Bijlage 11 Archeologie

Middellandse Zee) en handel met Azië door de VOC. Vanaf ca. 1620 was de bloeiperiode voorbij,
waarna zowel op economisch als demografisch gebied verval plaatsvond. De belangrijkste
oorzaak hiervan waren de problemen binnen de haringindustrie. Veel andere industrieën
in de stad, bijvoorbeeld de kuiperijen, touwslagerijen en zoutziederijen, waren in meer of
mindere mate afhankelijk van de haringvisserij en zij werden meegezogen in de neerwaartse
spiraal waarin de visserij zich bevond. Hiernaast verslechterde de positie van Enkhuizen als
handelsstad, onder andere door stijgende concurrentie van Amsterdam en het buitenland.
Het dieptepunt van de crisis werd bereikt rond 1850, toen Enkhuizen nog slechts ca. 5000
inwoners telde. De leegloop had als gevolg dat veel huizen werden gesloopt en de stad een
bijna landelijk karakter kreeg. 16
5.3 Archeologisch onderzoek in de omgeving
De Vijzelstraat is gelegen binnen de oude stadskern van Enkhuizen, tegenwoordig grofweg
het gebied binnen de Oude Gracht, Oude Haven en Oosterhaven. Binnen deze kern zijn in
het verleden diverse archeologische onderzoeken uitgevoerd, zowel reguliere opgravingen
door archeologische bedrijven of een rijksinstelling, als amateur-opgravingen uitgevoerd
door de Archeologische Werkgroep van de Vereniging Oud Enkhuizen. De resultaten van deze
onderzoeken kunnen informatie geven met betrekking tot de archeologische verwachting voor
het plangebied ‘Vijzeltuin’.
Archeologisch onderzoek in de omgeving van de Vijzelstraat
Op de hoek Vijzelstraat-Wegje heeft in 2008 een archeologische sloopbegeleiding plaatsgevonden.
Tijdens de begeleiding is slechts gegraven tot de onderzijde van de funderingssleuven. Hierbij
is een aantal muurresten uit de late 16 de tot 19 de eeuw waargenomen. De resten waren dermate
gefragmenteerd dat een of meer huisplattegronden niet konden worden gereconstrueerd. 17
In het begin van de jaren ’80 is
een ontwateringsgeul gegraven van
de westzijde van het zusterhuis
achter de Sijbrandtsdijk, naar het
Spaans Leger. Hierbij werd naast het
zusterhuis een kop van natuursteen
gevonden, waarschijnlijk afkomstig
van een beeld van de apostel Johannes
(afb. 6). De kop is beschadigd: de
neus is van het beeld afgeslagen en
op het achterhoofd is een groot gat
aanwezig. Vermoedelijk is de kop na
afloop van de Beeldenstorm op dit
terrein gedumpt, mogelijk met meer
resten van kapotgeslagen beelden. 18
Een kort bericht in de Enkhuizer
Courant van 1922 vermeldt dat bij
16 Willemsen 1988, 157-161.
17 Van Benthem 2008.
18 Mondelinge mededeling Jaap Keppel, bestuurslid Vereniging Oud Enkhuizen.
Afb. 6 Een deels kapotgeslagen kop van natuursteen,
gevonden bij graafwerkzaamheden bij het zusterhuis in de
jaren ’80.
15