Bijlage 11 Archeologie

van het moeras dat hier gelegen was. In een later stadium is de gracht waarschijnlijk van
beschoeiing voorzien. De gracht staat in verbinding met een door het voormalig moeras
lopende gracht, de huidige Staaleversgracht, die vanuit het achterland wordt voorzien van
water door de Oude Gouw. Tussen deze parallel aan de Nieuwe Rietdijk lopende naamloze
gracht en de Nieuwe Rietdijk wordt slechts op een aantal punten bebouwing weergegeven.
Mogelijk deed de onbebouwde strook grond tussen de gracht en de Nieuwe Rietdijk dienst
als loswal. Langs de Sijbrandtsdijk (het verlengde van de Vissersdijk, tot het Spaans Leger)
en het Spaans Leger tot de Staaleversgracht is bebouwing aanwezig. Vanaf het Spaans Leger
loopt een weg met de naam Doelstraat over de brede gracht naar de Nieuwe Rietdijk. Deze
weg komt uit ter hoogte van de huidige Sint Nicolaasstraat en was tot in de 19 de of 20 ste eeuw
aanwezig (zie onder). Ten zuiden van de Doelstraat wordt door middel van twee lijntjes een
straat weergegeven tussen het Spaans Leger en de brede gracht. Deze straat ligt ter hoogte
van het huidige Doelenlaantje. Tussen deze straat en de Doelstraat lag de Nieuwe Doelen, het
oefenterrein van de schutterij. Het hoofdgebouw van de Doelen bevond zich langs het Spaans
Leger. Hierachter lagen, parallel aan de Doelstraat, de oefenbanen. Op het achterterrein wordt
bebouwing weergegeven, waarschijnlijk bedoeld voor opslag. Waarschijnlijk is de schutterij
hier in 1555 gevestigd. 42 De Oude Doelen bevonden zich langs de huidige Doelenstraat, ten
zuidoosten van de Westerkerk.
De volgende betrouwbare kaart van Enkhuizen dateert uit 1577 (afb. 11). De kaart is gemaakt
door Luytgen Jansz Wagenaar, burger van Enkhuizen. 43 In vergelijking met de kaart van Van
Deventer geeft de kaart van Wagenaar een meer gedetailleerde weergave van de inrichting
van de stad.
Langs de oostzijde van de Nieuwe Rietdijk bevindt zich een aantal huizen; niet alle percelen
zijn bebouwd. Langs de westzijde van de Nieuwe Rietdijk zijn, in vergelijking met de kaart van
Van Deventer, meer huizen aanwezig. De brede gracht parallel aan de Nieuwe Rietdijk lijkt
aan de noordzijde deels te zijn aangeplempt. De gracht wordt op twee plaatsen overbrugd:
de brug van de Doelstraat naar
de Nieuwe Rietdijk en een nieuwe
brug van de ten zuiden hiervan
gelegen straat naar de Nieuwe
Rietdijk. De houten constructie
van deze laatste brug is op de
kaart gedetailleerd weeggegeven,
terwijl dit bij de andere brug niet
het geval is. Waarschijnlijk gaat
het echter in beide gevallen om een
houten brug. De percelen langs de
Sijbrandtsdijk en het Spaans Leger
zijn op de kaart bebouwd. Ter
hoogte van de Pontustoren, op de
hoek van de Sijbrandtsdijk en het
Spaans Leger, is een onderbreking
in deze bebouwing aanwezig. Hier
42 Brandt 1666, 78.
43 De Vries 2004, 15.
Afb. 11 Uitsnede uit de kaart van Wagenaar uit 1577. Het
noorden is rechts.
23