Projectrapport natuurinrichting Zwarte Beek - april 2002 - Vlaamse ...

Figuur 2: Schematische weergave van de grondwaterstroming in de bovenloop van de Zwarte Beek
(De Boer en Dominicus, 1985 in Witters, 1991)
Oppervlaktewater
Volgende oppervlaktewatertypen komen voor in het studiegebied: beken, greppels en sloten,
visvijvers, vennen en kwelplassen. Binnen de vallei van de Zwarte Beek stromen er
meerdere waterlopen: de Zwarte Beek, de Oude Beek, de Winterbeek en de Schansbeek.
Enkel de Zwarte Beek heeft een natuurlijke oorsprong en wordt voornamelijk gevoed door
regenwater (oppervlakkig afstromend) en door kwel. Ze heeft een uitgesproken meanderend
karakter en stroomt langs de voet van de noordelijke dalwand en ligt hoger dan het diepste
punt van de vallei. Het meest waarschijnlijke is dat de beek oorspronkelijk meer in het
centrum van het dal heeft gelegen en door veengroei in noordelijke richting is opgeschoven.
Deze veengroei vond plaats als gevolg van de sterke kwel vooral uit zuidelijke richting. Dit
oorspronkelijk bol gelegen veen is ingeklonken hetgeen de kenmerkende positie van de
Zwarte Beek in het landschap heeft geaccentueerd. Het is een typische laaglandbeek,
dewelke grote schommelingen vertoont in debiet, met grote verschillen in minimale en
maximale afvoer. Volgens van der Hoek (1984) kan worden gesteld dat de Zwarte Beek een
oligotroof karakter heeft.
Uit onderzoek van de veenprofielen kan met zekerheid gesteld worden dat de Oude Beek en
de Winterbeek gegraven zijn. Op de Ferrariskaart (1771-1778) waren de Oude Beek en de
Winterbeek reeds aanwezig. Dit wijst op een langdurige ontwatering en wetering van
gronden die al minstens 2,5 eeuw geleden heeft plaatsgevonden.
De Oude Beek heeft een rechtlijnig verloop en is in het verleden (midden jaren ’80)
uitgediept en doorgetrokken tot voorbij het Fonteintje. De Hogenbosvliet, het stroomopwaarts
gedeelte van de Oude Beek, wordt vooral gevoed door het ondiepe grondwater afkomstig
van de zuidelijke valleiflank. De hoge grondwaterstanden en de relatief slechte
doorlatendheid van de bodem hebben tot gevolg dat de Oude Beek ook tijdens de zomer
nog relatief veel water afvoert (van der Hoek, 1984). Volgens Aggenbach (1991) is gebleken
dat de Oude Beek de hydrologie in de vallei sterk beïnvloedt. Verdroging is opgetreden:
natte trilveenvegetaties zijn veranderd in vochtige hooilanden; huidige Holpijp- en
Snavelzeggevegetaties kunnen zich niet ontwikkelen naar andere bijzondere
Zwarte Beek 25
Projectrapport - Analyse