was zodanig, 


7

dat de gemeente volstond met de aankoop van het gedeelte tussen Boterdiep en Reitdiep. 

Het plan Brouwer en het daaropvolgende schetsontwerp van stadsbouwmeester J.G. van Beusekom 

leidden in 1879 tot de realisatie van een park dat zich uitstrekte over de voormalige Jatsdwinger en 

de noordelijke helft van de Kruiddwinger: het gebied tussen de Nieuwe Boteringestraat en de 

Grote Kruisstraat. De ovaalvormige openbare ruimte uit het plan Brouwer werd overgenomen als 

centrale ruimte met een vijverpartij; daarbij werd een kiosk gebouwd. In 1912 realiseerde de 

gemeente op basis van een ontwerp van stadsbouwmeester Mulock Houwer rond de vijver een 

stenen rand met aflopende trappen. 

In 1881 werd het plantsoen uitgebreid met het gebied van de voormalige Boteringedwinger naar 

het ontwerp van P.H. Harreveld, opzichter der plantsoenen in Groningen. Tegelijkertijd werd de 

Utrechtse landschapsarchitect H. Copijn aangetrokken voor het ontwerp en aanleg van het laatste 

parkdeel op het resterende zuidelijke deel van de Kruiddwinger en de Reitdiepsdwinger. Hoewel 

uiteindelijk toch alle door Van Gendt aangewezen bastions tot een park getransformeerd werden, 

vond dit plaats in een gefaseerd proces. Nooit was er sprake van een overkoepelend totaalontwerp 

(Kaart 5. Overzicht van de aanleg van de verschillende delen van het Noorderplantsoen). 

Wonen 

De woonbebouwing in de Hortusbuurt veranderde van aanzien langs de belangrijkste doorgaande 

straten. De Nieuwe Ebbingestraat werd meer en meer een winkelstraat. Bestaande panden werden 

verbouwd en opgehoogd met een verdieping. Ook aan de Nieuwe Kijk in ‘t Jatstraat en vooral aan 

de Nieuwe Boteringestraat werden de in oorsprong zeventiende-eeuwse woonhuizen verbouwd en 

opgehoogd met een extra verdieping. In de zijstraten is het oorspronkelijke karakter van eenlaags 

bebouwing goed bewaard gebleven, zij het dat de meeste panden van de negentiende eeuw dateren. 

Het wonen kreeg in het laatste kwart van de negentiende eeuw een belangrijke impuls door de 

vestiging van een groot aantal hofjes in de omgeving van de Kleine en Grote Rozenstraat en de 

Grote Leliestraat. De hofjes werden gesticht op de grote, open binnenterreinen en kregen hun front 

en ingang aan de straatzijde. De woningen aan de binnenhof zijn via een poort aan de straatzijde 

bereikbaar. Zo ontstonden kleine stadjes in de stad. 

In chronologische volgorde zijn dit achtereenvolgens: 

• Het Sint Martinusgasthuis (1870), Grote Leliestraat 

• Het Gerarda Gockinghagasthuis (1870), Grote Rozenstraat 78-84 

• Het Pieternellagasthuis (1872), Grote Leliestraat 34 

• Het Middengasthuis (1872), Kleine Rozenstraat 8-62 

• Het Doopsgezind Gasthuis (1872), Nieuwe Boteringestraat 47 

• Het Remonstrants Gasthuis (1890), Noorderbinnensingel 23-49) 

• Het grote Middengasthuis (1895), Grote Leliestraat 53-113 

Handel en industrie 

De Noorderhaven Noordzijde en omgeving had zich ontwikkeld tot centrum van de bloeiende 

graanhandel, getuige het aantal grote graanpakhuizen dat in het laatste kwart van de negentiende 

eeuw werd gebouwd. Ook het Boterdiep in het oostelijk deel van het bestemmingsplangebied 

vormde een kern voor handel en nijverheid. Ook hier werden tal van pakhuizen gebouwd 

(westzijde) en vestigden zich bedrijven, met name aan de oostzijde van het Boterdiep. 

Aan de oostzijde van het Nieuwe Kerkhof kwam kleinschalige bedrijfsontwikkeling op gang in de 

vorm van pakhuizen en smederijen. Een mooi voorbeeld van een industrieel bedrijf dat vanwege 

ruimtegebrek uit de binnenstad wegtrok naar de rand van de stad, is de rijwielfabriek van Fongers, die 

als klein bedrijf was gestart aan de oostzijde van het Nieuwe Kerkhof. 

Onderwijs 

Kort voor de eeuwwisseling nam de groei van de Universiteit een hoge vlucht. Door 

onderwijsontwikkelingen in met name de medische en exacte vakken, werden - veelal aan de randen 


8

van de binnenstad op de voormalige vestingterreinen - moderne, praktisch ingerichte laboratoria 

gebouwd. Rond de zeventiende-eeuwse Hortus Botanicus in het noordwestelijke deel van de 

Hortusbuurt kwam in 1899 aan de Grote Rozenstraat op de plaats van een ouder gebouw uit 1874 

een, voor zijn tijd, ultramodern Botanisch Laboratorium met aansluitende dienstwoningen en 

voorzieningen. Het ontwerp was van rijksbouwmeester J. van Lokhorst (de uitbreiding van 1909 was 

van de hand van architect J. Vrijman). 

Het Guyot-complex werd in 1893 uitgebreid met een schoolgebouw en een Israëlitisch kosthuis 

aan het begin van de Nieuwe Kijk in ’t Jatstraat. In de periode daarna, zoals uit een kaartje uit de 

negentiende eeuw blijkt, is het deel van de Ossenmarkt dat voor het Guyotinstituut is gelegen, 

getransformeerd in een tuin met in het midden een gedenksteen voor de heer Guyot. 

2.6 De twintigste eeuw 

In de eerste helft van de twintigste eeuw vinden in het gebied weinig structuurwijzigingen plaats. 

Hoe landelijk de noordkant van de Hortusbuurt nog was, blijkt uit de aanwezigheid van grote 

bloemkwekerijen op deze plek en het aangrenzende Remonstrants Gasthuis. 

Zuivelfabriek 

Op de nog open terreinen in het gebied werden bijzondere functies ondergebracht. Zo werd in 

1909 op de plek van de voormalige scheepswerf aan de Noorderhaven nabij het Noorderplantsoen 

de Coöperatieve Stoomzuivelfabriek en Melkinrichting ‘Stad en Lande’ gebouwd. De allure van 

de plek vertaalde zich in de architectuur van het gebouw in Jugendstil. De fabriek ging in 1923 

failliet, maar het gebouw is blijven bestaan en aangepast voor bewoning. 

Onderwijs 

De aanwezigheid van de Universiteit trok ook andere onderwijsinstellingen aan. 

Aan de Boteringesingel werden twee scholen gebouwd ten behoeve van het lager onderwijs en het 

beroepsonderwijs (ambachtsschool). Eén van de twee scholen is inmiddels gesloopt om plaats te 

maken voor een appartementencomplex. In 1924 volgde bouw van de gemeentelijke HBS aan de 

Grote Rozenstraat tegenover het Botanisch Laboratorium. Het Guyotcomplex werd in deze periode 

(tot 1939) verder uitgebreid met nieuwbouw. Dit leidde tot schaalvergroting, zowel aan de zijde 

aan de Ossenmarkt, als de Nieuwe Boteringestraat en de Kleine Leliestraat. 

Nutsvoorzieningen 

In 1908 volgde bouw van de watertoren aan de Noorderbinnensingel 14. De watertoren werd 

gebouwd om de watervoorziening voor het Academisch Ziekenhuis te regelen. De toren is 45 

meter hoog en bezit een voor Nederland unieke stalen constructie. Het ontwerp kwam van een 

architect uit het Duitse Bremen. Tot in de jaren zeventig bleef hij in gebruik. 

Nijverheid 

In 1929 werd in het noordelijke deel van de Nieuwe Kijk in ‘t Jatstraat een confectieatelier 

gebouwd naar het ontwerp van architect G. Saville. Het complex neemt bijna het gehele bouwblok 

in beslag tussen de Nieuwe Kijk in ‘t Jatstraat, de Noorderbinnensingel en de Grote Appelstraat. 

Het gebouw werd later in gebruik genomen door het Volkenkundig Museum. 

Het Noorderplantsoen 

De laatste fase in de totstandkoming van het Noorderplantsoen viel samen met de aanleg van de 

Oranjewijk op basis van het herziene uitbreidingsplan van Mulock Houwer uit 1916. Een 

speelweide werd aangelegd tussen de buitenzijden van de bolwerken en de tegenwoordige 

Oranjesingel aan de zuidkant van het plantsoen. 


9

Vooroorlogse stadssanering langs het Noorderplantsoen 

Nog in de jaren dertig van de twintigste eeuw bestonden er in het westelijke gedeelte van de 

Hortusbuurt sloppenbuurtjes waarvan de kleine straatjes, zoals de beruchte Violetsteeg met 

eenvoudige arbeiderswoningen van één bouwlaag, dood liepen op de vergraven wal van het 

Noorderplantsoen. Kort voor de Tweede Wereldoorlog in 1939 volgde een grootscheepse sanering 

van dit gebied. De sloppen werden gesloopt om plaats te maken voor een groot complex 

etagewoningen van drie bouwlagen. De lange gesloten gevelwand loopt evenwijdig met de wal van 

het Noorderplantsoen en is onderbroken op de plekken, waar de bestaande zijstraten uitkomen. 

Poortdoorgangen verschaffen toegang naar het binnenterrein waar hofbebouwing staat, eveneens 

uit de jaren dertig. Ten noorden van het complex was in 1931 al een hofje gebouwd aan de 

Noorderbinnensingel 82-87 (E. van Linge), het Jan Luitjes of Jannes Baroldi Gasthuis. Het ligt 

evenwijdig aan de wal van het Noorderplantsoen maar het middeldeel van de hofbebouwing is iets 

teruggeplaatst uit de rooilijn. 

De periode na 1945 

In de periode na 1945 speelt de Universiteit als eigenaar van onroerend goed in de binnenstad een 

belangrijke rol. Door de Universiteit werden diverse pogingen ondernomen om aan de onhoudbare 

situatie van de behuizing der alfa-faculteitsafdelingen een eind te maken. Na diverse plannen werd 

uiteindelijk in 1965 besloten om de hele Alfafaculteit onder één dak te brengen in een gebouw in 

het Hortusgebied. Het wachten was op het definitieve vertrek van de Hortus en de botanische 

kassen naar Haren (1966). In 1967 werd het huidige Alfagebouw gerealiseerd aan de Grote 

Kruisstraat. Het grootschalige gebouw vormde de afgelopen jaren met zijn, deels door kaalslag 

gevormde omgeving, een grote afwijking in de historische structuur van het Hortusgebied. 

In de jaren zeventig en tachtig vond aan de randen in het noordelijke deel nabij de Nieuwe Kijk in 

’t Jatstraat en de Noorderbinnensingel stadsvernieuwing plaats. 

Tegelijkertijd, in de jaren zeventig, raakte de watertoren-Noord aan de Noorderbinnensingel haar 

functie kwijt. Ondanks een casco-restauratie en een prijsvraag is het tot op heden niet gelukt om de 

toren een nieuwe bestemming te geven. Het probleem is, dat hij stedenbouwkundig is ingepakt 

door de bouw van een nieuw verzorgingstehuis op de hoek van de Nieuwe Ebbingestraat en de 

Boteringesingel. 

Met de toename van het gemotoriseerde verkeer in de naoorlogse periode ging het 

Noorderplantsoen steeds meer als een doorgaande autoroute functioneren tussen de oude stad en 

de schil van woonwijken daaromheen. De grasvelden werden in toenemende mate voor het 

parkeren gebruikt. In de jaren tachtig kwamen er steeds meer protesten tegen de aantasting van de 

landschappelijk-ecologische waarden van het plantsoen. De hieruit voortvloeiende discussie 

resulteerde in 1994 in een referendum, waarvan de uitkomst was dat het plantsoen werd afgesloten 

voor het gemotoriseerd verkeer. 

In 1991 werd de Hortusbuurt aangewezen tot beschermd stadsgezicht als onderdeel van het 

Beschermd stadsgezicht Binnenstad van Groningen. 

In deze periode werd, na het vertrek van het Guyot-instituut, het complex aan het Guyotplein 

verbouwd, gerestaureerd en aangevuld met nieuwbouw ten behoeve van huisvesting voor de 

rechterlijke macht. 

2.7 Beschermd stadsgezicht en archeologische waarden 


10

Waardevolle stedenbouwkundige structuren en gebieden 

Uit de Toelichting bij het besluit tot aanwijzing van de binnenstad van Groningen tot beschermd 

Stadsgezicht is de volgende tekst ontleend. 

De zeventiende-eeuwse noordelijke stadsuitleg ontleent zijn historisch-stedenbouwkundige waarde 

vooral aan de uitzonderlijke, op geometrische principes gebaseerde structuur. De bebouwing in het 

gebied heeft, met uitzondering van de zuidelijke rand, vrijwel geheel een negentiende- en vroegtwintigste-eeuws 

karakter. In aansluiting op de oude stad vormen drie noord-zuid gerichte 

hoofdroutes, doorsneden door vier oost-west lopende reeksen zijstraten een patroon van vrijwel 

rechthoekige, gesloten bouwblokken. Als bijzondere open ruimtes zijn Ossenmarkt/Guyotplein en 

Nieuwe Kerkhof binnen dit patroon opgenomen. Ondanks de kenmerkende verschillen in 

straatbreedte, bebouwingshoogten en bebouwingsoriëntatie tussen de hoofdstraten en de zijstraten 

is in deze uitleg in veel minder sterke mate een overheersende structuurrichting aanwezig dan in de 

oude stad. 

Karakteristiek van de structuur en hoofdstraten 

Van de aangelegde hoofdstraten is de Nieuwe Ebbingestraat functioneel het sterkst tot 

ontwikkeling gekomen, over de gehele lengte bepaalt de winkelfunctie het gevarieerde 

bebouwingsbeeld. 

Hoewel centraler gelegen, heeft de Nieuwe Boteringestraat een dergelijke ontwikkeling niet 

gekend, zodat daar, naast enige dienstverlening, het wonen goed in het bebouwingsbeeld 

vertegenwoordigd is. Bepalend voor het straatbeeld is hier het open, deels met bomen beplante, 

terrein van het Nieuwe Kerkhof met centraal daarop geplaatst de Nieuwe Kerk. Dit rechthoekige 

terrein ligt met een korte zijde langs de Nieuwe Boteringestraat, terwijl de begrenzing aan noord- 

en zuidzijde deel uitmaken van het patroon van dwarsstraten. Doordat aan de oostzijde een 

ruimtelijke afsluiting plaatsvindt door een tweetal kleinere bebouwingsblokken, heeft het Nieuwe 

Kerkhof - op een onopvallende op de kerk gerichte doorkijk na - geen relatie met de nabijgelegen 

Nieuwe Ebbingestraat. 

Het Gedempte Boterdiep vormt aan de oostzijde de begrenzing van de zeventiende-eeuwse 

stadsuitleg. Enige onregelmatigheden in de rooilijnen in het zuidelijke deel maken duidelijk dat 

het beloop van deze oorspronkelijke waterverbinding niet volledig ontworpen, maar deels op een 

oudere structuur gebaseerd is. In overeenstemming met de historische functie wordt het 

bebouwingsbeeld vooral bepaald door opslag- en bedrijfsbebouwing uit diverse perioden, waarbij 

het marginale karakter van sommige functies plaatselijk tot een sterke teruggang van de 

bebouwingskwaliteit heeft geleid. 

Van de noord-zuid straten heeft de meest westelijke, de Nieuwe Kijk in ’t Jatstraat, in functioneel 

en ruimtelijk opzicht altijd een ondergeschikte rol gespeeld; overwegend kleinschalige bebouwing 

van rond de eeuwwisseling bepaalt het straatbeeld. De ten westen hiervan gelegen terreinen tonen 

de sporen van ontwikkeling van universitaire functies. De hier vanaf 1626 tot in de jaren zestig van 

de twintigste eeuw gevestigde Hortus Botanicus heeft zijn naam aan het gehele stadsdeel geleend, 

terwijl diverse gebouwen ten behoeve van onderwijs en onderzoek in het stedelijk patroon zijn 

opgenomen. Het grootschalige Alfagebouw aan de Grote Kruisstraat vormde de afgelopen jaren 

met zijn door kaalslag gevormde omgeving een forse afwijking van de structuur van gesloten 

bouwblokken. 

De hofjes 

Kenmerkend, en passend in de sterke woonfunctie van het noordelijke binnenstadsgedeelte, zijn de 

hofjes die in de tweede helft van de negentiende eeuw deels aan de straat, maar vooral op een 


11

aantal binnenterreinen zijn gebouwd. 

Het Noorderplantsoen 

De karakteristieke lange zichtlijnen maken de hoogteligging van de uitloper van de Hondsrug 

zichtbaar. Zij leiden ertoe dat de hoge boombeplanting van het Noorderplantsoen in vrijwel de 

gehele Hortusbuurt een belangrijke ruimtelijk-visuele rol speelt. Hierdoor is deze zone als 

structurele begrenzing van de zeventiende eeuwse stad duidelijk herkenbaar gebleven. Hieraan 

wordt bijgedragen door de transformatie tot stadspark, waarin waterpartijen en hoogteverschillen 

als restanten van de gebastionneerde omwalling zijn opgenomen. 

Waardevolle bebouwing 

Het bebouwingsbeeld kenmerkt zich in het algemeen door een met de historische karakteristiek 

samenhangende schaal en vormgeving. De Hortusbuurt kent een zeer gevarieerd bebouwingsbeeld: 

in bouwstijlen, type, ouderdom, hoogte, volume en functie. In het gebied is sprake van een groot 

aantal monumentale panden (Rijks- en gemeentelijke monumenten) en beeldbepalende panden. 

Hun cultuurhistorische waarde is hoog. 

Waardevol groen 

Het waardevolle groen wordt gevormd door: 

• het Noorderplantsoen als gaaf voorbeeld van parkaanleg in Engelse landschapsstijl uit het 

laatste kwart van de negentiende eeuw; 

• de restanten van de aanleg van de zeventiende-eeuwse Hortus Botanicus; 

Van de oorspronkelijke zeventiende eeuwse beplanting is niets meer aanwezig. Wat er nu nog 

staat is grotendeels negentiende-eeuws, zoals een twintigtal monumentale en zeldzame bomen. 

Zeer waardevol en zeldzaam is de Japanse noteboom of Ginkgo biloba. In het centrale deel en 

rondom het heuveltje staan meerdere jongere bomen (40 tot 60 jaar oud) die als stoffering de 

sfeer van de tuin goed aanvullen. 

• de structuur en groene binnenterreinen van de vele hofjes; 

• het Nieuwe Kerkhof; 

• de grote, ‘verborgen’ stadstuin achter de Noorderhaven, naast het Pieternella Gasthuis. 

Archeologische en bouwhistorische waarden 

De ondergrond van het hele plangebied is waardevol. Gedetailleerde archeologische kennis van het 

gebied ontbreekt; de kans om bij grondverzet belangwekkende sporen aan te treffen is groot. 

Vanuit bouwhistorisch oogpunt is documentatie van historische bebouwing noodzakelijk als deze 

verloren gaat bij nieuw- of verbouwplannen. 

In het bouwproces dient daarom, in overleg met de gemeente, gelegenheid te worden gegeven tot 

het doen van bouwhistorisch en archeologisch onderzoek voor bodemverstorende activiteiten die 

dieper reiken dan 50 cm onder het straatniveau en die per activiteit (bouwaanvraag en dergelijke) 

een oppervlak van meer dan 50 m² beslaan. 


12

3. BESTAANDE EN TOEKOMSTIGE SITUATIE 

3.1 Historisch kader 

Mede ten gevolge van de ontstaans- en ontwikkelingsgeschiedenis van de Hortusbuurt is dit 

stadsdeel het voorbeeld van de gedifferentieerde stad. Verschillende gebieden met een geheel 

eigen geschiedenis, karakter en sfeer bestaan naast elkaar en maken het stadsdeel als totaal tot een 

aantrekkelijk gebied. Ook de ligging tussen de binnenstad en het Noorderplantsoen draagt hieraan 

bij: enerzijds in de nabijheid van de voorzieningen van de binnenstad en anderzijds aan het 

Noorderplantsoen, gezichtsbepalend voor de stad, aantrekkelijk door de grote maat van het groen 

en feitelijk door zijn gebruik het enige echte ‘stadspark’. 

De Hortusbuurt dateert van de grote Renaissance-uitleg van 1624 en is in zijn ontwikkelingsgeschiedenis 

onlosmakelijk verbonden met die van de binnenstad. Het reeds in 1618 vastgestelde 

stratenpatroon, een stelsel van haaks op elkaar staande wegen, is in de loop der eeuwen nagenoeg 

ongewijzigd gebleven en sluit aan op de structuur van het centrum. Het bijzondere van deze "nieuwe 

stad" is zijn enorme omvang. De stad Groningen werd met deze uitleg bijna tweemaal zo groot. 

In het oorspronkelijke stedenbouwkundig ontwerp met haaks op elkaar staande wegen zijn een aantal 

grote open ruimtes uitgespaard met een duidelijk functioneel doel (de Ossenmarkt en het Nieuwe 

Kerkhof). Op praktische wijze zijn de bestaande noord-zuid lopende wegen van de oude stad in het 

nieuwe stadsdeel doorgetrokken: de nieuwe Kijk in 't Jat-, de nieuwe Boteringe- en de nieuwe 

Ebbingestraat. 

De Hortusbuurt is een typische binnenstadswijk: gesloten bouwblokken en aaneengesloten 

bebouwing. Kenmerkend is de diversiteit. 

Er is in de wijk een driedeling te maken: de belangrijkste panden staan aan de Diepenring (inclusief 

die aan Ossenmarkt); een tweede groep staat aan de doorgaande noordzuidroutes; de derde groep ligt 

aan de achteren dwarsstraten. De woonhuizen uit de tweede groep zijn qua opzet vergelijkbaar met 

die van de binnenstad, zij het dat deze in de negentiende eeuw veelal werden verbouwd en 

opgehoogd met een verdieping. De woonhuizen aan de zij- en achterstraten zijn in later tijd niet 

verhoogd, maar werden naar achteren toe uitgebreid met diverse bijgebouwen. 

Ook functioneel is de Hortusbuurt een typische binnenstadswijk. Hoewel veel van de oorspronkelijke 

functies zijn verdwenen, is het verleden nog waarneembaar. 

Naast de winkelstraten is het wonen sterk vertegenwoordigd. De bouwblokgrootte in de 

Hortusbuurt is aanzienlijk groter dan die in de oude binnenstad (binnen de Diepenring) en de 

binnenterreinen zijn lang onbebouwd gebleven. Hierdoor konden hier in de loop van de tijd de 

voor de Hortusbuurt karakteristieke hofjes gevestigd worden. Daarnaast werden op de 

binnenterreinen veel scholen, bedrijven en bijzondere functies (watertoren, kwekerij, enz.) 

gevestigd. Deze typische binnenstedelijke gebieden voegen een dimensie aan de stad toe, de ‘Verborgen 

Stad’. 

Het gebied herbergt voorts een aantal grote stedelijke functies; de rechtbank, de Rijksuniversiteit 

Groningen (RUG) en de hele Nieuwe Ebbingestraat zijn daar uitgesproken exponenten van, 

evenals de onlangs gereed gekomen parkeergarage onder de Ossenmarkt. 

Binnen de grenzen van het gebied zijn een aantal onderling verschillende gebieden te 

onderscheiden, elk met een eigen karakteristiek en op het niveau van de stad met een eigen 

stedenbouwkundige betekenis. Het betreft de volgende straten: het Boterdiep, de Nieuwe 

Ebbingestraat, de Nieuwe Boteringestraat, de Nieuwe Kijk in’t Jatstraat, de Diepenring en de rand 

langs het Noorderplantsoen (de paragrafen 3.2 tot en met 3.7), de gebieden tussen de radialen en 


13

de ‘Verborgen stad’, alsmede de groenstructuur (de paragrafen 3.8 tot en met 3.10). In paragraaf 

3.11 wordt ingegaan op de ecologische waarden in het plangebied. 

3.2 Het Boterdiep 

Ten gevolge van de demping van het water kent het Boterdiep als ruimte een schaalprobleem 

(zoals overigens de meeste gedempte voormalige waterwegen). De bebouwingshoogte van de 

omringende randen (rafelig) is vaak te laag ten opzichte van de grote maat van de openbare ruimte. 

De inrichting van die openbare ruimte laat te wensen over. Met uitzondering van enkele 

voormalige bedrijfspanden, zoals enkele pakhuizen en de melkfabriek, is er van een uitgesproken 

samenhangende architectuur niet echt sprake. Dit heeft evenals de rafelige rooilijn te maken met 

historie. Het Boterdiep fungeerde als overslagplaats en daardoor tevens als aan- en afvoerroute van 

de stad; veel eigendom van de panden aan de Nieuwe Ebbingstraat liep oorspronkelijk door tot 

aan het Boterdiep. De gevels aan het Boterdiep waren dan ook vaak achterkanten; hier was geen 

noodzaak om representatieve architectuur te realiseren. 

Winkels en bedrijven komen van oudsher rondom en aaneengesloten voor; daarboven is het wonen 

goed vertegenwoordigd. 

Het Boterdiep heeft een verkeersfunctie van en naar de Diepenring rond het centrum zowel voor 

auto's, fietsers als het openbaar vervoer. Ook in de toekomst blijft dat zo. 

Er zijn plannen voor een openbare ondergrondse parkeergarage en een nieuwe woonwijk op het 

aansluitende Cibogaterrein. Hierdoor ontstaat een van de zogenaamde bronpunten, vanwaar 

binnenstadsbezoekers het centrum bereiken. Voor de winkels en bedrijven aan het Boterdiep, en 

die in de Nieuwe Ebbingestraat, zal dit een krachtige impuls betekenen. Ook de inrichting van de 

openbare ruimte kan daarmee aan kwaliteit winnen. 

3.3 De Nieuwe Ebbingestraat 

De Nieuwe Ebbingestraat is een van de oorspronkelijke radialen van de stad. Dit is in het beeld van 

de straat zeer nadrukkelijk zichtbaar in de lange zichtlijnen die er in de hele straat richting de 

Martinitoren zijn. De straat verzorgde oorspronkelijk de relatie tussen het noordoosten van de 

provincie en de stad. Hier kwam je de stad binnen. Later kwamen daar de woonwijken in het 

noordoosten van de stad bij. Aan de ruimtelijke en functionele ontwikkeling van de straat is dat goed 

te zien. 

Tot op heden heeft de straat die stedelijke functie behouden. De straat is van oudsher een winkelstraat 

en in zijn functionele structuur een uitloper van die van het stadscentrum. De inrichting van de 

openbare ruimte is daarop afgesteld en de straat heeft een mooi eenduidig profiel en een 

verbijzonderde kleurstelling ten opzichte van de directe omgeving en het stadscentrum. Het stedelijk 

belang is goed afleesbaar in de aanwezige architectuur. De maat en het profiel van de straat, de schaal 

van de bebouwing, de tamelijk eenduidige bebouwingshoogte en de aaneengesloten 

winkelbebouwing maken de Nieuwe Ebbingestraat tot een bijzondere binnenstedelijke ruimte, die 

zich onderscheidt van de overige straten in de Hortusbuurt. 

Op de verdiepingen is de woonfunctie nadrukkelijk aanwezig. Er komt veel kamerverhuur voor. 

Hoewel door de ringweg rond de stad veel doorgaand verkeer is verdwenen, heeft de straat nog steeds 

een belangrijke verkeersfunctie, ook voor het openbaar vervoer, naar het centrum en de parkeergarage 

onder de Ossenmarkt. 


14

3.4 De Nieuwe Boteringestraat 

De Nieuwe Boteringestraat is in de stedenbouwkundige hoofdstructuur van de stad van bijzondere 

betekenis. Hij maakt onderdeel uit van de historisch belangrijkste noord-zuidroute (radiaal) van 

Groningen. Alle voor de stad, ook nu nog, belangrijke openbare ruimtes zijn gelegen aan deze 

route. De ook voor de Hortusbuurt belangrijke openbare ruimtes zijn: de Ossenmarkt, het Nieuwe 

Kerkhof en het Noorderplantsoen. Door deze afwisseling van grote openbare ruimtes en door 

wanden omsloten straatgedeeltes heeft de straat als totaal een aangename en bijzondere ruimtelijke 

werking. 

De inrichting van de openbare ruimte liet tot voor kort hier en daar te wensen over ten gevolge van 

slijtage. Door de recente herinrichting van de straat is er veel verbeterd. 

In het stedelijk weefsel heeft de route aan betekenis ingeboet, omdat de functie voor het 

autoverkeer naar het noorden - via de Moesstraat en verder - is overgenomen door de route via de 

Bedumerweg, en doordat de oorspronkelijke wegverbinding bij de Wilgenlaan onder het 

opgespoten zand van de jaren ’60-wijk Selwerd is verdwenen. In sommige gebouwen langs de 

route en met name rond de Ossenmarkt is de historische betekenis nog steeds afleesbaar. 

De relatie met de binnenstad is aan het begin van de Nieuwe Boteringestraat, zowel ruimtelijk als 

functioneel (rechtbank en parkeergarage), zeer sterk. Nog steeds komen langs de Nieuwe 

Boteringestraat veel bedrijven en winkels, ook van stedelijke betekenis, aaneengesloten voor. Het 

wonen in de straat neemt toe, naarmate het Noorderplantsoen wordt genaderd. Ook op de 

verdiepingen wordt gewoond. In het noorden wordt de straat begrensd door het groen van het 

Noorderplantsoen, terwijl over de as van de straat het zicht op de toren van de voormalige kerk aan 

de Moesstraat aanwezig is. Als doorgaande verbinding naar de Noorderplantsoenbuurt en als 

afvoerroute voor de Parkeergarage Ossenmarkt heeft de straat een verkeersfunctie. 

3.5 De Nieuwe Kijk in ’t Jatstraat 

Evenals de Nieuwe Ebbinge- en de Nieuwe Boteringestraat sluit ook de Nieuwe Kijk in ’t Jatstraat 

naadloos aan op de stedelijke structuur van het centrum. De straat is in zijn profiel een zeer stedelijke 

straat. Door de gevarieerde bebouwing, zowel in uitstraling, hoogte, functie, maat en schaal doet de 

straat bijzonder plezierig aan. De straat sluit aan op de belangrijkste noord-zuidverbinding in de stad 

voor wat betreft het fietsverkeer (Station – Folkingestraat - Kijk in ’t Jatstraat - Grote Kruisstraat – 

Noorderplantsoen – Kerklaan - wijkpark Selwerd - Paddepoelsterweg - ommeland). De inrichting van 

de openbare ruimte doet hier en daar gedateerd aan. 

Functioneel zijn voor een belangrijk deel van de straat de universiteitsfuncties bepalend. 

Ter hoogte van de Grote Kruisstraat wordt gebouwd aan een uitbreiding van het voormalige Alfagebouw. 

Ook het Gerardus van der Leeuwmuseum (in een voormalige confectiefabriek) en de studie 

Godgeleerdheid hebben hun voorkant aan deze straat. 

Van oudsher komen stedelijke functies en buurtfuncties naast elkaar voor, wat nog steeds in het 

straatbeeld afleesbaar is in de architectuur en uitstraling. Sommige stedelijke functies (voormalige 

HBS) zijn uit de straat verdwenen, maar gelukkig in het beeld van de straat behouden gebleven. Ook 

de belangrijkste openbare binnenstadsschool voor het lager onderwijs is hier aanwezig. Over de 

lengte van de straat komt het wonen tussen de andere functies frequent voor, ook op de verdiepingen. 

Naar het noorden toe, verder van het centrum, nam van oudsher de betekenis van deze straat af. Daar 

sloeg de ruimtelijke slijtage van de stad dan ook het eerst toe. Op enkele plekken is nu in het 

straatbeeld de stadsvernieuwingsarchitectuur uit het begin van de ’80-er jaren zichtbaar, terwijl de 

slechte kwaliteit van de naastgelegen bebouwing en een gat in de gevelwand van de straat hier 

zichtbaar zijn. Een verdere ruimtelijke en functionele slijtage moet worden voorkomen. 


15

3.6 De Diepenring 

De Diepenring is in eerste instantie een binnenstedelijke ruimte die mede het beeld (mental map) 

van de stad bepaalt. Het profiel over de kades en het water samen met de omringende bebouwing 

maken de ruimte tot een bijzondere in het stedelijk weefsel. Nergens is de relatie tussen de 

Hortusbuurt en het stadscentrum zo sterk als hier. Over de totale lengte van de Diepenring is altijd 

wel ergens een zichtlijn op de torens van de binnenstad, terwijl over de omringende bebouwing 

heen de ruimte begrensd wordt door de zichtlijnen op enerzijds de Vrouwenkliniek, symbool voor 

de belangrijke gezondheidszorgfunctie (Academisch ziekenhuis) van de stad en aan de andere kant 

door de pijp van de Suikerfabriek, symbool voor de belangrijke industriële functie van de stad (en 

de provincie). 

Met name op deze plek bevindt zich het oudste en tegelijk het meest monumentale gedeelte van de 

Hortusbuurt. De bebouwing langs de Diepenring bepaalt voor een groot deel het gezicht van dit 

stadsdeel. Dit beeld is rijk en gevarieerd zowel in functie als beeld. Dat beeld is vooral hier van 

een binnenstedelijk karakter met een aantal grote monumentale stedelijke functies, pleinen 

(Ossenmarkt en Guyotplein) en gebouwen (voormalige pakhuizen, de nieuwe rechtbank, enz). De 

grote pakhuizen (Albion en Engeland) laten de industriële ontwikkelingsgeschiedenis van de stad 

op deze plek mooi zien en zijn als zodanig van betekenis voor de afleesbaarheid van de stad. Zij 

zijn ondertussen verbouwd tot bedrijfsruimtes met daarboven woningen. 

Stedelijke functies (winkels/ bedrijven) komen vrijwel aaneengesloten op de begane grond voor. 

Ook het wonen is goed vertegenwoordigd (voor het belangrijkste deel op de verdiepingen). 

De Diepenring heeft als verdeelring rond het directe centrum, een belangrijke verkeersfunctie. 

Deze functie blijft hij ook in de toekomst houden. 

Het wonen op het water is ook aan deze zijde van het water goed vertegenwoordigd. De 

Noorderhaven als vrijhaven met het traditionele, monumentale beeld van de masten van de bruine 

vloot levert een meerwaarde op voor de beleving van dat wat als stedelijk ervaren wordt. Het laat 

bovendien mooi de oude betekenis van de stad als haven en overslagplaats zien. In het verlengde 

hiervan zijn ook de onder- en bovenkades van de voormalige Spilsluizen van bijzondere betekenis. 

Aan de hoogte en de verschijningsvorm van de diverse woonboten zou, ook in verband met het 

Beschermd stadsgezicht, meer aandacht moeten worden besteed. De bruggen verbinden de beide 

stadsdelen (centrum en Hortusbuurt) met elkaar en liggen op ongeveer gelijke afstanden van 

elkaar. 

Op de kruising van de belangrijkste noord-zuid verbinding en het water van de Diepenring ligt een 

belangrijk stedelijk plein dat door de Nieuwe Boteringestraat in twee delen wordt opgesplitst: de 

Ossenmarkt en het Guyotplein. De Ossenmarkt is in de twintigste eeuw in gebruik genomen voor 

het parkeren, en de tuin voor het voormalige Guyotcomplex verwerd tot een verwaarloosd 

schoolplein. Feitelijk is daarmee de grote stedelijke ruimte, zowel ruimtelijk als functioneel, in 

tweeën gedeeld: in Ossenmarkt en Guyotplein. 

De Ossenmarkt heeft sinds kort een belangrijke functie gekregen als ondergrondse openbare 

parkeervoorziening voor de stad; het Guyotplein herbergt de nieuwe rechtbank. 


16

De Ossenmarkt 

De huidige nieuwbouw van het gerechtsgebouw aan het Guyotplein en de realisering van een 

parkeergarage onder de Ossenmarkt, waardoor het bovengrondse parkeren kon vervallen, boden 

een unieke kans om de gehele stedenbouwkundige ruimte opnieuw in te richten. Het onderscheid 

tussen een groen plein en een met bomen omzoomd stenen plein was daarbij het uitgangspunt. 

In 1991 bracht de gemeente Groningen de nota "stilstaan bij parkeren" uit, waarin de hoofdlijnen van 

het gemeentelijk parkeerbeleid waren opgenomen. Voor de binnenstad is daarin het volgende 

streefbeeld geschetst voor de lange termijn. De parkeerplaatsen in de openbare ruimte van de 

binnenstad worden geleidelijk aan opgeruimd. Parkeren op straat wordt onmogelijk. In de toekomst 

kan alleen worden geparkeerd op de zogenaamde park & pendelterreinen aan de rand van de stad, of 

in parkeergarages aan de verdeelring rond de binnenstad. Bewoners van de binnenstad kunnen hun 

auto kwijt in buurtstallingsgarages. Dit "blik-van-de-straatbeleid" is gekoppeld aan een herverdeling 

van de verkeersruimte ten gunste van met name voetgangers en fietsers, en aan een herinrichting van 

de openbare ruimte van de binnenstad. Leidraad daarbij is het masterplan "Ruimte voor Ruimte". 

Er is naar gestreefd om op de Ossenmarkt een parkeergarage te realiseren die het daglicht kan velen 

en afrekent met het negatieve imago dat parkeergarages over het algemeen hebben. Stevig in zijn 

omgeving verankerd, met alvast een vleugje binnenstad. De voetgangersentree van de parkeergarage 

in combinatie met een andere stedelijke functie moet het begin van de route naar de binnenstad zijn, 

een vanzelfsprekende overgang van de garage naar de binnenstad. In programmatische zin ontstaat er 

zo een grotere vervlechting van de stad en de parkeergarage; de parkeergarage wordt van meer 

betekenis voor de stad. 

Aantrekkelijke looproutes vormen de schakel tussen de entreegebieden aan de rand van de binnenstad 

en het stadshart. In dit geval de Oude Ebbinge-, de Oude Kijk in’t Jat- en met name de Oude 

Boteringestraat. Dit stelt eisen aan de kwaliteit van de aanlooproutes. Het geeft tegelijkertijd nieuwe 

kansen en impulsen voor de betrokken straten. Dit laatste geldt tevens voor de Nieuwe Ebbingestraat. 

Door de parkeergarage, inclusief hellingbaan en voorzieningen, geheel ondergronds te realiseren is 

het plein als hoogwaardige stedelijke openbare ruimte in zijn oude luister hersteld: een, door groen 

omzoomd, opgeschoond plein waarop allerlei activiteiten mogelijk blijven. Onder de Boteringebrug 

kan een horecafunctie in combinatie met een terras aan het water zorgen voor een vanzelfsprekende 

functionele koppeling van de parkeergarage met de stad. De zichtbare voetgangersentree ligt in het 

verlengde van de aanlooproute Boteringestraat. Op deze manier is de parkeergarage wezenlijk 

ingepast in de plek. 

Horeca onder de Boteringebrug ‘De Boteringeboog’ 

Er zijn plannen om onder de Boteringebrug horeca te realiseren. Het gaat om een ontwikkeling die bij 

de opstelling van het eerste stedenbouwkundig model voor de realisatie van een ondergrondse 

parkeergarage aan de Ossenmarkt al als wenselijk is aangegeven. Een combinatie van een, in zijn 

gebruik, publieksvriendelijke en architectonisch kwalitatief hoogwaardige ondergrondse 

parkeergarage, gecombineerd met een andere functie, in dit geval een horecagelegenheid. De 

achterliggende gedachte is dat deze combinatie van functies de garage in de stad kan verankeren. De 

route naar het stadshart begint daardoor al bij de garage zelf. Ruimtelijk / functioneel ontstaat er een 

vanzelfsprekende plek in de stad, een plek waar je met elkaar kunt afspreken. 

De plek wordt gekenmerkt door twee routes die op een hoog schaalniveau van betekenis zijn voor de 

stad. Ten eerste de historisch belangrijkste noord-zuidroute (radiaal) van de stad waaraan alle 

belangrijke stedenbouwkundige ruimtes van de oude stad gekoppeld zijn. Ten tweede de continuïteit 

van het water van de Diepenring (de eerste concentrische ring) rond het stadscentrum. Het kruispunt 

van deze twee routes en de betekenis ervan worden manifest gemaakt door dit project. Parkeergarage 

en café ondersteunen elkaar (licht, uitstraling en activiteit), waardoor de plek ruimtelijk en 

functioneel bijzonder wordt. 


17

Daarnaast past deze ontwikkeling in de wens om de recreatieve betekenis en de mogelijkheden van 

het water in de stad beter te benutten. Door de realisatie van een terras op het niveau van het water 

wordt de bereikbaarheid ervan vergroot (zie ook de ontwikkelingen elders in de stad zoals aan de 

Reitemakersrijge). Er ontstaat bovendien de mogelijkheid om bijvoorbeeld met de rondvaartboot op 

meerdere plekken in de stad aan te leggen. Het voorgestelde plan tast op geen enkele manier de 

vastgestelde monumentale kwaliteit van de huidige, door architect Bouma ontworpen, brug aan, maar 

voegt een element (licht) onder de boog toe. 

Guyotplein 

Als vestigingsplaats voor het nieuwe gerechtsgebouw is indertijd bewust gekozen voor een locatie 

in de binnenstad. De binnenstad van Groningen is het gebied waar de stad haar gezicht als centrum 

van Noord-Nederland laat zien. In een omgeving van circa 1 vierkante kilometer zijn de 

belangrijkste stedelijke en regionale functies van Groningen bijeengebracht; winkels en 

warenhuizen, horecagelegenheden, musea, bibliotheken, theaters, faculteiten van de universiteit, 

bestuursgebouwen van provincie en gemeente, rechtsprekende instanties, het academisch 

ziekenhuis etc. Het behoud van het multifunctionele karakter van de binnenstad heeft in Groningen 

elke keer weer centraal gestaan. Functionele slijtage wordt als een van de grootste bedreigingen 

van de binnenstad gezien. Het gerechtsgebouw is een belangrijke functie in de stedelijke en 

regionale samenleving, waar iedere burger mee te maken kan krijgen. Van oudsher is de 

rechterlijke macht, net als het lokale bestuur van stad en provincie, onlosmakelijk verbonden met 

de binnenstad. Het bestuurlijk en het rechtsprekend gezag behoren voor elke burger van de stad 

duidelijk herkenbaar en zichtbaar in de stad aanwezig te zijn. De binnenstad - als historisch hart 

van de samenleving - is daarvoor de aangewezen plek. De rechtbank heeft een belangrijke 

uitstraling op andere binnenstadsfuncties. Zo oefent de rechtbank een grote aantrekkingskracht uit 

op de vestiging van advocatenkantoren. Dit kunnen we in de huidige situatie in de omgeving van 

zowel de oude als de nieuwe rechtbank zien. Een andere belangrijke overweging bij de 

locatiekeuze is geweest, dat vestiging van het gerechtsgebouw aan het Guyotplein een 

mogelijkheid bij uitstek is om in functionele zin een nieuwe impuls aan dit gebied te geven. Het 

Guyotplein neemt met de vestiging van het nieuwe gerechtsgebouw en de ermee gepaard gaande 

herinrichting van de openbare ruimte opnieuw een prominente plaats in in de reeks van pleinen, 

die zo kenmerkend zijn voor Groningen. 

3.7 De rand langs het Noorderplantsoen 

Het Noorderplantsoen maakt onderdeel uit van de oorspronkelijke vestingwerken van de vesting 

Groningen. De bebouwing langs de zuidrand van het Noorderplantsoen is zeer divers in leeftijd, 

uitstraling en hoogte. Door de ligging aan het park is de woonkwaliteit langs de hele rand 

vanzelfsprekend bijzonder goed. 

Van zuid naar noord komen een aantal verschillende bebouwingsbeelden voor. 

a. Het meest zuidelijke deel heet, in tegenstelling tot de rest van de rand, geen Noorderbinnensingel, 

maar Werfstraat. Hier komt statige bebouwing voor die een mooi samenhangend architectonisch 

beeld oplevert naar de stad. De monumentale voormalige melkfabriek maakt er onderdeel van uit. 

b. De Noorderbinnensingel, tussen de Grote Leliestraat en de Grote Kruisstraat, wordt bepaald door 

een krachtig bebouwingswand, bestaande uit een appartementencomplex. Dit complex diende als 

vervanging voor de ergste wantoestanden op het gebied van wonen van eind vorige eeuw en werd 

nog voor de Tweede Wereldoorlog gerealiseerd. 

c. Het deel van de Noorderbinnensingel tot aan de Nieuwe Boteringestraat bestaat uit diverse, ook in 

kwaliteit verschillende, architectonische invullingen variërend in hoogte van één-laag-plus-kap tot 

vier bouwlagen. Enkele stadsvernieuwingsprojecten komen langs deze rand voor. 

d. Tot slot de strook tussen de Boteringesingel en de Noorderbinnensingel, die vrijkwam na de 


18

ontmanteling van de vesting Groningen. Hier is de stedenbouwkundige situering karakteristiek. Op 

een smalle, langgerekte strook grond, tussen de Nieuwe Ebbingestraat en de Nieuwe Boteringestraat, 

werd bebouwing neer gezet: aanvankelijk twee scholen en in de jaren dertig vrijstaande 

luxueuze villabebouwing, allen gericht op het Noorderplantsoen. De schoolgebouwen vormden 

een monumentale afsluiting van de reeks vrijstaande bebouwing in het groen. 

Recent is een woongebouw gerealiseerd - op de hoek van de Boteringesingel en de Nieuwe 

Boteringestraat - op de plek van één van de beide scholen. De locatie is een bijzondere plek in de 

stad. Het is de kruising van de Boteringestraat, de oudste route richting de noordelijke ommelanden, 

en het Noorderplantsoen, het voormalige vestingwerk van de stad. Het Noorderplantsoen is in 

stedenbouwkundige zin een ruimte van de eerste orde, de Nieuwe Boteringestraat van de tweede, en 

de Noorderbinnensingel van een derde orde. De oriëntatie van de bestaande bebouwing in de strook 

is dan ook in zijn geheel gericht op het plantsoen; de nieuwbouw op de hoek heeft daarnaast een 

oriëntatie op de Nieuwe Boteringestraat. 

De tweede school, die naast de hiervoor genoemde locatie ligt aan het Noorderplantsoen, is 

opgeknapt en heeft opnieuw een schoolfunctie gekregen ten behoeve van de tweede-fase-onderwijs 

van de academie Minerva. Daardoor kan het gebouw ook zijn monumentale uitstraling behouden en 

vindt er geen aantasting van de gevel plaats. 

Met de nieuw- en verbouw wordt gestreefd naar een ruimere opzet in het groen, passend in de reeks 

losse gebouwen in het groen. Het parkeren is op eigen terrein opgelost. Ontsluiting vindt plaats vanaf 

de Noorderbinnensingel. 

3.8 De gebieden tussen de radialen 

Rijksuniversiteit Groningen (RUG) 

Aangezien Groningen een studentenstad is, maakt de RUG een onlosmakelijk en zichtbaar deel uit 

van de stad als geheel. De universiteit is voor de stad van grote betekenis. Op sommige plekken is zij 

dominant aanwezig en geeft zij gezicht aan de stad, ook in de Hortusbuurt. Onder andere door deze 

functie is de Hortusbuurt niet alleen een woonbuurt geworden, maar is het nog steeds een binnenstadsbuurt 

met meerdere, ook in de architectuur zichtbare, functies. De RUG, samen met de 

bijbehorende spin-off, maakt deel uit van die veelkleurigheid die de Hortusbuurt tot zo'n aantrekkelijk 

gebied maken. 

In het gebied omsloten door de Grote Kruisstraat, de Grote Rozenstraat en de Nieuwe Kijk in ’t 

Jatstraat bevindt zich de voormalige Hortus Botanicus van de RUG. Tot in de jaren zestig had de 

bebouwing hier het karakter van een gesloten bouwblok, maar met de komst van het Alfa-gebouw 

vond een inbreuk op dit eeuwenoude stedenbouwkundige principe plaats. Het gebouw was een 

vreemde eend in de bijt; het is neergezet vanuit een andere stedenbouwkundige visie: een visie die 

uitging van de compositie van losse gebouwen in de ruimte. Het Alfa-gebouw stond los in zijn 

omgeving, uit de rooilijn, in het groen en van alle kanten zichtbaar. Het sluit qua typologie, hoogte, 

architectuur, schaal en morfologie niet aan op zijn omgeving. 

Het bestemmingsplan Binnenstad ’76 voorzag in een verdere uitbreiding van de RUG in dit gebied en 

was een afspiegeling van het zogenaamde "Planologisch Basis akkoord" uit 1978 tussen de RUG en 

de buurtorganisatie. Het plan gaf voor het binnenterrein mogelijkheden om tot 6 bouwlagen te 

bouwen met een maximale vloeroppervlakte van circa 25500 m² (inclusief vrijstelling). Dit hield in 

dat naast het Alfa-gebouw nog 19500 m² binnen dit bouwblok mogelijk was. Door de terugloop van 

de studenten is het nooit tot een voortzetting gekomen van de ontwikkelingen, die met het Alfagebouw 

begonnen zijn. Ook de herijking van 1982 heeft niet dadelijk tot bouwactiviteiten geleid. 

Integendeel, een deel van de locatie is afgestoten en daar zijn nu woningen gebouwd. 


19

De RUG zoekt inmiddels al weer geruime tijd naar uitbreiding van capaciteit. Naar aanleiding van de 

ontwikkelingen bij de RUG heeft de gemeente Groningen een stedenbouwkundig plan gemaakt voor 

twee locaties in de Hortusbuurt. Het plan, waarop inspraak is geweest, is reeds vastgesteld. Omdat het 

hier een belangrijke nieuwe ontwikkeling betreft, wordt hierna op de stedenbouwkundige visie 

ingegaan. 

• De eerste locatie is omsloten door de Grote Kruisstraat, de Grote Rozenstraat, de Nieuwe Kijk in 't 

Jatstraat en, in het westen, de Noorderbinnensingel. 

Het oude bestemmingsplan Binnenstad 1976 gaf de mogelijkheid om circa 20.000 m² 

vloeroppervlak in de oude Hortustuin te bebouwen. Het voorliggend bestemmingsplan brengt het 

aantal vierkante meters terug naar 6000. 

Aan de kant van de Nieuwe Kijk in ’t Jatstraat heeft grootschalige kaalslag plaatsgevonden, 

waardoor er zicht op het binnenterrein ontstond en de suggestie van openbaarheid; in 

werkelijkheid heeft slechts een strookje langs de straat een openbaar karakter (onder andere 

schoolwerktuintjes). Het zicht op het Alfa-gebouw vanaf de straat is dominant. 

Het binnengebied behoeft, afgesloten door omringende bebouwing, een semi-openbaar karakter 

om zo een deel van de ‘verborgen stad’ te kunnen vormen. Van belang is de aansluiting bij het 

gesloten bouwblokprincipe in de buurt. Daarom dienen de gaten in de Grote Rozenstraat te worden 

gesloten en moet het gesloten bouwblok langs de Kijk in’t Jatstraat en op de hoek Kijk in’t 

Jatstraat-Grote Kruisstraat worden hersteld. Alleen bebouwing aan de randen van de oude 

Hortustuin is toegestaan. Wel zijn meerdere toegangen tot het binnenterrein gewenst om het 

binnenterrein een functie voor de buurt te geven. Het Alfa-gebouw blijft, vanwege de historische 

afleesbaarheid, een uitzondering in het blok. 

Door zoveel mogelijk opschoning van het binnenterrein kan de oorspronkelijke tuin weer 

ruimtelijk worden beleefd. In het gebied staat een aantal monumentale bomen; geen ervan mag 

worden gekapt of verplant. 

• De tweede locatie is omsloten door de Grote Appelstraat, de Nieuwe Kijk in 't Jatstraat en de 

Noorderbinnensingel. Hier zijn de Theologische Faculteit en het Volkenkundig Museum 

gevestigd. De Theologische Faculteit verhuist binnen een periode van enkele jaren. De faculteit 

is nu gevestigd in een voormalige confectiefabriek aan de Nieuwe Kijk in ’t Jatstraat en in een 

rij aaneengesloten panden (oorspronkelijk woonhuizen) aan de grote Appelstraat/hoek Kijk in ’t 

Jatstraat. Het binnenterrein is geheel gevuld met bebouwing van de voormalige fabriek. De 

bouwkundige kwaliteit van alle RUG-bezit is goed; er wordt gestreefd naar handhaving van de 

bestaande gebouwen. De leegkomende oorspronkelijke woningen kunnen weer geschikt worden 

gemaakt voor wonen. 

Aan de Grote Appelstraat ligt echter al jaren een slooplocatie te wachten op vervangende 

nieuwbouw. Tot nu toe was bebouwing op deze plek onmogelijk wegens de geringe diepte van 

de bouwlocatie; het achter de slooplocatie gelegen terrein was bij de RUG in gebruik als 

parkeer-plaats. Verplaatsing van de genoemde functie maakt herverkaveling van het 

binnenterrein en nieuwbouw van woningen aan de Grote Appelstraat mogelijk. 

Voor het Volkenkundig Museum wordt een betere locatie gezocht. Als het museum verhuist, 

wordt voor het gedeelte aan de Nieuwe Kijk in ’t Jatstraat wonen mogelijk. 

De Grote en de Kleine Appelstraat 

De Appelstraat wordt gedomineerd door de functie wonen. Woonbebouwing komt aaneengesloten 

voor met uitzondering van een enkele plek waar in het recente verleden kaalslag heeft 

plaatsgevonden. Er is nu een speelplek in het ondertussen volwassen groen. De woonbebouwing is 


20

niet overal van een even goede kwaliteit. Er staat nog bebouwing die al sinds begin jaren ’80 als 

slooplocatie is aangewezen; hier zijn vier woningen in de vrije sector gepland (zie hiervoor). 

De Grote en Kleine Kruisstraat 

De Grote Kruisstraat is een buurtontsluitingsroute (busroute) en een belangrijke fietsroute tussen 

binnenstad en ommeland. De straat wordt gedomineerd door het Alfa-gebouw. Door recente 

woningbouw (in drie bouwlagen) is het woonkarakter van de straat versterkt, waardoor 

monofunctionaliteit in deze straat is voorkomen en het kleinschalige karakter (toch kenmerkend voor 

de Hortusbuurt) enigszins is gehandhaafd. 

Het hoofdgebouw van de voormalige Rijks-HBS is zodanig in het stedenbouwkundige blok 

gesitueerd dat er een groot monumentaal voorplein is ontstaan, waaraan de hoofdentree is gesitueerd. 

De bestaande bebouwing (laboratorium, conciërgewoning en gymlokaal met kleedruimtes) is een 

belangrijk schaalelement in de straat en vormt tegenover de schaal en detaillering van het Alfagebouw 

een broodnodig tegenwicht. Dit geldt in mindere mate ook ten opzichte van de vervangende 

nieuwbouw die in deze straat is gerealiseerd. Een kenmerk van het stedelijke is juist de 

contrastwerking tussen de verschillende gebouwen in functie, bebouwingshoogte, detaillering, 

ouderdom en schaal. Het bestaande complex aan de straat maakt nog, als enige gebouw in de straat, 

een deel van de ontwikkelingsgeschiedenis van de stad en deze wijk in het bijzonder duidelijk. De 

rest van de bebouwing in deze straat is van na de jaren ’60. Sloop van het gehele complex zou dan 

ook zowel in stedenbouwkundige, architectonische als historische zin een verarming voor zowel de 

stad, de wijk en niet in het minst de straat hebben betekend. De schoolgebouwen aan de Grote 

Kruisstraat zijn oorspronkelijk gebouwd voor de huisvesting van de Rijks-HBS. Het hoofdgebouw 

dateert uit 1869 en is aangewezen als rijksmonument. De laatste jaren boden de gebouwen onderdak 

aan het Aa-college. In verband met het vertrek van dit college worden de gebouwen verbouwd tot 

woningen. Het stedenbouwkundig concept voorziet in het handhaven van de monumentale en 

beeldbepalende bebouwing en van het monumentale groen. Deels aan de straat en deels op het 

binnenterrein vindt een uitbreiding van het aantal grondgebonden woningen in de Hortusbuurt plaats, 

een welkome uitbreiding van het woningarsenaal in deze buurt. 

De Grote en de Kleine Rozenstraat 

De Rozenstraat wordt gedomineerd door de universiteitsfunctie, maar doordat deze plaatsvindt in - 

ook in ouderdom - verschillende gebouwen uit verschillende architectonische bouwstijlen en 

periodes, is het kleinschalige karakter van de straat overeind gebleven. Op twee plaatsen in de straat 

heeft kaalslag plaatsgevonden. Op een van de beide locaties is gestart met nieuwbouw, op de andere 

kan in de toekomst door de RUG gebouwd worden (zie hiervoor onder Rijksuniversiteit Groningen). 

De Grote en de Kleine Leliestraat 

De Leliestraat heeft een gevarieerd straatbeeld. Oude en nieuwere bebouwing komen naast elkaar 

voor. Nergens in de stad is de hofjesdichtheid groter dan hier. Nog steeds komen diverse functies 

naast elkaar voor. De nieuwe rechtbank sluit met haar achterkant aan op de Kleine Leliestraat. De 

inrichting van de openbare ruimte doet aan de kant van de Grote Leliestraat gedateerd aan. 

De Zoutstraat en de Havenstraat 

Beide straten verwijzen in hun naamgeving naar het verleden van de stad. De Havenstraat wordt 

gedomineerd door de nieuwbouw op de plek van de voormalige graansilo’s van Albion. Ook in de 

Zoutstraat staat een groot monumentaal voormalig pakhuis. Het wonen in de beide straten is 

dominant, hoewel ook andere functies nog in de straten voorkomen. De zichtlijnen op de torens van 

de stad maken de nabijheid van het stadshart manifest en leveren een mooi karakteristiek straatbeeld 

op. 


21

De Violenstraat 

In de Violenstraat is aan de architectuur van de bebouwing goed te zien dat in deze straat vroeger veel 

meer bedrijfjes hebben gezeten. De bebouwing in de straat is zowel naar volume als in uitstraling 

divers. 

Tot voor kort kwamen in de straat en op het binnenterrein ten zuiden ervan veel schoolgebouwen 

voor. Daar is slecht één - monumentaal - gebouw van overgebleven, dat zich in zijn 

stedenbouwkundige positie met een voorpleintje aan de straat verbijzondert ten opzichte van de rest 

van de bebouwing. Dit gebouw zal binnenkort zijn onderwijsfunctie verliezen. Gestreefd wordt hier 

een functie te realiseren, die recht doet aan de kwaliteit van het pand. Op de plek van een ander 

voormalig schoolgebouw is nieuwbouw in de vorm van een modern hofje gerealiseerd. Een semiopenbare 

route maakt binnendoor verbinding met het Nieuwe Kerkhof. Ook naar de verschillende 

hofjes op het binnenterrein aan de noordkant van de straat lopen diverse semiopenbare routes. 

De Violenstraat is in de Hortusbuurt een uitzondering; het is een volkomen versteende straat. De 

straat mist voorts de beslotenheid die veel van de andere straten in dit stadsdeel wel hebben. 

De straten rond het Nieuwe Kerkhof 

De Noorderkerkstraat, het Rotterdammerstraatje en de Zuiderkerkstraat liggen allen rond de Nieuwe 

Kerk. De kwaliteit van de straten wordt dan ook in sterke mate beïnvloed door de aanwezigheid van 

de kerk in deze prachtige monumentale openbare ruimte. Het wonen is sterk vertegenwoordigd, maar 

ook veel bedrijven en kantoren komen in dit gebiedje voor. De Noorderkerkstraat heeft een mooie 

zichtlijn op de pijp van de voormalige fabriek, waarin nu Simplon is gehuisvest. 

De Marktstraat 

De Marktstraat wordt sterk bepaald door de monumentale bebouwing die hier de straatwanden 

bepaalt en door de directe en voelbare relatie met de Ossenmarkt enerzijds en de Nieuwe 

Ebbingestraat anderzijds. Daardoor heeft de straat een uitstraling met veel allure. De asfaltbestrating 

detoneert enigszins. Wonen, kantoren en bedrijven komen door elkaar voor. 

De Brouwer-, de Pijp-, de Koren - en de Wipstraat 

Dit zijn allen korte straatjes tussen Nieuwe Ebbingestraat en Boterdiep. Zij hebben een mengfunctie: 

bedrijfjes komen aaneengesloten voor en er is veel wonen op de verdieping. 

3.9 De ‘verborgen stad’ 

Hofjes 

Door de afmetingen van de bouwblokken in de ‘nieuwe stad’ ontstonden grote binnenterreinen 

waarop oorspronkelijk moestuinen werden aangelegd. Toen de stad na de komst van de Vestingwet 

(1874) buiten de omwalling mocht groeien, waren dit de plekken waar nog uitbreiding kon worden 

gerealiseerd. 

Dit leidde tot de voor Groningen bekende hofjes, waarvan er een groot aantal nog steeds 

functioneert. Ook bijzondere, voor de stad belangrijke, functies als de watertoren en de Hortus 

Botanicus van de RUG werden op dit soort binnenterreinen gerealiseerd. De overmaat in de 

oorspronkelijke bouwblokken heeft tot een zeer divers, voor het oog verborgen, stedelijk beeld 

geleid. De gemiddelde kwaliteit van de, voor de Hortusbuurt kenmerkende, hofjes en bijzondere 

binnenterreinen die nog over zijn is hoog. Zij voegen een dimensie toe aan de gelaagdheid van de 

stad: de verborgen stad. De meeste hofjes zijn gerenoveerd en hebben nog steeds (of weer) een 

woonfunctie. Anderen zijn verdwenen: daar resteert slechts een parkeerplaats. In de nieuwbouw 

zijn een aantal moderne (semi-)hofjes gerealiseerd (Violenstraat en Grote Kruisstraat). 

De hofjes vallen onder het Beschermd stadsgezicht en de meeste zijn aangewezen als monument. 


22

Bescherming blijft noodzakelijk; dit kan door middel van een verbod op het verrichten van 

werkzaamheden die het groene karakter van de hofjes aantasten, danwel een aanlegvergunningenstelsel, 

en door het vastleggen van de bouwgrenzen en beperking van het 

bebouwingspercentage van de hofjes op de bebouwingskaart. 

Het binnenterrein gevormd door de voormalige Hortus Botanicus 

Het binnenterrein is eigendom van de RUG. Het is in zijn beplanting en ruimtelijke samenhang nog 

vrijwel intact, een stukje ‘verborgen stad’ met een monumentaal karakter waarmee zuinig moet 

worden omgegaan. De noodkeet in het midden van het gebied is echter een ernstige aantasting van dit 

unieke gebied. Hetzelfde geldt voor de parkeerplaatsen, fietsenbergingen, containers en dergelijke. 

Het is van belang deze situatie te keren. 

Een plan van aanpak, dat in samenspraak met de buurt is gemaakt, is inmiddels in uitvoering (zie 

hiervoor, ontwerpschets Hortusterrein). De tweedeling in het binnengebied wordt ongedaan gemaakt, 

waardoor de oorspronkelijke tuin weer ruimtelijk beleefd kan worden. Hierdoor wordt de totale 

betekenis van de tuin en de kwaliteit ervan groter. 

In het voorliggend bestemmingsplan blijft een groter deel dan in het oude bestemmingsplan mogelijk 

was, onbebouwd. De tuin wordt meer een binnenterrein, overeenkomstig de historische situatie. Het 

is de bedoeling dat het gebied via een aantal ingangen toegankelijk zal zijn. Het binnengebied 

(afgesloten door omringende bebouwing) krijgt een semi-openbaar karakter, dat wil zeggen: overdag 

openbaar toegankelijk, ’s avonds afgesloten. Het aantal parkeerplaatsen voor auto’s en fietsen op 

maaiveldniveau op het binnenterrein wordt bevroren op het huidige aantal. Het parkeren vindt nu 

verspreid plaats, maar zal worden weggehaald uit het meest waardevolle gedeelte van de tuin en 

worden geconcentreerd aan de westzijde achter de woningen aan de Grote Kruisstraat. 

Een en ander is vastgelegd op de bebouwingskaart (kaartbijlage A) door middel van bouwgrenzen en 

het bebouwingspercentage, in de voorschriften en op de Kaart Hoofdgroenstructuur (bijlage 1). 

3.10 De groenstructuur 

Het Noorderplantsoen is met zijn royale afmetingen op de schaal van de stad een bijzondere, 

cultuurhistorisch waardevolle ruimte waarmee zuinig moet worden omgesprongen; het is in 

stedenbouwkundige zin dan ook van de eerste orde. 

De ruimte is van betekenis voor de woonkwaliteit van de gehele wijk. Het is het belangrijkste 

groenelement in de directe nabijheid van de Hortusbuurt. Tegenover de continuïteit van de 

bebouwing en de veelal versteende openbare ruimte staat de waardevolle en contrastrijke 

uitzondering van het Noorderplantsoen, het groene hart van de stad en een oase van rust. 

Op dit moment wordt een Plan van aanpak voor het gehele park uitgevoerd op basis van het ontwerp 

van het bureau van J.Copijn, een nazaat van de ontwerper van een deel van het plantsoen. Copijn 

maakte een inventarisatie van de bestaande beplantingen, de ruimtelijk-visuele opbouw van het park, 

de ecologische waarden en specifieke inrichting. Hij kwam tot de conclusie dat de historische 

structuur verduidelijkt kon worden door de oude bastions herkenbaar te maken. Dit zou onder meer 

gerealiseerd kunnen worden door het herstellen van de zichtlijnen en het accentueren van de 

‘ruimtelijk open’ structuur naar de Oranjebuurt en de ‘ruimtelijk dichte’ structuur naar de stad. Het 

voorstel tot verwijdering of verplaatsing van beplanting hing dan ook hier grotendeels mee samen. 

Voorts is rekening gehouden met de verschillende soorten gebruik: het gebruik bij festivals en 

evenementen, waarvoor een beperkt deel van het plantsoen mag worden gebruikt, en het dagelijks 

gebruik. 

Het grote groene plein bij de Nieuwe Kerk onderschrijft het stedenbouwkundig belang van deze 

straat en maakt deze plek, samen met de bebouwing, tot een bijzondere in de straat en de wijk. 


23

Binnenterreinen bevatten veel verborgen groen, welke op het niveau van de stad als geheel van 

betekenis zijn als onderdeel van de longen van de stad. Op het niveau van het blok zijn zij - vaak 

onderverdeeld in privé-tuinen - van belang als groene rustgebieden, die een contrast vormen met de 

stenen, openbare straten. Zij zorgen binnen de stedelijke blokken voor woonkwaliteit. Daarnaast zijn 

binnen de Hortusbuurt een aantal grotere binnenterreinen en hofjes aanwezig met een wat meer 

openbare functie als speel- en groenvoorziening. Zij zijn van betekenis op het niveau van het 

desbetreffende blok zelf en de blokken er direct omheen. 

In de Hortusbuurt is van een echte, de stedenbouwkundige structuur overal ondersteunende, 

groenstructuur, geen sprake. Straatbomen kleden de verschillende straten hier en daar op een 

aangename wijze aan. 

3.11 Ecologische waarden 

Algemeen 

De Hortusbuurt ligt in de zone, die in de ecologische basisvisie als het “stedelijk gebied” wordt 

aangeduid. Door de verdichting van het stedelijk netwerk is er sprake van versnippering van het 

groen. Echter, de kwaliteit van het Noorderplantsoen is uitzonderlijk, waardoor andere 

afzonderlijke groenplekken ook een relatief hoge waarde krijgen. Dit geldt tot op zekere hoogte 

ook voor binnentuinen en hofjes in het plangebied. 

Voorts komen er meer specifieke natuurlijke soorten voor, die zijn aangewezen op de bebouwde 

omgeving, zoals zwaluwen, vleermuizen en muurvegetatie. De gierzwaluw neemt vanwege de 

status als bedreigde soort hierbij een bijzondere positie in; er zit een kolonie in de Violenstraat. 

Ecologisch waardevol gebied (beschermde status): het Noorderplantsoen 

In de ecologische beleidsvisie “De Levende Stad” wordt aan het Noorderplantsoen een belangrijke 

ecologische waarde toegekend in verband met de grootte van het park, de ligging in het stedelijk 

gebied en de soortenrijkdom. Een globale inventarisatie van de natuur in Groningen, uitgevoerd in 

1994, geeft daarvan een indicatie. Ten aanzien van de broedvogels wordt dat in 1995 bevestigd 

door tellingen van de IVN. 

Analyse maakt duidelijk, dat de ecologische waarde letterlijk wordt gedragen door de volwassen 

boombeplanting. Het uitgegroeide kronendak speelt daarin een grote rol. Daarnaast is vooral op de 

dwingers een bosmilieu aanwezig, waarin ook de heestervegetatie een rol speelt. In de lagere delen 

van het park is vooral door de stedelijke gebruiksdruk sprake van veel minder hoge natuurwaarden. 

Het is een van de zwakke plekken in de ecologie van het plantsoen. Als gevolg van de 

schaduwdruk van de bomen en het intensief gebruik zijn de heestervakken en een kruidenvegetatie 

moeilijk te ontwikkelen. Voor de ontwikkeling daarvan is zorgvuldige aandacht voor de 

heestervakken in het beheer van zeer groot belang. 

Belangrijke groengebieden (nog niet beschermd) 

De voormalige Hortus vormt een belangrijke ecologische ‘stepping stone’ in combinatie met het 

Noorderplantsoen en het Nieuwe Kerkhof. Het Nieuwe Kerkhof is met name waardevol door 

volgroeide bomen. Recent onderzoek naar (korst)mossen op het omringende muurtje leidde tot 

conserverende restauratie. 

Diversen 

Uit recent uitgevoerde inventarisaties door het Koninklijke Nederlandse Natuurhistorische 

Vereniging blijkt, dat de muurvegetatie van de Diepenring op verschillende plaatsen bijzondere 

soorten bevat. In het beheer wordt hieraan aandacht geschonken. 


24

3.12 Bodem en water 

Algemeen 

De natuurlijke relatie van water met zijn omgeving ligt in steeds sterkere mate (mede) ten 

grondslag aan de ruimtelijke ontwikkeling: Het water als ordenend principe. Water legt 

verbindingen tussen de bodem, de natuurlijke ontwikkeling en de gesteldheid en beleving van de 

woon- en werkomgeving. 

Bij de planvorming wordt in een vroegtijdig stadium overleg met waterbeheerders gezocht. Doel is 

hierbij tot een zo natuurlijk mogelijk watersysteem te komen, dat is afgestemd op duurzame 

ontwikkeling, natuurlijke ontwikkeling en geohydrologie van het gebied. Door middel van 

functietoekenning worden de nagestreefde kwaliteiten benoemd. 

In dit hoofdstuk wordt eerst de relatie tussen water en bodem benoemd. Vervolgens wordt de 

waterhuishouding in relatie tot de omgeving en het beleid besproken. Tot slot wordt een relatie 

gelegd tussen de waterhuishouding en de natuurlijke ontwikkeling. 

Bodem en riolering 

De Hortusbuurt ligt op het meest noordelijke uiteinde van de Hondsrug. De historische noord-es 

markeert de overgang van zand- en leemgronden naar veen- en kleigronden. Het gebied is 

grotendeels bebouwd voordat de riolering zijn intrede in de stad heeft gedaan. Vanaf het eind van 

de negentiende eeuw is er een gemengd rioolstelsel in het gebied aangelegd, met als voornaamste 

lozingspunten de Diepenring en het Oosterhamrikkanaal. De voormalige lozingspunten zijn heden 

ten dage de locaties van de riooloverstorten. 

Maatregelen in het rioolstelsel in gebieden direct grenzend aan de Hortusbuurt zullen in de 

komende jaren gaan zorgen voor een verdere ontlasting van het rioolstelsel en het terugdringen van 

de riooloverstorten. De Hortusbuurt zelf leent zich gezien de diverse functies en bebouwing, en als 

gevolg van de slecht doorlatende bodem over het algemeen slecht voor grootschalige 

verduurzaming van het wateren rioleringssysteem. Een uitzondering hierop vormt het huidige 

oppervlaktewater. 

Waterhuishouding 

Binnen het plangebied bevinden zich twee typen wateren. Dit betreft de Diepenring en de vijvers 

in het Noorderplantsoen. Beide wateren behoren tot verschillende systemen, en hebben verschillende 

functies. Deze functies zijn benoemd in de beleidsvisie Integraal Stedelijk Waterbeheer en in 

het Provinciaal Waterhuishoudingsplan. De Diepenring maakt deel uit van de Eemskanaalboezem 

en valt binnen het beheersgebied van het waterschap Hunze en Aa’s. Het boezempeil is + 0,57 m 

NAP. Het boezemstelsel heeft een waterhuishoudkundige functie voor de aan- en afvoer en 

berging van water. Daarnaast heeft de Diepenring een esthetische functie. Via de Diepenring wordt 

water aangevoerd uit Friesland voor de watervoorziening van het oostelijk deel van de provincie 

en voor Noord-Drenthe. De bergende functie brengt met zich mee dat er behoorlijke peilverhogingen 

kunnen optreden in tijden van wateroverlast. De kades hebben een waterkerende 

functie. In de periode 2001-2006 zullen de kanalen van de Diepenring en het Reitdiep worden 

gebaggerd. De meeste waterbodems zijn thans zwaar verontreinigd. 

De vier vijvers in het Noorderplantsoen zijn restanten van historische dwingers, die ooit in open 

verbinding met omringende wateren hebben gestaan. De ontwikkelingen, zoals die in de 

historische beschrijving zijn weergeven, hebben ertoe geleid dat er nu vier geïsoleerde vijvers 

liggen. In de huidige situatie hebben de vijvers een esthetische functie binnen het 

Noorderplantsoen. De vijvers vallen binnen het beheersgebied van het waterschap Noorderzijlvest. 

Waterhuishoudkundig functioneren ze slecht. Dit is voornamelijk het gevolg van achterstallig 


25

aggerwerk en van voeding en doorspoeling met water van matige tot slechte kwaliteit. De vijvers 

hebben elk een eigen peil, dat varieert tussen de 0,00 en + 0,25 m NAP. In het kader van de 

reconstructie van het Noorderplantsoen zal de waterkwaliteit de komende jaren sterk worden 

verbeterd. In samenhang met de inrichting van de nieuwbouwwijk CiBoGa wordt schoon 

regenwater gebufferd en rondgepompt door de vijvers. Daarnaast worden de vijvers gebaggerd en 

worden riooloverstorten grotendeels gesaneerd. De vijvers krijgen de specifiek ecologische 

functie. 

Oevers en ecologie 

In het Noorderplantsoen kennen de vijvers een sterke ecologische samenhang met de 

groenstructuur. In de plannen voor de kwaliteitsverbetering spelen de oevers een belangrijke rol. In 

de toekomstige situatie wordt bij de Jatsdwinger een natuurlijke oever aangelegd. In de overige 

vijvers worden de oevers minder hard en hoog uitgevoerd, en wordt op een aantal plaatsen 

(riet)beplanting aangebracht. 


26

4. VERKEER 

Plangebied 

De Hortusbuurt wordt begrensd door het Noorderplantsoen, het Cibogaterrein en de Diepenring. 

Verkeer heeft soms een gebiedsoverstijgend karakter; hierdoor kan het voorkomen dat de 

plangrenzen en de tekst niet letterlijk met elkaar samenvallen. De plangrens van het 

bestemmingsplan ligt bijvoorbeeld in het hart van de rijbaan van het Boterdiep. Verkeerskundig 

gaat het om een weg die zal gaan functioneren als aanrijroute naar een van de “bronpunten” van de 

binnenstad, te weten een nieuwe parkeergarage op het Cibogaterrein. Uiteraard is er dan sprake 

van aan- en afvoer van verkeersstromen in beide richtingen via het Boterdiep. 

Wijkverkeersplan 

Voor de Hortusbuurt is geen apart wijkverkeersplan opgesteld. In 1992 is er wel een 

wijkverkeersplan voor de omgeving van het Noorderplantsoen geschreven, in overleg met de 

buurtvertegenwoordiging van de Oranjebuurt, Noorderplantsoenbuurt en Hortusbuurt. Naar 

aanleiding van dit plan zijn er maatregelen genomen op het gebied van de verkeerscirculatie, 

doorstroming, veiligheid (30 km per uur), parkeren en stallen. 

Uiteindelijk heeft het wijkverkeersplan omgeving Noorderplantsoen in 1993 geleid tot de 

afsluiting van de Leliesingel en Kruissingel voor autoverkeer en het instellen van buurtcircuits. In 

de Hortusbuurt maken de Boteringesingel, de Nieuwe Boteringestraat en de Grote en Kleine 

Kruisstraat onderdeel uit van deze circuits voor intern autoverkeer. Het autoverkeer dat geen 

directe relatie heeft met de Hortusbuurt dient via de Nieuwe Ebbingestraat, het Boterdiep en de 

Diepenring te gaan. Deze wegen zijn immers bedoeld als stedelijke routes. De Nieuwe 

Ebbingestraat heeft een bijzondere functie als winkelstraat en als “rode loper” naar het 

stadscentrum. 

De functie en inrichting van de Nieuwe Boteringestraat zal in de toekomst discussie oproepen 

gezien de strijdigheid tussen verblijven en stromen (wijkvreemd verkeer, 30 of 50 km/uur regime, 

laden en lossen, fietsveiligheid en bereikbaarheid parkeergarage Ossenmarkt). In het 

wijkverkeersplan is aangenomen dat de Nieuwe Boteringestraat een buurtontsluitingsroute is 

(bron: Groningen, knooppunt van verkeer en vervoer), waar extra verkeer ongewenst is. 

Maatregelen op buurtniveau 

Het experiment met de pasjesregeling (1992) heeft geleid tot de definitieve invoering van het 

schilparkeren in de Hortusbuurt en inmiddels ook in de gehele schil rond de binnenstad. 

Het schilparkeren is inmiddels geëvalueerd; in de voortgangsnotitie “Parkeren in beweging” wordt 

verbetering van de regeling voorgesteld. Eén voorstel betreft de nadere regelgeving voor bedrijven 

om in aanmerking te komen voor een parkeervergunning. Voor mensen, die een auto nodig hebben 

voor een relatief korte periode, is autovervoer op maat in de nabije toekomst een oplossing. 

Ter verbetering van de verkeersveiligheid en leefbaarheid in verblijfsgebieden zijn in de 

Hortusbuurt in een aantal straten maatregelen getroffen om wijkvreemd verkeer te weren en de 

maximum snelheid tot 30 km per uur te beperken. In de buurt is formeel nog geen 30-km-regime 

ingevoerd, hoewel veel maatregelen zoals inritconstructies en drempels reeds zijn aangebracht. In 

het kader van het Convenant Duurzaam Veilig is het aannemelijk dat in de gehele Hortusbuurt een 

30 km/uur regime zal gaan gelden, behalve aan het Boterdiep en de Diepenring. Aanvullende 

maatregelen zijn dan zeker noodzakelijk. 

Uiteraard moet de discussie daarover nog gevoerd worden in goed overleg met de buurt. 


27

De situatie Bedumerweg – Nieuwe Ebbingestraat – Boterdiep heeft extra aandacht gekregen bij de 

aanpak van de verkeersonveiligheid vanwege de ernst en het aantal ongevallen. Hier heeft een 

reconstructie plaats gevonden waarbij scheiding, organisatie en voorrang van verkeersdeelnemers 

een rol speelde. 

In 2000 zal een aanvang worden gemaakt met de zgn. “rotonde-variant”. De Rodeweg zal dan 

onderdeel uit gaan maken van de regionale aanrijroute Bedumerweg - Boterdiep. De aanleiding om 

deze verkeersknoop opnieuw aan te pakken is echter van geheel andere aard. In plaats van 

verkeersveiligheid zijn hier de hoofdthema’s: de doorstroming van het openbaar vervoer en het 

rechtstreeks verbinden van de regionale aanrijroute (Bedumerweg) met de parkeergarage op het 

Cibogaterrein (bronpunt Boterdiep). 

Het openbaar vervoer zal binnen enkele jaren een hoogwaardig karakter moeten krijgen en de 

gedachten gaan daarbij uit naar een tramsysteem dat in zuidelijke richting via de Nieuwe 

Ebbingestraat rijdt en de retourrichting is dan via het Boterdiep. De verwachting is dat dat een 

positief effect heeft op de reizigersaantallen. 

Kleinschalige projecten 

De opwaardering van het woningbestand door een kwalitatieve toevoeging van koopwoningen 

zoals bij de Rijks-HBS, de Violenhof en de toren op de hoek van de Noorderbinnensingel en de 

Nieuwe Boteringestraat is van invloed op het parkeren. De algemene lijn is parkeren op eigen erf. 

Bij kantoorlocaties zoals de uitbreiding van de RUG bij de Hortustuin en het kantoor van de 

rechtbank aan het Guyotplein wordt een sturend parkeerbeleid gehanteerd, zoals verwoord in de 

“parkeernota”. 

De bouw van de parkeergarage aan de Ossenmarkt is een prachtig voorbeeld van een eigentijdse 

garage, die afrekent met de naargeestige beelden die men in het algemeen van garages heeft. Het is 

een stedelijke voorziening waar de Hortusbuurt trots op kan zijn en van mee kan profiteren. 

Randen en routes 

In de nota “De bereikbare stad leefbaar” (1997) staat een sterke verbetering van het openbaar 

vervoer (kwaliteitsimpuls) in samenhang met het ruimtelijk beleid (compacte stad), een sterk 

sturend parkeerbeleid, verbetering van fietsvoorzieningen, gedragsbeïnvloeding en een versterkte 

inzet op vervoermanagement centraal. De Nieuwe Ebbingestraat en het Boterdiep maken onderdeel 

uit van de hoofdroutes van het openbaar vervoer en lenen zich voor de ontwikkeling van een 

tramsysteem. 

De opwaardering van het Noorderplantsoen, na de definitieve afsluiting voor het autoverkeer, is 

bijna voltooid. Uit het dagelijks gebruik is af te leiden dat er grote waardering bestaat voor de 

herinrichting van dit park. De fietsroute door het park wordt goed gebruikt en biedt ter hoogte van 

de Moesstraat de gelegenheid om via de Nieuwe Boteringestraat of via de Nieuwe Kijk in ’t 

Jatstraat verder te rijden. Beide wegen zijn niet optimaal voor fietsverkeer toegerust en vragen om 

een nadere beschouwing ten aanzien van veiligheid, comfort en inrichting. 

In het verlengde van de herinrichting van de binnenstad, onder de noemer van Binnenstad Beter 

(1993), zal ook de Diepenring worden aangepakt. In 2001 is een integrale visie te verwachten, 

welke de uitgangspunten moet opleveren voor de aanpak van de Diepenring. Bijzondere aandacht 

zal uit moeten gaan naar de kruisingen met het water; daar is de Hortusbuurt verbonden met het 

centrum. Het optimaliseren/verwijderen van de verkeersregelingen is daarbij een thema, evenals de 

verkeersveiligheid en de doorstroming. 


28

Het Cibogaterrein volgt een eigen ontwikkelingstraject. Dit woongebied zal uiteraard een positieve 

invloed hebben op de voorzieningen zoals winkels en scholen in de Hortusbuurt. Door de 

ruimtelijke nabijheid en de bijzondere opvatting over parkeren (lage parkeernorm) op het 

Cibogaterrein is het aannemelijk om fietsrelaties tussen beide buurten te veronderstellen ter hoogte 

van de Violenstraat en de Zuiderkerkstraat. Deze verbindingen sluiten perfect aan op de 

fietsrelaties met de Oranjebuurt via de Grote Kruisstraat en de Grote Leliestraat. Hierbij wordt 

aandacht besteed aan de veiligheid bij het oversteken door middel van inrichtingsmaatregelen. 

Gedacht kan worden aan bijvoorbeeld vluchtheuvels of maatregelen in de vorm van bestrating. 

Toekomstige ontwikkelingen 

Het gaat hier om de verdere ontwikkeling van het schilparkeren en de eventuele wijziging van het 

straatbeeld in het kader van duurzaam veilig (Nieuwe Boteringestraat). Uiteraard heeft de 

ontwikkeling van een tramsysteem invloed op de inrichting van de Nieuwe Ebbingestraat en het 

Boterdiep. Beide wegen dienen de aan- en afvoer van verkeer vanaf de regionale aanrijroute 

Bedumerweg optimaal te verwerken. Dit heeft een duidelijke relatie met inrichting van de 

Diepenring en indirect met de Boteringesingel en de Nieuwe Boteringestraat. De bouw van de 

parkeergarage op het Cibogaterrein heeft invloed op de inrichting van het Boterdiep en de 

parkeerverwijzing. 

Microniveau 

Op microniveau speelt het faciliteren van fietsstallingen. In eerste instantie dient het fietsprobleem 

op eigen erf te worden opgelost. In sommige situaties - zoals bij kamerbewoning of op locaties 

waar veel mensen per fiets komen - zijn soms andere oplossingen aan te bevelen, bijvoorbeeld 

door stallingen te realiseren in parkeervoorzieningen. 


29

5. MILIEU 

5.1 Milieubeleid in een compacte stad 

Binnen de gemeente Groningen is het principe van de compacte stad het uitgangspunt van het 

milieu- en ruimtelijk beleid. Dit beleid is met het structuurplan van 1987 in gang gezet en in het 

structuurplan `De stad van straks' (1996) en `De stad van straks Extra' (1998) doorgetrokken. Het 

compacte stadsbeleid staat voor een concentratie van stedelijke functies, waardoor op regionaal 

niveau het milieu gunstig wordt beïnvloed. De compacte stad leidt immers tot minder ruimtebeslag 

in het buitengebied en minder mobiliteit. 

Het onderhavige plangebied belichaamt de uitgangspunten van de compacte stad. Wonen, werken, 

onderwijs, voorzieningen, recreëren en infrastructuur zijn hier binnen een beperkte ruimte 

aanwezig. Dit vergroot enerzijds de kwaliteit van het gebied, terwijl aan de ander kant de 

binnenstedelijke ligging een zekere milieubelasting met zich meebrengt. Deze hangt met name 

samen met de geluidbelasting van een aantal wegen binnen het plangebied. 

Het totale plangebied overziend kan worden gesteld dat de milieukwaliteit in de Hortusbuurt, in 

zijn algemeenheid als positief te beoordelen is. De rapportage `Met Groningers' laat zien dat dit 

eveneens geldt voor de leefbaarheid in de Hortusbuurt. Er doen zich op dit moment dan ook geen 

structurele problemen voor. 

Onderstaand zal afzonderlijk worden ingegaan op de kwaliteit van verschillende milieuhygiënische 

aspecten die tezamen de milieukwaliteit van de Hortusbuurt bepalen. 

5.2 Milieuhygiënische aspecten 

Bodem 

In het plangebied komen lokale bodemverontreiningen voor. Ook liggen bij een aantal 

particulieren nog een aantal ondergrondse tanks. In het kader van de Wet Milieubeheer, vaak in 

combinatie met het Besluit Sanering Bedrijfsterreinen (BSB) en het Besluit Opslag in 

Ondergrondse Tanks (BOOT) worden de meeste verontreinigingen in beeld gebracht en eventueel 

gesaneerd. 

Als uitvloeisel van het beleid ten aanzien van actief bodembeheer wordt in de oude stadswijken de 

bodemkwaliteit van alle kwetsbare functies, zoals speelplaatsen, nader in beeld gebracht. 

Voorafgaand bij eventuele nieuwe ontwikkelingen moet een bodemonderzoek worden uitgevoerd 

om vast te stellen of de bodemkwaliteit en de gewenste functie overeenkomen. Dit aspect speelt in 

het bijzonder met betrekking tot locaties die, gezien hun historie, bij voorbaat verdacht zijn op 

bodemverontreiniging. 

Wegverkeerslawaai 

Op basis van verkeersintensiteiten is voor een aantal wegen binnen het plangebied sprake van een 

hoge geluidbelasting. Het gaat hierbij om de Nieuwe Boteringestraat, de Grote Kruisstraat, de 

Nieuwe Ebbingestraat, het Boterdiep en de wegen langs de Noorderhaven (Turfsingel, Spilsluizen 

N.Z., Lopende Diep N.Z., Noorderhaven N.Z.). 

De geluidbelasting langs de genoemde wegen komt niet in alle gevallen in aanmerking voor 


30

sanering. De prioriteitstellingen binnen het saneringsbeleid en de daarmee gemoeide financiën 

laten dit niet toe. In het kader van de Wet geluidhinder gaat in eerste instantie de aandacht uit naar 

saneringssituaties met een geluidnivo van 70 dB(A) en meer. De Noorderhaven N.Z. wordt in dit 

kader gesaneerd. 

Gezien de hoge belasting langs de eerder genoemde wegen, kunnen nieuwe ontwikkelingen daar 

niet zonder meer doorgang vinden. Onder nieuwe ontwikkelingen wordt ook het omvormen van 

een bedrijfsmatige functie naar een woonfunctie verstaan. Om deze verandering van functie langs 

de genoemde wegen mogelijk te maken, zal een hogere-waardeprocedure worden gestart. 

De overige wegen binnen het plangebied leveren in relatie tot verkeerslawaai geen noemenswaardige 

problemen op aangezien er sprake is van een dertig-kilometerzone. 

Wat betreft woonschepen geldt het volgende. Bestaande woonschepen die zijn toegestaan op grond 

van bestemmingsplan Binnenstad 1976 aangevuld met de Uniforme voorschriften openbaar 

vaarwater, zijn positief bestemd. Ten opzichte van de bestaande planologische situatie vindt dus 

geen verandering plaats. 

Voor de berekening van het geluidniveau op woonschepen kan worden uitgegaan van de 

geluidgegevens die worden gebruikt voor het ontheffingsverzoek ten behoeve van geluid-gevoelige 

bestemmingen op grond van de Wet geluidhinder, c.q.: in de Noorderhaven N.Z. 67 dB (A); in het 

Lopende Diep N.Z. 66 dB(A); in de Spilsluizen 65 dB(A).Voor woonschepen kan enig verschil in 

geluidniveaus aanwezig zijn, enerzijds in positieve zin gezien de lage ligging van de schepen en de 

hoge kade, waardoor geluidafscherming wordt bereikt; anderzijds in negatieve zin doordat 

woonschepen minder geluidgeïsoleerd zijn dan woningen. De geluidafschermende werking van de 

kade wordt veroorzaakt doordat deze binnen het plangebied over het algemeen extreem hoog is: 

het betreft een voormalige vloedkade. Alleen aan de Noorderhaven is de kade relatief laag; echter, 

de Noorderhaven is met name bedoeld voor schepen, die hier alleen de winter doorbrengen. Met 

betrekking tot de geluidisolatie van woonschepen heeft de gemeente in het verleden contact gehad 

met het Ministerie van VROM. Bericht is toen, dat geen geld voor isolatie van woonschepen - in 

tegenstelling tot voor woningen - wordt verstrekt, omdat woonschepen op grond van de Wet 

geluidhinder niet geluidgevoelig zijn. 

Bedrijvigheid 

De Hortusbuurt heeft een belangrijke woonfunctie. De bedrijven in de wijk bevinden zich tussen 

de woningen. Deze bedrijven moeten passen binnen de categorieën 1 en 2 zoals die door de VNG 

in `bedrijven en milieuzonering' zijn beschreven. Voor een hogere categorie bedrijven is vrijstelling 

mogelijk voorzover de belasting van de desbetreffende bedrijven vergelijkbaar is met 

categorie 1- en 2-bedrijven. In de bijlage is aangegeven welke bedrijven op grond van de VNGindeling 

een hogere belasting hebben dan categorie 2 en in hoeverre de VNG-categorie zich 

verhoudt tot de actuele milieubelasting van een bedrijf. Deze actuele milieubelasting komt tot 

uitdrukking in de BBMT-categorie. 

De mogelijke invloed en overlast van de aanwezige bedrijven is gering. Indien zich toch problemen 

voordoen in de zin van gevaar of hinder dan kunnen deze via de Wet milieubeheer of op basis 

van de Algemene Plaatselijke Verordening worden voorkomen. 

Industrielawaai 

Met betrekking tot industrielawaai is het zonebesluit `Industrieterrein Groningen-West & 

Hoogkerk' (d.d 20-10-1991) van belang. Het plangebied valt gedeeltelijk binnen de geluidcontouren 

van dit industrieterrein. Een deel van het plangebied heeft een geluidbelasting van 50 - 55 

dB(A). Dit brengt voor de bestaande bebouwing geen saneringssituatie met zich mee. 


31

Aangezien bij nieuwe ontwikkelingen een voorkeursgrenswaarde van 50 dB(A) geldt, kunnen 

nieuwe ontwikkelingen binnen de aangegeven zone alleen doorgang vinden als een ontheffing 

wordt verleend. 

Evenementen in het Noorderplantsoen 

De samenhang tussen festivals in het park en de leefbaarheid van de wijk is tweeslachtig. Aan de 

ene kant dragen festivals bij aan aspecten als herkenbaarheid, levendigheid en sociale binding. Aan 

de andere kant zorgt het park ten tijde van festivals ook voor overlast. 

Het beleid hieromtrent is in een aantal nota's verwoord. In de nota’s `Leven in de brouwerij' en 

`Geluid en duidelijkheid' wordt ingegaan op het gemeentelijke geluidbeleid rondom evenementen. 

Het aspect openbare orde komt aan de orde in de nota `Alle dagen feest'. Eventuele overlast wordt 

zoveel mogelijk voorkomen via de Wet milieubeheer, de Algemene Plaatselijke Verordening, 

gerichte handhaving en duidelijke afspraken met zowel bewoners als vergunninghouders. Een 

bestemmingsplan is bij de bestrijding van overlast een minder geschikt instrument. 


32

6. ECONOMISCHE UITVOERBAARHEID 

Het onderzoek naar de economische uitvoerbaarheid van bestemmingsplannen heeft in het 

algemeen betrekking op nieuwe ontwikkelingen waarvoor bestemmingswijzigingen nodig zijn en 

die door de gemeente worden gerealiseerd. Het bestemmingsplan Hortusbuurt heeft echter 

betrekking op een reeds (intensief) bebouwd deel van de gemeente, waarbij de ontwikkelingen aan 

het particuliere initiatief over gelaten worden. Met betrekking tot het bestemmingsplan spreekt 

men daarom ook wel van ‘toelatingsplanologie’ als tegenhanger van uitvoeringsplanologie’. Daar 

waar de gemeente wel ontwikkelingen realiseert, is dit een onderdeel van grotere gebiedsover- 

schrijdende ontwikkelingen. De economische uitvoerbaarheid wordt bij die ontwikkelingen 

afzonderlijk aangetoond. 


33

7. INSPRAAK EN VOOROVERLEG 

7.1 Inleiding 

Bij besluit van 31 oktober 2000 is het ontwerp-bestemmingsplan "Hortusbuurt/Noorderplantsoen" 

vrijgegeven voor inspraak en wettelijk vooroverleg ex artikel 10 Bro. 

7.2 Inspraak 

De formele inspraakperiode van vier weken is van start gegaan op 9 november 2000 na een 

advertentie in de Gezinsbode. Mondeling kon worden gereageerd op een op 23 november 2000 

gehouden inspraakbijeenkomst. Op deze bijeenkomst hebben 12 belangstellenden de presentielijst 

getekend. 

Gedurende de inspraakperiode zijn 4 schriftelijke inspraakreacties binnengekomen. 

De inspraak heeft in hoofdzaak geleid tot de volgende wijzigingen: de regeling ter bescherming 

van het Noorderplantsoen is verscherpt; de regeling ten behoeve van de bestemming Verkeer te 

water is aangepast; op de kaart en in bijlage 2 zijn enkele correcties aangebracht. 

Zowel het verslag van de inspraakbijeenkomst als de schriftelijke reacties en het gemeentelijk 

antwoord hierop zijn als onderdeel van dit bestemmingsplan in bijlage 9 opgenomen. 

7.3 Vooroverleg 

In het kader van het overleg op grond van artikel 10 van het Besluit op de Ruimtelijke Ordening is 

het voorliggende bestemmingsplan toegezonden aan de bij het plan betrokken instanties. Voorts is 

het voorbesproken met de provincie en de Rijksdienst voor de Monumentenzorg. 

Op 10 januari 2001 is het ontwerp-plan behandeld in de vergadering van de Commissie 

Ruimtelijke Plannen. 

De Commissie heeft waardering voor de aanpak in het bestemmingsplan met betrekking tot het 

Beschermd stadsgezicht en adviseert: in de toelichting aandacht te besteden aan woonschepen 

analoog aan geluidgevoelige bestemmingen; het in het plangebied aanwezige bedrijfsschip positief 

te bestemmen. De Commissie is van mening dat dit ontwerpbestemmingsplan een goede 

ruimtelijke onderbouwing is in het kader van artikel 10 Wro. 

Overeenkomstig het advies van de Commissie Ruimtelijke Plannen is het plan aangepast (zie 

paragraaf 5.2 en artikel 9). 

Reacties van andere organisaties hebben geen aanleiding gegeven tot wijzigingen in het plan, met 

dien verstande dat naar aanleiding van de reacties van de waterschappen Noorderzijlvest en Hunze 

en Aa’s een waterparagraaf is toegevoegd (paragraaf 3.12). 

De schriftelijke reacties in het kader van het vooroverleg zijn als onderdeel van dit bestemmingsplan 

opgenomen in bijlage 10. 


34

7.4 Overige wijzigingen 

Op grond van voortschrijdend inzicht zijn in hoofdzaak de volgende wijzigingen in het 

bestemmingsplan aangebracht. De adressenlijst (bijlage 2) is geactualiseerd en verbeterd. Ter 

verduidelijking is de functie ‘recreatief medegebruik’ onder de bestemming Groen aangevuld met 

‘culturele manifestaties’. Om de watertoren aan de Noorderbinnensingel ook functioneel te 

behouden is een multifunctioneel gebruik mogelijk gemaakt (artikel 6 en bijlage 2). 

De differentiatiegrens voor de voormalige Hortus Botanicus was abusievelijk niet aangepast aan de 

nieuwe situatie, zoals reeds beschreven in paragraaf 3.9: het binnenterrein wordt opgeschoond, 

maar aan de westzijde is de grens voor bebouwing enigszins opgerekt. 


35

8. JURIDISCHE TOELICHTING 

8.1 Algemeen 

Beheer en ontwikkeling 

De Hortusbuurt is een oude stadswijk in de stad Groningen. Doel van het bestemmingsplan is 

handhaving en zo mogelijk verbetering van de bestaande situatie door inpassing in de bestaande 

structuur van nieuwbouwplannen, met name voor de universiteit. Daarbij is het beheersvraagstuk 

van belang. 

Beschermd Stadsgezicht 

De Hortusbuurt behoort tot het Beschermd Stadsgezicht Binnenstad. Voor een Beschermd Stadsgezicht 

is een beschermend bestemmingsplan nodig. Het oude bestemmingsplan Binnenstad (1976) 

bood deze bescherming voor het gebied binnen de Diepenring, alsmede voor het gebied net 

daarbuiten; het nieuwe bestemmingsplan Binnenstad 1995 betreft alleen het gebied binnen de 

Diepenring. Om deze reden neemt het voorliggend plan de beschermende functie van het oude 

bestemmingsplan Binnenstad voor wat betreft de Hortusbuurt over. Te beschermen waarden zijn 

beschreven in artikel 5.2. 

Bestemmingen en voorschriften 

Het bestemmingsplan kent vier bestemmingen: Stadswoonwijk, Groen, Wegverkeer en Verkeer te 

water. 

Het wonen is een belangrijke functie, maar tegelijk komt een groot aantal andere functies voor, wat 

voor het gebied een te behouden waarde is. Het gebied met de bestemming Stadswoonwijk kent 

een onderverdeling in twee gebieden met verschillende functionele accenten wat betreft de 

mogelijkheden van vestiging door wonen en door andere functies dan wonen. Het betreft het 

‘Menggebied’ en het ‘Gebied Woondoeleinden’ (zie de plankaart). Het overgrote deel van deze 

gronden is, overeenkomstig de bestaande situatie, op de plankaart aangegeven als Menggebied; 

hier zijn bij recht zowel wonen als, op de begane grond, een groot aantal andere functies dan 

wonen toegestaan – in welke verhouding dan ook. Alleen in de Nieuwe Ebbingestraat is 

nieuwvestiging van de functie wonen bij recht veelal niet toegestaan op de begane grond. 

In de doeleindenomschrijving van de bestemming Stadswoonwijk (artikel 6.1) zijn een groot aantal 

functies ondergebracht. De ruimtelijke situering van deze functies wordt beschreven in artikel 5.3 

(Beschrijving in hoofdlijnen) en in artikel 6.2 waarin de (nadere) regeling van de bestemming 

Stadswoonwijk is opgenomen. De vrijstellingsbepalingen ten behoeve van (functie)wijziging zijn 

opgenomen in artikel 6.3. 

Voorts zijn in artikel 6.4 de bebouwingsvoorschriften en in artikel 6.5 vrijstellingsbepalingen 

inzake bebouwingsvoorschriften opgenomen. 

Plandelen 

Het bestemmingsplan bestaat uit een toelichting, voorschriften en een plankaart met 3 kaartbijlagen 

(de Bebouwingskaart c.q. kaartbijlage A, kaart Beschermd Stadsgezicht, Monumenten en 

Beeldbepalende panden c.q. kaartbijlage B en kaart Hoofdgroenstructuur, c.q. bijlage 1) 


36

8.2 Artikelsgewijze toelichting 

Artikel 1 

In artikel 1 is een groot aantal definities opgenomen. Definities zijn nodig voor een goed begrip 

van de voorschriften en geven mede de reikwijdte ervan aan. 

De meeste definities zijn ontleend aan het rapport "Bestemmen met beleid", een uitgave van het 

Ministerie van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening. 

- Een bouwgrens die niet structuurbepalend is, geeft aan dat daarin of daarachter moet worden 

gebouwd. De regeling in artikel 11 geeft Burgemeester en wethouders de bevoegdheid om nadere 

eisen te stellen ten aanzien van de situering van bouwwerken. Gezien het feit, dat de Hortusbuurt 

deel uitmaakt van een Beschermd Stadsgezicht en gesloten bouwblokken in dit gebied 

karakteristiek zijn, zal door middel van het stellen van nadere eisen (artikel 11) worden 

bewerkstelligd dat aan de straatzijde de voorgevel van de bebouwing veelal in de bouwgrens wordt 

gerealiseerd. 

- Onder het begrip ‘technische voorzieningen’ wordt hier bijvoorbeeld verstaan: liftkokers, 

centrale verwarmingsinstallaties en ventilatie-inrichtingen. 

- Horeca als additionele voorziening omvat bijvoorbeeld: bedrijfskantines en horeca bij buurten 

clubhuizen en sociëteiten. Het betreft inrichtingen, waarbij het doel van het bezoek in hoofdzaak is 

gericht op andere activiteiten dan consumptie, en waarbij de horecafunctie uitsluitend in relatie 

met die andere activiteiten voorkomt. 

Artikel 2 

Artikel 2 juncto de bebouwingskaart 

De bebouwingskaart (kaartbijlage A), die behoort bij de plankaart, bevat bebouwingsmatrixen, c.q. 

de bebouwingsmogelijkheden in het plangebied: bebouwingspercentage, bouwhoogte, vloerindex 

en korrelgrootte. De ervaring leert dat de begrippen vloerindex en korrelgrootte zeer bruikbare 

sturingsinstrumenten zijn. Onderstaand wordt dit aan de hand van een voorbeeld nader toegelicht. 

Vloerindex- rekenvoorbeeld 

Gesteld, dat het te bebouwen oppervlak van een perceel 1000 m² bedraagt, waarvan krachtens het 

ter plaatse geldende bebouwingspercentage 60 % mag worden bebouwd, terwijl voorts het aantal 

bouwlagen is bepaald op 1-3 en de vloerindex 1,2 bedraagt, dan is het volgende op te merken: 

Het maximaal te realiseren vloeroppervlak bedraagt in dit voorbeeld 1,2 x 1000 = 1200 m² . 

Aangezien een bebouwingspercentage van 60 geldt, mag dit vloeroppervlak niet meer dan 600 m² 

(60% van 1000 m²) op de begane grond worden verwezenlijkt. Er doen zich nu een aantal 

keuzemogelijkheden voor, waarvan de twee uitersten zijn: 

1. maximalisatie van bebouwingspercentages en vloeroppervlak en 

2. maximalisatie van het aantal bouwlagen en vloeroppervlak. 

Bij de eerste mogelijkheid kan 600 m² van het beschikbare terreinoppervlak voor bebouwing 

worden benut, waarbij de resterende toegestane vloeroppervlakte (eveneens 600 m² ) in de vorm 

van een tweede bouwlaag verwezenlijkt kan worden. 

Bij mogelijkheid 2 betekent dit, dat het toegestane vloeroppervlak van 1200 m² ondergebracht kan 

worden in drie bouwlagen van elk 400 m² vloeroppervlak. 

Het spreekt voor zich, dat naast de hiervoor genoemde keuzemogelijkheden nog tal van 

tussenoplossingen mogelijk zijn, mits de vloerindex maar niet wordt overschreden. Nog los van het 

feit, dat niet per se het toegestane vloeroppervlak ook inderdaad behoeft te worden benut, is het 

zeer wel denkbaar op de verdiepingen een kleiner vloeroppervlak te realiseren dan op de begane 

grond. 


37

Korrelgrootte 

De korrelgrootte is afgeleid uit de, in een gebied aanwezige, pandbreedten. Daarbij zijn de extreme 

waarden (verstoringen) buiten beschouwing gelaten. Ter voorkoming van misverstanden: 

korrelgrootte en pandbreedte zijn niet synoniem. Een pand kan uit meer dan éénmaal de 

korrelgrootte zijn opgebouwd. Het is een hulpmiddel om de gevelwand te structureren en de 

kleinschaligheid te beschermen. 

Artikel 5 

Artikel 5.2: Ruimtelijke karakteristiek 

Bij de gesloten bouwblokstructuur gaat het in dit bestemmingsplan om de uitstraling, waarbij een 

duidelijke scheiding wordt gelegd tussen openbaar en privé-terrein. 

Artikel 5.4: Parkeren 

Omdat de Hortusbuurt een bestaande, oude wijk is, zal het parkeren moeten worden opgelost 

binnen de bestaande ruimtelijke structuur. Er is binnen de woongebieden vaak geen extra ruimte 

beschikbaar, zodat het niet doelmatig is voor de woonfunctie een parkeernorm te stellen. Dit geldt 

ook voor de overige bestaande functies. Indien een vervangende functie een vergelijkbare 

parkeerdruk met zich meebrengt, wordt de parkeerbehoefte opgevat als een ‘bestaande situatie’. 

Ten aanzien van het berekenen van het aantal parkeerplaatsen bij een eventuele nieuwe 

ontwikkeling geldt dat het beleid er op gericht is zoveel mogelijk parkeerplaatsen en mogelijkheden 

voor fietsenstalling op eigen terrein onder te brengen. In het kader van het berekenen van het 

aantal parkeerplaatsen zijn de ASVV-richtlijnen (Aanbevelingen Stedelijke Verkeersvoorzieningen) 

richtinggevend. In deze richtlijnen wordt behalve met de aard van de functie ook rekening 

gehouden met het aantal inwoners en de kwaliteit van de openbaar-vervoerontsluiting. 

Echter, het aantal parkeerplaatsen voor nieuwe kantoren wordt bepaald op basis van het locatiebeleid 

van het Rijk. Mocht deze norm in het kader van het Provinciaal Omgevingsplan of het Rijksbeleid 

worden gewijzigd, dan zal de dan geldende norm conform dat beleid worden toegepast. 

Artikel 6, Bestemming Stadswoonwijk 

Algemeen 

Het vanouds levendige karakter van de Hortusbuurt moet blijven bestaan. In de wijk is een groot 

aantal voorzieningen aanwezig, zoals onderwijs, detailhandel, horeca en bedrijven. 

Tevens is het wonen van belang. Voor de planopzet betekent dit dat er voldoende waarborgen 

moeten zijn ter bescherming van een kwalitatief goed woon- en leefmilieu, maar ook dat het plan 

voldoende flexibiliteit moet hebben om andere functies dan wonen mogelijk te maken. 

Op de plankaart is de bestemming Stadswoonwijk, overeenkomstig de bestaande karakteristiek, 

onderverdeeld in: a. een Menggebied en b. een Gebied Woondoeleinden. 

- Ad a. In het Menggebied zijn op de begane grond bij recht de functies Wonen, Detailhandel, 

Maatschappelijke Doeleinden, Zakelijke Dienstverlening en Bedrijven toegestaan - in welke 

verhouding dan ook. 

Een uitzondering is de Nieuwe Ebbingestraat. Dit is een typische winkelstraat, waar de 

woonfunctie op de begane grond uitsluitend bij recht is toegestaan in nauwkeurig omschreven 

gevallen (zie artikel 6.2.1). 

Bij het toestaan van functies wordt niet koste wat het kost het gemengde karakter van het 

Menggebied gehandhaafd. Uitgegaan wordt van een vrije marktwerking. Het risico van een 

monocultuur van één type functie acht de gemeente, gezien de geschiedenis, niet groot. 

- Ad b. In het Gebied Woondoeleinden is bij recht het wonen toegestaan, alsmede overige functies 

voorzover zij reeds voorkomen. Deze overige functies worden gerespecteerd en kunnen op de 


38

adressen, aangegeven in de adressenlijst, worden gecontinueerd. De functies 'detailhandel', 'maatschappelijke 

doeleinden', 'zakelijke dienstverlening' en 'bedrijven' zijn bij recht uitwisselbaar op 

adressen waar een andere functie dan wonen aanwezig is. 

Binnen het plangebied worden sexinrichtingen als ongewenst beschouwd (zie artikel 1 juncto 

artikel 10). Op adressen waar reeds langer sexinrichtingen zijn gevestigd mag de specifieke, zich 

daar bevindende, functie blijven bestaan, c.q.: Nieuwe Ebbingestraat 19: een sexwinkel, Boterdiep 

64: een sexautomatenhal en Boterdiep 84/84a: een prostitutiebedrijf. 

Artikel 6.2.1: wonen en een aan-huis-gebonden-beroep 

Overeenkomstig de jurisprudentie is een aan-huis-gebonden beroep in het hoofdgebouw van een 

woning toegestaan. Hierbij geldt als voorwaarde, dat het gebouw, waarin het gebruik wordt 

uitgeoefend, 'in overwegende mate' zijn woonfunctie blijft behouden. 

Het gebruik van een deel van een woning als praktijkruimte ten behoeve van de beoefening van 

een traditioneel vrij beroep - als die beroepsuitoefening in of bij een woning niet ongebruikelijk is 

- dient reeds geruime tijd in het algemeen te worden toegestaan. Sinds de uitspraak van de 

Afdeling Rechtspraak van de Raad van State (zie AB 1993/163) dienen ook moderne beroepsmatige 

activiteiten – zoals die van een accountant - in het hoofdgebouw te worden toegestaan, mits 

het gebruik niet strijdig is met de woonbestemming. Hierbij wordt ook gedacht aan het uiterlijk 

aanzien. 

Of een bepaald gebruik strijdig is met die woonbestemming, dient beantwoord te worden aan de 

hand van de ruimtelijke uitwerking die dat gebruik heeft. Daarbij moet gelet worden op: 

a. de aard van het gebruik; b. de omvang van het gebruik; c. de intensiteit van het gebruik 

Als nu blijkt dat het gebruik aldus een uitstraling heeft welke niet te rijmen valt met de gelegde 

woonbestemming, dan is het gebruik strijdig met de woonbestemming (zie ARRvS, AB 1993/163). 

Ad a. Bij de "aard" van het gebruik kan men denken aan een beroep welke naar zijn aard (ernstige) 

hinder voor zijn omgeving kan opleveren, of welke naar zijn aard grote verkeersproblemen kan 

opleveren. Het gebruik mag immers geen nadelige invloed hebben op de normale afwikkeling van 

het verkeer. Het mag evenmin een onevenredige parkeerdruk veroorzaken. 

Ad b. Bij de "omvang" van het gebruik is relevant of het gebruik meerdere ruimten of gebouwen in 

beslag neemt, welk gedeelte van het gebouw door het gebruik in beslag wordt genomen, hoeveel 

vierkante meter het gebruik in beslag neemt en verwachte bezoekersaantallen. 

Ad c. Bij de "intensiteit" van het gebruik kan worden gedacht aan frequent of incidenteel gebruik. 

Artikel 6.2.2: detailhandel 

Lid 2: Onder woninginrichting in volumineuze artikelen wordt bijvoorbeeld verstaan: bedden, 

meubels en tapijten. Detailhandel in volumineuze artikelen en gevaarlijke stoffen behoort niet 

thuis in de binnenstadsgebieden. 

Lid 3: Op grond van het gemeentelijk distributieplanologisch beleid ten aanzien van detailhandel is 

het onwenselijk dat zich grootschalige detailhandel in food (bv. supermarkt, bakker, drogist, 

slijterij) buiten de Diepenring, behalve in de winkelcentra, vestigt. Om deze reden is een maximum 

verkoopvloeroppervlakte (v.v.o.) voor deze vestigingen opgenomen. 

Lid 4: Dit lid biedt een regeling voor bestaande detailhandelsvestigingen die groter zijn dan het in 

lid 3 genoemde maximum. Op grond hiervan kunnen de bestaande winkels in hun huidige omvang 

blijven bestaan. Dit betekent ook dat bv. een tassenwinkel zich in een kledingwinkel kan vestigen, 

zelfs als de bestaande omvang een v.v.o van 200 m² in het gebied Woondoeleinden of van 400 m² 

in het Menggebied overschrijdt. Van deze uitwisselingsmogelijkheid wat betreft de omvang zijn 

echter foodzaken groter dan 200 m² uitgesloten, vanwege de ruimtelijke betekenis (verstorende 

werking op de winkelhiërarchie, parkeren). 

Vrijstelling van de maximum verkoopvloeroppervlakte is tot 400 m² voor foodvestigingen echter 


39

mogelijk: als uit distributie-planologisch onderzoek blijkt, dat een verstorende werking op de 

winkelhiërarchie niet zal optreden (artikel 6.3 lid 1 onder C en 6.3 lid 2 onder B). Op grond van 

artikel 6.3 zullen bij toepassing van de vrijstelling aspecten als parkeerdruk worden meegewogen. 

Een en ander is in overeenstemming met de nota ‘Groningen, groot in detailhandel’. 

Artikel 6.2.6: horeca 

Lid 1: Het bestaand aantal horecavestigingen per straat wordt gerespecteerd. De bestaande 

adressen zijn aangegeven in bijlage 2 van dit bestemmingsplan; zij zijn daar ter verduidelijking 

cursief en vet aangegeven. Indien een horecafunctie op een bepaald adres gedurende minimaal 1 

jaar verdwijnt en wordt vervangen door een andere functie, ontstaat ruimte voor een nieuwe 

horecavestiging in dezelfde straat. Handhaving van het bestaande aantal vestigingen betekent ook 

dat splitsing van een horecavestiging niet is toegestaan, indien hierdoor het maximum aantal 

toegestane vestigingen wordt overschreden. 

Lid 3: Voor een aantal straten zijn er beperkte uitbreidingsmogelijkheden van het bestaand aantal 

horecavestigingen. Hierbij is het uitgangspunt dat aan de belangrijkste winkelroutes en/ of aan de 

belangrijkste toegangsroutes naar de binnenstad de horecafunctie onmisbaar is. Deze functie dient 

winkelondersteunend te zijn: alleen restaurants, cafetaria’s/ croissanterieën/ lunchrooms en 

ijssalons/ koffie- en theehuizen zijn toegestaan (zie de definitie van winkelondersteunende horeca 

in artikel 1). Deze zachtere, weinig-belastende, vormen van horeca zijn ook goed te verenigen met 

de belangrijke woonfunctie die de Hortusbuurt heeft. Bij de mogelijkheid tot uitbreiding van het 

aantal is het bestaand aantal vestigingen van belang. Om deze redenen is uitbreiding aan de 

volgende straten toegestaan: aan de Nieuwe Ebbingestraat (oneven) de huisnummers 15 - 67 (+2) 

en (even) de huisnummers 0 - 42 (+2); aan de Nieuwe Boteringestraat (+3); aan het Boterdiep 

(+2); aan de Noorderhaven N.Z. (+1). 

Voorts is in de ‘watertoren’ aan de Noorderbinnensingel horeca mogelijk. 

In de zeventiger jaren heeft deze toren, die inmiddels Rijksmonument is geworden, haar functie als 

watertoren verloren. Na een aantal jaren van leegstand sprak het college zich in 1987 uit voor 

behoud van het gebouw. Met het uitschrijven van een prijsvraag is gepoogd een nieuwe 

bestemming te realiseren. De prijsvraag bracht echter geen winnaar voort en dus geen andere 

functie. Het voorliggend bestemmingsplan maakt een multifunctioneel gebruik mogelijk, 

bijvoorbeeld een entree op de begane grond en horeca in combinatie met een kantoor- en 

ontvangstruimte op de verdieping. 

De bestaande kiosk op de Ebbingebrug valt onder de bestemming Wegverkeer en wordt daarom in 

deze regeling voor de bestemming Stadswoonwijk buiten beschouwing gelaten. 

Lid 2: Om de woonfunctie in de wijk te beschermen, wordt horeca I onwenselijk geacht, evenals 

coffee-shops waar softdrugs worden verkocht (zie ook artikel 10). Nieuwvestiging is dan ook 

expliciet uitgesloten. Echter, bestaande vestigingen vallen onder het overgangsrecht: de 

studentensociëteit aan de Nieuwe Kijk in ’t Jatstraat (horeca I) mag worden gecontinueerd. 

Lid 4: Een horecavoorziening is aan een maximum vloeroppervlakte gebonden. Wat onder 

vloeroppervlakte voor horeca wordt verstaan is gedefinieerd in artikel 2 onder f. Ruimte voor 

opslag behoort hier niet toe. 

Artikel 6.2.7 tot en met 6.2.9: groothandel, opslag en garage(boxen) 

In bijlage 2 van dit bestemmingsplan staan de adressen aangegeven van de functies groothandel 

(G51), garage (g) en opslag (o); deze bijlage heeft ten doel deze bestaande functies te beschermen 

op de adressen waar zij reeds voorkomen. De functies groothandel, opslag en garage(boxen) 


40

worden uitsluitend toegestaan op het adres waarop zij zich bevinden overeenkomstig bijlage 2; ze 

worden in de straatwand niet meer als wenselijk gezien in binnenstedelijk gebied. 

Wel kan in bepaalde gevallen een vrijstelling worden gegeven voor het toestaan van de functie 

garageboxen (zie hieronder). Overigens: een garagebox als additionele voorziening bij bv. wonen 

wordt geregeld in de artikelen 6.4 en 6.5. 

Artikel 6.3: Vrijstellingsbepalingen ten behoeve van (functie)wijziging. 

Lid 1, sub A: Functiewijziging van wonen naar een andere functie is in het ‘Gebied 

Woondoeleinden’ uitsluitend bij vrijstelling mogelijk; de bevoegdheid zal terughoudend worden 

toegepast. De nieuwe functie wordt beoordeeld naar de mate waarin deze zich verdraagt met de 

functie wonen. Nadrukkelijk verdragen een automaten-/amusementshal of sexinrichting zich niet 

met de functie wonen. Dit geldt ook voor het Menggebied. Zie ook artikel 10. 

Functiewijziging naar een andere functie dan wonen is niet (bij recht) toegestaan in een hogere dan 

de eerste bouwlaag. Hiervan is wel vrijstelling mogelijk. 

Lid 1, sub B: Vergroting van de maximaal toegestane v.v.o. voor detailhandel (art.6.2.2) 

respectievelijk bedrijfsvloeroppervlakte (art.6.2.5) is mogelijk, indien de oppervlakte van een pand 

groter is dan voor de functie detailhandel of bedrijf is toegestaan op grond van dit 

bestemmingsplan. Een vrijstelling kan nodig zijn om te voorkomen, dat een deel van het pand niet 

gebruikt kan worden voor de desbetreffende functie. 

Lid 1, sub E: Vanwege de beperkte parkeerruimte in de wijk is de zelfstandige functie 

‘garageboxen’ bij vrijstelling mogelijk, mits dit geen onaanvaardbare afbreuk doet aan de 

straatwand en aan waardevol groen op de binnenterreinen. In de praktijk zal dit betekenen dat de 

vrijstelling terughoudend wordt toegepast en uitsluitend indien onder meer zorg wordt besteed aan 

de ontsluiting in relatie tot het straatbeeld. Voorts is voor binnenterreinen voor het aanbrengen van 

verharding veelal een aanlegvergunning vereist (zie artikel 13). 

Lid 2: Het beschreven referentiekader is van toepassing op functiewijziging naar detailhandel, 

maatschappelijke doeleinden, (zakelijke) dienstverlening, bedrijven en horeca. Functiewijziging 

wordt beoordeeld naar de mate waarin deze zich verdraagt met de functie wonen. Nadrukkelijk 

verdragen een automaten-/amusementshal of sexinrichting zich niet met de functie wonen. Zie ook 

artikel 10 en voor detailhandel de toelichting op art.6.2.2 lid 4. 

Artikel 6.4: bebouwingsvoorschriften voor de bestemming Stadswoonwijk 

Lid 10: Vanwege de versterking van de woonfunctie, alsmede uit het oogpunt van sociale 

veiligheid en attractiviteit van de straten, dienen "dode functies", zoals garageboxen, 

magazijnruimten, opslagfuncties e.d. in de straatwanden zoveel mogelijk te worden geweerd. 

Artikel 6.5: vrijstelling van de bebouwingsvoorschriften 

Dit artikel geeft aan Burgemeester en wethouders de bevoegdheid vrijstelling te verlenen van de 

bebouwingsvoorschriften in artikel 6.4. 

Lid 1 sub b: Dit voorschrift heeft ten doel flexibiliteit te bereiken en tegelijk de overwegend 

kleinschalige uitstraling van de bebouwing in de Hortusbuurt te behouden. 

Artikelen 7 en 8 

De bestemming Groen wordt mede gebruikt voor extensieve recreatie als wandelen en skaten, 

alsmede voor sportieve en culturele evenementen. 

Binnen de bestemmingen Groen en Wegverkeer zijn gebouwen als bedoeld onder b uitsluitend 

toegestaan waar dit is aangegeven op kaartbijlage A (bebouwingskaart); gebouwen ten behoeve 

van deze functies zijn daar reeds aanwezig. Op de overige gronden zijn, met uitzondering van 

abri’s en wachtruimtes binnen de bestemming Wegverkeer, geen gebouwen toegestaan. 

Dit betekent dat er bijvoorbeeld geen schuurtjes ten behoeve van woonboten zijn toegestaan op de, 

historisch waardevolle, kaden. 


41

Artikel 9 

Artikel 9.1: 

* Voor de Noorderhaven is het ‘vrijhavenprincipe’ van kracht. Hier mag ligplaats worden 

ingenomen met varende, niet-kwetsbare woonschepen, maximaal één bedrijfsschip en varende 

zeilcharters die in de gelegenheid worden gesteld in Groningen te overwinteren. Ten behoeve van 

de doorvaart moet een breedte van minimaal 10 meter open blijven; dit is geregeld in de 

Verordening Openbaar Vaarwater en niet in het voorliggend bestemmingsplan, omdat dan 

uitspraken zouden worden gedaan die de grens van het plangebied, c.q. het hart van de Diepenring, 

zouden overschrijden. 

* Voor het vaarwater van de gemeente Groningen is de nota Watergang opgesteld. De nota bevat 

een veelheid aan aanbevelingen, onder meer betreffende het gebruik van de Diepenring/ de 

Noorderhaven. Omdat de aard, omvang en situering van voorzieningen voor het plangebied nog in 

overleg met betrokkenen moeten worden uitgewerkt, is in het voorliggend bestemmingsplan 

hiervoor geen regeling opgenomen. 

Artikel 9.3: De toegestane bebouwing op de bestemming Verkeer te water is beperkt tot publieke 

doeleinden, met uitzondering van nutsvoorzieningen. 

Artikel 10 

Hoewel geen nieuwe sexinrichtingen worden toegestaan in het plangebied, kunnen de bestaande 

blijven bestaan (zie hiervoor, artikel 6 onder de kop Algemeen). 

Artikel 12 lid 1 

Onder a: De hier genoemde vrijstellingsmogelijkheid voor beroepen, bedrijven e.d. bij de functie 

wonen is een aanvulling op het, op grond van de jurisprudentie toegestane, aan huis gebonden 

beroep, genoemd in de beschrijving in hoofdlijnen (artikel 5.3). 

Onder g: 

* De bevoegheid tot het verlenen van een vrijstelling voor een ondergrondse parkeergarage zal 

terughoudend worden toegepast, met name daar waar sprake is van een monumentaal karakter van 

de locatie (zie ook artikel 5.2). In de praktijk betekent dit bijvoorbeeld, dat de bevoegdheid niet zal 

kunnen worden gebruikt voor een ondergrondse parkeergarage in het Noorderplantsoen. 

* De hoogte van 1.20 meter boven peil is gekozen, omdat deze hoogte ook wordt aangehouden 

voor een onderbouw van een gebouw. 

Artikel 13 

Lid 1: Een aanlegvergunning is een middel om controle/invloed te krijgen op bepaalde werken, 

geen bouwwerken zijnde, of werkzaamheden, die een duurzaam gevolg (kunnen) hebben voor het 

gebruik van de grond. Niet duurzaam is bijvoorbeeld de aanleg van tijdelijke verharding in de 

vorm van stalen platen ten behoeve van een evenement: deze kan worden verwijderd. 

Om aantasting van waardevol groen te voorkomen, zal met het afgeven van een aanlegvergunning 

uiterst terughoudend worden omgegaan. In de praktijk zal dan ook niet snel een vergunning 

worden verleend voor het aanleggen van verharde parkeergelegenheid, vanwege het ruimtebeslag 

daarvan ten koste van de groene ruimte. Een uitzondering kan bijvoorbeeld worden gemaakt als 

gebouwen worden afgebroken ten gunste van de groenvoorziening, waardoor voldoende 

compensatie wordt geboden voor het, ten behoeve van parkeren, verloren gegane groen. 

Lid 2: Tot het normale onderhoud behoren bijvoorbeeld: het uitbaggeren van vijvers en het herstel 

van oeverbeschoeiingen. 


42

Artikel 14 

Lid 1: Uitgangspunt is, dat bestaande of in uitvoering zijnde illegale bouwwerken niet onder het 

overgangsrecht behoren te vallen. Deze zijn derhalve daarvan uitgesloten door de voorwaarde in de 

aanhef van dit lid, dat het moet gaan om bouwwerken die conform de Woningwet reeds aanwezig 

of in uitvoering zijn, danwel rechtens kunnen worden gebouwd. 

Lid 2: Lid 2 heeft betrekking op bouwwerken waarvoor via anticipatie bouwvergunning is 

verleend. De situatie kan zich namelijk voordoen dat een vóór de vaststelling van het nieuwe 

bestemmingsplan via anticipatie verleende bouwvergunning achteraf strijdig blijkt te zijn met 

het nieuwe goedgekeurde plan ten gevolge van een gewijzigde vaststelling van dat plan. 


43

9. VOORSCHRIFTEN 

HOOFDSTUK I ALGEMENE BEPALINGEN 

Artikel 1 Begripsomschrijvingen 

Artikel 2 Wijze van meten en berekenen 

Artikel 3 Uitmetingsverschillen 

Artikel 4 Anti-dubbeltelbepaling 

HOOFDSTUK II VOORSCHRIFTEN IN VERBAND MET DE BESTEMMINGEN 

Artikel 5 Beschrijving in hoofdlijnen 

Artikel 5.1 Algemeen 

Artikel 5.2 Ruimtelijke karakteristiek 

Artikel 5.3 Functionele karakteristiek 

Artikel 5.4 Verkeer 

Artikel 5.5 Referentiekader nadere eisen ex art.11 en vrijstellingen ex artt. 6.5 en 12 

HOOFDSTUK III BESTEMMINGEN 

Artikel 6 Bestemming Stadswoonwijk 

Artikel 6.1 Doeleinden 

Artikel 6.2 Nadere regeling van de onder 6.1 genoemde doeleinden 

Artikel 6.3 Vrijstellingsbepalingen inzake functiewijziging 

Artikel 6.4 Bebouwingsvoorschriften 

Artikel 6.5 Vrijstellingsbepalingen inzake de bebouwingsvoorschriften 

Artikel 7 Bestemming Groen 




Artikel 8 Bestemming Wegverkeer 




Artikel 9 Bestemming Verkeer te water 


Artikel 9.2 Nadere regeling van de onder 9.1 sub c genoemde doeleinden 




44

HOOFDSTUK IV OVERIGE BEPALINGEN 

Artikel 10 Gebruiksbepaling 

Artikel 11 Nadere eisen 

Artikel 12 Algemene vrijstellingsbepalingen 

Artikel 13 Aanlegvergunning 

HOOFDSTUK V SLOTBEPALINGEN 

Artikel 14 Overgangsbepaling ten aanzien van het bouwen 

Artikel 15 Overgangsbepaling ten aanzien van het gebruik 

Artikel 16 Strafbepaling 

Artikel 17 Citeertitel 


45

HOOFDSTUK I ALGEMENE BEPALINGEN 

Artikel 1 Begripsomschrijvingen 

Deze voorschriften verstaan onder: 

a. Het plan Het bestemmingsplan "Hortusbuurt/ 

Noorderplantsoen" van de gemeente Groningen. 

b. De plankaart De kaart met bijbehorende verklaring, bestaande uit 1 

blad, waarop de bestemmingen van de in het plan begrepen 

gronden zijn aangewezen, en 3 kaartbijlagen 

c.q.: Bebouwingskaart (kaartbijlage A), Beschermd 

Stadsgezicht, Monumenten en Beeldbepalende 

panden (kaartbijlage B) en kaart Hoofdgroenstructuur 

(bijlage 1). 

c. Bouwen Het plaatsen, het geheel of gedeeltelijk oprichten, vernieuwen 

of veranderen en het vergroten van een 

bouwwerk, alsmede het geheel of gedeeltelijk 

oprichten, vernieuwen of veranderen en het vergroten 

van een standplaats. 

d. Bouwwerk Elke constructie van enige omvang van hout, steen, 

metaal of ander materiaal, welke hetzij direct of indirect 

met de grond verbonden is, hetzij direct of indirect 

steun vindt in of op de grond. 

e. Gebouw Elk bouwwerk, dat een voor mensen toegankelijke, 

overdekte, geheel of gedeeltelijk met wanden omsloten 

ruimte vormt. 

f. Bebouwing Een of meer gebouwen en/of bouwwerken, geen 

gebouwen zijnde. 

g. Bouwgrens Een op de bebouwingskaart aangegeven lijn, die niet 

door bebouwing mag worden overschreden, behoudens 

krachtens deze voorschriften toegelaten afwijkingen. 

h. Structuurbepalende bouwgrens Een op de bebouwingskaart aangegeven lijn waarin de 

bebouwing plaats moet vinden, met uitzondering van 

bebouwing onder het maaiveld. 

i. Bebouwingspercentage Een op de plankaart of in de voorschriften aangegeven 

percentage, dat de grootte aangeeft van het deel van 

een bouwperceel, dat ten hoogste mag worden 

bebouwd. 


46

j. Bouwperceel Een aaneengesloten stuk grond, waarop krachtens het 

plan een zelfstandige, bij elkaar horende bebouwing is 

toegelaten. 

k. Differentiatievlak Een op de plankaart door differentiatiegrenzen omsloten 

vlak, waarmee gronden zijn aangeduid waarop 

bestemmingsregelingen van eenzelfde aard van 

toepassing zijn. 

l. Differentiatiegrens Een op de plankaart aangegeven lijn, die de grens aanduidt 

van een differentiatievlak. 

m. Hoofdgebouw Een gebouw, dat op een bouwperceel door zijn constructie 

of afmetingen als het belangrijkste bouwwerk 

valt aan te merken. 

n. Bijgebouw Een gebouw, behorende bij een op hetzelfde bouwperceel 

gelegen hoofdgebouw. 

o. Bouwlaag Een gedeelte van een gebouw, dat door op gelijke of 

nagenoeg gelijke hoogte liggende vloeren of balklagen 

is begrensd, zulks met uitsluiting van een bijzondere 

bouwlaag en een onderbouw. 

p. Bijzondere bouwlaag 

q. Onderbouw 

Kapverdiepingen - c.q.verdiepingen, waarvan de 

vloeroppervlakte minimaal 2x de oppervlakte is van 

de zich direct daarboven bevindende vloer of 

balklaag - en dakopbouwen ten behoeve van 

technische voorzieningen. 

Een gedeelte van een gebouw, dat wordt afgedekt 

door een vloer waarvan de bovenkant minder dan 1.20 

m boven peil is gelegen. 

r. Peil a. Voor woonschepen: het wateroppervlak. 

b. Voor bouwwerken op de bestemming Verkeer te 

Water: vanaf N.A.P.+ tot het hoogste punt van het 

bouwwerk. 

c. In andere gevallen: de gemiddelde hoogte van het 

aansluitende afgewerkte maaiveld. 

s. Kap Een afdekking onder een hoek van meer dan 5 graden 

met het horizontale vlak, met dien verstande dat de 

dakhelling van ondergeschikte delen van bouwwerken 

0 graden mag zijn. 

t. Woning Een (gedeelte van een) gebouw dat dient voor de huisvesting 

van één huishouden. 

u. Dienstverlening Het bedrijfsmatig verlenen van diensten. Onder 


47

dienstverlening wordt in dit bestemmingsplan niet 

verstaan: sexinrichtingen. 

v. Groothandel Het bedrijfsmatig te koop aanbieden, waaronder 

begrepen de uitstalling ten verkoop, het verkopen 

en/of leveren van goederen aan wederverkopers, dan 

wel aan instellingen of personen ter aanwending in 

een andere bedrijfsactiviteit. 

w. Detailhandel Het bedrijfsmatig te koop aanbieden, waaronder 

begrepen de uitstalling ter verkoop, het verkopen 

en/of leveren van goederen aan personen die die 

goederen kopen voor gebruik, verbruik of aanwending 

anders dan in de uitoefening van een beroeps- of bedrijfsactiviteit. 

x. Ambacht Het bedrijfsmatig, geheel of overwegend door middel 

van handwerk vervaardigen, bewerken of herstellen 

en het installeren van goederen, alsook het verkopen 

en/of leveren, als ondergeschikte activiteit, van 

goederen die verband houden met het ambacht. 

y. Horeca 

Horeca I 

Onder horeca I wordt verstaan: 

- bar-dancings / discotheken (6721.2 en 6721.3), 

- automatieken/loketverkoop (6713.2), 

- studentensociëteiten / jongerencentra (6734), 

overeenkomstig de definiëring van bijgevoegde bijlage 

(zie bijlage 5). 

Horeca II Onder horeca II wordt in dit bestemmingsplan verstaan: 

- cafés/ eetcafés (6721.1), 

- restaurants (6711 / 6712), 

- cafetaria’s/ croissanterieën/ lunchrooms e.d. 

(6713 m.u.v. 6713.2), 

- alcoholvrije cafés (6722.1), 

- ijssalons/koffie- en theehuizen (6722.2, 6723, 6724), 



Horeca III 

Onder horeca III wordt in dit bestemmingsplan verstaan: 

- seizoenhoreca-bedrijven (6725), 

- afhaalcentra/ bezorgdiensten (6714), 

- hotels /pensions ((6741, 6742), 



Winkelondersteunende horeca Onder winkelondersteunende horeca wordt verstaan: 

restaurants (6711/6712), cafetaria’s/ croissanterieën/ 

lunchrooms (6713 m.u.v. 6713.2), ijssalons / koffie- 


48

en theehuizen (6722.2, 6723, 6724), overeenkomstig 

de definiëring van bijgevoegde bijlage (zie bijlage 5). 

z. Automaten-/amusementshal Iedere besloten ruimte waar meer dan 2 speelautomaten 

en/of andere mechanische toestellen als bedoeld in 

artikel 30 van de Wet op de Kansspelen zijn opgesteld 

ten behoeve van het publiek. 

aa. Sex-inrichting Een gebouw of een gedeelte van een gebouw, danwel 

een voer- of vaartuig of een gedeelte daarvan, waarin 

in bedrijfsmatige zin handelingen en/of vertoningen 

van erotische en/of pornografische aard plaatsvinden. 

Hieronder worden mede begrepen: 

Prostitutiebedrijf : een inrichting of daarmee gelijk te 

stellen gelegenheid waarin, in bedrijfsmatige zin, 

handelingen van erotische en/of pornografische aard 

plaatsvinden. Onder dit begrip vallen bijvoorbeeld 

raamprostitutiebedrijven, prostitutiehotels of 

kamerverhuurbedrijven voor prostitutie, seksclubs, 

privéhuizen en massagesalons (erotische massage). 

Sexbioscoop : een inrichting of daarmee gelijk te 

stellen gelegenheid waarin hoofdzakelijk filmvoorstellingen 

van erotische en/of pornografische aard 

worden gegeven; 

Sextheater : een inrichting of daarmee gelijk te stellen 

gelegenheid waarin in bedrijfsmatige zin vertoningen 

van erotische en/of pornografische aard worden gegeven; 

Sexautomatenhal : een inrichting of daarmee gelijk te 

stellen gelegenheid waarin door middel van automaten, 

filmvoorstellingen en lifeshows (peepshows) van 

erotische en/of pornografische aard kunnen worden 

gegeven of waar vergelijkbare voorstellingen kunnen 

worden gegeven; 

Sexwinkel : een ruimte voor het bedrijfsmatig te koop 

aanbieden van goederen van erotische en/of pornografische 

aard, waaronder begrepen de uitstalling ten 

verkoop, verkopen en/of leveren aan de uiteindelijke 

ge- of verbruiker. 

bb. Ligplaats Een aangewezen locatie ten behoeve van een woon- 

of bedrijfsschip in het openbaar vaarwater in een 

daartoe op de plankaart aangegeven kanaalvak. 

cc. Woonschip Een vaartuig, dat uitsluitend of hoofdzakelijk als woning 

wordt gebruikt of tot woning is bestemd. 

dd. Bedrijfsschip Een vaartuig, dat geheel of grotendeels wordt gebruikt 

voor opslag of bewaring van goederen, als werkplaats 

of tot uitoefening van een beroep of bedrijf. 

ee. Vrijhaven Haven ten behoeve van varende, niet-kwetsbare 


49

ff. Niet-kwetsbaar woonschip 

gg. Charterschip 

hh. Additionele voorzieningen 

Artikel 2 Wijze van meten en berekenen 

woonschepen en zeilcharters. 

Een woonschip: 

a. dat van staal is gebouwd, en 

b. waarvan de hoogte boven water van de waterlijn tot 

het laagst gelegen punt waarboven een vaartuig niet 

meer waterdicht is (vrijboord) tenminste 100 cm is, en 

c. waarvan de bovenbouw van het woonschip aan 

beide zijden tenminste 40 cm binnen de grootste 

breedte van het woonschip blijft (gangboord), en 

d. dat is voorzien van deugdelijke bolders, die zowel 

vanaf de wal als vanaf het water bereikbaar zijn. 

Een schip dat als zeilcharter staat geregistreerd in 

‘Register Holland’. 

Voorzieningen welke onderdeel vormen van en 

ondergeschikt zijn aan een bestemming of functie. 

Bij de toepassing van deze voorschriften wordt als volgt gemeten en berekend: 

a. Lengte, breedte en diepte van een 

gebouw 

Tussen (de lijnen, getrokken door) de buitenzijde van 

de gevels (en/of het hart van gemeenschappelijke 

scheidsmuren). 

b. Oppervlakte van een gebouw Tussen (de buitenste verticale projecties van) de buitenzijde 

van de gevels (en/of het hart van gemeen-schappelijke 

scheidsmuren). 

c. Hoogte van een bouwwerk Vanaf het peil tot het hoogste punt van het bouwwerk; 

voor wat betreft gebouwen worden antennes, 

schoorstenen en andere ondergeschikte (dak)opbouwen 

hierbij niet meegerekend. 

d. Goothoogte van een gebouw 

e. Verkoopvloeroppervlakte 

(v.v.o.) 

f. Bedrijfsvloeroppervlakte 

Vanaf het peil tot de bovenkant van de goot c.q. de 

druiplijn, het boeiboord of een daarmee gelijk te stellen 

constructiedeel. 

Dat gedeelte van de oppervlakte van het bedrijf dat 

voor het publiek toegankelijk is en bedoeld is voor de 

verkoop, alsmede de etalageruimte en de ruimte 

achter de toonbank. 

Binnenwerks, op de vloer van de ruimten die worden 

of kunnen worden gebruikt voor bedrijfsactiviteiten. 

g. Vloeroppervlakte horeca Dat gedeelte van de oppervlakte van de horeca- 


50

gelegenheid dat voor publiek toegankelijk en voor 

consumptie en/of recreatie bedoeld is, alsmede de 

ruimte achter de toog en podia. 

h. Korrelgrootte De in de straatwand gemeten pandbreedte dan wel de 

maat van de verticale geleding van de voorgevel van 

een gebouw. 

i. Vloerindex De verhouding van de bruto vloeroppervlakte van het 

aantal bouwlagen en de grondoppervlakte van een 

perceel gelegen binnen de bouwgrens. 

Artikel 3 Uitmetingsverschillen 

Voorzover op de plankaart niet anders is aangegeven, wordt de vaststelling van afmetingen 

bepaald door middel van meting op de plankaart, met dien verstande dat: 

a. de maatbepaling tot op 1 meter nauwkeurig geschiedt en 

b. de maat van de openbare ruimte wordt berekend naar de ter plaatse geldende werkelijke situatie, 

behoudens indien de grenslijn van de bebouwing niet in de bestaande voorgevellijn is 

geprojecteerd. 

Artikel 4 Anti-dubbeltelbepaling 

Grond welke eenmaal in aanmerking is genomen bij het verlenen van een bouwvergunning of het 

toestaan van een meldingplichtig bouwwerk waaraan uitvoering is of alsnog kan worden geven, 

blijft bij de beoordeling van latere bouwplannen buiten beschouwing. 


51

HOOFDSTUK II VOORSCHRIFTEN IN VERBAND MET DE BESTEMMINGEN 

Artikel 5 Beschrijving in hoofdlijnen 

5.1 Algemeen 

De inzet van dit bestemmingsplan is: 

- handhaving, en waar nodig verbetering van de bestaande ruimtelijke en functionele structuur, 

met aandacht voor een kwalitatief goed woon- en leefklimaat; 

- inpassing van nieuwbouw voor met name de universiteit in de waardevolle 

stedenbouwkundige structuur van het plangebied; 

- bescherming bieden aan het plangebied als onderdeel van het Beschermd stadsgezicht 

Binnenstad. 

In dit artikel wordt in hoofdlijnen beschreven op welke wijze de in de artikelen 6 tot en met 9 

omschreven doeleinden worden nagestreefd. 

In de voorschriften worden ingelast beschouwd: 

- kaartbijlage A (bebouwingskaart); 

- kaartbijlage B (kaart Beschermd Stadsgezicht, monumenten en beeldbepalende panden); 

- bijlage 1: Kaart Hoofdgroenstructuur. 

5.2 Ruimtelijke karakteristiek 

Handhaving en versterking van de hieronder beschreven karakteristiek, die van belang is voor de 

identiteit van de wijk, dient te worden nagestreefd. 

De onderhavige karakteristiek zal dienen als kader bij de bouwplan- en welstandstoetsing en wordt 

nagestreefd door de gemeente bij de inrichting van de openbare ruimte. 

1. Algemeen 

De hoofdstructuur van de Hortusbuurt wordt bepaald door: 

- de begrenzing van het gebied; 

Deze wordt gevormd door het hart van de singelstraten rond het Noorderplantsoen in het 

noorden en westen, het hart van de Diepenring in het zuiden en het (gedempte) Boterdiep en 

de noordkant van de Nieuwe Ebbingestraat in het oosten. 

- het straten- en pleinenpatroon; 

Het stratenpatroon wordt gevormd door een stelsel van haaks op elkaar staande wegen. De 

belangrijkste daarvan zijn: de Diepenring, het Boterdiep, de Nieuwe Ebbingestraat en de 

Nieuwe Kijk in ’t Jatstraat. Waar mogelijk zal deze hoofdstructuur worden versterkt. 

- de gesloten bouwblokstructuur in combinatie met de relatieve grootte van de bouwblokken; 

- de relatief ruime hoeveelheid groen: het Noorderplantsoen, de voormalige Hortus, het Nieuwe 

Kerkhof en een aantal grotere binnenterreinen; 

- het openbaar karakter van het openbaar (vaar)water en de aanliggende kaden. 


52

Groen 

Gebieden in bijlage 1 (kaart Hoofdgroenstructuur) aangegeven als ‘hoofdgroenstructuur’ en 

‘verborgen groen’ dienen zoveel mogelijk te worden gehandhaafd, evenals de waardevolle 

kenmerken ervan: het groene karakter, een grote mate van openheid, een belangrijke 

belevingswaarde en een bijzondere ecologische en/of stedenbouwkundige waarde. 

De ecologische waarde van het Noorderplantsoen wordt gevormd door de grootte van het park, de 

ligging in het stedelijk gebied en de soortenrijkdom, met name van broedvogels en vleermuizen. 

De ecologische waarde wordt gedragen door de volwassen boombeplanting, met name het 

uitgegroeide kronendak, alsmede - op de dwingers - een bosmilieu met bomen en heesters. 

Bodemarchief 

Teneinde het stedelijk bodemarchief en de historische bouwmassa adequaat te kunnen beheren 

dient bij bodemverstorende activiteiten, dieper dan 50 cm op een oppervlak groter dan 50 m², en/ 

of nieuwbouwplannen danwel bij ingrijpende verbouwplannen die bodemverstorende activiteiten 

met zich meebrengen op een oppervlak van meer dan 50 m², gelegenheid worden gegeven aan de 

gemeente tot het doen van onderzoek aan materiële overblijfselen uit het verleden door middel van 

archeologische opgravingen en bouwhistorisch onderzoek. 

Kleinschaligheid 

Om het kleinschalige karakter van het plangebied zoveel mogelijk te waarborgen en tegelijk enige 

flexibiliteit in te bouwen, is in principe in het Menggebied bij direct recht toegestaan een 

uitbreiding met maximaal 1x de korrel en bij vrijstelling een uitbreiding tot maximaal 4x de korrel, 

overeenkomstig de artt.6.4 en 6.5. 

Abri’s, gedenkttekens, kiosken e.d. 

Ter bescherming van de waardevolle stedenbouwkundige structuur in het plangebied dienen de bij 

vrijstelling ex artikel 12 toegestane bebouwing en bouwsels, als bedoeld in lid 1 sub d,e,g,h,i, j en l 

beperkt te blijven (qua aantal en/of omvang), overzichtelijk gesitueerd te worden en door middel 

van het stellen van welstandseisen met zorg worden ingepast in de structuur van de omgeving. 

2. Beschermd stadsgezicht Binnenstad 

De gehele Hortusbuurt behoort tot het aangewezen Beschermd stadsgezicht Binnenstad. 

Door middel van bouwplantoetsing en welstandstoetsing te behouden waarden zijn: 

- het orthogonale stratenpatroon als onderdeel van de zeventiende-eeuwse stadsuitleg, bestaande 

uit drie noord-zuid gerichte hoofdroutes (Nieuwe Boteringestraat, de Nieuwe Kijk in ‘t Jatstraat 

en de Nieuwe Ebbingestraat) die aansluiten op de oude stad en die worden doorsneden door vier 

oost-west lopende reeksen zijstraten; 

- het rechthoekige zeventiende-eeuwse verkavelingspatroon van gesloten bouwblokken met grote 

binnenterreinen; 

- de kenmerkende verschillen tussen de hoofd- en de zijstraten qua straatbreedte, bebouwingshoogte 

en bebouwingsoriëntatie; 

- de algemene karakteristiek van de bebouwing: 

Het gevarieerde bebouwingsbeeld wordt gekenmerkt door een met de historische karakteristiek 

samenhangende schaal en vormgeving: qua bouwstijl, type, ouderdom, hoogte, volume en functie. 

De bebouwing is overwegend aaneengesloten gebouwd en georiënteerd op de openbare weg. 

In het algemeen omvatten de panden twee of drie bouwlagen onder een kap. In het bijzonder 

komen nog vrij veel panden van één bouwlaag met kap voor, die uitermate karakteristiek zijn voor 

de ontwikkelingsgeschiedenis van de Hortusbuurt. 


53

De historische bebouwing is opgetrokken in baksteen, al dan niet gepleisterd of geschilderd; de 

kappen zijn gedekt met gebakken pannen. 

In samenhang met het sterk aanwezige negentiende-eeuwse en vroeg-twintigste-eeuwse uiterlijk 

van de bebouwing komen veel lijstgevels voor; de indeling bestaat in het algemeen uit drie, soms 

twee of vier raamtraveeën met verticaal gerichte gevelopeningen; 

- de karakteristieke hofjes die deels aan de straat, maar vooral op een aantal groene binnenterreinen 

zijn gebouwd; 

- het grote aantal monumentale panden (Rijks- en gemeentelijke monumenten) en beeldbepalende 

panden met een hoge cultuurhistorische waarde, en een fors aantal beeldbepalende panden met een 

bouwhistorisch waardevol casco; 

- de bijzondere open ruimtes aan de Nieuwe Boteringestraat: de Ossenmarkt/ het Guyotplein en het 

Nieuwe Kerkhof; 

- de cultuurhistorische waarde van het (gedempte) Boterdiep als oostelijke begrenzing van de 

zeventiende-eeuwse stadsuitleg en als historische toegang tot de stad met een samenhangend 

gevarieerd bebouwingsbeeld (wonen en werken); 

- de onregelmatigheden in de rooilijnen van het zuidelijke gedeelte van het (gedempte) Boterdiep, 

die gebaseerd zijn op een oudere structuur; 

- het bebouwingsbeeld aan de Noorderhaven-Noordzijde als uitdrukking van het historischeconomische 

karakter van dit voormalige havengebied; 

- het Noorderplantsoen als structurele begrenzing van de zeventiende-eeuwse stad met restanten van 

de gebastioneerde omwalling, als gaaf voorbeeld van parkaanleg in Engelse landschapsstijl uit het 

laatste kwart van de negentiende eeuw; 

- de restanten van de zeventiende-eeuwse Hortus Botanicus met waardevolle (boom)beplanting; 

- de grote, ‘verborgen’ stadstuin achter de Noorderhaven, naast het Pieternellagasthuis met 

waardevolle groenelementen; 

- de diepe percelen aan de noordzijde van de Marktstraat met tuinen en voormalige koetshuizen als 

achteruitgang. 

5.3 Functionele karakteristiek 

Op de plankaart is de bestemming Stadswoonwijk onderscheiden in een Menggebied en een 

Gebied Woondoeleinden. 

In bijlage 2, die onderdeel vormt van dit bestemmingsplan, zijn de functies-anders-dan-wonen op 

adres opgenomen. 

Wonen 

De functie ‘wonen’ is binnen de bestemming Stadswoonwijk bij recht overal (op de voor 

bebouwing in aanmerking komende gronden) toegestaan, behalve in de Nieuwe Ebbingestraat 

(artikel 6.2.1). 

Aan huis gebonden beroep 

De algemene gebruiksbepaling (art. 10) staat niet in de weg aan uitoefening van een aan-huisgebonden 

beroep in het hoofdgebouw op de voor "woondoeleinden" bestemde gronden, met dien 

verstande dat de woonfunctie in overwegende mate, c.q. voor minimaal 70% van de bruto 

vloeroppervlakte van de bouwlagen van het hoofdgebouw, behouden blijft en dat zowel aan de 

woonbestemming als aan het woonkarakter - inpandig en qua uiterlijk aanzien - geen afbreuk 

wordt gedaan. 


54

Detailhandel, maatschappelijke doeleinden, zakelijke dienstverlening en bedrijven (artt. 6.2.2 t/m 

6.2.5) 

De functies ‘detailhandel’, ‘maatschappelijke doeleinden’, ‘zakelijke dienstverlening’ en 

‘bedrijven’, zijn toegestaan: 

* in het Menggebied: op de begane grond bij recht overal, waar of in welke verhouding dan ook. 

Functiewijziging van wonen naar een andere functie dan wonen (woningonttrekking) wordt 

voorts gereguleerd via de Huisvestingsverordening. 

* in het Gebied Woondoeleinden: bij recht op de adressen waar momenteel een andere functie dan 

wonen aanwezig is. De functies zijn uitsluitend op de begane grond uitwisselbaar. 

Horeca 

In de straten waar horeca aanwezig is, overeenkomstig bijlage 2, is het bestaand aantal 

horecavestigingen per straat, overeenkomstig bijlage 2, toegestaan. Echter uitsluitend op de begane 

grond, tenzij de vestiging zich reeds bevindt in een hogere bouwlaag, overeenkomstig bijlage 2. 

Voorts zijn in beperkte mate extra vestigingen op de begane grond toegestaan om de 

horecastructuur, ook kwalitatief te versterken (artikel 6.2.6). 

In verband met het woonkarakter van de wijk worden horeca I en coffeeshops waar softdrugs 

worden verkocht onwenselijk geacht (artikel 10). 

Bij toetsing van bouwaanvragen voor nieuwe horecagelegenheden in winkelgebieden of routes 

daar naartoe wordt aandacht geschonken aan de uitstraling van de vestiging op het 

verblijfskarakter van deze (routes naar) winkelgebieden. 

Een bij vrijstelling toegestane horecagelegenheid bij de Boteringebrug is uitsluitend toegestaan, 

indien dit een functionele versterking van de voetgangersentree naar het centrum betekent. 

Groothandel, opslag en garage(boxen) 

Vanwege de versterking van de woonfunctie, alsmede uit het oogpunt van sociale veiligheid en 

attractiviteit van de straten, dienen "dode functies", zoals garageboxen, magazijnruimten, 

opslagfuncties e.d. in de straatwanden zoveel mogelijk te worden geweerd. Dit wordt onder meer 

gerealiseerd door voor de functies ‘groothandel’, ‘opslag’ en ‘garage(boxen)’ geen uitbreiding toe 

te staan. 

In bijlage 2 van dit bestemmingsplan staan de adressen aangegeven van de functies groothandel 

(G51), garage (g) en opslag (o); deze bijlage heeft ten doel deze bestaande functies te beschermen 

op de adressen waar zij reeds voorkomen; zij zijn alleen toegestaan op het adres waar zij bij het 

van kracht worden van dit bestemmingsplan voorkomen. 

Dubbelbestemming 

Daar waar dit op de plankaart is aangegeven, is - behalve de aangegeven bestemming - tevens de 

bestemming Verkeer te water toegestaan. 

Categorisering 

Ter bepaling van de toegestane milieucategorieën van bedrijven dient de bij dit bestemmingsplan 

behorende Lijst van bedrijfstypen te worden gehanteerd (zie bijlage 4). 


55

5.4 Verkeer 

Voor nieuwe functies wordt het aantal parkeerplaatsen bepaald op basis van het Parkeerbeleid van 

de gemeente, dat is gebaseerd op het Tweede Structuurschema Verkeer en Vervoer en de ASVVnormen, 

overeenkomstig bijlage 6. In principe wordt het parkeerprobleem op eigen terrein 

opgelost. Echter, het aantal parkeerplaatsen voor nieuwe kantoren wordt bepaald op basis van het 

locatiebeleid van het Rijk, c.q.: 20 parkeerplaatsen per 100 werknemers of 20 parkeerplaatsen per 

2500 m² b.v.o. Mocht deze norm in het kader van het Provinciaal Omgevingsplan of het Rijksbeleid 

worden gewijzigd, dan zal de dan geldende norm conform dat beleid worden toegepast. 

5.5 Referentiekader nadere eisen ex art. 11 en vrijstelling ex artt. 6.5 en 12 

Woon- en leefklimaat 

Ten aanzien van de binnen de bestemmingen toegelaten gebruiksvormen dient rekening te worden 

gehouden met het instandhouden c.q. garanderen van een goed woon- en leefklimaat, waaronder de 

gebruiksmogelijkheden van aangrenzende gronden en/of bouwwerken. In de beoordeling worden 

aspecten betrokken als: de aanwezigheid van voldoende lichtinval, bezonning en privacy. 

Het straat- en bebouwingsbeeld 


gehouden met het tot stand brengen en in stand houden van een, in stedenbouwkundig opzicht, 

samenhangend straat- en bebouwingsbeeld. 

De verkeersfunctie 


gehouden met de verkeersfunctie van de in het plan opgenomen straten. Belangrijke aspecten hierbij 

zijn: de situering van uitritten en, met name op en nabij de hoeken, de situering en afmetingen van 

bouwwerken. 


56

HOOFDSTUK III BESTEMMINGEN 

Artikel 6 Bestemming Stadswoonwijk 

6.1 Doeleinden 

De gronden die op de plankaart zijn aangewezen voor Stadswoonwijk zijn bestemd voor de volgende 

doeleinden, zulks met inachtneming van de beschrijving in hoofdlijnen (artikel 5): 

a. Woondoeleinden, waaronder begrepen: 

- woningen 

- wooneenheden 

- bijzondere vormen van huisvesting 

b. Detailhandel (sectie G afd.52, overeenkomstig SBI '93/bijlage 3) 

c. Maatschappelijke doeleinden (secties M,N,O afd. 91 deels, en afd.92, overeenkomstig SBI '93/bijlage 3), 

waaronder begrepen: 

- onderwijsvoorzieningen 

- sociaal-culturele voorzieningen 

- sport en recreatie 

- maatschappelijke dienstverleningsvoorzieningen 

- medische voorzieningen 

- religieuze voorzieningen 

d. (Zakelijke) dienstverlening in de vorm van kantoren (secties I afd.63 en 64,J,K,L,O afd.90 en deels afd.91, 

overeenkomstig SBI '93/bijlage 3) 

e. Bedrijven - inclusief dienstverlenende bedrijven, bv. kappers, foto-ateliers - alsmede 

bouwnijverheid (secties D,E,F en O afd.93, overeenkomstig SBI '93/bijlage 3) . 

f. Horeca II en III (sectie H, overeenkomstig SBI '93/bijlage 3) 

g. Groothandel (sectie G afd.51 overeenkomstig SBI '93/bijlage 3) 

h. Opslag 

i. Garage(boxen) 

j. Verkeersvoorzieningen, waaronder begrepen: 

- wegen 

- fietsen voetpaden 

- bruggen 

- een ondergrondse parkeergarage 

k. Groenvoorzieningen met inbegrip van daarbij behorende speelvoorzieningen, voet- en fietspaden, 

alsmede waterpartijen en fonteinen. 

l. Additionele voorzieningen zoals bijvoorbeeld bergingen en andere nevenruimten alsmede 

tuinen en erven met inbegrip van daarbij behorende wegen, voet- en fietspaden en 

parkeerruimte. 


57

6.2 Nadere regeling van de onder 6.1 genoemde doeleinden 

6.2.1 Nadere regeling woondoeleinden 

De functie woondoeleinden is toegestaan in beginsel op alle voor bebouwing in aanmerking 

komende gronden. 

Dit, met dien verstande dat in de Nieuwe Ebbingestraat wonen uitsluitend is toegestaan: 

- in de tweede bouwlaag (c.q. eerste verdieping) en hoger, alsmede 

- op de adressen waar wonen reeds in de eerste bouwlaag (begane grond) voorkomt (c.q. de 

adressen die niet zijn opgenomen op de adressenlijst in bijlage 2), alsmede 

- daar waar de functie groothandel, danwel opslag en/of garage voorkomt, overeenkomstig de 

adressenlijst (bijlage 2). 

6.2.2 Nadere regeling detailhandel 

1. De functie detailhandel is uitsluitend toegestaan in het Menggebied overeenkomstig de 

aanduiding op de plankaart, alsmede op de gronden waarop een andere functie dan wonen 

aanwezig is overeenkomstig de aanduiding in bijlage 2. 

2. Niet is toegestaan detailhandel in auto's, autoaccessoires en onderdelen (waaronder autobanden), 

motorbrandstoffen, boten, caravans, grove bouwmaterialen en woninginrichting in 

volumineuze artikelen. 

De in dit lid bedoelde vestigingen die bestaan bij de vaststelling van dit plan mogen worden 

gehandhaafd. 

3. Een vestiging mag een verkoopvloeroppervlakte hebben van niet meer dan 200 m² in het 

gebied Woondoeleinden en niet meer dan 400 m² in het Menggebied. Dit met dien verstande 

dat foodvestigingen (bv. supermarkt, bakker, drogist, slijterij) groter dan 200 m² v.v.o. ook in 

het Menggebied niet zijn toegestaan. 

4. Vestigingen met een grotere oppervlakte dan is toegestaan op grond van lid 3 en die bestaan 

bij de vaststelling van dit bestemmingsplan, mogen worden gehandhaafd en voorts uitgebreid 

met maximaal 10%; dit met dien verstande dat het niet is toegestaan foodzaken met een 

verkoopvloeroppervlakte van meer dan 200 m² te vestigen op de gronden die bij de 

vaststelling van dit bestemmingsplan een detailhandelsfunctie hebben in de non-foodsector. 

5. Detailhandel is uitsluitend toegestaan in de eerste bouwlaag (begane grond), alsmede in de 

voormalige watertoren aan de Noorderbinnensingel, aangegeven op kaartbijlage A. 

6.2.3 Nadere regeling maatschappelijke doeleinden 

1. De functie maatschappelijke doeleinden is uitsluitend toegestaan in het Menggebied overeenkomstig 

de aanduiding op de plankaart, alsmede op de gronden waarop een andere functie 

dan wonen aanwezig is overeenkomstig de aanduiding in bijlage 2. 

2. De functie maatschappelijke doeleinden is uitsluitend toegestaan in de eerste bouwlaag 

(begane grond), met dien verstande dat deze functie tevens is toegestaan: in hoger gelegen 

bouwlagen, voorzover dit reeds het geval is overeenkomstig de aanduiding in bijlage 2, 

alsmede in de voormalige watertoren aan de Noorderbinnensingel, aangegeven op kaartbijlage 

A. 

6.2.4 Nadere regeling (zakelijke) dienstverlening 

1. De functie (zakelijke) dienstverlening in de vorm van kantoren is uitsluitend toegestaan in het 

Menggebied overeenkomstig de aanduiding op de plankaart, alsmede op de gronden waarop 

een andere functie dan wonen aanwezig is overeenkomstig de aanduiding in bijlage 2. 

2. De functie (zakelijke) dienstverlening is uitsluitend toegestaan in de eerste bouwlaag (begane 

grond), met dien verstande dat deze functie tevens is toegestaan: in hoger gelegen bouwlagen, 

voorzover dit reeds het geval is overeenkomstig de aanduiding in bijlage 2, alsmede in de 

voormalige watertoren aan de Noorderbinnensingel, aangegeven op kaartbijlage A. 


58

6.2.5 Nadere regeling bedrijven 

1. De functie bedrijven, c.q. ambachtelijke activiteiten, is uitsluitend toegestaan in het 

Menggebied overeenkomstig de aanduiding op de plankaart, alsmede op de gronden waarop 

een andere functie dan wonen aanwezig is overeenkomstig de aanduiding in bijlage 2. 

2. Uitsluitend bedrijven, als bedoeld in de categorieën 1 en 2 van de Lijst van bedrijfstypen 

(bijlage 4), zijn toegestaan, met dien verstande dat de bestaande bedrijven met een hogere 

categorie zijn toegestaan op hun huidig adres, overeenkomstig de aanduiding in bijlage 7. 

3. Een bedrijfsvestiging mag een bedrijfsvloeroppervlakte hebben van niet meer dan 200 m² in 

het gebied Woondoeleinden en niet meer dan 400 m² in het Menggebied. 

Dit met dien verstande dat bedrijven met een grotere oppervlakte, die zijn toegestaan bij de 

vaststelling van dit bestemmingsplan, mogen worden gehandhaafd en voorts uitgebreid met 

maximaal 10%. 

4. De functie bedrijven is uitsluitend toegestaan in de eerste bouwlaag (begane grond), met dien 

verstande dat deze functie tevens is toegestaan: in hoger gelegen bouwlagen, voorzover dit 

reeds het geval is overeenkomstig de aanduiding in bijlage 2, alsmede in de voormalige 

watertoren aan de Noorderbinnensingel, aangegeven op kaartbijlage A. 

6.2.6 Nadere regeling horeca 

1. In de straten waar horeca aanwezig is, overeenkomstig bijlage 2, is het bestaand aantal 

horecavestigingen per straat, overeenkomstig bijlage 2, toegestaan. 

Dit, met dien verstande dat voor de Nieuwe Ebbingestraat geldt dat: 

op (oneven) nrs.1 t/m 13, (oneven) nrs.69 t/m 117 en (even) nrs.44 t/m 108 tezamen –naast het 

bestaand aantal adressen met horecavestigingen in de rest van de straat c.q. Nieuwe Ebbinge-straat 

(oneven 15 t/m 67 en even, 0-42)- op maximaal 16 adressen horecavestigingen zijn toegestaan. 

2. Uitsluitend horeca in de categorieën II en III - overeenkomstig de definiëring in artikel 1 

juncto bijlage 5 - met uitzondering van alcoholvrije cafés (categorie 6722.1) is toegestaan. 

Horeca I is niet toegestaan, m.u.v. het pand Nieuwe Kijk in ’t Jatstraat 56, de tweede 

bouwlaag (1 e etage) waar in de categorie Horeca I uitsluitend een studentensociëteit is 

toegestaan. 

3. Uitbreiding van het in lid 1 bedoelde bestaand aantal horecavestigingen is uitsluitend 

toegestaan: 

* met winkelondersteunende horeca - overeenkomstig de definiëring in artikel 1y juncto 

bijlage 5 - en uitsluitend: 

- aan de Nieuwe Ebbingestraat (oneven) de huisnummers 15 t/m 67. 

Hier zijn toegestaan: maximaal 2 winkelondersteunende horecavestigingen, geen overige 

horeca. (bestaand: o horeca) 

- aan de Nieuwe Ebbingestraat (even) de huisnummers 0 t/m 42. 

Hier zijn toegestaan: maximaal 2 horecavestigingen, mits winkelondersteunend. (bestaand: 0 

horeca) 

- aan de Nieuwe Boteringestraat. 

Hier zijn toegestaan: maximaal 7 horecavestigingen, waarvan minimaal 6 

winkelondersteunend. (bestaand: 2 winkelondersteunende horecavestigingen, 2 overige horeca) 

- aan het Boterdiep. 

Hier zijn toegestaan: maximaal 5 horecavestigingen, waarvan minimaal 2 

winkelondersteunend. (bestaand: 1 winkelondersteunende horecavestiging, 2 overige horeca) 

- aan de Noorderhaven N.Z. 

Hier zijn toegestaan: maximaal 2 winkelondersteunende horecavestigingen, geen overige 

horeca. (bestaand: 1 winkelondersteunende horecavestiging, o overige horeca). 

* met horeca in de categorieën II en III - overeenkomstig de definiëring in artikel 1y juncto 

bijlage 5 - in de voormalige watertoren aan de Noorderbinnensingel, aangegeven op 


59

kaartbijlage A. 

4. Een horecavoorziening mag een maximale oppervlakte hebben van 150 m². 

5. Horeca is uitsluitend toegestaan in de eerste bouwlaag (begane grond), zulks met uitzondering 

van: horeca in hoger gelegen bouwlagen, voorzover dit reeds het geval is overeenkomstig de 

aanduiding in bijlage 2 en in de watertoren aan de Noorderbinnensingel. 

6. Indien in een bepaald pand de functie horeca was gevestigd, overeenkomstig de adressenlijst 

(bijlage 2) en deze gedurende minimaal 1 jaar is gewijzigd in een andere volgens dit plan 

toegestane functie, wordt het opnieuw wijzigen in de functie horeca uitsluitend toegestaan, 

indien het per straat toegestane maximum aantal vestigingen, overeenkomstig lid 1 juncto lid 

3, niet wordt overschreden. 

6.2.7 Nadere regeling groothandel 

1. De functie groothandel is uitsluitend toegestaan, voorzover deze functie is genoemd in bijlage 

2, evenwel uitsluitend op het adres dat voor de functie groothandel is aangegeven. 

2. De functie groothandel is uitsluitend toegestaan in de eerste bouwlaag (begane grond). 

3. Indien op grond van de leden 1 en 2 de functie groothandel is toegestaan en deze gedurende 1 

jaar is gewijzigd in een andere volgens dit plan toegestane functie, wordt het opnieuw wijzigen 

in de functie groothandel aangemerkt als verboden gebruik. 

6.2.8 Nadere regeling opslag 

1. De functie opslag is uitsluitend toegestaan, voorzover deze functie is genoemd in bijlage 2, 

evenwel uitsluitend op het adres dat voor de functie opslag is aangegeven. 

2. De functie opslag is uitsluitend toegestaan in de eerste bouwlaag (begane grond). 

3. Indien op grond van de leden 1 en 2 de functie opslag is toegestaan en deze gedurende 1 jaar is 

gewijzigd in een andere volgens dit plan toegestane functie, wordt het opnieuw wijzigen in de 

functie opslag aangemerkt als verboden gebruik. 

6.2.9 Nadere regeling garage(boxen) 

1. De functie garage(boxen) is uitsluitend toegestaan, voorzover deze functie is genoemd in 

bijlage 2, evenwel uitsluitend op het adres dat voor de functie garage(boxen) is aangegeven. 

2. De functie garage(boxen) is uitsluitend toegestaan in de eerste bouwlaag (begane grond). 

3. Indien op grond van de leden 1 en 2 de functie garage(boxen) is toegestaan en deze gedurende 

1 jaar is gewijzigd in een andere volgens dit plan toegestane functie, wordt het opnieuw 

wijzigen in de functie garage(boxen) aangemerkt als verboden gebruik. 

6.2.10 Nadere regeling verkeersvoorzieningen 

1. De bestaande straten en pleinen, zoals aangegeven op kaartbijlage A (bebouwingskaart), 

dienen te worden gehandhaafd. 

2. Daar waar dit op de plankaart is aangegeven, is een ondergrondse parkeergarage toegestaan. 

6.3 Vrijstellingsbepalingen inzake functiewijziging 

1.Burgemeester en wethouders zijn bevoegd vrijstelling te verlenen van het bepaalde in artikel 

6.2: 

A. om op andere gronden dan in artikel 6.2 is toegestaan vestiging mogelijk te maken van 

de functies detailhandel, maatschappelijke doeleinden, (zakelijke) dienstverlening, bedrijven 

en horeca, die vallen onder bedrijfscategorie 1 of 2, overeenkomstig de Lijst van 

bedrijfstypen (bijlage 4); 

B. voor een beperkte vergroting van de vloeroppervlakte, als bedoeld in lid 3 van de 

artikelen 6.2.2 en 6.2.5, van een detailhandelsvestiging of bedrijf met het oogmerk te 

voorkomen dat een onevenredige aantasting van de gebruiksmogelijkheden van het pand 

optreedt; 


60

C. voor het vestigen of vergroten van detailhandelsvestigingen in de foodsector tot 

maximaal 400 m² verkoopvloeroppervlakte, mits uit distributieplanologisch onderzoek blijkt 

dat geen onevenredige aantasting plaatsvindt van het voorzieningenniveau in die sector in de 

omringende buurten. Het bepaalde in lid 2 sub C is van overeenkomstige toepassing. 

D. voor gevallen, waarin vergunning wordt gevraagd voor: 

- een activiteit die niet in de Lijst van Bedrijfstypen voorkomt, of 

- een activiteit die in de Lijst van Bedrijfstypen is vermeld in een categorie die in principe 

niet is toegestaan op het desbetreffende perceel, terwijl de activiteit naar aard en invloed op 

de omgeving wel passend is; 

E. om op andere gronden dan daar is toegestaan de functie garage(boxen) toe te staan, 

echter uitsluitend indien dit geen onaanvaardbare aantasting van het woon- en leefklimaat en 

van de straatwand betekent. 

2. Referentiekader vrijstelling ten behoeve van functiewijziging ex lid 1 sub A 

A.De vrijstellingsbepaling voor de functiewijziging ex lid 1 sub A mag uitsluitend worden 

toegepast: 

a. voor de eerste bouwlaag (begane grond) in een naastgelegen pand ten behoeve van uitbreiding 

met dezelfde functie. 

b. voor een hogere dan de eerste bouwlaag, indien: 

.het betreft dezelfde functie als in de eerste bouwlaag, en/of 

.het gebouw kennelijk niet gebouwd is ten behoeve van de woonfunctie. 

c. in de eerste bouwlaag in een hoekpand. 

B. In afwijking van de artikelen 6.2.2 en 6.2.5 mag, bij de toepassing van de onder A 

genoemde vrijstellingen, voor de functie detailhandel het maximaal toegestane v.v.o. en 

voor de functie bedrijven het maximaal toegestane vloeroppervlak worden overschreden. 

Dit, met dien verstande dat voor detailhandelsvestigingen in de foodsector geldt dat dit 

uitsluitend tot een maximum van 400 m² verkoopvloeroppervlakte is toegestaan en 

uitsluitend mits uit distributieplanologisch onderzoek blijkt dat geen onevenredige 

aantasting plaatsvindt van het voorzieningenniveau in die sector in de omringende 

buurten. 

Bij de toepassing van de onder A genoemde vrijstellingen mag voor de functie horeca het 

totale v.v.o. van 150 m² vloeroppervlak niet worden overschreden. 

C. De vrijstellingsbepaling voor de functiewijziging mag uitsluitend worden toegepast indien 

de functie waarnaar wordt gewijzigd zich verdraagt met de functie wonen en en geen 

blijvende, onevenredige afbreuk doet aan het woon- en leefmilieu. In dit verband zal met 

de vrijstelling voor het toestaan van een functie op een hogere dan de eerste bouwlaag 

terughoudend worden omgegaan. 

Voorts zullen bij de toepassing van de vrijstelling aspecten als verkeersaantrekkende werking, 

parkeerdruk en bezoekersaantal worden betrokken en is de milieuwetgeving richtinggevend. 

D. Niet is toegestaan functiewijziging naar detailhandel in auto's, autoaccessoires en -onder- 

delen (waaronder autobanden), motorbrandstoffen, boten, caravans, grove bouwmaterialen 

en woninginrichting in volumineuze artikelen. 

6.4 Bebouwingsvoorschriften 

1. Op de in artikel 6.1 genoemde gronden mag uitsluitend bebouwing overeenkomstig de bestemming 

en overeenkomstig het bepaalde in artikel 6.2 worden opgericht. 

2. De bebouwing moet worden opgericht binnen de op de kaartbijlage A (bebouwingskaart) 

aangegeven bouwgrens; op de overige gronden is geen bebouwing toegestaan. 

Echter, daar waar op kaartbijlage A een structuurbepalende bouwgrens is aangegeven dient de 

gevel overwegend in de bouwgrens te worden gebouwd. 


61

3. Het op kaartbijlage A aangegeven minimaal en maximaal aantal bouwlagen, de vloerindex en 

het maximale bebouwingspercentage moeten in acht worden genomen, met dien verstande dat: 

- de hoogte van aan-/uitbouwen en bijgebouwen één bouwlaag mag bedragen; 

- de, op het moment van tervisielegging van dit bestemmingsplan bestaande, bouwen 

goothoogte van de op kaartbijlage B aangegeven monumenten en beeldbepalende panden dient 

te worden gehandhaafd. 

4. In afwijking van het bepaalde in lid 3 mogen achter de hoofdmassa van een gebouw op aan- en 

bijgebouwen geen verdiepingen worden gerealiseerd, indien deze aan- of bijgebouwen: 

- gelegen zijn op een afstand van minder dan 10 meter van de ramen van de aldaar naburige 

woningen; 

- gelegen zijn op de binnenterreinen die op bijlage 1 (kaart Hoofdgroenstructuur) zijn 

aangegeven als ‘Verborgen groen’. 

5. Een bouwlaag mag de maximale bouwhoogte van 3.75 meter niet overschrijden. 

6. In verband met eisen, die voortvloeien uit de aard of functie van een bouwwerk mag in plaats 

van een bouwlaag een overeenkomstige bouwhoogte worden aangehouden. 

7. De op kaartbijlage A aangegeven korrelgrootte moet in acht worden genomen. Indien door 

verbouwing of door het doorbreken van twee naast elkaar gelegen gebouwen een vergroting 

plaatsvindt, mag die vergroting tot één gebouw niet meer bedragen dan 1x de korrel met dien 

verstande dat: 

* dit uitsluitend is toegestaan in het Menggebied, 

* dit uitsluitend is toegestaan ten behoeve van de functies detailhandel, maatschappelijke 

doeleinden, zakelijke dienstverlening en bedrijven, en 

* de vergroting tot één gebouw de bestaande kleinschalige uitstraling niet aantast. 

Bij toepassing van deze bepaling blijft het bepaalde in de artikelen 6.2.2 en 6.2.5 inzake de 

maximum verkoopvloeroppervlakte buiten beschouwing; dit met dien verstande dat het in 

art.6.2.2 bepaalde inzake de maximum omvang van foodvestigingen onverkort van toepassing 

blijft. 

8. In een gevel van de bebouwing mogen geen doorgangen worden gerealiseerd naar de 

achtergelegen binnenterreinen ten behoeve van de functie parkeren. 

9. Bijgebouwen en bouwwerken geen gebouw zijnde dienen op het achterterrein van het 

hoofdgebouw te worden gebouwd. 

10. Garageboxen, magazijnruimten, opslagfuncties e.d. in de straatwanden en op de 

binnenterreinen die op bijlage 1 (kaart Hoofdgroenstructuur) zijn aangegeven als ‘Verborgen 

groen’, zijn niet toegestaan. 

11. Bouwwerken, geen gebouwen zijnde, mogen: 

- de maximale hoogte van 3 meter niet overschrijden, met dien verstande dat dit niet geldt 

voor een erf- of terreinafscheiding, en/of 

- de maximale oppervlakte van 2 m² niet overschrijden. 

12. Een erf- of terreinafscheiding mag de hoogte van 2 meter niet overschrijden, met dien 

verstande dat van een erf- of terreinafscheiding die voor de voorgevel of het verlengde 

daarvan wordt geplaatst, de hoogte niet meer mag zijn dan 1 meter. 

6.5 Vrijstellingsbepalingen inzake de bebouwingsvoorschriften 

1. Burgemeester en wethouders kunnen vrijstelling verlenen van het bepaalde in: 

a. artikel 6.4 lid 3 in die zin dat: 

- het maximum aantal bouwlagen met 1 mag worden vergroot en het minimum aantal 

bouwlagen met 1 bouwlaag mag worden verlaagd; 

- het bebouwingspercentage met maximaal het getal 10 mag worden verhoogd, en 

uitsluitend op het achtererf van hoekpanden van gesloten bouwblokken, tot 100%; 

in het laatste geval wordt de vloerindex buiten beschouwing gelaten; 

- de vloerindex met een percentage van 20 mag worden verhoogd; 


62

. artikel 6.4 lid 7 tot maximaal 4x de korrel, met dien verstande dat de nieuwe korrel- 

grootte de bestaande kleinschalige uitstraling niet aantast. 

Bij toepassing van deze vrijstelling mag voor de functie detailhandel het maximaal 

toegestane v.v.o. en voor de functie bedrijven het maximaal toegestane vloeroppervlak, 

overeenkomstig de artikelen 6.2.2 respectievelijk 6.2.5, buiten beschouwing worden 

gelaten; dit met dien verstande dat het in art.6.2.2 bepaalde inzake de maximum omvang 

van foodvestigingen onverkort van toepassing blijft. 

c. artikel 6.4 lid 8 en lid 10 voor de functie parkeren en voor garageboxen als additionele 

voorziening bij bv. wonen, echter uitsluitend indien dit geen onaanvaardbare aantasting 

van het woon- en leefklimaat en van de straatwand betekent; 

Deze vrijstelling mag niet worden toegepast voor de binnenterreinen die op bijlage 1 

(kaart Hoofdgroenstructuur) zijn aangegeven als ‘Verborgen groen’. 

d. artikel 6.4 lid 11 voor het overschrijden van de maximum toegestane hoogte en/of 

oppervlakte van bouwwerken tot een hoogte van maximaal 5 meter en een oppervlakte 

van maximaal 4 m². 

2. De in lid 1 genoemde bevoegdheid dient te worden uitgeoefend met inachtneming van de 

beschrijving in hoofdlijnen (artikel 5). 


63

Artikel 7 Bestemming Groen 


De gronden die op de plankaart zijn aangewezen voor Groen zijn bestemd voor de volgende 

doeleinden, zulks met inachtneming van de beschrijving in hoofdlijnen: 

a. groenvoorzieningen en waterpartijen 

b. bebouwing ten behoeve van één muziekkoepel, één horecagelegenheid en één trafo 

c. recreatief medegebruik en culturele manifestaties 

d. de waterhuishouding 

e. wegen, fietsen voetpaden 

f. additionele voorzieningen 



worden opgericht. 

2. De bebouwing mag uitsluitend bestaan uit bouwwerken, geen gebouw zijnde, met een 

maximale hoogte van 5 meter en/of een maximale oppervlakte van 2 m², alsmede gebouwen 

als bedoeld in artikel 7.1 onder b. 

3. Gebouwen als bedoeld in artikel 7.1 onder b zijn uitsluitend toegestaan binnen de op 

kaartbijlage A (bebouwingskaart) aangegeven bouwgrenzen; zij mogen de maximale 

(goot)hoogte van 3 meter niet overschrijden, met dien verstande dat dit niet geldt voor de 

muziekkoepel. 


1. Burgemeester en wethouders kunnen vrijstelling verlenen van het bepaalde in artikel 7.2 lid 2 

voor overschrijding van de maximum toegestane hoogte en/of oppervlakte van bouwwerken, 

geen gebouw zijnde met maximaal 3 meter respectievelijk 2 m². 




64

Artikel 8 Bestemming Wegverkeer 


De gronden die op de plankaart zijn aangewezen voor Wegverkeer zijn bestemd voor de volgende 

doeleinden, zulks met inachtneming van de beschrijving in hoofdlijnen: 

a. wegen, fietsen voetpaden en bruggen 

b. bebouwing ten behoeve van één tankstation en één kiosk 

c. abri's, wachtruimtes 

d. parkeren 

g. groenvoorzieningen 

h. additionele voorzieningen 


1. Op de in artikel 8.1 genoemde gronden mag uitsluitend bebouwing overeenkomstig de 

bestemming worden opgericht. 

2. Gebouwen als bedoeld in artikel 8.1 onder b zijn uitsluitend toegestaan binnen de op 

kaartbijlage A (bebouwingskaart) aangegeven bouwgrenzen; zij mogen de maximale 

(goot)hoogte van 3 meter niet overschrijden. 

3. De bebouwing mag voorts uitsluitend bestaan uit bouwwerken, geen gebouw zijnde, met een 

maximale hoogte van 15 meter en/of een maximale oppervlakte van 2 m², alsmede 

gebouwtjes als bedoeld in artikel 8.1 onder c, waarvan de bruto-inhoud niet meer mag 

bedragen dan 50 m3 en een entree ten behoeve van een ondergrondse parkeergarage. 








65

Artikel 9 Bestemming Verkeer te water 


De gronden die op de plankaart zijn aangewezen voor Verkeer te water zijn bestemd voor de 

volgende doeleinden, zulks met inachtneming van de beschrijving in hoofdlijnen: 

a. verkeer te water, inclusief ruimtes ten behoeve van brugbediening 

b. de waterhuishouding 

c. ligplaats voor woon- en charterschepen, alsmede maximaal één bedrijfsschip ten behoeve van 

een scheepsreparatiebedrijf 

d. de vaarrecreatie 

e. additionele voorzieningen 

9.2 Nadere regeling van de onder 9.1 sub c genoemde doeleinden 

1. Daar waar op de plankaart een vrijhaven is aangegeven, zijn ligplaatsen voor niet-kwetsbare, 

varende woonschepen en varende charterschepen toegestaan, alsmede maximaal één 

bedrijfsschip ten behoeve van een scheepsreparatiebedrijf. 

2. Onverlet het bepaalde in lid 1 is voorts het gebruik van gronden voor ligplaats: 

- uitsluitend toegestaan: ten behoeve van woonschepen op de gronden die zijn voorzien van 

een daartoe strekkende aanduiding op de plankaart; 

- niet toegestaan: voor ligplaats ten behoeve van een bedrijfs- danwel een charterschip. 

3. De hoogte, lengte en breedte van een woon- of bedrijfsschip mag niet meer bedragen dan respectievelijk 

3.50 meter - met dien verstande dat het hoogste punt van het schip niet meer dan 

1.5 m boven de aanliggende kade mag uitsteken -, 38 meter en 5.10 meter. Dit, met dien 

verstande, dat deze eisen niet van toepassing zijn op de vrijhaven. 

4. In verband met het openbaar karakter van het vaarwater: 

a.is het dubbel afmeren van woonschepen is niet toegestaan, met uitzondering van in de 

vrijhaven; 

b.dient de ruimte tussen twee schepen vrij te worden gehouden van drijvende (aan)bouwsels, 

zoals terrassen; 

c.is behalve een woon- of bedrijfsschip per ligplaats uitsluitend één bijboot òf een opduwer tot 

een maximum van 10 m² toegestaan, echter – met uitzondering van in de vrijhaven- uitsluitend 

aan de voor- of achterzijde van het woonschip. 



ten behoeve van de onder a, b, d of e genoemde doeleinden worden opgericht, met 

dien verstande dat tevens nutsvoorzieningen ten behoeve van woonschepen/een bedrijfsschip 

zijn toegestaan. 

2. De bebouwing mag uitsluitend bestaan uit bouwwerken, geen gebouwen zijnde, met een 

maximale hoogte van 15 meter en/of een maximale oppervlakte van 2 m², alsmede gebouwtjes 

ten behoeve van de brugbediening. 








66

HOOFDSTUK IV OVERIGE BEPALINGEN 

Artikel 10 Gebruiksbepaling 

1. Het is verboden de in het plan begrepen gronden en de zich daarop bevindende bebouwing te 

gebruiken op een wijze of tot een doel strijdig met de bestemming en/of de daarbij behorende 

voorschriften. 

2. Als verboden gebruik in de zin van lid 1 wordt in ieder geval aangemerkt: 

- het gebruik van gronden voor nieuwvestiging van een automaten-/ amusementshal, danwel 

als sexinrichting; 

- het gebruik van gronden voor ligplaats ten behoeve van een woonschip buiten de daartoe in 

artikel 9 aangewezen locaties, danwel het gebruik van gronden voor ligplaats ten behoeve 

van een bedrijfsschip; 

- het gebruik van bouwwerken ten behoeve van horeca I en/of inrichtingen waar sofdrugs 

worden verstrekt. 

3. Burgemeester en wethouders verlenen vrijstelling van het bepaalde in lid 1 wanneer strikte 

toepassing daarvan leidt tot een beperking van het meest doelmatige gebruik die niet door 

dringende redenen wordt gerechtvaardigd. 

Artikel 11 Nadere eisen 

1. Burgemeester en wethouders zijn ter waarborging van de kwaliteiten van het Beschermd 

Stadsgezicht, het woon- en leefklimaat, het straat- en bebouwingsbeeld en de verkeersfunctie, 

met inachtneming van de voorgaande artikelen, waaronder de beschrijving in hoofdlijnen 

(artikel 5) bevoegd nadere eisen te stellen ten aanzien van de situering, afmeting en 

gevelindeling van bouwwerken. 

2. Burgemeester en Wethouders kunnen de in lid 1 genoemde bevoegdheid eveneens uitoefenen, 

indien dit noodzakelijk is ter voorkoming van een onevenredige aantasting van de gebruiksmogelijkheden 

van aangrenzende gronden en/of bouwwerken. 

Artikel 12 Algemene vrijstellingsbepalingen 

1. Indien niet op grond van een andere bepaling van deze voorschriften vrijstelling kan worden 

verleend, zijn Burgemeester en wethouders bevoegd vrijstelling te verlenen van de bepalingen 

van dit plan: 

a. voor het toestaan van slaapkamers, hobbyruimtes e.d. alsmede een aan-huis-gebondenberoep 

in een bijgebouw van een woning, dan wel gebruik ten behoeve van een bedrijfje of 

kleinschalige dienstverlening in een hoofd- of bijgebouw van een woning, mits de bebouwing 

de ruimtelijke omvang en uitstraling van een woning respectievelijk bijgebouw houdt, de 

woonfunctie dominant blijft en de activiteiten niet strijdig zijn met het woonkarakter van de 

bestemming; 

b.voor wat betreft de begrenzingen tussen de verschillende bestemmingen tot maximaal 3 

meter in enige richting, indien dit voor een goede realisatie van het plan noodzakelijk blijkt ten 

gevolge van bv.uitmetingen in het terrein of onvoorziene wijzigingen in het beloop van 

rioleringen, kabels, leidingen en duikers; 

c. voor geringe afwijkingen, welke in het belang zijn van een ruimtelijk of technisch meer 

verantwoorde plaatsing van bouwwerken of welke noodzakelijk zijn in verband met de 

werkelijke toestand van het terrein, mits de afwijkingen niet meer dan 1 meter bedragen; 


67

d. voor bouwwerken ten dienste van het algemeen belang of openbaar nut, zoals abri's, 

telefooncellen, electriciteitsgebouwtjes, alsmede naar de aard vergelijkbare bouwwerken, met 

een maximale inhoud van 25 m3; 

e. voor bouwwerken, geen gebouw zijnde zoals gedenktekens, beeldhouwwerken en andere 

kunstuitingen, sport- en speelvoorzieningen, vrijstaande muren, geluidwerende voorzieningen, 

ondergrondse afvalcontainers, duikers en bruggen en andere waterbouwkundige constructies; 

f. voor geringe overschrijdingen van de (structuurbepalende) bouwgrens ten behoeve van 

additionele voorzieningen zoals stoepen, toegangen, trappen, hellingbanen, luifels, bordessen, 

erkers, galerijen, balkons, alsmede naar de aard vergelijkbare ondergeschikte onderdelen van 

bouwwerken; 

g. voor ondergrondse parkeervoorzieningen tot maximaal 1.20 meter boven peil met 

bijbehorende bebouwing tot 1.20 meter boven peil; bepalingen ten aanzien van de 

(structuurbepalende) bouwgrens en het bebouwingspercentage blijven hierbij buiten 

beschouwing; 

h. voor het toestaan van een ondergrondse horecagelegenheid, echter uitsluitend daar waar dit 

op de plankaart is aangegeven; 

i. voor het oprichten van kiosken met een maximale inhoud van 25 m3; 

dit met dien verstande dat deze vrijstelling niet mag worden toegepast ten behoeve van de 

bestemming Groen. 

j. voor het innemen van een standplaats als bedoeld in de Algemene Plaatselijke Verordening; 

k. voor overschrijding van het aantal bouwlagen ten behoeve van lift- en trappenhuizen en 

centrale verwarmings- en vergelijkbare installaties met ten hoogste 5 meter; 

l. artikel 9.2: 

- voor het toestaan van een authentiek schip tot 6 meter breed en/of 38 meter lang, indien dit 

verband houdt met de authenticiteit van dat schip en mits dit nautisch geen problemen 

oplevert; 

- voor het toestaan van een authentieke opduwer tot een maximum van 15 m², indien dit 

verband houdt met de authenticiteit van die opduwer; 

2. De mogelijkheid tot vrijstelling wordt voor wat betreft de bestemming Stadswoonwijk beoordeeld 

naar de mate waarin deze zich verdraagt met de functie woondoeleinden. Daarbij zullen 

aspecten als verkeersaantrekkende werking, parkeerdruk, bezoekersaantal en ruimtelijke 

inpasbaarheid worden betrokken.Voorts is de milieuwetgeving richtinggevend. 

De mogelijkheid tot de onder d en e genoemde vrijstelling wordt voor wat betreft de 

bestemming Groen, met name het Noorderplantsoen, uiterst terughoudend toegepast. 

De in lid 1 genoemde bevoegdheid dient te worden uitgeoefend met inachtneming van de beschrijving 

in hoofdlijnen (artikel 5). 


68

Artikel 13 Aanlegvergunning 

1. Het is verboden zonder of in afwijking van een schriftelijke vergunning (aanlegvergunning) 

van Burgemeester en wethouders in de gebieden aangeduid als Hoofdgroenstructuur en op de 

binnenterreinen van de bouwblokken aangeduid als Verborgen groen, beiden overeenkomstig 

de Kaart Hoofdgroenstructuur (bijlage 1), de volgende werken of werkzaamheden uit te 

voeren: 

a. het aanbrengen van oppervlakteverharding ten behoeve van wegen, paden, terrassen en 

parkeervoorzieningen; 

b. het afgraven van gronden met een diepte van meer dan 50 cm op een oppervlakte van meer 

dan 25 m². 

2. De onder 1 bedoelde vergunning is niet van toepassing op werken en werkzaamheden die het 

normale onderhoud en beheer betreffen of die reeds in uitvoering zijn op het tijdstip van het 

van kracht worden van dit plan of deel uitmaken van de activiteiten die worden uitgevoerd in 

het kader van een beheers- of inrichtingsplan dat door burgemeester en wethouders is 

geaccepteerd. 

3. Of, en zo ja onder welke voorwaarden, de onder 1 bedoelde werken en werkzaamheden 

toelaatbaar zijn, zal worden beoordeeld aan de hand van artikel 5.2 alsmede, voor de 

bestemming Groen, artikel 7.1. 


69

HOOFDSTUK V SLOTBEPALINGEN 

Artikel 14 Overgangsbepaling ten aanzien van het bouwen 

1. Een bouwwerk, dat op het tijdstip van tervisielegging van het ontwerp van dit plan bestond of 

in uitvoering was, danwel is of kan worden gebouwd krachtens een bouwvergunning, waarvoor 

de aanvraag voor dat tijdstip is ingediend, en dat afwijkt van het in dit plan bepaalde ten 

aanzien van de toelaatbaarheid van bebouwing, mag, mits de bestaande afwijkingen ook naar 

hun aard niet worden vergroot en behoudens onteigening: 

a. gedeeltelijk worden vernieuwd of veranderd, mits dit geen algehele vernieuwing of 

verandering van het in de aanhef bedoelde bouwwerk tot gevolg heeft; 

b. uitsluitend indien het bouwwerk door een calamiteit is teniet gegaan, geheel worden 

vernieuwd, met inachtneming van de grenzen welke ten aanzien van het bouwen ter plaatse 

bij het plan zijn bepaald tenzij herbouw hierdoor niet zou zijn toegestaan, en mits de 

aanvraag tot bouwvergunning is ingediend binnen 18 maanden nadat het bouwwerk is 

teniet gegaan; 

c. tot niet meer dan 115 % van de oppervlakte van het in de aanhef bedoelde bouwwerk 

worden uitgebreid, met inachtneming van de grenzen welke ten aanzien van het bouwen ter 

plaatse zijn bepaald. 

2. Het in lid 1 bepaalde is van overeenkomstige toepassing ten aanzien van een bouwwerk dat 

afwijkt van dit plan en dat na het tijdstip van ter inzagelegging van het ontwerp van het plan is 

gebouwd, c.q. wordt of kan worden gebouwd krachtens een bouwvergunning die is verleend 

vóór het tijdstip, waarop dit plan rechtskracht verkrijgt. 

Artikel 15 Overgangsbepaling ten aanzien van het gebruik 

1. Overgangsbepaling ten aanzien van het gebruik 

Het gebruik van gronden anders dan voor bebouwing alsmede het gebruik van zich op die 

gronden bevindende bouwwerken dat in strijd is met het in dit plan bepaalde en dat bestaat op 

het tijdstip, waarop het plan voor zover betrekking hebbend op de strijdigheid van dat gebruik 

van kracht wordt, mag worden voortgezet en/of gewijzigd, mits door die wijziging de strijdigheid 

met het plan niet wordt vergroot. 

2. Het in lid 1 bepaalde is niet van toepassing op gebruik als daar bedoeld, dat reeds in strijd was 

met het tot het daargenoemde tijdstip ter plaatse geldende bestemmingsplan. 

Artikel 16 Strafbepaling 

Overtreding van het bepaalde in artikel 10 lid 1 en lid 2 en artikel 15 lid 1 wordt aangemerkt als 

een strafbaar feit waarop het bepaalde in artikel 59 van de Wet op de Ruimtelijke Ordening van 

toepassing is. 

Artikel 17 Citeertitel 

Deze voorschriften kunnen worden aangehaald als voorschriften bestemmingsplan "Hortusbuurt/ 

Noorderplantsoen". 


70

Bijlagen 

1. Kaart Hoofdgroenstructuur 

2. Adressenlijst bestaande functies anders dan wonen 

3. Overzicht SBI-codes 

4. Lijst van bedrijfstypen 

5. Nadere omschrijving horecacodes 

6. ASVV-normen 

7. Milieu-aspecten 

8. Beoordelingsaspecten monumenten en beeldbepalende panden 

9. Inspraak 

10. Vooroverleg 

Kaartbijlage A: Bebouwingskaart 

Kaartbijlagen B: Beschermd Stadsgezicht, monumenten en beeldbepalende panden. 


71

BIJLAGE 1 

Kaart Hoofdgroenstructuur

BIJLAGE 2 

Adressenlijst bestaande functies anders dan wonen

Straatnaam Huisnr sbicode Postcode 

Boterdiep 2 G 52 9712 LN 



Boterdiep 18 K 74 9712 LN 

Boterdiep 20 DN36 9712 LN 

Boterdiep 20a O 92 9712 LN 

Boterdiep 22-24 G 52 9712 LP 

Boterdiep 26 O 93 9712 LP 

Boterdiep 28 H 55 9712 LP 

Boterdiep 34 G 52 9712 LP 

Boterdiep 36a O 92 9712 LP 

Boterdiep 40 G 52 9712 LP 

Boterdiep 42 H 55 9712 LR 

Boterdiep 44 G 52 9712 LR 

Boterdiep 46 O 92 9712 LR 


Boterdiep 50 DE22 9712 LR 

Boterdiep 52 K 71 9712 LR 

Boterdiep 54-56 G 51 9712 LR 


Boterdiep 58 1 O 92 9712 LR 

Boterdiep 58a3 O 92 9712 LR 

Boterdiep 64 G 52 9712 LS 

Boterdiep 70-76 g/o 9712 LS 

Boterdiep 84-86 K 74 9712LS 

Boterdiep 84a O 93 9712 LS 

Boterdiep 86-I (o) 9712 LS 


Boterdiep 92 K 71 9712 LS 


Boterdiep 96-I H 55 9712 LS 

Boterdiep 96c K 72 9712 LS 

Boteringesingel 3 N 85 9712 XP 

Boteringesingel 8 N 85 9712 XR 

Boteringesingel 14 O 92 9712 XR 

Brouwerstraat 1-3 I 64 9712 NA 

Brouwerstraat 5 (o) 9712 NA 

Grote Appelstraat 1-9 M 80 9712 VA 

Grote Appelstraat 10 F 45 9712 VC 

Grote Appelstraat 11 E 40 9712 VA 

Grote Appelstraat 37 g/o 9712 VB 

Grote Appelstraat 40-42 g/o 9712 VD 

Grote Kruisstraat 2 1 M 80 9712 TS 

Gr. Kruisstr. 

(hoek N.binnensingel) 

73 H 55 9712 TR

Grote Leliestraat 1-3 F 45 9712 SM 

Grote Leliestraat 4 K 74 9712 SV 

Grote Leliestraat 24 (g/o) 9712 SW 

Grote Leliestraat 26 O 92 9712 SW 

Grote Leliestraat 29 (g) 9712 SP 



Grote Leliestraat 41b K 74 9712 SP 

Grote Leliestraat 41b O 92 9712 SP 

Grote Leliestraat 45 (g/o) 9712 SP 

Grote Leliestraat 47 DD20 9712 SP 

Grote Leliestraat 60 (o) 9712 SZ 

Grote Rozenstraat 12 (g/o) 9712 TH 

Grote Rozenstraat 15 M 80 9712 TG 

Grote Rozenstraat 15 K 72 9712 TG 

Grote Rozenstraat 17-27 M 80 9712 TG 

Grote Rozenstraat 28 (g) 9712 TH 

Grote Rozenstraat 31 K 72 9712 TG 

Grote Rozenstraat 31 M 80 9712 TG 

Grote Rozenstraat 34 M 80 9712 TJ 

Grote Rozenstraat 38 M 80 9712 TJ 

Guyotplein 1-3 L 75 9712 NX 

Guyotplein 4 O 92 9712 NX 

Guyotplein 5 K 74 9712 NX 

Guyotplein 5 1 K 74 9712 NX 

Havenstraat 3 (g/o) 9712 TA 

Havenstraat 10 (g) 9712 TA 

Havenstraat 12 (g) 9712 TA 

Kleine Appelstraat 5 (g/o) 9712 TX 

Kleine Appelstraat 14 G 52 9712 TZ 

Kleine Appelstraat 16 (g/o) 9712 TZ 

Kleine Kruisstraat 4 (g/o) 9712 TW 

Kleine Kruisstraat 14 G 52 9712 TW 

Kleine Kruisstraat 15 H 55 9712 TV 

Kleine Kruisstraat 18 O 92 9712 TW 

Kleine Leliestraat 4 L 75 9712 TE 

Kleine Leliestraat 7 1 K 74 9712 TD 

Kleine Leliestraat 10 K 72 9712TE 

Kleine Leliestraat 11 O 92 9712 TD 

Kleine Leliestraat 17-19 DE22 9712 TD 

Kleine Leliestraat 29 (g/o) 9712 TD 

Kleine Leliestraat 33 H 55 9712 TD 

Kleine Rozenstraat 5 (g/o) 9712 TL 

Kleine Rozenstraat 7 (g/o) 9712 TL 

Kleine Rozenstraat 11 K 74 9712 TL 

Kleine Rozenstraat 15 N 85 9712 TL 

Kleine Rozenstraat 19 K 74 9712TL

Kleine Rozenstraat 19 N 85 9712TL 

Kleine Rozenstraat 64-66 H 55 9712 TN 

Korenstraat 2 G 52 9712 LX 

Korenstraat 2-1 G 52 9712 LX 

Korenstraat 3 (g) 9712 LX 

Korenstraat 4 (o) 9712 LX 

Korenstraat 6 G 52 9712 LX 

Korenstraat 7-9 O 92 9712 LX 

Korenstraat 11 O 92 9712 LX 

Kruissingel 1 H55 9712 XN 

Lopende Diep 1 K 74 9712 NV 

Lopende Diep 3 F 45 9712 NV 

Lopende Diep 5 N 85 9712 NV 

Lopende Diep 7 J 67 9712 NV 

Marktstraat 8 M 80 9712 PC 

Marktstraat 9 N 85 9712 PA 

Marktstraat 10 K 74 9712 PC 

Marktstraat 11 DE22 9712 PB 

Marktstraat 15 K 74 9712 PB 

Marktstraat 17 K 74 9712 PB 

Marktstraat 19 O 91 9712 PB 

Nieuwe Boteringestraat 1 15 K 74 9712 PD 

Nieuwe Boteringestraat 1 1a N 85 9712 PD 

Nieuwe Boteringestraat 5 K 74 9712PE 

Nieuwe Boteringestraat 9 G 52 9712 PE 

Nieuwe Boteringestraat 20 G 52 9712 PL 

Nieuwe Boteringestraat 21-23 G 52 9712 PE 

Nieuwe Boteringestraat 24 K 74 9712 PL 

Nieuwe Boteringestraat 24 N 85 9712 PL 

Nieuwe Boteringestraat 24 M 80 9712 PL 

Nieuwe Boteringestraat 28 M 80 9712 PM 

Nieuwe Boteringestraat 29 K 74 9712 PG 

Nieuwe Boteringestraat 32-34 K 74 9712 PM 

Nieuwe Boteringestraat 39 G 52 9712 PH 

Nieuwe Boteringestraat 40 H 55 9712 PN 

Nieuwe Boteringestraat 41 DE22 9712 PH 

Nieuwe Boteringestraat 46 O 93 9712 PN 

Nieuwe Boteringestraat 49 N 85 9712 PH 

Nieuwe Boteringestraat 50 G 52 9712 PN 

Nieuwe Boteringestraat 56 G 52 9712 PN 

Nieuwe Boteringestraat 59 O 91 9712 PJ 

Nieuwe Boteringestraat 60 O 91 9712 PN 

Nieuwe Boteringestraat 62 H 55 9712 PP 

Nieuwe Boteringestraat 62 I H 55 9712 PP 

Nieuwe Boteringestraat 63 DJ28 9712 PJ 

Nieuwe Boteringestraat 63a K 74 9712 PJ 

Nieuwe Boteringestraat 64 O 92 9712 PP

Nieuwe Boteringestraat 65 G 52 9712 PJ 

Nieuwe Boteringestraat 66 G 52 9712 PP 

Nieuwe Boteringestraat 68 DD20 9712 PP 

Nieuwe Boteringestraat 70 K 74 9712 PP 



Nieuwe Boteringestraat 73 O 91 9712 PK 

Nieuwe Boteringestraat 72-74 G 52 9712 PP 

Nieuwe Boteringestraat 75 A 01 9712 PK 

Nieuwe Boteringestraat 82 K 74 9712 PR 

Nieuwe Boteringestraat 85 H 55 9712 PK 

Nieuwe Boteringestraat 86 I K 74 9712 PR 

Nieuwe Boteringestraat 87 G 52 9712 PK 

Nieuwe Boteringestraat 90 K 74 9712 PS 

Nieuwe Boteringestraat 92 DE21 9712 PS 



Nieuwe Ebbingestraat 1 G 52 9712 NB 

Nieuwe Ebbingestraat 1n G 52 9712 NB 

Nieuwe Ebbingestraat 1p G 52 9712 NB 

Nieuwe Ebbingestraat 2 G 52 9712 NK 

Nieuwe Ebbingestraat 2 1 G 52 9712 NK 

Nieuwe Ebbingestraat 3 G 52 9712 NC 

Nieuwe Ebbingestraat 3 1 K 74 9712 NC 

Nieuwe Ebbingestraat 4 K 74 9712 NK 


Nieuwe Ebbingestraat 7 H 55 9712 NC 


Nieuwe Ebbingestraat 10 O 93 9712 NK 


Nieuwe Ebbingestraat 12 O 93 9712 NK 





Nieuwe Ebbingestraat 17 K 74 9712 NC 




Nieuwe Ebbingestraat 21 DE22 9712 NC 

Nieuwe Ebbingestraat 22 G 52 9712 NL 

Nieuwe Ebbingestraat 23 G 52 9712 ND 

Nieuwe Ebbingestraat 24 K 74 9712 NL 



Nieuwe Ebbingestraat 27 O 93 9712 ND 

Nieuwe Ebbingestraat 28-30 G 52 9712 NL

Nieuwe Ebbingestraat 31-33 G 52 9712 ND 






Nieuwe Ebbingestraat 39 G 52 9712 NE 



Nieuwe Ebbingestraat 42 G 52 9712 NM 

Nieuwe Ebbingestraat 42 I G 52 9712 NM 

Nieuwe Ebbingestraat 44 1 H 55 9712 NM 

Nieuwe Ebbingestraat 44 2 H 55 9712 NM 

Nieuwe Ebbingestraat 45 K 74 9712 NE 


Nieuwe Ebbingestraat 46a N 85 9712 NM 

Nieuwe Ebbingestraat 48 H 55 9712 NM 

Nieuwe Ebbingestraat 49-51 G 52 9712 NE 



Nieuwe Ebbingestraat 53-55 K 71 9712 NE 

Nieuwe Ebbingestraat 54 K 74 9712 NM 

Nieuwe Ebbingestraat 56 H 55 9712 NM 






Nieuwe Ebbingestraat 62 G 52 9712 NN 



Nieuwe Ebbingestraat 65 J 67 9712 NE 


Nieuwe Ebbingestraat 67 G 52 9712 NG 

Nieuwe Ebbingestraat 68 H 55 9712 NN 




Nieuwe Ebbingestraat 73-75 G 52 9712 NG 


Nieuwe Ebbingestraat 76 DA15 9712 NN 

Nieuwe Ebbingestraat 77 H 55 9712 NG 


Nieuwe Ebbingestraat 79 H 55 9712 NG 


Nieuwe Ebbingestraat 81 G 52 9712 NG

Nieuwe Ebbingestraat 82 O 92 9712 NN 



Nieuwe Ebbingestraat 86 G 52 9712 NP 

Nieuwe Ebbingestraat 86a G 52 9712 NP 

Nieuwe Ebbingestraat 87 I 64 9712 NG 

Nieuwe Ebbingestraat 88 O 93 9712 NP 

Nieuwe Ebbingestraat 91 G 52 9712 NH 

Nieuwe Ebbingestraat 92 J 65 9712 NP 

Nieuwe Ebbingestraat 93 H 55 9712 NP 

Nieuwe Ebbingestraat 97 K 71 9712 NH 

Nieuwe Ebbingestraat 99 G 52 9712 NH 

Nieuwe Ebbingestraat 100 K 74 9712 NP 

Nieuwe Ebbingestraat 101 H 55 9712 NH 


Nieuwe Ebbingestraat 103 DL33 9712 NH 

Nieuwe Ebbingestraat 105 DE22 9712 NH 



Nieuwe Ebbingestraat 111 H 55 9712 NJ 




Nieuwe Kerkhof 1 O 91 9712 PT 

Nieuwe Kerkhof 3 G 51 9712 PT 

Nieuwe Kerkhof 4 O 93 9712 PT 

Nieuwe Kerkhof 5 (g) 9712 PT 

Nieuwe Kerkhof 5.1 (g) 9712 PT 

Nieuwe Kerkhof 7 (g) 9712 PT 

Nieuwe Kerkhof 8/8d H 55 9712 PT 

Nieuwe Kerkhof 9 M 80/K74 9712 PV 

Nieuwe Kerkhof 10 (g) 9712 PV 

Nieuwe Kerkhof 10 -1 G 52 9712 PV 

Nieuwe Kerkhof 12 K 74 9712 PV 

Nieuwe Kerkhof 14 N 85 9712 PV 

Nieuwe Kerkhof 38 F 45 9712 PX 

Nieuwe Kerkhof 41 (g) 9712 PX 

Nieuwe Kijk in ’t Jatstr 1 K 9712 SB 

Nieuwe Kijk in ’t Jatstr 1A G 52 9712 SB 

Nieuwe Kijk in ’t Jatstr 3 O 92 9712 SB 



Nieuwe Kijk in ’t Jatstr 4 G 52 9712 SH 

Nieuwe Kijk in ’t Jatstr 18 O 91 9712 SH 

Nieuwe Kijk in ’t Jatstr 20-22 G 52 9712 SH 

Nieuwe Kijk in ’t Jatstr 28 O 92 9712 SH 

Nieuwe Kijk in ’t Jatstr 33 M 80 9712 SC

Nieuwe Kijk in ’t Jatstr 38 F 45 9712 SJ 

Nieuwe Kijk in ’t Jatstr 43-45 G 52 9712 SC 

Nieuwe Kijk in ’t Jatstr 49 O 92 9712 SC 

Nieuwe Kijk in ’t Jatstr 54-56 O 92 9712 SC 

Nieuwe Kijk in ’t Jatstr 56 H 55 9712 SJ 

(2e bouwlaag) 

Nieuwe Kijk in ’t Jatstr 56 N 85 9712 SJ 

Nieuwe Kijk in ’t Jatstr 57 (g) 9712 SC 

Nieuwe Kijk in ’t Jatstr 60 G 52 9712 SJ 

Nieuwe Kijk in 't Jatstr 62 (g) 9712 SJ 

Nieuwe Kijk in 't Jatstr 66-70 M 80 9712 SK 

Nieuwe Kijk in 't Jatstr 83 (g/o) 9712 SE 

Nieuwe Kijk in 't Jatstr 94-100 M 80 9712SK/SL 

Nieuwe Kijk in 't Jatstr 103-1 (g/o) 9712 SG 

Nieuwe Kijk in 't Jatstr 104 M 80 9712 SL 

Nieuwe Kijk in 't Jatstr 107/109 (g/o) 9712 SG 

Noorderbinnensingel 1 (g/o) 9712 XA 

Noorderbinnensingel 2 N 85 9712 XA 

Noorderbinnensingel 9 O 92 9712XA 

Noorderbinnensingel 15-16 F 45 9712 XB 

Noorderbinnensingel 18 (g/o) 9712 XB 

Noorderbinnensingel Watertoren E 9712 XC 

Noorderbinnensingel 51b (g/o) 9712XD 

Noorderbinnensingel 54 (g/o) 9712 XD 

Noorderbinnensingel 100 G 52 9712 XJ 

Noorderhaven 1 K 71 9712 VE 

Noorderhaven 3 K 74 9712 VE 

Noorderhaven 13 G 52 9712 VE 

Noorderhaven 21 K 74 9712 VG 



Noorderhaven 27 1 O 92 9712 VG 

Noorderhaven 29 O 92 9712VG 

Noorderhaven 31 G 52 9712 VG 

Noorderhaven 37 N 85 9712 VH 

Noorderhaven 39 G 52 9712 VH 

Noorderhaven 41 to DM35 9712 VH 

Noorderhaven 51b (g/o)/O 92 9712 VJ 

Noorderhaven 53 O 92 9712 VJ 

Noorderhaven 53 DE22 9712 VJ 

Noorderhaven 53 K 74 9712 VJ 

Noorderhaven 55/a/b (g/o) 9712 VJ 

Noorderhaven 57 (g/o) 9712 VJ 

Noorderhaven 59 (g/o) 9712 VJ 

Noorderhaven 61 G 52 9712 VJ 

Noorderhaven 61a K 74 9712VJ 

Noorderhaven 63 H 55 9712 VJ

Noorderkerkstraat 5 N 85 9712 RB 

Noorderkerkstraat 6 F 45 9712RB 

Ossenmarkt 1 O 91 9712 NZ 

Ossenmarkt 3 K 74 9712 NZ 

Ossenmarkt 5 J 67 9712 NZ 


Ossenmarkt 6 J 67 9712 NZ 

Ossenmarkt 7 L 75 9712 NZ 




Pijpstraat 2-4 G 52 9712 LZ 

Pijpstraat 3 (g/o) 9712 LZ 

Pijpstraat 5 G 52 9712 LZ 

Pijpstraat 7 (g/o) 9712 LZ 

Rotterdammerstraatje 4 E 40 9712 RA 

Spilsluizen 3 N 85 9712 NR 

Spilsluizen 5 N 85 9712 NR 

Spilsluizen 5 O 91 9712 NR 

Spilsluizen 9 H 55 9712 NR 

(2 bouwlagen) 




Spilsluizen 11 K 70 9712 NR 

Spilsluizen 15-15a K 72 9712 NR 


Spilsluizen 25 I 63 9712NR 

Turfsingel 4 K 71 9712 KP 

Turfsingel 6 H 55 9712 KP 

(2 bouwlagen) 

Turfsingel 16 G 50 9712 KP 

Violenstraat 1 G 52 9712 RH 

Violenstraat 2 N 85 9712 RH 

Violenstraat 3 (g/o) 9712 RH 

Violenstraat 4 O 92 9712 RH 




Violenstraat 20 M 80 9712 RJ 

Violenstraat 30 K 74 9712 RJ 

Violenstraat 35-39 G 52 9712 RG 

Werfstraat 2 N 85 9712 VN 

Werfstraat 5 K 74 9712 VN 

Werfstraat 11 F 45 9712 VN 

Wipstraat 4 (g/o) 9712 LW 

Wipstraat 5 G 52 9712 LW

Wipstraat 7 G 52 9712 LW 



Wipstraat 11 O 93 9712 LW 

Wipstraat 13 O 92 9712 LW 

Zuiderkerkstraat 1B (g/o) 9712 PZ 

Zuiderkerkstraat 4 (g/o) 9712 PZ 


Zuiderkerkstraat 7 H 55 9712 PZ 

(hoek Nieuwe Kerkhof) 

VERKLARING 


Zuiderkerkstraat 10 G 51 9712 PZ 

Voor een verklaring van de SBI-code: zie bijlage 3. 

Behalve de SBI-code (letter en nummer) komt soms voor: (g) en/of (o). Dit betekent: garage (g), 

opslag (o) en garage en/of opslag (g/o).

BIJLAGE 3 

Overzicht SBI-codes

BIJLAGE 4 

Lijst van bedrijfstypen

BIJLAGE 5 

Nadere omschrijving horecacodes

Nadere omschrijving horecacodes behorend bij artikel 1 

Categorie I 

6721.2/3 Bar-dancings/ discotheken 

6713.2 Automatieken/loketverkoop 

6734 Studentensociëteiten/ jongerencentra 

Categorie II 

6721.1 Cafés/ eetcafés 

6711/6712 Restaurants 

6713 m.u.v. 6713.2 Cafetaria’s/ croissanterieën/ lunchrooms e.d. 

6722.1 Alcoholvrije cafés 

6722.2, 6723,6724 IJssalons/ koffie- en theehuizen 

Categorie III 

6725 Seizoenhoreca-bedrijven 

6714 Afhaalcentra/ bezorgdiensten 

6741 /6742 Hotels / pensions

Categorie I 

6721.2/3 Bar-Dancing/Discotheek 

Een inrichting waarin men zich bedrijfsmatig richt op het geven van gelegenheid tot dansen, al dan 

niet met livemuziek, alsmede het bedrijfsmatig verstrekken van alcoholhoudende- en/of alcoholvrije 

dranken voor gebruik ter plaatse. 

6713.2 Automatiek/Loketverkoop 

Een inrichting van waaruit bedrijfsmatig door middel van automaten en/of loketverkoop kleine 

eetwaren worden verstrekt. 

6734 Studentensociëteit/Jongerencentrum (Bijv. Vera, Simplon) 

Een inrichting met een sociaal-cultureel doel ten behoeve van jongeren en/of ten behoeve van een 

studentenvereniging, waarin naast sociaal-culturele activiteiten, al dan niet bedrijfsmatig, alcoholhoudende- 

en/of alcoholvrije dranken en/of maaltijden voor gebruik ter plaatse worden verstrekt. 

Categorie II 

6721.1 Café/Eetcafé 

Een inrichting waarin bedrijfsmatig voor het gebruik ter plaatse alcoholhoudende- en/of alcoholvrije 

dranken worden verstrekt, eventueel gepaard gaande met het voor gebruik ter plaatse verstrekken van 

in dezelfde onderneming bereide en/of opgewarmde maaltijden. 

6711/6712 Restaurant 

Een inrichting waarin bedrijfsmatig voor gebruik ter plaatse maaltijden, overeenkomstig artikel 1 van 

het Besluit Vestigingseisen van 29 september 1967 (Stb. 486), worden verstrekt, gepaard gaande met 

het bedrijfsmatig voor het gebruik ter plaatse verstrekken van alcoholhoudende- en/of alcoholvrije 

dranken. 

6713 m.u.v. 6713.2 Cafétaria/Croissanterie/Broodjeszaak/Lunchroom/Konditorei/Shoarmazaak/Crêperie 

e.d. 

Een inrichting waarin bedrijfsmatig kleine eetwaren voor gebruik ter plaatse en elders dan ter plaatse 

worden verstrekt, al dan niet in combinatie met het verstrekken van alcoholhoudende - en/of 

alcoholvrije dranken. 

6722.1 Alcohol-vrij café 

Een inrichting waarin al dan niet bedrijfsmatig "softdrugs" worden verstrekt voor gebruik ter plaatse 

en/of elders dan ter plaatse en waarin alcoholvrije dranken en/of kleine eetwaren voor gebruik ter 

plaatse worden verstrekt. 

6722.2, 6723, 6724 IJssalon/Koffie- en theehuis 

Een inrichting waarin bedrijfsmatig ijs en/of alcoholvrije dranken voor gebruik ter plaatse worden 

verstrekt.

Categorie III 

6725 Seizoen-horecabedrijf 

Een seizoen gebonden inrichting waarin alcoholhoudende- 

en/of alcoholvrije dranken voor gebruik ter plaatse worden verstrekt en/of eetwaren worden verkocht 

voor gebruik ter plaatse en/of elders dan ter plaatse. 

6714 Afhaalcentrum/Bezorgdienst 

Een inrichting waarin bedrijfsmatig maaltijden cq kleine eetwaren worden verstrekt voor gebruik 

elders dan ter plaatse en/of van waaruit maaltijden cq kleine eetwaren aan huis worden bezorgd. 

6741/6742 Hotel/Pension 

Een inrichting waarin aan personen, tegen vergoeding, nachtverblijf gedurende één of meerdere 

nachten wordt verleend en/of alcoholhoudende- en/of alcoholvrije dranken en/of maaltijden voor 

gebruik ter plaatse worden verstrekt.

BIJLAGE 6 

ASVV-normen

BIJLAGE 7 

Milieu-aspecten

BIJLAGE 8 

Beoordelingsaspecten monumenten en beeldbepalende panden

BIJLAGE 9 

Inspraak

BIJLAGE 10 

Vooroverleg

bestemmingsplan hortusbuurt - Gemeente Groningen

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?