Bijlage 11 Archeologie

van de Nieuwe Rietdijk vóór de Oude Rietdijk zou daarom overbodig zijn geweest, wat het
waarschijnlijk maakt dat de Nieuwe Rietdijk vóór de aanleg van het Spaans Leger dateert.
Op basis van deze gegevens kan worden geconcludeerd dat de Nieuwe Rietdijk waarschijnlijk
tussen ca. 1450 en 1489 is aangelegd. Mogelijk is de Nieuwe Rietdijk opgeworpen ná het tot
stand komen van de Sijbrandtsdijk. Dit zou betekenen dat de aanleg van de Nieuwe Rietdijk
heeft plaatsgevonden tussen ca. 1464 en 1489.
Het terrein tussen de Oude en Nieuwe Rietdijk zal na de aanleg van de Nieuwe Rietdijk zijn
ontgonnen door het graven van ontwateringssloten. Eveneens is het maaiveld mogelijk
opgehoogd, bijvoorbeeld met kleizoden, stadsafval of mest. Of direct na de ontginning huizen
langs de westzijde van de Oude Rietdijk en oostzijde van de Nieuwe Rietdijk zijn gebouwd, is
niet duidelijk. Mogelijk heeft het land tussen de rietdijken in eerste instantie dienst gedaan
als weiland, zoals eveneens het geval was bij het terrein ten oosten van de Oude Rietdijk. In
het laatste kwart van de 15 de eeuw daalde immers in Enkhuizen, evenals in de rest van West-
Friesland, het aantal inwoners. Dit kan stilstand of zelf achteruitgang in de ontwikkeling van
het gebied hebben veroorzaakt. Vanaf het begin van de 16 de eeuw begon de bevolking weer
in aantal toe te nemen en was geleidelijk meer grond voor huizenbouw nodig. 41 Mogelijk zijn
de huizen niet langs de Nieuwe Rietdijk gebouwd, maar óp de dijk. Dit fenomeen is bij meer
dijken waargenomen, onder andere langs de Breedstraat.
Het terrein tussen de Rietdijken werd gescheiden door een straat, de huidige Sint Nicolaasstraat.
Het is niet bekend of deze straat direct na de aanleg van de Nieuwe Rietdijk in gebruik is
genomen.
Het gebied tussen de huidige Driebanen, Vijzelstraat en het Spaans Leger was, zoals gezegd,
vanaf 1489 gelegen binnen de stadswal van Enkhuizen. Ook dit gebied zal zijn ontgonnen door
middel van sloten. Ook hier is niet duidelijk of direct gebouwen langs bijvoorbeeld het Spaans
Leger zijn gebouwd. Grote delen van het voormalige moeras bleven in ieder geval tot in de late
16 de of de eerste helft van de 17 de eeuw in gebruik als weiland.
6.3 De periode 1560-1900
De ontwikkeling van het gebruik
van het onderzoeksgebied kan met
meer zekerheid worden gevolgd
vanaf ca. 1560 aan de hand van
historisch-topografische kaarten. Uit
deze tijd dateert de oudst bekende
kaart van Enkhuizen (afb. 10). Deze
kaart is gemaakt in opdracht van
de Spanjaarden door de Mechelse
cartograaf Jacob van Deventer.
De kaart toont aaneengesloten
bebouwing langs de oostzijde van
de Nieuwe Rietdijk. Ten westen van
de Nieuwe Rietdijk loopt een brede
gracht. Dit water moet waarschijnlijk
worden gezien als een overblijfsel
41 Lesger 1990, 107.
Afb. 10 Uitsnede uit de kaart van Van Deventer uit omstreeks
1560, met daarop aangegeven namen van straten en grachten.
Het noorden is boven.
22