Projectrapport natuurinrichting Zwarte Beek - april 2002 - Vlaamse ...

Het vogelrichtlijngebied nr. 18, “Militair domein en vallei van de Zwarte Beek”, beslaat een
oppervlakte van 8864 ha. De criteria voor de aanduiding van dit gebied zijn het voorkomen
van broedvogels zoals o.a. de roerdomp Botaurus stellaris, de wespendief Pernis apivorus,
de bruine kiekendief Circus aeruginosus, de grauwe kiekendief Circus pygargus, de
blauwborst Luscinia svecica en de korhoen Tetrao tetrix tetrix. Verder is dit gebied een
belangrijk doortrek- en overwinteringsgebied voor de blauwe kiekendief Circus cyaenus, de
visarend Pandion haliaetus, het smelleken Falco columbarius en de kraanvogel Grus grus.
Het gaat om een niet integraal beschermd vogelrichtlijngebied.
Het besluit van 17 oktober 1988 – in toepassing van de richtlijn van 1979 – heeft enkel de
ligging en omvang van de vogelrichtlijngebieden aangegeven. Het bevat geen maatregelen
ter bescherming van deze gebieden. Ter naleving van de vogelrichtlijn, stelt het besluit dat er
“specifieke maatregelen” kunnen worden genomen, gericht op het behoud en het herstel van
de natuurwaarden. Elke lidstaat had de taak deze Europese richtlijn in haar wetgeving te
integreren. Via ondermeer het decreet op natuurbehoud van 21 oktober 1997 en het
betreffende uitvoeringsbesluit, de MER-wetgeving, het mestactieplan en het jachtdecreet zijn
er "specifieke maatregelen" voorzien in verband met de vogelrichtlijngebieden. Hieronder zijn
enkele voorbeelden van "specifieke maatregelen" opgesomd die van toepassing zijn binnen
vogelrichtlijngebieden:
Voor de aanleg van een hoofdtransportleiding, voor ruilverkavelings- en/of
landinrichtingsprojecten en voor waterhuishoudingsprojecten die het waterregime
beïnvloeden is een milieu-effectrapport verplicht.
Voor het uitvoeren van bepaalde werken en handelingen die van aard zijn ecologisch
waardevolle vegetaties of landschapselementen te wijzigen, is een vergunning
vereist.
De jacht op Smient Mareca penelope en Wintertaling Anas crecca is verboden.
Het is verboden om met dierlijk mest te bemesten in de periode van 2 november
t.e.m. 15 februari.
Naast deze positieve beschermingsmaatregelen dienen de lidstaten ook te zorgen voor
preventie van nadelige effecten. De vogelrichtlijn bevat in dit verband een cruciaal, doch
vaag, artikel. Art. 4.4 stelt dat “de lidstaten de passende maatregelen nemen om de
vervuiling en de verslechtering van de woongebieden in de vogelrichtlijngebieden te
voorkomen, alsmede om te voorkomen dat de vogels daar worden gestoord, voor zover deze
vervuiling, verslechtering en storing van wezenlijke invloed zijn”. Binnen de
vogelrichtlijngebieden mag er dus geen vervuiling, verslechtering of verstoring voorkomen.
Dit heeft betrekking op activiteiten die zowel binnen als buiten de vogelrichtlijngebieden
doorgang vinden, voor zover ze een nadelige invloed hebben op het vogelrichtlijngebied zelf.
Het Hof van Justitie van de Europese Gemeenschap heeft in enkele arresten uitspraak
gedaan over de draagwijdte van deze vage begrippen in de vogelrichtlijn. Daaruit blijkt dat
activiteiten die een vervuiling of een achteruitgang van de habitats, of een verstoring van de
vogels veroorzaken, slechts in uitzonderlijke gevallen aanvaard worden. Het betreft dan met
name gevallen waarin een hoger algemeen belang zoals de openbare veiligheid, primeert.
Bepaalde economische belangen wegen volgens het Hof uitdrukkelijk niet op tegen de
ecologische belangen.
Toepassing Europese regelgeving
De Commissie heeft al enkele aanmaningen naar België gestuurd betreffende de onjuiste
toepassing van de communautaire regelgeving inzake de bescherming van vogels in de
speciale beschermingszone “Militair domein en de vallei van de Zwarte Beek”. De klacht
heeft betrekking op de verslechterde situatie van de instandhouding van verschillende
vogelsoorten die krachtens Richtlijn 79/409/EEG zijn beschermd, waaronder in bijlage I
daarvan vermelde soorten, namelijk de duinpieper Anthus campestris, het porseleinhoen
Zwarte Beek 9
Projectrapport - Analyse